Η απεικόνιση του Θριάμβου του Αχιλλέα, από το Αχίλλειον της Κέρκυρας

Αυτό τουλάχιστον μαρτυρούν τα άστρα! Αντιπαραβάλλοντας τα στοιχεία περί εκλείψεων στα έπη του Ομήρου και τους αστρονομικούς χάρτες της NASA, έλληνες ερευνητές κατέληξαν σε ακριβή ημερομηνία για την άλωση της Τροίας

Στο γνωσιακό DNA των Ελλήνων όλων των εποχών - αλλά και σε εκείνο όλων των Ευρωπαίων - έχει φωλιάσει εδώ και 3.000 χρόνια η «μητέρα όλων των μαχών», η αντιπαράθεση Δύσης και Ανατολής που έλαβε χώρα στα στενά των Δαρδανελίων. Ο Πόλεμος της Τροίας σηματοδότησε την απαρχή της Ιστορίας των Ευρωπαίων και υπήρξε το αρχικό καλούπι όλων των μεταγενέστερων «συγκρούσεων των πολιτισμών», από τις Θερμοπύλες και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας ως την Πτώση της Κωνσταντινούπολης, την Πολιορκία της Βιέννης, τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, τη Μάχη της Καλλίπολης, ή και την... «ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης» που ονειρεύεται σήμερα το Ισλαμικό Χαλιφάτο (ISIS). Αλλά το μέγα ερώτημα ταλάνιζε και ταλανίζει ως σήμερα τους ιστορικούς και τους αρχαιολόγους: Υπήρξε στ' αλήθεια ο Τρωικός Πόλεμος ή ήταν μια μυθολογία που άνθησε κατά τον Αρχαίο Μεσαίωνα χάρη στον ποιητικό οίστρο του Ομήρου;

Τώρα, μια ομοβροντία διεπιστημονικών ανακοινώσεων δίνει την περιζήτητη απάντηση: Υπήρξε ιστορικό γεγονός που έληξε με την πτώση της Τροίας, το θέρος του 1218 π.Χ. Τη μαρτυρία αυτής της τόσο συγκεκριμένης χρονολογίας δεν μας έδωσε κάποια μαρμάρινη επιγραφή ή άλλο εύρημα της αρχαιολογικής σκαπάνης. Μας την έδωσε ο ίδιος ο Ομηρος, εδώ και τρία μιλένια. Χρειάστηκε όμως ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης για να την αποκρυπτογραφήσουμε, με την αρωγή των αστρονομικών χαρτών της NASA. Ας δούμε πώς.

Τα εννιά «παπλώματα» της Τροίας

Αν ρωτήσουμε έναν πολίτη του 20ού αιώνα για το ποια αρχαιολογικά ευρήματα έχουμε από την Τροία θα μας παραπέμψει σίγουρα στον «Θησαυρό του Πριάμου» που ανέσκαψε ο Ερρίκος Σλίμαν, το 1878. Αντιστοίχως, αν ο ερωτώμενος είναι του 21ου αιώνα, μάλλον θα μας αναφέρει τον... Μπραντ Πιτ - αλλά ας μην το σχολιάσουμε. Το θέμα είναι ότι ο «Θησαυρός του Πριάμου» χρονολογήθηκε τελικά γύρω στο 2500 π.Χ., όταν η Τροία ανήκε ακόμη στη θαλασσοκρατορία των Μινωιτών και οι Μυκήνες ήταν... άχτιστες. Βλέπετε, ο βιαστικός κύριος Σλίμαν έσκαψε ένα πηγάδι τόσο βαθύ που έφτασε στο δεύτερο στρώμα της πόλης. Οπως απέδειξε το 1902 ο κανονικός αρχαιολόγος Βίλχελμ Ντόρπφελντ - και το παραδέχτηκε ο Σλίμαν τη χρονιά που πέθανε - η Τροία έχει τελικά εννιά αρχαιολογικά στρώματα και πολύ περισσότερα υποστρώματα ανάμεσά τους. Από την πιο πρόσφατη ανασκαφή, που ξεκίνησε το 1988 από ομάδα γερμανών και αμερικανών αρχαιολόγων υπό τον Μάνφρεντ Κόρφμαν, γνωρίζουμε ότι το στρώμα «Τροία VIh» είναι εκείνο που - καθ' ημάς - αντιστοιχεί στην επίθεση των 1.187 πλοίων των Αχαιών, με χρονολόγηση γύρω στο 1300 π.Χ. Το ανώτερο αρχαίο στρώμα, το «Τροία VIIa», αντιστοιχεί σε μεταγενέστερη τελική άλωση και ολοκαύτωμα, χρονολογούμενη στο 1190 με 1180 π.Χ. (ίσως αυτή που ο Αινείας έφυγε οριστικά για την κατοπινή Ρώμη).

Αρχαιολογικά, λοιπόν, είχαμε φτάσει στο «1300 π.Χ. και μετά». Ιστορικά, είχαμε 11 αρχαίες πηγές να χρονολογούν τον Τρωικό Πόλεμο σε διάφορες χρονιές, από το 1514 ως το 1171 π.Χ. Κανένας όμως από τους υπολογισμούς τους δεν βασιζόταν σε κάτι το ιστορικά αδιαμφισβήτητο ή επιστημονικά θεμελιωμένο.

Τα ερείπια της Τροίας. Ψάχναμε την αλήθεια στα όσα είχε πει ο ποιητής «με τα μάτια στη γη», ενώ εκείνος τα είχε μαρτυρήσει όλα σε όσους «κοιτούσαν τον ουρανό»

Η επιφοίτηση των άστρων

Οταν ψάχνεις την αλήθεια σε χρόνια τόσο μακρινά χρειάζεσαι κάποια «σταθερά» στον χρόνο για να την καταστήσεις σημείο αναφοράς. Και ακριβώς μια τέτοια σταθερά μάς προσφέρει ο ουρανός, υπό την προϋπόθεση ότι ξέρουμε να τον διαβάζουμε.

Ο πρώτος που βρήκε μια τέτοια σταθερά στα λόγια του Ομήρου ήταν ο Ηράκλειτος εκ Πόντου (1ο αι. μ.Χ.). Πρόσεξε στην περιγραφή του τελευταίου δείπνου των Μνηστήρων, στην Οδύσσεια, ότι «η Αθηνά τους έκανε να ξεκαρδίζονται στα γέλια χωρίς λόγο» και «να βλέπουν στο πιάτο του φαγητού τους αίμα». Κατά τον μάντη Θεοκλύμενο - που είχε φέρει μαζί του από την Πύλο κατά την επιστροφή του στην Ιθάκη ο Τηλέμαχος - αυτό σήμαινε τον επερχόμενο θάνατό τους. Αλλά για τον Ηράκλειτο αυτό σήμαινε ακόμη πιο σίγουρα ότι είχε συμβεί εκείνη την ημέρα έκλειψη ηλίου.

Τη σκυτάλη παρέλαβε από τον πόντιο Ηράκλειτο ο γερμανός αστρονόμος Καρλ Σος (Carl Schoss), το 1926, ο οποίος υπολόγισε ότι στις 16 Απριλίου του 1178 π.Χ. είχε όντως συμβεί ολική ηλιακή έκλειψη ορατή από τα Ιόνια νησιά. Στην ίδια ημερομηνία κατέληξαν το 2008 και οι Μαρτσέλο Μαγκνάσο και Κωνσταντίνος Μπαϊκούσης, του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης. Ομως, το 2012, στο περιοδικό Mediterranean Archaeology & Archaeometry δημοσιεύθηκε μια νέα εργασία, από ομάδα ερευνητών των πανεπιστημίων Πατρών και Αθηνών υπό τον καθηγητή Γεωφυσικής Σταύρο Παπαμαρινόπουλο, που κατέληγε στην ημερομηνία 30 Οκτωβρίου 1207 π.Χ. ως την αποφράδα για τους Μνηστήρες της Πηνελόπης. Αν γνωρίζετε αγγλικά, είναι πραγματικά απολαυστικό να διαβάσετε σε αυτή την εργασία (www.maajournal.com/Issues/2012/pdf/PAPAMARINOPOULOS.pdf) τις λεπτομέρειες από την ομηρική περιγραφή που οδήγησαν στην αναζήτηση της ολικής έκλειψης όχι σε άνοιξη αλλά σε φθινόπωρο.

Αφού όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη 10 χρόνια μετά την άλωση της Τροίας, τότε...; Η τεκμηριωμένη απάντηση δόθηκε δύο χρόνια μετά, τον Ιανουάριο του 2014, όταν στο ίδιο περιοδικό δημοσιεύθηκε η νέα εργασία της ελληνικής ομάδας, που χρονοθετούσε πλέον επακριβώς τη λήξη του Τρωικού Πολέμου (www.maajournal.com/Issues/2014/Vol14-1/Full8.pdf).

Η έκλειψη του Πατρόκλου

Αναδιφώντας τους στίχους του Ομήρου στην Ιλιάδα, οι ερευνητές εντόπισαν στην περιγραφή του θανάτου του Πατρόκλου - καταμεσήμερο - περιγραφή ηλιακής έκλειψης, όπως και αναφορά σε εμφάνιση της Αφροδίτης στο τρίτο πρωινό μετά τον θάνατό του. Τα σύγχρονα προγράμματα αστρονομίας που είναι δωρεάν διαθέσιμα μέσω του Διαδικτύου, όπως το Starry Night (http://astronomy.starrynight.com/), επιτρέπουν στον καθένα μας να διαπιστώσει ότι ο πλανήτης Αφροδίτη ήταν ορατός στον νυχτερινό ουρανό της Τροίας της 9ης Ιουνίου 1218 π.Χ., καθόσον ανέτειλε στις 3.12, ενώ ο Ηλιος στις 4.48. Και, ακριβώς τρεις ημέρες πριν, ο σχετικός κατάλογος της NASA Canon of Solar Eclipse Database (xjubier.free.fr/en/site_pages/solar_eclipses/5MCSE/xSE_Five_Millennium_Canon.html) μας πληροφορεί ότι είχε σημειωθεί ηλιακή έκλειψη που σκοτείνιασε τον ουρανό της Τροίας κατά 75,2%, από τις 14.10 ως τις 15.45. Για να σιγουρευτούν πως κανένα άλλο «δίδυμο εκλείψεων» δεν υπήρχε που να αντιστοιχεί στη δεκαετή απόσταση θανάτου του Πατρόκλου και θανάτου των Μνηστήρων, οι ερευνητές έψαξαν διεξοδικά όλη τη χρονική περίοδο 1400 - 1130 π.Χ. Το αποτέλεσμα ήταν μηδενικό, οπότε είναι πλέον βέβαιοι πως η Ιστορία θα καταγράψει τον Τρωικό Πόλεμο ως πραγματικό γεγονός, με τις ακόλουθες χρονολογίες διεξαγωγής του:

Οκτώβριος 1227 π.Χ.: Αναχώρηση του Οδυσσέα από την Ιθάκη για την Αυλίδα.

Θέρος 1226 π.Χ.: Εναρξη της πολιορκίας της Τροίας.

Θέρος 1218 π.Χ.: Αλωση της Τροίας.

Οκτώβριος 1207 π.Χ.: Επιστροφή Οδυσσέα και εξόντωση Μνηστήρων.

Τις δύο αυτές πολυσήμαντες εργασίες χρονολόγησης των ομηρικών επών θα παρουσιάσουν οι έλληνες ερευνητές στο διεθνές συνέδριο «Η Αρχαία Ελλάδα και ο Σύγχρονος Κόσμος» που θα διεξαχθεί στην Ολυμπία, στις 28-31 Αυγούστου 2016. Τα ονόματα των ερευνητών της χρονολόγησης της Οδύσσειας και της Ιλιάδας, συνολικά, είναι: Σ. Παπαμαρινόπουλος (καθ. Γεωφυσικής Παν. Πατρών), Π. Πρέκα-Παπαδήμα (επίκ. καθ. Αστροφυσικής Παν. Αθηνών), Ε. Μητροπέτρου, Α. Τσιρώνη, Π. Αντωνόπουλος, Π. Μητρόπετρος και Γ. Σαραντίτης.

Σημείωση ΟΟΔΕ: Μία κριτική στον ανωτέρω υπολογισμό, μπορεί ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης να βρει εδώ: http://ellinikahoaxes.gr/2016/01/26/the-fall-of-troy/