Μοιάζει ακριβώς με τη φήμη ότι οι οικολόγοι αμολάνε παντού φίδια, τελευταία και ψύλλους (!) και όλοι είναι σίγουροι ότι έχουν δει οικολόγους να κάνουν κάτι τέτοιο. Ελάχιστοι μπαίνουν στον κόπο να αναρωτηθούν αν είναι εφικτό κάτι τέτοιο από άποψη κόστους (μυθικές δαπάνες για να αναπαράγονται και να ελευθερώνονται εκατομμύρια φίδια αφού όλοι είναι απολύτως σίγουροι ότι κάτι τέτοιο είναι πραγματικό και όχι μυθοπλασία), αποτελέσματος (πόσοι άνθρωποι και πόσα αυτοκίνητα πρέπει να κινούνται σε όλη τη χώρα αφού ακόμα και στο πιο μικρό χωριό όλοι είναι σίγουροι ότι έχουν δει κάποιον να αμολάει φίδια), εγκαταστάσεις εκτροφής (που στο καλό εκτρέφονται όλα αυτά τα εκατομμύρια φίδια), μέσα διατροφής (τι στο καλό τρώνε όλα αυτά τα εκατομμύρια φίδια)....

Σκεφτείτε λοιπόν ότι όλοι βλέπουν «ύποπτα αεροπλάνα», βλέπουν «καπνό να βγαίνει από τις μηχανές των αεροσκαφών», βλέπουν αναλύσεις που δείχνουν ρύπανση περιοχών. Και τι πιο ...απλό να πιστέψουμε ότι υπάρχει μια διεθνής συνωμοσία που σκορπάει ρύπους σε όλο τον πλανήτη. Μετατίθεται, νομίζω, έτσι το ενδιαφέρον του κόσμου από το πραγματικό πρόβλημα της ρύπανσης (για την αντιμετώπιση του οποίου πρέπει να πάρουμε μέτρα, να αλλάξουμε πολιτικές) σε μια υποτιθέμενη συνομωσία (όπου δεν απαιτείται να αλλάξουμε πολλά αλλά απλώς να καταγγείλουμε).

Στην Ελλάδα για παράδειγμα έχουμε σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) πάνω από 2500 θανάτους ετησίως λόγω της ρύπανσης από μικροσωματίδια που σχετίζονται με ρυπογόνους και κακές πρακτικές και όχι με τον βομβαρδισμό χημικών από άγνωστα αεροσκάφη. Πάνω από 3.000.000 είναι παγκοσμίως τα θύματα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που αυξάνεται ραγδαία (και λόγω της αλματώδους ανάπτυξης στην Κίνα – δείτε στοιχεία για τη ρύπανση στο Πεκίνο, τα νέφη ρύπων στην Ασία κα). Δεν είναι δύσκολο να βρεις λοιπόν θύματα από καρκίνο του πνεύμονα (που συνδέεται άμεσα με την ατμοσφαιρική ρύπανση αλλά και το κάπνισμα), προβλήματα άσθματος – σπαστικής βρογχίτιδας (υψηλό ποσοστό μεταξύ των παιδιών στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες βέβαια). Στη Γερμανία υπήρχε στη δεκαετία του ’80 μεγάλη καμπάνια για το θέμα αυτό από τους γονείς που πέτυχαν βελτίωση των συνθηκών της ατμόσφαιρας στις πόλεις. Θα το ρίξουμε στις «χημικές ουρές» αγνώστων αεροπλάνων εδώ ή θα ξεκινήσουμε μια σοβαρή καμπάνια;

Μύθος πρώτος: κάποια σκάφη χωρίς διακριτικά σκορπούν τα χημικά.

Αεροπλάνα υπάρχουν πλέον υπερβολικά πολλά, αρκετοί έχουν προσωπικά, δικά τους αεροσκάφη και το λευκό δεν είναι κατ ανάγκη μυστηριώδες αλλά πιθανώς ιδιωτικό αεροσκάφος. Ήδη στους αεροδιαδρόμους υπάρχει τρομερό μποτιλιάρισμα και τα σκάφη που κινούνται έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια κατακόρυφα. Αρκεί κανείς να διαβάσει επίσημες εκθέσεις για να δει το κυκλοφοριακό χάος και στους αιθέρες.

Μύθος δεύτερος: πολλοί έχουν δει να βγαίνει μια ουρά χημικών από αεροσκάφη η οποία δεν διαλύεται και είναι τα χημικά που ραντίζουν την ατμόσφαιρα όλοι αυτοί που έχουν οργανώσει τη συνομωσία.  

Δεν καταλαβαίνω γιατί ένας μέσος πολίτης, έστω και με απλές γνώσεις, όχι κατά ανάγκη χημικού, δεν κατανοεί ότι ανάλογα με τις συνθήκες στην ατμόσφαιρα μπορεί να είναι ορατή και να αργήσει να διαλυθεί η ουρά των ρύπων από τους κινητήρες των αεροσκαφών που καίνε κηροζίνη και άλλα πρόσθετα. Από παιδί θυμάμαι τις ουρές από τα αεροσκάφη στον ουρανό ως ένδειξη της διέλευσης τους αν οι συνθήκες στην ατμόσφαιρα επέτρεπαν τη διατήρηση του νέφους ρύπων πίσω από τις μηχανές τους.

Σίγουρα κάποια αεροσκάφη είναι πιο προχωρημένης τεχνολογίας και ρυπαίνουν λιγότερο σήμερα. Αλλά τα περισσότερα συνεχίζουν να ρυπαίνουν πολύ και δεν μιλάω βέβαια μόνο για την εκπομπή CO2 (φαινόμενο θερμοκηπίου). Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που κοντά στα αεροδρόμια αλλά και στους αεροδιαδρόμους καταγράφονται υψηλότερες τιμές ορισμένων ρύπων. Ας θυμηθούμε τις εικόνες αλλά και τους πίνακες ζωγραφικής με τα πλοία να ταξιδεύουν στις θάλασσες και πάντα αφήνουν πίσω τους ένα σύννεφο μαύρου καπνού. Κάτι παρόμοιο γίνεται και στην ατμόσφαιρα αλλά οι ατμοσφαιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν πάντα να είναι ορατή η ρύπανση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι υπαρκτή. Όταν οι συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας, και ανέμων είναι ευνοϊκές, τότε οι αέριοι ρύποι μπορεί να παραμείνουν για κάποιο χρονικό διάστημα με τη μορφή νέφους – ουράς. Είναι δηλαδή, κυρίως, θέμα ατμοσφαιρικών συνθηκών να φανεί το νέφος- ουρά ρύπων.

Μύθος τρίτος: Υπάρχουν ρύποι στην ατμόσφαιρα και διαπιστώνεται ρύπανση και σε διάφορα εδάφη, για παράδειγμα αναλύσεις στις καμένες περιοχές έδειξαν παρουσία βαρέων μετάλλων και άλλων επικίνδυνων χημικών. Είναι άγνωστα αεροπλάνα που ραντίζουν με τοξικές ουσίες την ατμόσφαιρα και έτσι τα χημικά ανιχνεύονται σε διάφορες περιοχές που βομβαρδίστηκαν με χημικά.  

Είναι σαφές ότι ζούμε σε μια εποχή αυξημένης ρύπανσης που δεν γνωρίζει όρια και σύνορα. Η ρύπανση αυτή είναι αποτέλεσμα της βιομηχανικής παραγωγής, των μετακινήσεων, της καύσης ορυκτών καυσίμων, της χρήσης επικίνδυνων υλικών αλλά και εφαρμογής κακών πρακτικών (π.χ. καύση αποβλήτων, ανεξέλεγκτη ή έστω και σε ορισμένες ελεγχόμενες μονάδες, αεροψεκασμοί φυτοφαρμάκων κα).

Όλα αυτά που περιγράφονται συνήθως στα σενάρια συνομωσίας είναι αποτελέσματα της ρύπανσης της ατμόσφαιρας και του εδάφους από τις πολλές δραστηριότητες (βιομηχανικές, αστικές, κανονικές πτήσεις αεροσκαφών κα). H καύση για παράδειγμα των πλαστικών από διάφορες ηλεκτρονικές συσκευές που περιέχουν βρωμιωμένες οργανικές ενώσεις έχει ως αποτέλεσμα να ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα μια σειρά από βρωμιωμένες ενώσεις. Δείτε και στο διαδίκτυο τι γίνεται, επίσης, σε περιοχές της Κίνας και του Βιετνάμ όπου καίνε για να πάρουν τα πολύτιμα μέταλλα χιλιάδες τόνους ηλεκτρονικών συσκευών από την Αμερική αλλά και από την Ευρώπη (μικρότερες ποσότητες πια λόγω της εφαρμογής νέας νομοθεσίας). Τα νέφη με τοξικά δηλητήρια ταξιδεύουν, δεν μένουν σε μια περιοχή. Βρωμιωμένες ή χλωριωμένες ενώσεις υπάρχουν σε πολλά προϊόντα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή, όχι κατ ανάγκη μόνο στη βιομηχανική παραγωγή και στη γεωργία.

Έρευνες του πολυτεχνείου Κρήτης δείχνουν ότι ακόμα και στο Αιγαίο υπάρχουν ρύποι που η προέλευσή τους όμως δεν είναι από χημικά που ρίχνουν άγνωστης προέλευσης αεροσκάφη αλλά από τις βιομηχανικές και αστικές περιοχές της Ν. Ευρώπης, της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Οι δικές μας βιομηχανίες στέλνουν ρύπους και προς τα Βαλκάνια. Η σκόνη (μικροσωματίδια) λειτουργούν ως (μετα) φορείς και άλλων ρύπων που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα λόγω των διαφόρων δραστηριοτήτων και μετατρέπεται σε εξαιρετικά επικίνδυνη για τη ζωή και την υγεία. Τα σύννεφα σκόνης (μικροσωματίδια) μεταφέρουν τη ρύπανση αρκετά μακριά μέσα από διάφορες διαδρομές που μόνο κατά προσέγγιση μπορούν να περιγραφούν από τα διάφορα μοντέλα διασποράς. Τα χημικά με τα οποία ραντίζουν οι γεωργοί ταξιδεύουν μακριά με τα ρεύματα ανέμου και ανιχνεύονται σε μακρινές αποστάσεις και σε είδη τα οποία δεν έχουν άμεση επαφή.. Ακόμα και στη θάλασσα τα πλαστικά – ειδικά τα μικρά κομματάκια - προσροφούν τοξικές ενώσεις, βαρέα μέταλλα και άλλους ρύπους και γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνα για τις διάφορες μορφές ζωής.

Η όξινη βροχή που κατέστρεψε τα δάση και τις λίμνες στις Σκανδιναβικές χώρες  (και στη Γερμανία) δεν προέρχονταν μόνο από τις χώρες αυτές αλλά κυρίως από τη Βρετανία και άλλες βιομηχανικές περιοχές. Δεν ήταν η παρουσία ρύπων αποτέλεσμα κάποιας αόριστης ρήψης χημικών από άγνωστα αεροπλάνα. Οι χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στο έδαφος λόγω της όξινης βροχής ελευθερώνουν αλουμίνιο ή άλλες χημικές ουσίες που προσβάλλουν τους φυτικούς οργανισμούς και εξασθενούν το αμυντικό τους σύστημα. Μια συνηθισμένη ασθένεια βρίσκει έτσι εξασθενημένο το αμυντικό σύστημα των ειδών και νεκρώνει τα δέντρα.

Μια άλλη παρανόηση είναι αυτή που συνδέει τη ρύπανση εδαφών, όπως για παράδειγμα πρόσφατα στα εδάφη των καμένων περιοχών – αλλά και σε υπόγεια νερά – με μια συνομωσία. Έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης και άλλων ερευνητικών ιδρυμάτων δείχνει παρουσία βαρέων μετάλλων και άλλων χημικών στις καμένες περιοχές και στη στάχτη, αλλά αυτή πιθανώς προέρχεται από την καύση σκουπιδότοπων και γενικότερα των σκουπιδιών που υπήρχαν στις περιοχές  και στην ελευθέρωση ξανά στο περιβάλλον των ρύπων που είχαν συγκρατηθεί από τα δέντρα / δάση  - με την καύση των δασών ελευθερώθηκαν δηλαδή ξανά στην ατμόσφαιρα. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται μεγαλύτερη έρευνα των διαδικασιών και όχι συνομωσολογική προσέγγιση.