• 1. Εισαγωγικά περί τού θαύματος τού Αγίου Φωτός

• 2. Προσωπική μαρτυρία τού θαύματος, τής κας Αγγελικής Χατζηιωάννου το 2002

• 3. Προσωπικές μαρτυρίες από το 2004: "αυτόματο άναμμα" και ακαΐα

• 4. Αναξιότητα και ακαΐα τού Αγίου Φωτός. Μια μαρτυρία

• 5. Μαρτυρία για την ακαΐα τού Αγίου Φωτός από Μοναστήρι

• 6. Ραδιοφωνική μαρτυρία τού θαύματος από τον Πατριάρχη Διόδωρο

• 7. Το φωτοφόρο περιστέρι τού 1985

• 8. Πνευματική ετοιμότητα τού Πατριάρχη να δει το θαύμα

• 9. Αλληλοσυγκρουόμενα επιχειρήματα κατά τού Αγίου Φωτός

• 10. Έμμεσες μαρτυρίες για την αρχαιότητα τού θαύματος τού Αγίου Φωτός

• 11. Η σχισμένη από το Άγιο Φως κολώνα το 1101

• 12. Παρόμοια μαρτυρία επί Πατριάρχου Θεοφάνους τού 3ου το 1634

• 13. Μαρτυρία τού Πατριάρχη Ειρηναίου το 1996

• 14. Θεολογική θεμελίωση τής αδυναμίας περιγραφής κάποιων γεγονότων

• 15. Ένα σύγχρονο θαύμα τού Αγίου Φωτός στη Θεσσαλία

Είμαστε και πάλι εδώ για να συνεχίσουμε το θέμα από εκεί που το είχαμε αφήσει. Και έχουμε μαζί μας το πρόσωπο που είχαμε δεσμεύσει και την προηγούμενη εβδομάδα, που είναι ίσως από τα πλέον αρμόδια, (αν μπορούμε να το πούμε βέβαια αυτό), να μας μιλήσει για το Άγιο Φως, και αυτό επειδή ακριβώς ασχολήθηκε ερευνητικά με το θέμα, καταθέτοντας μία εξαιρετική μεταπτυχιακή εργασία στη Θεολογική Σχολή τού Πανεπιστημίου τής Αθήνας.

1. Εισαγωγικά περί τού θαύματος τού Αγίου Φωτός

Η Αγγλική Χατζηιωάννου είναι και σήμερα κοντά μας, υποψήφια διδάκτωρ τής θεολογικής σχολής τού Πανεπιστημίου τών Αθηνών, και μεταπτυχιακή φοιτήτρια τού Θεολογικού Μεταπτυχιακού Ινστιτούτου τού Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζί τής Ελβετίας, και την ευχαριστούμε για μία ακόμα φορά που και σήμερα είναι κοντά μας, και θα προσπαθήσουμε με τη βοήθειά σου Αγγελική να μιλήσουμε για το Άγιο Φως. Χριστός Ανέστη!

-Αληθώς Ανέστη ο Κύριος!

-Καλώς ήλθες και δεύτερη φορά.

-Ευχαριστώ πολύ!

-Να μιλήσουμε για το Άγιο Φως, γι' αυτό το θέμα που εσένα σε απασχόλησε πολύ περισσότερο αφού ήταν και μεταπτυχιακή ερευνητική εργασία. Εμάς όμως μας συγκινεί ιδιαίτερα, γιατί υπάρχει αυτή η εργασία, και ήταν αφορμή για να έχουμε την προηγούμενη Κυριακή τη συζήτησή μας και να τη συνεχίσουμε σήμερα, αφού στην προηγούμενη εκπομπή εξαντλήσαμε (αν μπορούμε να το πούμε αυτό), το θέμα, τουλάχιστον προς το ιστορικό του κομμάτι, μεταφέροντας πολλές από τις πολύ περισσότερες καταγεγραμμένες μαρτυρίες που υπάρχουνε περί τού Αγίου Φωτός.

Μιλήσαμε λίγο και για το πώς δημιουργήθηκε η αμφισβήτηση τού Αγίου Φωτός, ξεκινώντας όπως μας είχες πει εσύ την προηγούμενη Κυριακή από το 1095, από τους Ρωμαιοκαθολικούς, και φθάνοντας το 1826 στον Αδαμάντιο Κοραή που δημοσίευσε το έργο του για το Άγιο Φως στα Ιεροσόλυμα, με το οποίο βέβαια, αμφισβητούσε το θαύμα.

Είναι κάτι που το βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να γίνεται και στον τόπο μας, και δυστυχώς δεν είναι προς τιμήν μας αυτό, να είμαστε οι μοναδικοί Ορθόδοξοι που το αμφισβητούν. Κανένας άλλος Ορθόδοξος λαός που το θεωρεί καύχημά του και τιμή του να βγαίνει κάθε χρόνο το Άγιο Φως στον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα στους Ορθοδόξους, κανένα άλλο ορθόδοξο έθνος, (λαός), δεν έχει αμφισβητήσει το Άγιο Φως, εκτός από τους Έλληνες! Τι να πει κανείς;

-Οι οποίοι μάλιστα έχουν και ιδιαίτερα δικαιώματα στον Πανάγιο Τάφο. Ο Πανάγιος Τάφος ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο τών Ιεροσολύμων. Αν κάποιος έχει επισκεφθεί τα Ιεροσόλυμα θα δει να είναι σκαλισμένο στην είσοδο τού Παναγίου Τάφου "Οι αναστήσαντές με το γένος τών Ελλήνων". Και δυστυχώς από τους Έλληνες να προέρχονται οι αμφισβητήσεις (όχι από όλους ευτυχώς), από μάλλον πολύ λίγους, οι αμφισβητήσεις για το Άγιο Φως.

-Το Άγιο Φως που είναι ένα πολύ μεγάλο θαύμα, άσχετα αν κάποιοι αμφιβάλλουν γι' αυτό, και δυστυχώς είναι και πολλοί ιερωμένοι που το κάνουν αυτό. Αλλά όπως πολύ συχνά λέμε, και είναι και γνωστό στην Εκκλησιαστική Ιστορία, οι αιρέσεις και τα σχίσματα προήλθαν από διάφορους κυρίως Ιερωμένους, Ιεράρχες ή απλούς Ιερείς, που κάποια στιγμή πλανήθηκαν ως άνθρωποι που ήταν. Λοιπόν τουλάχιστον είναι απολύτως φυσιολογικό να αμφιβάλλουν και να αμφισβητούν το Άγιο Φως, ακόμα και Ιερωμένοι Ιεράρχες.

Δεν μας ξενίζει, απλά στεναχωριόμαστε και ευχόμαστε ο Θεός να μην επιτρέπει να φθάνουμε σε τέτοια σημεία εμείς. Αλλά Εκείνος που γνωρίζει καλύτερα, θα δώσει και την καλύτερη λύση. Νομίζω συμφωνείς!

-Ναι, συμφωνώ απόλυτα.

-Θαύμα λοιπόν το Άγιο Φως έτσι;

-Ναι, θαύμα.

-Να ξεκινήσουμε μ' αυτό και να το διατρανώσουμε όσο μπορούμε.

-Το σημαντικότερο γεγονός που μπορεί να ζήσει κάποιος άνθρωπος, είναι το θαύμα τού Αγίου Φωτός. Δεν μπορεί να περιγραφεί στο σύνολό του. Οι μαρτυρίες που παρουσιάσαμε και την  περασμένη εβδομάδα, αλλά και αυτές που θα πούμε στη συνέχεια, ουσιαστικά περιγράφουν ελάχιστα πράγματα απ' αυτά που στην πραγματικότητα είδαν οι αυτόπτες, γιατί το θαύμα δεν περιγράφεται. Δεν είναι κάτι το οποίο μπορεί να εξηγηθεί με την ανθρώπινη λογική.

Κι εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε ένα θέμα: Το θαύμα δεν είναι κάτι παράλογο. Ακούω πολλές φορές και από δημοσιογράφους και από ομιλητές να λένε ότι το θαύμα είναι κάτι παράλογο. Δεν είναι παράλογο. Είναι υπέρλογο. Είναι πάνω δηλαδή από την πτωτική και πεπερασμένη ανθρώπινη λογική. Δεν είναι "παρά" τη λογική, στο πλάι τής λογικής, είναι πάνω από τη λογική. Γι' αυτό και δεν ερμηνεύεται! Είτε το κάνουμε αποδεκτό, όπως είχαμε πει και την προηγούμενη φορά, είτε το απορρίπτουμε.

-Είναι τόσο απλό, τελικά. Τόσο απλό όπως όλα τα θαύματα, είναι τόσο απλά. Καμιά φορά ακούμε για κάποια μεγάλη ίαση, ή για έναν άνθρωπο που είχε όντως κάτι που του άλλαξε τη ζωή του και το θεωρούμε θαυμαστό γεγονός, και ξεχνάμε κάτι που συμβαίνει καθημερινά. Όπου γης, οπουδήποτε τελείται η Θεία Λειτουργία. Δεν μεταλαμβάνουν οι πιστοί το Σώμα και το Αίμα τού Χριστού; Δεν το βλέπουμε. Δεν είναι; Είναι!

-Είναι, κι είναι όλος ο Χριστός. Ο καθένας μεταλαμβάνει όλον τον Χριστό. Οπουδήποτε τελείται Θεία Ευχαριστία, κι είναι ένα θαύμα που τελείται καθημερινά στα μοναστήρια που τελείται καθημερινά η Θεία Λειτουργία, έχουμε κάθε μέρα το ίδιο θαύμα. Γιατί ξέρετε, κάποιοι υποστήριξαν ότι το Άγιο Φως δεν μπορεί να είναι θαύμα, επειδή επαναλαμβάνεται. Το καθημερινώς επαναλαμβανόμενο θαύμα, είναι το Μυστήριο τής Θείας Ευχαριστίας.

-Που και εκεί δεν το βλέπουμε. Το αισθανόμαστε, ή προσευχόμαστε για να συμμετάσχουμε στο μυστήριο αυτό. Δεν το βλέπουμε, (και ευτυχώς που δεν το βλέπουμε), γιατί δεν νομίζω ότι θα τολμούσε κανείς να μπορέσει να δεχθεί μέσα του Σώμα και Αίμα, εάν το έβλεπε εκείνη την ώρα στο Άγιο Ποτήριο, ο Θεός επιτρέπει έτσι. Αν και εκεί υπάρχουν πολλές θαυμαστές μαρτυρίες, για ανθρώπους που είδαν αυτό που πραγματικά συμβαίνει.

Αυτό λοιπόν το θαύμα που δεν βλέπουμε, το αποδεχόμαστε. Ελπίζω να το αποδεχόμαστε πράγματι ως θαύμα, και όχι ως συνήθεια, γιατί δυστυχώς στα τελευταία χρόνια υπάρχει το συνήθειο να πηγαίνουμε να μεταλαμβάνουμε στις μεγάλες γιορτές.

-Για το καλό!

-Να πάρουμε αγιασμό για το καλό, να πάρουμε το Άγιο Φως για το καλό, και αμέσως μετά να "διασκορπισθούμε" κι εμείς όπως "οι εχθροί Αυτού". Έτσι δεν γίνεται κάθε βράδυ τής Αναστάσεως;

-Έτσι!

-Από πού να ξεκινήσουμε και πώς να ολοκληρώσουμε, που είναι τέτοιο το θέμα, και τόσο γοητευτικό, που η ψυχή πραγματικά η καλοπροαίρετη, (θα χρησιμοποιήσω τη λέξη) "μαγεύεται", και μένει εκστατική μπροστά στο μεγαλείο τού θαύματος, τού συγκεκριμένου θαύματος, γιατί όταν βλέπεις, (ή δεν βλέπεις), αλλά είσαι εκεί την ώρα που το βλέπουν οι άλλοι, κάτι που δεν είναι υλικό, να έχει υλική μορφή και να το έχεις στα χέρια σου, το πιο εύκολο πράγμα είναι απλά να δακρύσεις.

-Ναι.

-Να ξεκινήσουμε με τη δική σου μαρτυρία αυτή τη φορά; Τι λες; Ή είχες εσύ κάτι άλλο κατά νου;

-Ε, όχι, δεν...

-Ξέρεις γιατί; Γιατί εκεί ακριβώς σε διακόψαμε την προηγούμενη Κυριακή.

2. Προσωπική μαρτυρία τού θαύματος, τής κας Αγγελικής Χατζηιωάννου το 2002

-Εγώ για πρώτη φορά πήγα για την ακολουθία τού Αγίου Φωτός δηλαδή πρώτη φορά (γιατί στα Ιεροσόλυμα είχα βρεθεί ξανά), το 2002. Μ' έβαλαν οι Πατέρες να καθίσω πολύ κοντά στον Πανάγιο Τάφο. Εγώ δεν είχα ξαναδεί, είχα διαβάσει κάποια πράγματα, ακόμα μάλιστα δεν είχα αποφασίσει και για το θέμα τής μελέτης μου για το Μάστερ, έψαχνα να βρω κάποιο θέμα.

Δίπλα μου λοιπόν στεκόταν μια κυρία, η οποία με ρώτησε "αν έχετε ξανάρθει", τής είπα "όχι".

Κατέβηκε ο Πατριάρχης Ειρηναίος από το Πατριαρχείο, ξεκίνησε μια λιτανεία, η οποία γίνεται τρεις φορές γύρω από το κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου, έψαλαν το "Φως Ιλαρόν", ένας ύμνος ο οποίος πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι αρχαίος ύμνος τής Εκκλησίας, (τής αρχαίας Εκκλησίας δηλαδή), τον οποίον όμως εμπλούτισε ο άγιος Σωφρόνιος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων, κι είναι ύμνος ο οποίος ψάλλεται προς τιμήν τού Αγίου Φωτός.  Δηλαδή αυτό που κάνουμε σε κάθε Εσπερινό, "φως ιλαρόν αγίου δόξης", είναι ένας ύμνος, ο οποίος εμπλουτίστηκε από τον άγιο Σωφρόνιο, προς τιμήν τού Αγίου Φωτός. Εκεί ψάλλεται δύο φορές στα Αραβικά, μία στα Ελληνικά.

Κάποια στιγμή, όταν σταμάτησε η Λιτανεία, ο Πατριάρχης απεκδύθη τη Μίτρα, το Σάκο, και παρέμεινε μόνο με το Στιχάρι τη Ζώνη και τα Επιμάνικα, συμβολίζοντας τον Άγγελο, ο οποίος στεκόταν έξω από τον τάφο, και ανακοίνωσε στις Μυροφόρες ότι ο Χριστός δεν είναι πια εκεί.

-Ηγέρθη, ουκ έστιν ώδε ε;

-Ναι.

-Εκεί ακριβώς.

-Εκεί ακριβώς.

Ο Πατριάρχης μπήκε, τον ακολούθησε ο Αρμένιος εκπρόσωπος, ο οποίος είπαμε ότι παραμένει στον προθάλαμο του Παναγίου Τάφου, δεν έχει κανένα δικαίωμα να μπει μέσα στον Πανάγιο Τάφο.

Εγώ μένω απ' έξω, οι πόρτες κλείνουν, (η αστυνομία κλείνει τις πόρτες), και περίμενα. Δεν έβλεπα τίποτα.

Επικράτησε κάποια στιγμή μια απόλυτη σιγή.

-Είναι απίστευτο ε;

-15.000 άτομα, και ούτε η ανάσα δεν ακούγεται. Σταματάει ακόμα και η ανάσα τού καθενός.

-Και είναι και σβησμένα τα πάντα εκείνη την ώρα έτσι;

-Τα πάντα. Έχω και φωτογραφίες τις οποίες έχω τραβήξει εγώ η ίδια, με κανδήλες οι οποίες είναι σβησμένες. Όλες οι κανδήλες τού Ναού τής Αναστάσεως, είναι σβησμένες.

-Και σβήνουν και οι προβολείς, σβήνουν τα φώτα, σβήνουν οτιδήποτε έχει φως εκείνη την ώρα.

-Τα πάντα, ό,τι μπει, θα μπει από τον Τρούλο. Από το τρουλαίο τμήμα που είναι πάνω από τον Πανάγιο Τάφο.

Κάποια στιγμή κάποιος αρχίζει να φωνάζει: "Νά το βγήκε!"

Εγώ από εκεί που κάθομαι, βλέπω κάποιες λάμψεις, όπως είναι το φλας τής μηχανής. Δεν μπορούσα όμως ακόμα να καταλάβω, αν αυτό που έβλεπα ήταν φλας μηχανής, ή αν ήταν το Άγιο Φως. Δεν μπορούσα να το ξεχωρίσω, γιατί ήμουν σε μία... δεν το είχα ξαναδεί, και οφείλω να σας πω ότι τα είχα χάσει και λίγο.

Κάποια στιγμή λοιπόν σκέπτομαι, χωρίς όμως να πω τίποτα σε κανέναν, έχοντας στο μυαλό μου και τα όποια πράγματα ακουγόντουσαν και κατά τού Αγίου Φωτός, κοιτάζοντας λοιπόν την είσοδο τού Κουβουκλίου τού Παναγίου Τάφου, και σκεπτόμενη, τι είναι τελικά; πού είναι; Γιατί δεν έβλεπα. Έβλεπα κάποιες λάμψεις, δεν μπορούσα να καταλάβω τι ήταν.

Σκεπτόμουν λοιπόν, κοιτώντας τον Χριστό, σκέφθηκα: "Αν είναι δικό Σου, να μου το δείξεις". Και μέχρι να προλάβω να γυρίσω το κεφάλι μου, βλέπω ένα δίσκο με φως, το οποίο στάθηκε πάνω από το Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου, στο σχήμα που έχει ένα Εγκόλπιο. Ένα Αρχιερατικό Εγκόλπιο, τεράστιο όμως. Σκουντάω τη διπλανή μου, τής λέω: "Ξέρετε, τής λέω, εκεί είναι".

Μου λέει: "εγώ δεν βλέπω τίποτα, (μου λέει), εσύ το βλέπεις". "Είναι από εκεί", μου λέει. Η κυρία αυτή μου έδειχνε άλλο σημείο. Εγώ τής έδειχνα άλλο. Μέχρι να προλάβω να τελειώσω, με έπιασαν τα κλάματα, και είπα ότι δεν θα ξανα-αμφισβητήσω άλλη φορά. Ούτε καν θα περάσει από το μυαλό μου ως ιδέα ότι μπορεί να μην είναι θαύμα.

Προσπαθώντας να συνέλθω, κοιτάω την κανδήλα η οποία κρέμεται πάνω από την είσοδο τού Κουβουκλίου τού Παναγίου Τάφου, και βλέπω το φυτίλι να ανάβει μόνο του.

Αυτό πήγαινε παντού. Πήγαινε στα σκοτεινά μέρη τού Ναού, πήγαινε εκεί που είχε φως, εκεί που δεν ήταν φως, έβλεπα τους ανθρώπους να το βάζουν, τους Ιερείς είδα να το βάζουν στα γένια τους... Είδα άνθρωπο να βάζει το πρόσωπό του μέσα στα κεριά.

-Και να μην καίγεται.

-Πιστέψτε με ότι 33 κεριά κάνουν μια απίστευτη φλόγα, που υπό κανονικές συνθήκες έπρεπε να είχαμε καεί όλοι.

Αν υπολογίσω ότι 15.000 άτομα ανάβουν όλοι από μια δεσμίδα 33ών κεριών, δηλαδή έπρεπε να είχε καεί ο Ναός. Δεν μπορώ να σάς το εξηγήσω αυτό το πράγμα, ούτε και περιγράφεται.

Αυτή ήταν η πρώτη μου εμπειρία, η οποία πρέπει να σάς πω ότι ήταν συγκλονιστική. Ουσιαστικά δεν μπορούσα ούτε καν να καταλάβω πού είμαι μέχρι να συνειδητοποιήσω...

-Και η οποία έχει μείνει και πιο βαθειά, ανεξίτηλα μέσα στην ψυχή πλέον έτσι;

-Ναι.

3. Προσωπικές μαρτυρίες τού θαύματος από το 2004: "αυτόματο άναμμα" και ακαΐα

Τη δεύτερη φορά που πήγα το 2004, στέκομαι πάλι περίπου στο ίδιο σημείο, μάλλον λίγο μετά την Αποκαθήλωση, όπως πηγαίνουμε (για όσους γνωρίζουν) προς το Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου.

και εκεί δεύτερη φορά...

-Το αδιαχώρητο και τις δύο φορές, από τον κόσμο, έτσι;

-Το αδιαχώρητο και τις δύο φορές, δεν έχω δει περισσότερο κόσμο συγκεντρωμένο σε κάποιο μέρος, όπως το είδα στον Πανάγιο Τάφο.

Εκεί είδα μία δέσμη φωτός, η οποία έβγαινε από τα θεμέλια τού Παναγίου Τάφου, η οποία διακοπτόταν απότομα, κάποια στιγμή, έβγαινε, χανόταν και ξαναέβγαινε. Οι δε τοίχοι τού Ναού, τους οποίους όποιος έχει επισκεφθεί τον Ναό τής Αναστάσεως ξέρει ότι είναι γρανιτένιοι, είναι σκούρο το χρώμα τους, ακτινοβολούσαν, σαν να μην υπήρχαν! Δηλαδή βλέπατε τους τοίχους στο ναό να έχουν ένα φως, χωρίς όμως από πίσω να βλέπατε να υπάρχει κάτι. Βλέπατε μόνο το Φως.

Εκείνη τη χρονιά έτυχα σε ένα γεγονός το οποίο για εμένα ήταν συγκλονιστικό. Λίγο πιο πέρα καθόταν μια κοπέλα, με κάποιον συγγενή της, και την ώρα που βγήκε το Άγιο Φως, βλέπει το σακάκι τού συγγενή της να καίγεται. Είχε αρπάξει φωτιά.

Η κοπέλα μέσα στον πανικό τού φωνάζει: "Καίγεσαι!", και προσπαθεί να βάλει τα χέρια της για να σβήσει το σακάκι τού ανθρώπου που νόμιζε ότι είχε πάρει φωτιά. Κρατούσε και τα κεριά όμως. Η φωτιά έφυγε από το σακάκι, τής άναψε τα κεριά και χάθηκε. Το σακάκι δεν είχε πάθει τίποτα, και η κοπέλα λιποθύμησε. Από το σοκ που έπαθε, την έβγαλαν σχεδόν σηκωτή.

Είναι ένα συνταρακτικό γεγονός όταν βλέπεις όλους τους ανθρώπους να προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει.

Αυτή ήταν η δική μου εμπειρία, η οποία οφείλω να σάς ομολογήσω ότι είναι συγκλονιστική. Πιστεύω ότι σάς λέω ελάχιστα πράγματα από αυτά που στην πραγματικότητα αισθανόμουν εκεί, αλλά δεν μπορώ να  σάς το περιγράψω.

-Δύσκολα μπορεί να περιγραφεί. Είναι πολύ συγκλονιστικό, ακόμα και αν δεν το έχεις δει το Άγιο Φως, πώς βγαίνει, ή πώς εμφανίζεται. Γιατί είπαμε ότι άλλοι το βλέπουν και άλλοι δεν το βλέπουν, αλλά και αυτοί που το βλέπουν το βλέπουν με διαφορετικές μορφές και εκφάνσεις. Το συγκλονιστικό είναι ότι όταν ανάψεις τα κεριά σου, δεν καίνε για τα πρώτα περίπου τρία λεπτά. Και η φλόγα όντως, αν το δοκιμάσει οποιοσδήποτε σπίτι να δέσει 33 κεράκια, και να δει τι φλόγα δημιουργεί. Μιλάμε για μια φλόγα γύρω στα 20 εκατοστά φθάνει το ύψος της.

Εάν αυτή τη φλόγα τη βάλεις στα γένια σου, στα μαλλιά σου, στο πρόσωπό σου, στο χέρι σου, ή τη σβήσεις με το χέρι, όπως το σβήνει ο περισσότερος κόσμος, το λιγότερο που μπορείς να πάθεις είναι ένα μικρό έγκαυμα. Το λιγότερο! Και αυτό που αφήνει το Άγιο Φως, είναι απολύτως τίποτα!

-Τίποτα! Εγώ επιχείρησα και έβαλα το χέρι μου, όταν πια είδα και μου λέει κάποιος: "βάλε το χέρι σου να δεις που δεν καίει, και έβαλα το χέρι μου φορώντας το κομποσχοίνι μου που είναι μάλλινο όπως ξέρετε, οπότε θα είχε αρπάξει αμέσως, και το ρολόι το οποίο λογικά να ακουμπούσε πάνω του φωτιά, θα έπρεπε να μου αφήσει τουλάχιστον σημάδι, το χέρι μου δεν έχει απολύτως τίποτα.

4. Αναξιότητα και ακαΐα τού Αγίου Φωτός. Μια μαρτυρία

Και είναι μάλιστα πολύ χαρακτηριστικό γι' αυτό που λέμε για την ακαΐα τού Αγίου Φωτός, είναι μια ιδιότητα αυτή που έχει το Άγιο Φως στην αρχή, κάποιος Ιερέας είχε πάει από την Ελλάδα στα Ιεροσόλυμα, βγήκε λοιπόν το Άγιο Φως, καθόταν με κάποιον από τους Πατέρες τού Πατριαρχείου, και έβαλε το χέρι του και κάηκε. Και λέει στον Αγιοταφείτη: "Μα τι είναι αυτά που μού λέτε; Είναι ψέματα, αφού καίγομαι".

Του λέει ο Αγιοταφείτης "Έχεις κάνει τίποτα; Τα έχεις εξομολογηθεί όλα πάτερ;" τού λέει.

Και ξαφνικά αυτός αρχίζει να φωνάζει: "Θέλω έναν Πνευματικό, Θέλω έναν Πνευματικό!"

Τον πήγαν λοιπόν στον Πνευματικό τής αδελφότητας.

Φαντασθείτε ότι έχει τελειώσει η ακολουθία, έχουν βγει από τον Ναό, εξομολογείται, το ξαναπήγε ο ίδιος Αγιοταφείτης στον Ναό τής Αναστάσεως, έβαλε το χέρι του σε 33 κεριά τα οποία είχαν μείνει από μια - δυο ώρες πριν, και δεν κάηκε.

5. Μαρτυρία για την ακαΐα τού Αγίου Φωτός από Μοναστήρι

Ξέρω χαρακτηριστικό παράδειγμα σε Μοναστήρι εδώ στην Ελλάδα, ότι η αδελφή (γυναικείο Μοναστήρι), η οποία πηγαίνει να παραλάβει το Άγιο Φως από το Αεροδρόμιο, το κρατάει στο χέρι της και δεν καίγεται. Και μιλούμε τουλάχιστον για 6 ώρες μετά την εμφάνισή Του.

-Γιατί επιτρέπει ο Θεός, το ξέρει Εκείνος καλύτερα από εμάς. Δεν είμαστε ούτε Εισαγγελείς, ούτε αυτοί που θα αποδείξουμε αυτά που ο Θεός κάνει.

Απλά κάνουμε μία συζήτηση για το Άγιο Φως, γι' αυτό το μεγάλο θαύμα το οποίο πιστεύουμε. Μάς λυπεί το γεγονός που βλέπουμε ομοδόξους μας και συμπατριώτες μας να το αμφισβητούν, αλλά και πάλι έχουμε την ελπίδα μας στον Θεό, ότι θα τους κρίνει με επιείκεια και θα τους βοηθήσει.

Ακούσαμε τη δική σου προσωπική μαρτυρία, από τις δύο φορές που βρέθηκες μέσα στον Πανίερο Ναό τής Αναστάσεως, Μεγάλο Σάββατο μεσημέρι, την ώρα που τελείται η λαμπρή αυτή ακολουθία τού Αγίου Φωτός. Την ώρα που το Άγιο Φως ανάβει στον Πανάγιο Τάφο, και από τον Πανάγιο Τάφο, στα κεριά όλων. Και είναι πολλές φορές που ανάβουν καντήλια διασκορπισμένα σε ολόκληρο τον Ναό, αλλά και δεσμίδες κεριών σε διάφορα σημεία τού Ναού, που τα κρατάνε οι πιστοί στα χέρια τους, και για κάποιο λόγο που πάλι εμείς δεν θα εξηγήσουμε, και δεν θα κάνουμε καν τον κόπο να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε, επιτρέπει ο Θεός να ανάβει στα χέρια τους το Άγιο Φως.

Αυτό, επειδή ακριβώς φίλες και φίλοι ακροατές, έχουμε την Αγγελική Χατζηιωνάννου, υποψήφια διδάκτορα τής Θεολογικής Σχολής τού Πανεπιστημίου τής Αθήνας, και είχε ζήσει από κοντά και η ίδια το Άγιο Φως. Να μη μιλάμε μόνο για ιστορικές μαρτυρίες, και όσα μας έχουν πει, ή έχουν πει στην Αγγελική ή έχει διαβάσει και έχει συγκεντρώσει από την ερευνητική της εργασία για το Άγιο Φως. Να ακούσουμε και τη δική της προσωπική εμπειρία.

Και τώρα που ακούσαμε και την προσωπική σου εμπειρία, θα διακόψουμε για πολύ λίγο, για να πάμε πλέον στις εμπειρίες τών άλλων ανθρώπων, έτσι όπως τις συγκέντρωσες, ή έτσι όπως τις άκουσες εσύ, για να ολοκληρώσουμε σιγά - σιγά σήμερα, το θέμα που ξεκινήσαμε την προηγούμενη Κυριακή.

Ένα θέμα που φίλες και φίλοι ακροατές, ξεκίνησε εκείνο το λαμπροφόρο πρωινό ή βραδυνό, (γιατί ακριβώς το χρόνο δεν τον γνωρίζουμε). "Τη μία τών Σαββάτων", τότε που ο Τάφος ήταν κενός, το μνημείο άδειο, και ο άγγελος υπεδέχθη τις Μυροφόρες, λέγοντάς τους ότι "ηγέρθη, ουκ έστιν ώδε". "Ίδε ο τόπος, εν ώ έθηκαν Αυτόν".

6. Ραδιοφωνική μαρτυρία τού θαύματος από τον Πατριάρχη Διόδωρο

-Για να έρθουμε λίγο στα πιο πρόσφατα χρόνια, για τον Πατριάρχη Διόδωρο.

Όλοι έχουμε δει τα βίντεο στην τηλεόραση, όπου ο μακαριστός πατέρας Διόδωρος βγάζει το Φως από το Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου.

Ο Πατριάρχης Διόδωρος είχε δώσει μία συνέντευξη σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό στην Αμερική. Και εκεί η Δημοσιογράφος τον είχε ρωτήσει ότι υπάρχουν πάρα πολλές θεολογικές απόψεις σχετικά με την πραγματικότητα τού Αγίου Φωτός.

Ο Πατριάρχης απήντησε καταφατικά και η δημοσιογράφος ρώτησε: "Από την εμπειρία σας Μακαριότατε, το Άγιο Φως είναι υπερφυσικό;"

Ο Πατριάρχης απήντησε:

"-Το άγιο Φως είναι Άγιο Φως."

"-Δηλαδή; Είναι θαύμα;" τού λέει η Δημοσιογράφος.

Ο Πατριάρχης απήντησε: "-Είναι ένα αληθινό θαύμα, ένα αληθινό θαύμα".

Ο Πατριάρχης Διόδωρος ήταν σαφής και κατηγορηματικός. Τονίζω άλλη μια φορά ότι αυτές οι μαρτυρίες καταρρίπτουν το επιχείρημα όσων λένε ότι "κανείς Πατριάρχης εν ζωή δεν παραδέχθηκε ότι το Άγιο Φως είναι θαύμα. Εδώ έχουμε μία μαρτυρία σαφέστατη.

-Νομίζω μία ακόμα, επειδή την προηγούμενη Κυριακή είχαμε ακούσει κι άλλες, απλώς εδώ είναι μία πρόσφατη.

-Πολύ πρόσφατη!

7. Το φωτοφόρο περιστέρι τού 1985

Επίσης, θέλω να καταθέσω ένα περιστατικό το οποίο γνωρίζω, από τον Αρχιμανδρίτη Πανάρετο. Είναι Πατριαρχικός Επίτροπος στη Βηθλεέμ, ο οποίος μου αφηγήθηκε το εξής:

Το Μεγάλο Σάββατο τού 1985 ο Πατριάρχης Διόδωρος αμέσως μετά την ακολουθία τού Αγίου Φωτός πήγε  στην Πατριαρχική Σχολή τής αγίας Σιών, (για όσους γνωρίζουν  τα Ιεροσόλυμα), προκειμένου να τελέσει μία Εξώδιο Ακολουθία. Κάποιος είχε κοιμηθεί, και ο Πατριάρχης ανέβηκε για να τελέσει την Εξώδιο.

Καθ' όλη τη διάρκεια από την άφιξή του ο Πατριάρχης μέχρι την ώρα που θα ξεκινούσε η Εξώδιος ακολουθία,ο Πατριάρχης έκλαιγε. Ήταν πολύ συγκινημένος, στεκόταν στο θρόνο, αλλά από τα μάτια του έτρεχαν δάκρυα.

Ο πατέρας Πανάρετος λοιπόν πήγε και ρώτησε τον Πατριάρχη, "Τι ακριβώς σάς συμβαίνει μακαριώτατε;".

Εκείνος λοιπόν του αφηγήθηκε το εξής, ότι: "-Όση ώρα (τού είπε) εγώ βρισκόμουν μέσα στο Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου και διάβαζα την ευχή, από πάνω μου είδα ένα περιστέρι. Το περιστέρι (λέει) από το ράμφος του έβγαζε μια ακτίνα φωτός η οποία φώτιζε το βιβλίο. Όταν (λέει) σταμάτησα να διαβάζω την ευχή, το περιστέρι χάθηκε, και το Άγιο Φως είχε έρθει.

-Αυτό είχε πει ο Μακαριστός Πατριάρχης Διόδωρος το 1985;

-Το 1985.

-Να πούμε πάλι λίγο για χάρη τών ακροατών μας, ότι μέσα στον Πανάγιο και Ζωοδόχο Τάφο, από το πρωινό τού Μεγάλου Σαββάτου, δεν υπάρχει τίποτα που να προκαλεί φως. Έχουν σβησθεί τα πάντα. Όλα τα καντήλια έχουν αφαιρεθεί. Κεριά, έχουν αφαιρεθεί, φυτίλια έχουν αφαιρεθεί, σπίρτα, αναπτήρες, οτιδήποτε θα μπορούσε να προκαλέσει φωτιά, φως, λάμψη. Και αυτό από τον Ορθόδοξο Επιτετραμμένο, αυτόν δηλαδή που έχει το δικαίωμα να το κάνει, τον εκπρόσωπο τού Πατριαρχείου μας, από τους εκπροσώπους τών άλλων δογμάτων, και από τον Γενικό Αστυνομικό Διευθυντή τής Παλαιάς πόλεως τών Ιεροσολύμων.

Όλοι μαζί πιστοποιούν ότι δεν υπάρχει τίποτα που να προκαλεί φως μέσα στον Πανάγιο Τάφο και τότε σφραγίζουν και την θύρα τού μνημείου. Και αποσφραγίζεται η θύρα τού μνημείου την ώρα που θα είναι η κατάλληλη για να μπει ο Πατριάρχης ο Ελληνορθόδοξος και να φθάσει στον 2ο χώρο, τον μέσα χώρο, εκεί που βρίσκεται ο Πανάγιος και Ζωοδόχος Τάφος.

Κι εκεί επάνω υπάρχει ακουμπισμένη η Μεγάλη Φυλλάδα τών Ευχών, με την ευχή τού Αγίου Φωτός. Και αυτή είναι η ευχή που ακούσαμε προηγουμένως τη μαρτυρία αυτή, απ' τον μακαριστό Πατριάρχη Διόδωρο. Είναι η Φυλλάδα, που του φώτιζε το περιστέρι, το ανύπαρκτο περιστέρι, το οποίο εξαφανίσθηκε μετά.

-Το οποίο φυσικά δεν θα μπορούσε να μπει από οπουδήποτε, γιατί το Τρουλαίο τμήμα που καλύπτει το Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου, είναι κλειστό με τζάμι. Φυσικά από την πόρτα δεν θα μπορούσε να μπει, και φυσικά δεν θα μπορούσε να έχει φως. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι κάποιο πουλί μπήκε.

-Ακόμα και αν ήταν μέσα κάποια στιγμή θα 'πρεπε να φύγει. Θα το έβλεπαν πολύ περισσότεροι.

-Ακριβώς! Αλλά και πώς είχε φως;

Ήταν πράγματι συγκλονιστική αυτή η μαρτυρία τού Πατριάρχου Διοδώρου.

-Νομίζω ότι και οι Πατριάρχες θα πρέπει να νιώθουν αυτό που νιώθουμε όλοι μας, εκτός από το δέος, άλλες φορές να βλέπουν κάτι, και άλλες φορές να μη βλέπουν. Έτσι;

8. Πνευματική ετοιμότητα τού Πατριάρχη να δει το θαύμα

-Ο Πατριάρχης Δαμιανός είχε πει ότι αναλόγως με την προετοιμασία την πνευματική που έχω κάνει, άλλες φορές (είχε πει ο Δαμιανός), νιώθω αγαλλίαση, όταν (λέει) δεν είμαι πνευματικά έτοιμος, μπαίνω μέσα και βρίσκω την Κανδήλα αναμμένη. Ουσιαστικά δηλαδή δεν τον άφηνε να δει τίποτα, το άναβε ο Χριστός για να το πάρουν όλοι, αλλά εκείνος δεν έβλεπε τίποτα. Αυτή τη μαρτυρία την έχουμε από τον Πατριάρχη Δαμιανό.

-Είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους μας, όχι στο Άγιο Φως, νομίζω σε οτιδήποτε κάνουμε που έχει σχέση με την πίστη και τον Θεό μας. Αν είμαστε καλά προετοιμασμένοι, αυτή η έρμη η συνείδηση δεν μάς ελέγχει τόσο. Αν δεν είμαστε καλά, μάς ελέγχει σε όσους διαθέτουμε συνείδηση, γιατί αρχίζει να γίνεται και αυτή κάτι δυσεύρετο πλέον στις μέρες μας.

-Βέβαια κατηγορηματικές παραδοχές για το θαύμα τού Αγίου Φωτός έχω ακούσει και από τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναζαρέτ κο Κυριακό, αλλά και από άλλους Ιερείς και Αρχιμανδρίτες τού Πατριαρχείου οι οποίοι δεν αμφισβητούν το θαύμα.

9. Αλληλοσυγκρουόμενα επιχειρήματα κατά τού Αγίου Φωτός

Βέβαια πρέπει να σάς πω ότι υπάρχει ένα επιχείρημα κατά τού Αγίου Φωτός, που λέει ότι από τον 4ο αιώνα περίπου, δεν έχουμε τόσο πολλά πράγματα γραμμένα για το Άγιο Φως, δεν έχουμε πολλές μαρτυρίες δηλαδή.

-Ομοίως είναι και ένα άλλο επιχείρημα που λέει ότι μέχρι τον 4ο πάλι δεν έχουμε μαρτυρίες. Δηλαδή οι μισοί λένε ότι μέχρι τον 4ο Δεν έχουμε, και οι μισοί λένε ότι από τον 4ο και μετά δεν έχουμε. Θα μάς τρελάνουνε!

-Κοιτάξτε! Πρώτα απ' όλα πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν μας ότι ο πανίερος ναός τής Αναστάσεως έχει υποστεί πάμπολλες καταστροφές.

-Σωστό!

-Προφανώς πρέπει να υπήρχε κάτι καταγεγραμμένο. Αλλά όταν ξέρουμε ότι έχει καεί, και την τελευταία φορά που εκάη ολοσχερώς το 1808, προφανώς πρέπει να έχουν καταστραφεί και έγγραφα, είτε κώδικες... κάτι θα υπήρχε καταγεγραμμένο. Αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε ότι δεν είναι έτσι. Εγώ θα σάς πω ένα πολύ απλό επιχείρημα: Οι Πατέρες τής Εκκλησίας, έγραφαν για κάποιο θέμα όταν προέκυπτε ζήτημα σχετικά με αυτό.

Δηλαδή, για τις άγιες εικόνες για παράδειγμα. Όλοι ξέρουμε ότι οι άγιες εικόνες υπήρχαν στην Εκκλησία ευθύς εξ αρχής. Όμως η πρώτη γραπτή αναφορά για τις Άγιες Εικόνες γίνεται στην 6η Οικουμενική Σύνοδο το 680. Δεν σημαίνει ότι πριν από την 6η Οικουμενική Σύνοδο δεν υπήρχαν εικόνες. Απλώς δεν υπήρχε λόγος οι Πατέρες να καθίσουν να γράψουν για ένα θέμα για το οποίο δεν είχε δημιουργηθεί ζήτημα.

Δεν είναι οι Πατέρες τής Εκκλησίας όπως είμαστε εμείς οι θεολόγοι σήμερα, που λέμε ότι: εγώ θα κάτσω να γράψω ένα βιβλίο για το Άγιο Πνεύμα. Οι Πατέρες κατέγραφαν την εμπειρία που ζούσαν, μόνο όταν υπήρχε λόγος για να το κάνουν. Γι' αυτό ακριβώς στην πρώτη χιλιετία δεν έγραψαν και πολλά πράγματα για το Άγιο Φως, γιατί δεν υπήρχε λόγος.

-Δεν ετέθη θέμα.

-Δεν ετέθη θέμα. Όταν μετά την πρώτη χιλιετία και το σχίσμα  τών Εκκλησιών άρχισε να τίθεται το θέμα, τότε ακριβώς και οι Πατέρες και οι Ιεράρχες και οι απλοί κληρικοί, είτε τού Πατριαρχείου είτε τής Ορθοδόξου Εκκλησίας γενικότερα, τότε, αποφάσισαν ότι έπρεπε να γράψουν.

Αυτό, έτσι, μία απάντηση, για όσους λένε ότι δεν υπάρχουν πολλές μαρτυρίες.

10. Έμμεσες μαρτυρίες για την αρχαιότητα τού θαύματος τού Αγίου Φωτός

Υπάρχουν βέβαια και κάποιες έμμεσες μαρτυρίες οι οποίες κι αυτές είναι πολύ σημαντικές.

Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι στο Τυπικό τού Πατριαρχείου τής Κωνσταντινουπόλεως, ενός Πατριαρχείου που είναι πολύ μακριά από τα Ιεροσόλυμα, υπήρχε στη Βυζαντινή περίοδο η λεγόμενη ακολουθία τής Φρικτορίας.

Τι ήταν η Φρικτορία; Η Φρικτορία ήταν η αφή κεριών, (άναβαν κεριά δηλαδή) και λαμπάδων, την ώρα που ψαλλόταν το "Χριστός Ανέστη". Και τότε όλοι οι πιστοί έφευγαν από τους ναούς τής Βασιλεύουσας, και πήγαιναν σε όλες τις περιοχές τής αυτοκρατορίας.

Υπάρχουν περιγραφές που περιγράφουν μια θάλασσα από φως, να κατακλύζει τη Βασιλεύουσα.

Την ίδια στιγμή που γινόταν αυτό, άρχιζαν όλοι και χτυπούσαν τα πόδια τους ρυθμικά. Προφανώς κάνοντας αναπαράσταση τού θαύματος τού Αγίου Φωτός, γιατί όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι όταν το Άγιο Φως εμφανισθεί, όλοι αρχίζουν και φωνάζουν.

Αυτό, ήταν μια αναπαράσταση αυτού τού γεγονότος που πραγματικά συνέβαινε στα Ιεροσόλυμα, αλλά επειδή οι άνθρωποι τότε, δεν είχαν τα μεταφορικά μέσα να μεταφέρουν το Άγιο Φως από τα Ιεροσόλυμα στην Κωνσταντινούπολη, η Εκκλησία τής Κωνσταντινουπόλεως, έκανε ουσιαστικά μια αναπαράσταση αυτού τού γεγονότος.

Ή ας πούμε μια άλλη, έμμεση μαρτυρία για το Άγιο Φως:

Το "Φωτίζου, φωτίζου, η Νέα Ιερουσαλήμ, η γαρ δόξα Κυρίου, επί σε ανέτειλε".

"Φωτίζου, φωτίζου, (λέει) Νέα Ιερουσαλήμ...": Η πόλη δηλαδή τών Ιεροσολύμων.

"...η γαρ δόξα Κυρίου...": Ως δόξα Κυρίου στη γλώσσα τής θεολογίας θεωρούμε το Άκτιστο Φως που πηγάζει από τον Θεό.

"...επί σε ανέτειλεν". "Χόρευε νυν (λέει) και αγάλλου Σιών":   Είναι ο λόφος ο οποίος είναι απέναντι από τον Πανάγιο Τάφο.

Όπως και το παράδειγμα: "Δεύτε λάβετε φως εκ τού Ανεσπέρου Φωτός". Το Ανέσπερο Φως, είναι ο Χριστός. Και το φως που πηγάζει από Εκείνον.

Αυτές όλες οι μαρτυρίες δηλαδή, είναι μαρτυρίες οι οποίες δηλώνουν έμμεσα το θαύμα τού Αγίου Φωτος. Στις Ορθόδοξες ακολουθίες δεν μπαίνει τίποτα στην τύχη, το οποίο δεν είναι πραγματικό γεγονός.

-Και η υμνογραφία, και η Βυζαντινή Αγιογραφία, όλα έχουν δογματική τεκμηρίωση, και όλα καταγράφουν ακριβώς τα όσα πρεσβεύει η πίστη μας. Δεν είναι τίποτα στην τύχη, τίποτα χωρίς λόγο βαλμένο, και όλα μπορούν όπως και η ίδια η ακολουθία η αναστάσιμη που καταγράφει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το μυστήριο τής Αναστάσεως, το μυστήριο τής πίστεώς μας.

Και νομίζω ότι αυτό που είχε γράψει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, έχει άμεση σχέση με το Άγιο Φως: "Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός. Και ο ουρανός και η γη και τα καταχθόνια".

11. Η σχισμένη από το Άγιο Φως κολώνα το 1101

-Εδώ πρέπει να πούμε και κάτι άλλο και να το τονίσουμε αυτό, ότι το Άγιο Φως εμφανίζεται μόνο στους Ορθοδόξους.

Έχουμε κάποια παραδείγματα. Δεν είναι μόνο το ένα, παράδειγμα το πολύ γνωστό, με τη σχισμένη κολώνα. Όχι. Προηγείται από αυτό. Το 1101.

Οι Λατίνοι το 1100 καταλαμβάνουν τα Ιεροσόλυμα. Και μάς το περιγράφει ανώνυμος Δυτικός προσκυνητής, αλλά και ο Λατίνος Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Συγκεντρώθηκαν το 1101 στον Ναό, έβγαλαν έξω τους Ορθοδόξους. Περίμεναν, και περίμεναν και ξανά περίμεναν...

-Και το Άγιο Φως δεν έβγαινε.

-...Και περιγράφει: "Το Άγιο Φως δεν φάνηκε ούτε το πρωί τού Πάσχα".

Κατέληξαν να περιμένουν μέχρι την Κυριακή. Ο Βαλδουίνος ο οποίος ήταν ο ηγεμόνας τών Λατίνων στα Ιεροσόλυμα, απελπισμένος προσευχόταν, ενώ ο Λατινικός κλήρος βρέθηκε σε πάρα πολύ δύσκολη θέση, γιατί δεν γνώριζε αν έπρεπε να τελέσει ή όχι την εορτή του Πάσχα χωρίς το Άγιο Φως. Είχε φθάσει δηλαδή Κυριακή πρωί και ακόμα περίμεναν

Σ' αυτή την απελπιστική κατάσταση οι Λατίνοι αποφάσισαν να βγουν από τον Ναό τής Αναστάσεως. Έφυγαν. Οι Έλληνες όμως παρέμειναν στον Ναό. Ακολουθούμενοι από τους Ιακωβίτες και τους Αρμενίους, έκαναν την καθιερωμένη Λιτανεία, ικέτευσαν τον Θεό και το Άγιο Φως εμφανίσθηκε φωτίζοντας όλο τον Ναό. Με αλαλαγμούς προσέτρεξαν τότε και οι Λατίνοι για να λάβουν το Άγιο Φως από τους Έλληνες.

Αυτό το μαρτυρεί Λατίνος. Ρωμαιοκαθολικός. Δεν είναι δική μας μαρτυρία. Και ότι δεν εμφανίσθηκε το Άγιο Φως εκείνη τη χρονιά, το λέει και ο Λατίνος Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Περίμεναν μία μέρα, ένα 24άωρο. (Φαντασθείτε από το πρωί τού Μεγάλου Σαββάτου μέχρι το πρωί τού Πάσχα). Και αυτό δεν εμφανιζόνταν πουθενά.

-Και όταν έφυγαν από τον Πανάγιο Τάφο και έμειναν οι Ορθόδοξοι Έλληνες, βγήκε το Άγιο Φως.

-Και βγήκε το Πάσχα. Την Κυριακή τού Πάσχα.

-Την επόμενη μέρα. Ναι.

-Ή το γνωστό πλέον γεγονός με τη σχισμή στην κολώνα.

-Με τους Αρμενίους.

-Με τους Αρμενίους πια, αυτό το θαύμα πραγματοποιήθηκε στο 1580, όταν Πατριάρχης ήταν ο Σωφρόνιος ο 4ος.

Δωροδόκησαν τους Τούρκους, μπήκαν οι Αρμένιοι στον Ναό, κλείδωσαν τις πόρτες, και φθάνοντας ο πατριάρχης Σωφρόνιος με τον κόσμο μαζί βλέπει τις πόρτες κλειστές.

Γονάτισε ο Πατριάρχης κλαίγοντας, μην ξέροντας πια τι να κάνει και ξαφνικά η κολώνα άνοιξε, βγήκε το φως από εκεί και άναψαν τα κεριά.

Οι δε Αρμένιοι που ήταν μέσα, δεν βρήκαν τίποτα. Είχε φύγει το Άγιο Φως.

-Και η κολώνα αυτή παραμένει μέχρι και σήμερα στην είσοδο τού Πανίερου Ναού τής Αναστάσεως. Την αντικρίζουν οι πιστοί και συνήθως την ασπάζονται πριν καν εισέλθουν στον Ναό.

-Το δε επιχείρημα ότι την έχουν σκαλίσει με ξυραφάκι, όποιος έχει επισκεφθεί τον Πανίερο Ναό τής Αναστάσεως, γνωρίζει ότι οι κολώνες είναι από γρανίτη, και στον γρανίτη δεν μπορεί κανείς να τού σχηματίσει αυτή τη σχισμή με ξυραφάκι.

-Ναι, νομίζω ότι τότε που σχηματίσθηκε και τα ξυραφάκια δεν θα μπορούσαν να κάνουν πολλές δουλειές.

-Ναι, ούτε και τα μαχαιράκια!

και για να έχει μείνει τόσους αιώνες να μην έχει μεγαλώσει, να μην έχει αλλοιωθεί η συγκεκριμένη σχισμή, όλως περιέργως...

-Κι είναι και καμένη. Αν παρατηρήσει κανείς τη σχισμή, στη βάση της και όπως ανεβαίνει προς τα πάνω, είναι καμένη.

-Είναι καταγεγραμμένη έτσι περίπου, τέσσερεις αιώνες τώρα.

-Τέσσερεις αιώνες.

12. Παρόμοια μαρτυρία επί Πατριάρχου Θεοφάνους τού 3ου το 1634

-Παρόμοιο γεγονός συμβαίνει πάλι επί Πατριάρχου Ιεροσολύμων Θεοφάνους τού 3ου.

Η μαρτυρία εδώ προέρχεται από τον ίδιο τον Πατριάρχη.

Ο Πατριάρχης γράφει μια επιστολή στον Τσάρο τής Ρωσίας στον Μιχαήλ τον 4ο τον Φιοντόροβιτς, που τού περιγράφει το τι ακριβώς συμβαίνει το 1634. Τι συνέβη τότε;

Οι Αρμένιοι δεν ήθελαν να επιτρέψουν στους Ορθοδόξους να τελέσουν την ακολουθία τού Αγίου Φωτός.

-Για μία ακόμα φορά δυστυχώς.

-Το Πάσχα τών Αρμενίων είναι συνήθως μαζί μας. Κάθε όμως 99 χρόνια περίπου, είναι μία εβδομάδα μετά από εμάς. Τι πήγαν λοιπόν οι Αρμένιοι και έκαναν;

Εξουσιοδότησαν κάποιον δικό τους αντιπρόσωπο, τον Γκρικόρ, (ήταν επίτροπος τών Αρμενίων αυτός), και έπεισε τους Κόπτες να εορτάσουν το Πάσχα μαζί με τους Αρμενίους, με την προϋπόθεση ότι δε θα νήστευαν μία εβδομάδα παραπάνω. Γιατί εφ' όσον πήγε μια εβδομάδα με το δικό μας, θα ήταν μία επιπλέον.

Πήγαν και ζήτησαν λοιπόν στον Πατριάρχη τών Ιεροσολύμων, τον Ελληνορθόδοξο τον Θεοφάνη, αφού είχαν Πάσχα μία εβδομάδα αργότερα μετά από εμάς να τους επιτρέψει να κάνουν κι αυτοί μία Ακολουθία τού Αγίου Φωτός.

Ο Πατριάρχης μη γνωρίζοντας το τι θα έκαναν, τους έδωσε την άδεια. Αυτοί δωροδόκησαν τους Τούρκους, και δεν μάς επέτρεψαν να μπούμε όταν ήταν το κανονικό Πάσχα το Ορθόδοξο δηλαδή, το Μεγάλο Σάββατο εκείνης τής χρονιάς μέσα στο Ναό τής Αναστάσεως. Καθόλου. Μάς έκλεισαν έξω.

Και τότε, (στις 6 Απριλίου ήταν τότε το Πάσχα, το 1639 και ώρα 9η όπως λένε οι πηγές), έφθασαν οι Έλληνες, βρήκαν κλειστές τις πόρτες, και τότε έγινε σεισμός. Και το Άγιο Φως (λέει) βγήκε από την οπή τής σκέπης τού Τρούλου, και εμφανίσθηκε έξω, εκεί που περίμεναν οι Έλληνες.

Είναι δύο διαφορετικά γεγονότα τα οποία ομοιάζουν βέβαια, αλλά δεν είναι το ίδιο, τα επί Πατριαρχίας δηλαδή τού Σωφρονίου και τού Θεοφάνους. Μοιάζουν τα γεγονότα αλλά δεν είναι τα ίδια. Πολλοί τα συγχέουν. Λένε "Μα είναι έτσι; Και μπορεί να έχει και δεύτερο;"

-Είναι δύο διαφορετικά, που ακριβώς πιστοποιούν την ορθότητα τού δόγματος τών Ελληνορθοδόξων. Και το "Ελληνορθόδοξοι" το βάζουμε μπροστά, για να προσδιορίζει και το δόγμα, γιατί και οι Αρμένιοι θέλουν να ονομάζονται Ορθόδοξοι, και οι Κόπτες κάτω ονομάζουν το Πατριαρχείο τους "Κοπτικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο", και πάει λέγοντας.

Αυτή λοιπόν ήταν η μαρτυρία τού 1634.

-Έχει γραφτεί από τον ίδιο τον Πατριάρχη. Ο ίδιος στέλνει γράμμα στον Τσάρο, περιγράφοντας τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν εκείνη τη χρονιά, κείνο το Πάσχα έξω από τον Ναό τής Αναστάσεως.

13. Μαρτυρία τού Πατριάρχη Ειρηναίου το 1996

Και τώρα νομίζω ότι μπορούμε να πάμε σε μία πολύ πρόσφατη και για μένα συγκλονιστική μαρτυρία, την οποία μου κατέθεσε ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Ιεροσολύμων κος Ειρηναίος. Σ' εμένα, και μπροστά σε άλλους βέβαια, περιγράφοντάς μου το τι συνέβη μέσα στο Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου. Αυτό δηλαδή, η μαρτυρία που μάς έλειπε, για το τι συμβαίνει μέσα, όταν όλοι εμείς είμαστε έξω, μου την έδωσε ο Πατριάρχης Ειρηναίος.

-Και είναι καταγεγραμμένη και αυτή στην συγκεκριμένη εργασία.

-Ναι.

-Είναι κατατεθειμένη στη Θεολογική Σχολή τού Πανεπιστημίου τής Αθήνας.

-Και με τα ονόματα τών μαρτύρων βέβαια, οι οποίοι ήταν μπροστά και τον άκουσαν να αφηγείται. Υπήρξαν και άλλοι αυτόπτες μάρτυρες.

-Πιστοποιημένο λοιπόν, ότι δεν το βγάζουμε από το κεφάλι μας, αφού ήταν τόσοι μάρτυρες εκεί, που κατέθεσαν ακριβώς το ίδιο.

Και έχουμε φθάσει στο σημείο να το λέμε αυτό και να το τονίζουμε, γιατί δυστυχώς πρέπει (έτσι έχουμε φθάσει σε αυτό το σημείο, αυτής τής εποχής μάλλον), να απολογούμαστε για το αυτονόητο. Δεν το 'χουμε ανάγκη, αλλά για κάποιους που μπορεί να πουν διάφορα.

-Ακριβώς!

Βέβαια ο Μακαριότατος Πατριάρχης, είχε κάνει και άλλη φορά περιγραφή τής τελετής τού Αγίου Φωτός, όταν ήταν Έξαρχος τού Πατριαρχείου στην Ελλάδα. Έχει καταγραφεί αυτή από τον Ελλογιμότατο καθηγητή τής Θεολογικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών κο Σπυρίδωνα Κοντογιάννη, και υπάρχει καταγεγραμμένη σε κάποια Εγκυκλοπαίδεια, στην Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, (όποιος θέλει μπορεί να τη βρει), που περιγράφει την  τελετή πώς γίνεται.

-Ως Έξαρχος που δεν είχε μπει στο Κουβούκλιο την ώρα τού Αγίου Φωτός.

-Ακριβώς! Δεν είχε μπει. Το 1996 έχει γίνει αυτή καταγραφή.

Εμένα λοιπόν ο Πατριάρχης μού είπε ότι μετά που τελείωσε είπαμε αυτή η Λιτανεία η κυκλική που γίνεται τρεις φορές γύρω από τον Πανάγιο τάφο, απεκδύθη όπως είπαμε τη Μίτρα του, το Σάκκο, και έμεινε μόνο με το Στιχάρι, τη Ζώνη και τα Επιμάνικα, παίρνει τη φυλλάδα, παίρνοντας το βιβλίο, τη Φυλλάδα, δηλαδή το βιβλίο, Φυλλάδα λέγεται στη Λειτουργική Γλώσσα, τα κεριά, και μπαίνοντας, και από πίσω του ο Αρμένιος.

-Ο Αρμένιος που στέκεται στον προθάλαμο, για μια ακόμα φορά.

-Ο Πατριάρχης στάθηκε όπως μπαίνουμε στον Πανάγιο Τάφο, κοντά στην πόρτα, φράζοντας έτσι και την είσοδο, (για ευνόητους λόγους), και αρχίζει να διαβάζει τη Ευχή.

Εγώ ρώτησα τον Πατριάρχη, πώς μπορούσε να δει για να διαβάσει, εφ' όσον όπως γνωρίζουμε δεν υπάρχει φως.

Ο Πατριάρχης, μού είπε ότι επειδή ακριβώς έχει ένα μικρό Τρούλο πάνω από το Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου, κινούσε το βιβλίο, ώστε να μπορεί να φθάσει έστω και λίγο φως, για να μπορέσει να διαβάσει αυτά που έβλεπε, την Ευχή.

Πράγματι μού είπε, "κουνώντας το βιβλίο, μπόρεσα να τη διαβάσω την ευχή".

Και ξαφνικά βλέπει άγνωστο από πού, (ούτε κι εκείνος μου είπε μπόρεσε να καταλάβει), μία σφαίρα φωτός, κυανού χρώματος. Αυτό το γαλάζιο-μπλε, που ήταν κάτι μεταξύ γαλάζιου και μπλε.

Αυτή άρχισε να περιστρέφεται γρήγορα πάνω από το κεφάλι του. Αυτό μοιάζει με αυτό που είχε πει ο Πατριάρχης Δαμιανός περίπου, που είχε δει και ο Μητροφάνης, ο Αγιοταφείτης αυτή τη σφαίρα.

Από εκεί και πέρα, λέει ότι δεν θυμάται τίποτα άλλο. Και μού είπε κατά λέξη τα εξής:

"Συνειδητοποίησα ότι ζω, μόλις βγήκα από τον Πανάγιο Τάφο. Έβλεπα τον κόσμο να φωνάζει, τις λαμπάδες αναμμένες, αλλά δεν κατάλαβα ούτε τι έγινε, ούτε πώς βγήκα έξω".

Δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι έγινε, (μάς είπε), ούτε να δώσει περισσότερες πληροφορίες. Άλλωστε μάς είπε σαφώς και κατηγορηματικώς ότι η φανέρωση τού Αγίου Φωτός είναι θαύμα, το οποίο δεν μπορεί ούτε να ερμηνευθεί, ούτε να περιγραφεί στο σύνολό του.

Αυτή ήταν η περιγραφή τού Πατριάρχου.

14. Θεολογική θεμελίωση τής αδυναμίας περιγραφής κάποιων γεγονότων

Εγώ βέβαια προσπάθησα ερευνώντας, να διαπιστώσω αν αυτή η μαρτυρία τού Πατριάρχου μπορεί να θεμελιωθεί Θεολογικά. Και το βρήκα:

Ψάχνοντας τα κείμενα τού Αγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου, ο οποίος είναι ο πατέρας τής Εκκλησίας που μαζί με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά ασχολήθηκαν περισσότερο με το Άκτιστο Φως λέει ότι "στους ανθρώπους οι οποίοι έχουν μια πρώτη επαφή με το Άκτιστο, παρατηρείται αυτό το φαινόμενο: Το να ξεχνούν (για να τους προστατέψει ουσιαστικά ο Θεός), να ξεχνούν τόπο, χρόνο. Αυτή την "αρπαγή" όπως την ονομάζει ο Άγιο Συμεών. Να χάνουν τον τόπο και τον χρόνο, και να μη μπορούν να περιγράψουν αυτό που ζουν.

Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι η μαρτυρία τού Πατριάρχου είναι αυθεντική, και έχει και θεολογικές βάσεις. Δεν είναι απλώς μία περιγραφή απλή.

Είναι μάλιστα δε πολύ χαρακτηριστικό, ότι όταν ο Πατριάρχης Ειρηναίος βγήκε από το Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου πια, ήταν τόσο πολύ συγκινημένος, που δεν μπορούσε να σταματήσει να κλαίει, για ώρα. Και μάλιστα όταν μου κατέθεσε τη μαρτυρία αυτή, συγκινήθηκε και τότε. Είδα ξαφνικά τα μάτια του να αρχίζουν να τρέχουν, περιγράφοντάς μου αυτό που έζησε μέσα.

-Που ούτε ο ίδιος μπορούσε να περιγράψει.

-Που δεν μπορούσε να το περιγράψει. Όχι! Μου είπε ότι "δεν μπορώ (μου λέει) να περιγράψω αυτό που έζησα.

-Νομίζω ότι αυτό που μάς είπες Αγγελική, για τον Άγιο Συμεών, δικαιολογεί γιατί οι Πατριάρχες τών Ιεροσολύμων, ή όποιος αρχιερέας Ελληνο-Ορθόδοξος μπήκε στο Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου, δεν μπόρεσε τελικά με απόλυτη ακρίβεια να πει τι συμβαίνει. Γιατί σίγουρα αυτό που ζει δεν μπορεί να περιγραφεί, και ο ίδιος έτσι όπως μπορούμε κι εμείς να υποθέσουμε, δεν αντιλαμβάνεται ακριβώς το τι συμβαίνει γύρω του εκείνη την ώρα. Δεν τού επιτρέπει ο Θεός, και πολύ καλά κάνει. Ξέρει καλύτερα.

-Θα χάσει τη ζωή του.

Υπάρχει κάποια ερμηνεία που δίνουν κάποιοι πατέρες, ότι αν το δει όλο, (όπως και όλοι μας δεν το βλέπουμε όλο). Δηλαδή όλοι όσοι βρέθηκαν μέσα στον Ναό τής Αναστάσεως, το βλέπουμε για κάποια δευτερόλεπτα. Η όραση τού Ακτίστου Φωτός, περισσότερη ώρα από όση επιτρέπει η ψυχική κατάσταση τού καθενός, (η πνευματική του μάλλον κατάσταση, όχι η ψυχική, η πνευματική κατάσταση τού καθενός), μπορεί να του προκαλέσει ακόμα και τον θάνατο.

Τι είχε πει ο Θεός στον Μωυσή; "Όποιος από σάς με δει πεθαίνει".

Οι μαθητές στη Μεταμόρφωση, έπεσαν λέει μπρούμυτα.

-Δεν μπορούσαν να Τον αντικρύσουν.

-Δεν μπορούσαν να τον αντικρύσουν, γιατί ο Χριστός έλαμπε!

Παρατηρήστε τον Μωυσή όταν κατεβαίνει από το Σινά που λέει ότι ακτινοβολούσε το πρόσωπό του και αναγκάσθηκε να το σκεπάσει για να μπορέσει να έρθει σε επαφή με τους Εβραίους οι οποίοι περίμεναν.

-Κι έτσι κάνουν κι οι Εβραίοι μέχρι τώρα κάθε φορά που διαβάζουν τον Νόμο, την Παλαιά Διαθήκη.

-Αυτό είναι προστασία και για τον Πατριάρχη, και για όλους εμάς. Το Άγιο Φως, επειδή ακριβώς είναι Άκτιστο, δεν υφίσταται μεταλλαγές. Δηλαδή ούτε όπως το σχήμα, ούτε όπως το χρώμα, κλπ. Οι μεταλλαγές αυτές πηγάζουν από την πνευματική κατάσταση τού καθενός από εμάς. Και το φροντίζει ο Θεός ούτως ώστε να μην πάθουμε κακό. Δεν μάς το δίνει για κακό. Μάς το δίνει για να αισθανθούμε όμορφα. Αυτό ακριβώς φαίνεται πολύ καθαρά πια, στην εμπειρία που μάς κατέθεσε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων.

-Και είναι και πολύ συγκλονιστική. Όσο μπόρεσε και ο ίδιος να καταγράψει μέσα του, για να το μεταφέρει για να το μάθουμε κι εμείς.

Μαρτυρίες τωρινές, φίλες και φίλοι ακροατές, από Πατριάρχες Ιεροσολύμων τών περασμένων ετών, γιατί μιλήσαμε και για τον Μακαριστό Διόδωρο, και αναφερθήκαμε λίγο και στον μακαριστό Δαμιανό, που είναι όλοι τού προηγούμενου αιώνα οι Πατριάρχες αυτοί και τού τωρινού, και δεν πάει πολύ πίσω, δεν πάμε τώρα να ψάξουμε πηγές τού 15ου, τού 10ου, τού 7ου αιώνα, αλλά τωρινές μαρτυρίες. Συμβαίνει το θαύμα αυτό, και μάς το πιστοποιούν αυτοί που βρίσκονται εκεί.

Τι μοναδική στιγμή αλήθεια θά 'ναι για έναν Πατριάρχη, να ξέρει ότι σε λίγο, επάνω στο μνήμα το κενό, με την προσευχή που θα κάνει, (όχι ο ίδιος προσωπικά), αλλά ως φέρων την ορθή πίστη, εκείνη την ώρα, (γιατί αυτό εκπροσωπεί ο Πατριάρχης μας, έτσι; δεν είναι θέμα προσώπου. Γιατί πολλοί έχουνε πει κατά καιρούς διάφορα), εκείνη την ώρα όμως, αυτό το συγκεκριμένο πρόσωπο, με την ειδική ευχή που υπάρχει για το Άγιο Φως, να λαμβάνει στα χέρια του αυτήν την ευλογία. Όσο κι αν προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση ενός Πατριάρχου, δεν θα μπορέσουμε ποτέ.

Ούτε την προετοιμασία τού να καταλάβουμε, ούτε πώς θα νιώθει τα λίγα λεπτά πριν μπει, ή την αγωνία του την ώρα που είναι μέσα. Γιατί εδώ εμείς στεκόμαστε και έχουμε αγωνία: Θα βγει; Μήπως δεν βγει; Θα γίνει; Πώς θά 'ναι; Θα το δω, δεν θα το δω; Όλα αυτά που μάς καταλαμβάνουν ανθρωπίνως.

Το θαύμα βέβαια ευτυχώς γίνεται "θεϊκώς" για εμάς τους ανθρώπους, κι όχι ανθρωπίνως.

-Και πηγάζει από την απέραντη φιλανθρωπία τού Θεού για εμάς.

15. Ένα σύγχρονο θαύμα τού Αγίου Φωτός στη Θεσσαλία

-Ένα μικρό διάλειμμα φίλες και φίλοι ακροατές, για να αποφορτίσουμε (που δεν γίνεται βέβαια αυτό), την ατμόσφαιρα που δημιουργούμε, και ελπίζουμε σε όλους σας να έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε εικόνες, τού Πανίερου Ναού τής Αναστάσεως, τού Παναγίου και Ζωοδόχου Τάφου, και να προσπαθούμε όλοι μαζί, να νιώσουμε λίγη από την ευλογία τού Αγίου Φωτός, αφού την εικόνα τού Αγίου Φωτός δεν μπορούμε όσο και αν θέλουμε να την δημιουργήσουμε, ή να την μεταφέρουμε από Ραδιοφώνου.

Ξεναγός, συμπαραστάτης, συνοδοιπόρος, σ' αυτή την πορεία την ιστορική, από τότε, από κείνο το βράδυ μέχρι και σήμερα, η Αγγελική Χατζηϊωάννου, υποψήφια διδάκτωρ τής Θεολογικής Σχολής τού Πανεπιστημίου τής Αθήνας.

Και νομίζω Αγγελική ότι θα κλείσουμε όπως έλεγες και προηγουμένως, με ένα θαύμα, το οποίο δεν μου το έχεις πει, και είπαμε να το ακούσω κι εγώ κατ' ευθείαν, για να νιώσω κι εγώ την ίδια έκπληξη και το ίδιο δέος με τους ακροατές.

-Το θαύμα αυτό πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα. (Θα μου πείτε τώρα πώς σχετίζεται το Άγιο Φως με την Ελλάδα).

Μετά το 2000 κάποιος άνθρωπος ο οποίος κατοικούσε σε κάποια πόλη τής Θεσσαλίας, πήγαινε κάθε χρόνο στο Άγιο Φως.

Πέρασαν τα χρόνια και ο άνθρωπος υπέστη ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο τού δημιούργησε κάποια κινητικά προβλήματα. Δεν μπόρεσε να ξαναπάει πια στα Ιεροσόλυμα, γιατί όπως ξέρετε ότι εκεί η κατάσταση είναι λίγο... έχει πάρα πολύ κόσμο. Δεν μπόρεσε ο άνθρωπος για κινητικούς λόγους να πάει στα Ιεροσόλυμα.

Εκείνη τη χρονιά η τηλεόραση μετέδιδε από τα Ιεροσόλυμα όλη την τελετή τού Αγίου Φωτός.

Τον έβαλαν λοιπόν οι συγγενείς του σε μία καρέκλα, τού άνοιξαν την τηλεόραση, και εκείνοι θα έφευγαν για να πάνε να κάνουν τα τελευταία ψώνια τής ημέρας, που όλοι τρέχουμε το Μεγάλο Σάββατο συνήθως το πρωί να πάρουμε και κάτι το οποίο μάς λείπει.

Άφησαν λοιπόν τον άνθρωπο αυτό στο δωμάτιο με την τηλεόραση αναμμένη και καθισμένο στην καρέκλα, και τα κεριά τα οποία θα έπαιρναν το βράδυ στην Εκκλησία, στο σαλόνι, μέσα σ' ένα βάζο.

Άρχισε να μεταδίδει την τελετή τού Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα, ο άνθρωπος αυτός άρχισε να κλαίει, αναλογιζόμενος ότι κάθε χρόνο πήγαινε αλλά από εδώ και στο εξής δεν θα μπορέσει να ξαναπάει πια. Και ξαφνικά ακούει ένα τρίξιμο στα τζάμια τού σπιτιού του.

Ακούει το τρίξιμο, και με το που γυρίζει το κεφάλι του στο τζάμι, βλέπει το Άγιο Φως να μπαίνει, να περνάει από μπροστά του, να ανάβει τα κεριά που ήταν στο σαλόνι, και χάθηκε.

Μετά από λίγο επέστρεψαν οι συγγενείς του, βρήκαν τον άνθρωπο να κλαίει, τα κεριά να καίγονται, χωρίς εκείνος να μπορέσει για πολλή ώρα να τους εξηγήσει το τι ακριβώς συνέβη. Το Άγιο Φως είχε πάει Εκείνο σ' αυτόν τον άνθρωπο, ο οποίος δεν μπορούσε να φτάσει στον Πανάγιο Τάφο από τον οποίο πηγάζει.

-Το Άγιο Φως κάνει ό,τι θέλει ο Θεός μας, χωρίς εμείς να μπορούμε να το περιορίσουμε ούτε γεωγραφικά, ούτε ιστορικά, ούτε χρονικά, ούτε με κανέναν άλλο τρόπο. Πολύ περισσότερο δε, με το ίδιο πεπερασμένο μυαλό που διαθέτουμε.

Και αυτό είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να ολοκληρώσουμε αυτές τις εκπομπές.

Αυτή η όμορφη διήγηση που ακούσαμε, υπαρκτή, αληθινή, τα στοιχεία τα γνωρίζεις, εμείς δεν χρειάζεται να τα μάθουμε. Αυτό που μαθαίνουμε είναι το πιο σημαντικό.

Περί Αγίου Φωτός η συζήτηση. Κάπου εδώ φίλες και φίλοι ακροατές, ολοκληρώνεται.

Προσπαθήσαμε όσο αυτό θα μπορούσε να γίνει, μέσα σε δύο εκπομπές, αν και αρχικά η σκέψη ήταν για μία μόνο, να μιλήσουμε για αυτό το μεγάλο θαύμα τής πίστεώς μας, που κάθε χρόνο μεσημέρι τού Μεγάλου Σαββάτου, συμβαίνει στον Πανίερο Ναό τής Αναστάσεως, στην καρδιά τών Ιεροσολύμων. Το μεγάλο θαύμα τού Αγίου Φωτός που μας συγκινεί και μάς συγκλονίζει όλους.

Απομαγνητοφώνηση Ν. Μ.

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος τής Εκπομπής: Ιστορικές μαρτυρίες για το Άγιο Φως