Στο πρώτο άρθρο τής μελέτης μας, δείξαμε μέσα από την ίδια τη συνάφεια τού χωρίου, ότι το εδάφιο Β΄ Ιωάννου 10,11 που επικαλούνται κάποιοι αιρετικοί για να δικαιολογήσουν την απομόνωση τών οπαδών τους από τα πρώην μέλη τους, ΔΕΝ λέει τίποτα τέτοιο που ισχυρίζονται. Στο άρθρο αυτό, θα δούμε και τη μαρτυρία τού αγίου Ειρηναίου που έζησε λίγο μετά από τους αποστόλους, για το ίδιο αυτό εδάφιο.

Δείξαμε στο πρώτο άρθρο, ότι τα λόγια τού χωρίου Β΄ Ιωάννου 10, 11, μιλάνε ΕΙΔΙΚΑ για την τάξη τών Ψευδοπροφητών, δηλαδή μια συγκεκριμένη ομάδα ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ τής εποχής εκείνης, που παρίσταναν τους περιοδεύοντες Προφήτες τής Εκκλησίας, για να πλανούν τους Χριστιανούς:

"ει τις έρχεται προς υμάς, και ταύτην την διδαχήν ου φέρει, μη λαμβάνετε αυτόν εις οικίαν, και χαίρειν αυτώ μη λέγετε. Ο λέγων γαρ αυτώ χαίρειν, κοινωνεί τοις έργοις αυτού τοις πονηροίς".

Σ' εκείνο το άρθρο μας, είχαμε ερμηνεύσει με ακρίβεια βάσει τών λόγων τού Αποστόλου, ότι πουθενά ο Ιωάννης δεν απαγόρευσε να μιλάει κάποιος με τους αιρετικούς, παρά μόνο το "χαίρετε" απαγόρευσε ο Απόστολος, μόνο προς τους συγκεκριμένους αιρετικούς Ψευδοπροφήτες τού Γνωστικισμού που θα έρχονταν στο σπίτι του για φιλοξενία, δήθεν ως περιοδεύοντες Προφήτες τής Εκκλησίας.

Αν και οι Χριστιανοί Προφήτες σύντομα έπαψαν να περιοδεύουν στην Εκκλησία, καθιστώντας Επισκόπους σε κάθε τοπική Εκκλησία στον κόσμο, οι αιρέσεις τού Γνωστικισμού κράτησαν πολύ καιρό ακόμα, μετά την εποχή τού Ιωάννη, και υπήρχαν ακόμα και στην εποχή τού αγίου Ειρηναίου τής Λυών, ταλαιπωρώντας ακόμα και τότε την Εκκλησία.

Ο άγιος Ειρηναίος λοιπόν στα πέντε βιβλία τού έργου του: "Έλεγχος και Ανατροπή τής Ψευδωνύμου Γνώσεως", αναιρεί τα αιρετικά δόγματα τών Γνωστικών τής εποχής του, και μάλιστα ήδη στο πρώτο βιβλίο του, σπεύδει και αυτός να εφαρμόσει σε αυτούς τα ίδια εκείνα λόγια τού Ιωάννη, που είχε πει και ο Απόστολος εναντίον τους.

Στη συνέχεια παραθέτουμε το απόσπασμα τών λόγων τού αγίου Ειρηναίου, και μετά θα το σχολιάσουμε:

"3. Συ, καθώς θα τα διηγήσαι αυτά, αγαπητέ, γνωρίζω καλά ότι θα γελάσης πολύ για την τόσο μεγάλη ανοησία τους, την οποία θεωρούν σοφία. Είναι άξιοι πένθους αυτοί που τόσο ψυχρά και βεβιασμένα, με το α' και το β' και με αριθμούς, περιπαίζουν τόσο μεγάλη θεοσέβεια και το μέγεθος της όντως αρρήτου δυνάμεως και την τόσο μεγάλη οικονομία του Θεού.

Όσοι απομακρύνονται από την Εκκλησία και πείθονται από αυτούς τους «γραώδεις μύθους», στ' αλήθεια είναι αυτοκατάκριτοι. Από αυτούς ο Παύλος μας προτρέπει «μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτείσθαι».

Ο δε Ιωάννης, ο μαθητής του Κυρίου, αυξάνει την καταδίκη τους και θέλει ούτε «χαίρειν» να τους λέμε. «Ο γαρ λέγων αυτοίς χαίρειν κοινωνεί τοις έργοις αυτών τοις πονηροίς» (Β΄ Ιωάννου 10, 11) και δικαίως- «Ουκ εστι (γαρ) χαίρειν τοις ασεβέσι. Λέγει Κύριος» (Ησαΐας 48: 22).

Είναι ασεβείς και έχουν ξεπεράσει κάθε ασέβεια αυτοί που λέγουν ότι ο Ποιητής του ουρανού και της γης, ο μόνος Θεός Παντοκράτωρ, ανώτερος του οποίου δεν υπάρχει άλλος Θεός, προβλήθηκε από Υστέρημα, που και αυτό προήλθε από άλλο- επομένως κατά τη διδασκαλία τους αυτός είναι προβολή τρίτου Υστερήματος. Την άποψη αυτή πρέπει να την καταφρονήσωμε και να την αναθεματίσωμε, να φύγωμε δε μακριά από αυτούς- και όσο περισσότερο επιμένουν και χαίρονται για τα επινοήματα τους, τόσο περισσότερο πρέπει να γνωρίζωμε ότι βρίσκονται υπό την επήρεια της ογδοάδος των πονηρών πνευμάτων.

Όπως ακριβώς οι παράφρονες, όσο περισσότερο γελούν και νομίζουν ότι είναι δυνατοί και κάνουν τα πάντα σαν να είναι υγιείς, μερικά δε και παραπάνω από ό,τι επιτρέπει η υγεία, τόσο περισσότερο είναι άρρωστοι, το ίδιο και αυτοί όσο περισσότερο νομίζουν ότι υπερτερούν και όσο εξαντλούν τον εαυτό τους «τεντώνοντας το τόξο πέρα από το κανονικό», τόσο περισσότερο παραφρονούν.

Διότι το ακάθαρτο πνεύμα της αγνοίας βγήκε από μέσα τους, αλλά επέστρεψε και τους βρήκε να αφιερώνουν το χρόνο τους όχι στον Θεό, αλλά σε κοσμικές συζητήσεις- τότε παρέλαβε μαζί του άλλα επτά πνεύματα, πιο πονηρά από αυτό, αποχαύνωσε το φρόνημα τους, ότι τάχα μπορούν να συλλάβουν όσα βρίσκονται επάνω από τον Θεό, και το κατέστησε κατάλληλο για πλήρη εξαπάτηση- και έτσι φύτευσε μέσα τους την ογδοάδα της ανοησίας των πονηρών πνευμάτων."

("Έλεγχος...", βιβλίο 1ο: Κεφ. 16: 3, μετάφραση αρχιμ. Ειρηναίου Χατζηεφραιμίδη δ. Θ. Θεσσαλονίκη 1991).

Αναφερόμενος λοιπόν ο άγιος Ειρηναίος στους Γνωστικούς όπως ο Ιωάννης, (και όχι σε οποιονδήποτε ψευδοδιδάσκαλο), επαναλαμβάνει και αυτός τα λόγια τού αποστόλου Ιωάννη, να μη τους απευθύνουν οι Χριστιανοί το: "χαίρειν", (=χαίρετε), δηλαδή τον χαιρετισμό εκείνο, που τους εύχεται να χαίρονται.

Δεν μιλάει για οποιαδήποτε ευχή, αλλά για τη συγκεκριμένη, "να είναι χαρούμενοι", επειδή οι εχθροί τού Ευαγγελίου χαίρονται όταν το Ευαγγέλιο ζημιώνεται.

Το ότι ο Ειρηναίος εδώ, δεν μιλάει για οποιονδήποτε χαιρετισμό, αλλά ΕΙΔΙΚΑ για το: "χαίρετε", το δείχνει με τη διαρκή επανάληψη τής λέξης, λέγοντας μάλιστα ότι οι Γνωστικοί "γελούν" σαν παράφρονες, διδάσκοντας τις απόψεις τους, και νομίζοντας ότι είναι υγιείς και "πνευματικοί", χαίροντας για τα αιρετικά τους επινοήματα.

Επικαλείται μάλιστα και τον Ησαΐα 48: 22, (κατά τους Εβδομήκοντα, που ήταν το κείμενο που χρησιμοποιούσε από τότε η Εκκλησία), για να δείξει ότι μιλάει ΕΙΔΙΚΑ για την ευχή: "χαίρετε", και όχι για οτιδήποτε άλλο, ή για έναν δήθεν τυπικό χαιρετισμό:

"ουκ εστι χαίρειν, λέγει Κύριος, τοις ασεβέσιν" (Ησαΐας 48: 22).

Η χαρά, δεν αξίζει στους ασεβείς, κατά τον λόγο τού Κυρίου, (εξηγεί ο Ειρηναίος τον λόγο για τον οποίο το είπε αυτό ο Ιωάννης). Γι' αυτό και οι Χριστιανοί, δεν θα έπρεπε να λένε "χαίρε" στους Γνωστικούς.

Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν θα σήμαινε ότι δεν θα έπρεπε να τους μιλούν, όπως ισχυρίζονται σύγχρονοι αιρετικοί, παραποιώντας το νόημα τού εδαφίου τού Ιωάννη. Και αυτό φαίνεται όταν για τους ίδιους αυτούς, χρησιμοποιεί ο Ειρηναίος τα λόγια τού Παύλου: "μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτείσθαι" (Τίτον 3: 10). Θα έπρεπε λοιπόν οι Χριστιανοί να νουθετήσουν τους  Γνωστικούς αυτούς μία και δύο φορές, (δηλαδή να είναι βέβαιοι ότι εξάντλησαν τα περιθώρια να τους βοηθήσουν), και μετά να τους παρατήσουν. Πώς όμως θα τούς νουθετούσαν, αν δεν τους μιλούσαν;

Όμως το "χαίρετε", είναι μία ευχή που δεν θα έπρεπε καθόλου να την ευχηθούν οι Χριστιανοί στους Γνωστικούς, επειδή στους ασεβείς δεν ανήκει η χαρά, κατά τον λόγο τού Κυρίου.

Βλέπουμε λοιπόν την απόλυτη αρμονία τής ερμηνείας που κάναμε στα λόγια τού Ιωάννη στην πρώτη μας μελέτη, με την ερμηνεία που κάνει ο Ειρηναίος έναν αιώνα μετά από τον Παύλο, για τους ίδιους αυτούς ανθρώπους, τους Γνωστικούς, που υπήρχαν ακόμα ως την εποχή του.

Ν. Μ.