Συχνά η επιστήμη γίνεται αιτία να διεισδύσουμε βαθύτερα σε θέματα τής πίστης, όπως το θέμα τής φθοράς και τής αφθαρσίας. Στο άρθρο αυτό, θα διαβάσετε μια τέτοια ερευνητική προσέγγιση τού θέματος.

Τον τελευταίο καιρό, όλο και περισσότεροι, θέλοντας να εισχωρήσουν βαθύτερα στα δόγματα της πίστης, σε σχέση με τις διάφορες επιστημονικές ανακαλύψεις, αναρωτιούνται για τη φύση της φθοράς. Τι εννοούμε όταν μιλάμε για «φθορά»; Και τι εννοούμε όταν μιλάμε για τη μέλλουσα «αφθαρσία» της κτίσης, που περιμένουμε εμείς οι Χριστιανοί; (Ρωμαίους 8/η΄ 18 – 23).

Αφορμή για το άρθρο αυτό, μου έδωσε ένα άρθρο στο περιοδικό «Περισκόπιο της επιστήμης» τεύχος Νο 261, του Μαϊου 2002, σελ. 32 – 43). Πρόκειται για το άρθρο της φυσικού Μαρίας Κοκόνου, με θέμα: «Αντιστροφή του Χρόνου». Εκεί αναφέρει κάτι, που έγινε το έναυσμα, για μια σειρά σκέψεων, που πιστεύω ότι αποτελούν ένα ακόμα βήμα προβληματισμού και «τακτοποίησης» των σκέψεων σε αυτό το θέμα, ώστε να προσεγγισθεί η απάντηση στο σημαντικό αυτό θέμα, τόσο για τη φυσική, όσο και για τη Χριστιανική εσχατολογία.

Προτού όμως αναφερθώ στο άρθρο αυτό, θέλω να πω κάποια πράγματα, ώστε να γίνουν κατανοητά τα όσα θα εκθέσω εξ αφορμής του άρθρου:

Προ καιρού, είχα καταγράψει κάποιες διαπιστώσεις επί του θέματος της φθοράς, με τις οποίες θα ξεκινήσω αυτό το θέμα. Πρόκειται για τη σχέση του, με αυτό που λέμε: «νόμος της ζούγκλας», «επιβίωση του ισχυροτέρου», «φυσική επιλογή», ή κατά τους οικονομολόγους: «ανταγωνιστικότητα της ελεύθερης οικονομίας». Ας δούμε τι είχα καταγράψει τότε:

«Η φθαρτή κτίση, λειτουργεί με το νόμο της ζούγκλας: Ο ισχυρός τρώει τον αδύνατο, επιβίωση του ισχυρότερου, κάτι που γίνεται και στις Καπιταλιστικές κοινωνίες, οι οποίες προχωρούν με αυτούς τους ίδιους κανόνες.

Όμως ο τρόπος που θέλει ο Θεός να γίνεται η πορεία της ζωής και της κοινωνίας, είναι άλλος. Θέλει να υπάρχει κοινωνία αγάπης προσώπων, και αλληλοβοήθειας, όχι ανταγωνισμού. Θέλει ο άνθρωπος να μεταλλάξει την κοινωνία της ζούγκλας σε κοινωνία αγάπης».

Κάποιος συνεργάτης, μου τόνισε ότι αυτός είναι και ο λόγος που η Εκκλησία είχε κοινοκτημοσύνη στην αρχή. Κάτι που προσπάθησε να κάνει και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όταν στη μοναδική σύνοδο που έγινε για κάτι τέτοιο, ψηφίσθηκε να ζητηθεί από τον αυτοκράτορα να κρατήσουν οι πλούσιοι της αυτοκρατορίας, μόνο όσα χρειάζονται, και τα άλλα να μοιρασθούν στους φτωχούς. Σύντομα ο άγιος διώχθηκε».

Το επόμενο πράγμα στο οποίο αναρωτήθηκα τότε, ήταν: «Ποια η σχέση της φθοράς, με το νόμο της ζούγκλας»;

Θυμήθηκα το εδάφιο Ησαϊας 65/ξε΄ 25 που λέει: «Ο λέων θα τρώει άχυρο όπως ο βους… δεν θα φθείρουν σε όλο το άγιό μου όρος…». Είναι σαφής και πάλι η σχέση της φθοράς με τις συνθήκες του «νόμου της ζούγκλας», ο οποίος πρόκειται να αντικατασταθεί.

Τότε αναρωτήθηκα: «Μα έτσι ο Θεός δεν είναι υπεύθυνος για το θάνατο, όταν η Αγία Γραφή σαφώς δηλώνει ότι: «ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν»; (Σοφία Σολωμώντος 1/α΄ 13) πώς είναι δυνατόν «ο Θεός να μην έχει ποιήσει το θάνατο», όταν είναι σαφές και αποδεδειγμένο το ότι τα ζώα πεθαίνουν σύμφωνα με τη φυσική επιλογή, για να δώσουν τη θέση τους σε κάποιο ανώτερο είδος; Αν μάλιστα κάποιος διαβάσει τα δύο πρώτα κεφάλαια της Σοφίας Σολομώντος που λέει ότι «ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν», θα διαπιστώσει ότι θέμα τους είναι η «φθορά».

Τότε θυμήθηκα κάτι που μου είχε πει ο γέροντάς μου: «Οι άγιοι κοιμούνται, οι άνθρωποι πεθαίνουν, τα ζώα ψοφάνε».

Σκέφτηκα λοιπόν, μήπως η λέξη: «θάνατος» της Αγίας Γραφής, εφαρμόζεται μόνο στους ανθρώπους, και όχι στα ζώα. Έτσι έψαξα στην Αγία Γραφή, και πράγματι, η λέξη θάνατος δεν χρησιμοποιείται στα ζώα.

Προφανώς λοιπόν, ο Θεός δεν εποίησεν τον θάνατον ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ! Τα ζώα είναι γεννημένα «εις άλωσιν και φθοράν» ( Β΄ Πέτρου 2/β΄ 12). Και τα συμφραζόμενα μιλούν εκεί για «φθορά».

Προφανώς λοιπόν, τα ζώα «ψοφούν» όχι λόγω της ανυπακοής του Αδάμ, αλλά λόγω φυσικής επιλογής, ενώ οι άνθρωποι πεθαίνουν λόγω της ανυπακοής του Αδάμ, (ενεργουμένης και προς το παρελθόν).

Το εδάφιο Γένεσις 1/α΄ 30, έχει μεγάλες προεκτάσεις. Φαίνεται πράγματι ότι ο σκοπός του Θεού για τα θηρία και τον άνθρωπο είναι η φυτοφαγία. Το παράξενο όμως είναι ότι κατά το εδάφιο: «και εγένετο ούτως». Πότε; Πού; Πολύ παράξενο, αν λάβουμε υπ’ όψιν το ότι έχει αποδειχθεί επιστημονικά, ότι η σαρκοφαγία υπήρχε ήδη από την αρχή της ύπαρξης των ζώων.

Δεν μιλάει εκεί μόνο για τον παράδεισο, καθώς σε προηγούμενες μελέτες δείξαμε ότι η πρώτη ανθρωπολογική διήγηση της Γένεσης, αναφέρεται σε όλη την ξηρά και την ανθρωπότητα. Αυτό δείχνει ότι ο σκοπός του Θεού ήταν για όλους και παντού.

Όμως το ότι αυτό έγινε, σημαίνει ότι ήδη συνέβη κάπου. Μάλιστα το ότι αμέσως αναφέρεται ότι τελείωσε η 6^η ημέρα, δείχνει ότι αυτό συνέβη κατά το τέλος της 6^ης αρχή 7^ης.

Πράγματι, καθώς ο Αδάμ ήταν στην 7^η ημέρα κατάπαυσης του Θεού, αυτό συνέβαινε στον Παράδεισο. Τα ζώα δεν έτρωγαν εκεί σάρκες.

Τότε θυμήθηκα το χωρίο στη Β΄ Πέτρου 3/γ΄: «Κατά δε την υπόσχεσιν αυτού καινούς ουρανούς και καινή γη προσδοκώμεν, εν οις δικαιοσύνη ΚΑΤΟΙΚΕΙ». Σε Ενεστώτα χρόνο! Επίσης το «όσοι γεύθηκαν τις δυνάμεις του μέλλοντος αιώνος…» Είναι σαφής η συνύπαρξη 6^ης και 7^ης δημιουργικής ημέρας, η 6^η για τους ανθρώπους, η 7^η για τους αγίους.

Η «συνύπαρξη» των δημιουργικών ημερών, είναι η απάντηση. Αυτό συνέβη σε «τοπικό» επίπεδο, στην 7^η ημέρα του Παραδείσου!!!

Προ ενός έτους, δημοσιεύσαμε μια μελέτη στο Ίντερνετ, για τη διατροφή των προαδαμιαίων ζώων. Εκεί δείξαμε, ότι στον παράδεισο επιτελέσθηκε από το Θεό, μια «αναδημιουργία» σε περιορισμένο επίπεδο, που έδωσε στα ζώα και τα φυτά του Παραδείσου, κάποια νέα χαρακτηριστικά, μιας «μεταβατικής» κατάστασης, μεταξύ «φθοράς» και «αφθαρσίας». Αυτή η τοπικότητα, εξηγεί τα παραπάνω ερωτήματα.

Το επόμενο ερώτημα που τίθεται, είναι περί της φύσεως του κακού, και της σχέσης του με τη δημιουργία του Θεού. Είναι τελικά ο Θεός υπεύθυνος για τη φθορά, εφ’ όσον Εκείνος δημιούργησε το σύμπαν έτσι εξ’ αρχής (όπως σαφώς αποδεικνύεται από τις κοσμολογικές παρατηρήσεις), και όχι όπως κάποιοι πατέρες νόμιζαν: άφθαρτο;

Λαμβάνοντας ως δεδομένη την επιστημονικά αποδεδειγμένη ύπαρξη τής εξ' αρχής υπαρκτής φθοράς στους νόμους τού σύμπαντος, την αναγκαιότητα τής φυσικής επιλογής ως "μοχλού εξέλιξης" που οδήγησε στον άνθρωπο, και την πατερική θέση ότι "το κακό είναι η έλλειψη τού καλού", εξάγεται ότι η πορεία τού σύμπαντος είναι μια σταδιακή πρόοδος από τη μη ύπαρξη (άρα πλήρες κακό), στη σταδιακή βελτίωση τής δημιουργίας από το Θεό. Δηλαδή, έχουμε σταδιακά: Δημιουργία ενέργειας, μετά ύλης, μετά όλων τών υλικών στοιχείων, μετά μονοκύτταρων οργανισμών, μετά πολυκύτταρων, μετά οργανισμών με μυαλό όλο και πιο σύνθετο και ικανό, (άρα περισσότερο καλό), μετά στον άνθρωπο, ως "κατ' εικόνα" τού Θεού. Και αυτό η Γένεση το λέει: "καλό λίαν". Εδώ μάλιστα, μιλάει για «προπαραδείσια» κατάσταση του Αδάμ. Με τον Αδάμ η δημιουργία προχωράει ένα βήμα ακόμα, με τη λήψη τού Αγίου Πνεύματος, στο "καθ' ομοίωσιν", που ήταν η πορεία τού Αδάμ από το "καλό λίαν" στο "τέλειο".

Με βάση τα παραπάνω, ο Θεός "δεν ποίησε τη φθορά και το θάνατο", αλλά επειδή η φθορά και ο θάνατος είναι "εξ αρχής" έννοιες τού "μη καλού" το οποίο "ενυπήρχε" στη "μη δημιουργία", ο Θεός στην πραγματικότητα κατευθύνει μια πορεία κατάργησής τους εξ' αρχής, ως πορεία τής δημιουργίας Του. Με άλλα λόγια, δεν είναι δημιουργός της φθοράς και του θανάτου, αλλά (σταδιακά) ακυρωτής τους. Ακυρωτής τού κακού - μη καλού, με το να δημιουργεί και να εξελίσσει τη δημιουργία του, όλο και πιο περίπλοκη, όλο και πιο ποικιλόμορφη, όλο και πιο τέλεια, και στο τέλος «άφθαρτη».

Είναι σαφές, ότι η φθορά που παρατηρούμε στο σύμπαν, σχετίζεται με αυτό που οι επιστήμονες της φυσικής ονομάζουν «εντροπία» του σύμπαντος. Σύμφωνα με το 2^ο νόμο της θερμοδυναμικής, σε ένα κλειστό σύστημα, η τάση των αντικειμένων που κινούνται από το παρελθόν προς το μέλλον, είναι να τείνουν από την τάξη προς την αταξία, και προς την ομοιομέρεια. Αυτό σημαίνει, ότι τα σωματίδια ενός αερίου, αν ξεκινήσουν ας πούμε από μια γωνίτσα ενός δοχείου, όπου θα τα τοποθετήσουμε συγκεντρωμένα, θα διαχυθούν, και θα διαμοιρασθούν σε όλο το δοχείο. Ομοίως, τα σωματίδια που απαρτίζουν το σώμα μας, τείνουν να αποσυντεθούν, και να γίνουν «χώμα», αναμιγνυόμενα με τα υπόλοιπα στοιχεία της γης. Αυτό δημιουργεί τη φθορά και το θάνατο.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Γιατί ο νόμος της εντροπίας λειτουργεί με τον τρόπο αυτό; Αυτό είναι ένα ερώτημα το οποίο ποτέ δεν είχα σκεφτεί, και στο οποίο συνάντησα την απάντηση στο περιοδικό που προανέφερα στην αρχή.

Ας έλθουμε τώρα στο άρθρο που με ώθησε να γράψω αυτά τα πράγματα, του «Περισκοπίου της Επιστήμης» Νο 261. Στις σελίδες 37 και 38, μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής όσον αφορά την εντροπία και το βέλος του χρόνου:

«Και όμως η ασυμμετρία ως προς τον χρόνο είναι προφανής. Βλέπουμε συχνά ένα ποτήρι να πέφτει από το τραπέζι και να διαλύεται σε δεκάδες κομμάτια, δεν έχουμε δει όμως ποτέ το αντίθετο: δεν έχουμε παρατηρήσει ποτέ τα θραύσματα του ποτηριού να ενώνονται και να σχηματίζουν ξανά το ποτήρι πάνω στο τραπέζι. Σύμφωνα με τις εξισώσεις κίνησης τόσο της κλασικής φυσικής όσο και της θεωρίας της Σχετικότητας, αυτό είναι κάτι απολύτως δυνατό. Γιατί δεν παρατηρείται όμως επειδή στη φύση; Επειδή είναι κάτι που το απαγορεύει ο Δεύτερος Νόμος της Θερμοδυναμικής. Ο νόμος αυτός ορίζει ότι το Σύμπαν έχει την τάση να κινείται από καταστάσεις μέγιστης τάξης προς καταστάσεις μέγιστης αταξίας, ποτέ αντίστροφα… Η φύση έχει την τάση να κινείται αυθόρμητα προς καταστάσεις μέγιστης αταξίας, ή διαφορετικά, επειδή μέτρο της αταξίας είναι η εντροπία, το Σύμπαν έχει την τάση να κατευθύνεται προς καταστάσεις μέγιστης εντροπίας. Έτσι δεν θα παρατηρηθεί ποτέ τα μόρια ενός αερίου να συγκεντρώνονται αυθόρμητα σε μια περιοχή του δοχείου, σε μια κατάσταση τάξης και χαμηλής εντροπίας. Το γεγονός αυτό δεν είναι αδύνατο να συμβεί, απλά είναι εξαιρετικά απίθανο. Και αυτό, διότι οι καταστάσεις στις οποίες επικρατεί τάξη είναι ελάχιστες, αντίθετα οι καταστάσεις αταξίας, είναι άπειρες. Συνεπώς, αν το σύστημα αφεθεί ελεύθερο, είναι πιο πιθανό να βρεθεί σε μια κατάσταση αταξίας παρά σε μια κατάσταση τάξης. Ο χρόνος λοιπόν ρέει πάντα προς την κατεύθυνση που οδηγεί το Σύμπαν προς την αταξία». (Τα έντονα γράμματα δικά μας).

Το παραπάνω, με εντυπωσίασε ιδιαίτερα, όχι μόνο γιατί δίνει απάντηση στο σημαντικό ερώτημα της αιτίας της φθοράς, αλλά και επειδή συνδέει το ζήτημα της φθοράς, με τους νόμους των πιθανοτήτων.

Από χρόνια με έχει προσελκύσει το ζήτημα των πιθανοτήτων, επειδή «οι πιθανότητες», δείχνουν να λειτουργούν στο σύμπαν, ως μια 5^η διάσταση, η οποία «τέμνει» τις πιθανές θέσεις των καταστάσεων του χωροχρόνου. Το άρθρο αυτό λοιπόν, εκτός της ανωτέρω σοβαρότατης επισήμανσης του ρόλου των πιθανοτήτων στη φθορά, με έκανε να εμβαθύνω τις σκέψεις μου επί του ζητήματος αυτού, και να διατυπώσω κάποιες ερωτήσεις, που κάνοντάς με να βάλω σε σειρά τις σκέψεις μου, στη συνέχεια με οδήγησαν στη διατύπωση κάποιων απαντήσεων, ή έστω κάποιων προτάσεων, για περαιτέρω ανάλυση. Τις παρακάτω ερωτήσεις λοιπόν, και τις σκέψεις μου, καταθέτω ενώπιον των αδελφών μου, ως μια συμβολή στη διερεύνηση του σημαντικού ζητήματος της φθοράς:

Τι θα μπορούσε να αλλάξει τη λειτουργία των πιθανοτήτων στην ιστορία του σύμπαντος, δεδομένου ότι η εντροπία δημιουργείται από το ότι οι καταστάσεις αταξίας του σύμπαντος είναι πιθανότερες (ως περισσότερες) από τις ελάχιστες καταστάσεις τάξης;

Αυτό είναι σε πρώτη φάση η «νόηση». Πράγματι, ένα νοήμον ον, δημιουργεί δομές με τάξη. Γεωμετρικά κατασκευασμένα αντικείμενα, μηχανές, καλλιτεχνήματα…

Η νόηση λοιπόν, λειτουργεί με τρόπους που αντιτίθενται στην εντροπία.

Τα πάντα λειτουργούν στο σύμπαν με τους νόμους της «τυχαιότητας», και με τη «φυσική επιλογή» όταν μιλάμε για ζωντανά συστήματα.

Ένα βιολογικό σύστημα, αυξάνει τις πιθανές καταστάσεις στις οποίες μπορεί να περιέλθει το σύμπαν, εξ’ αιτίας της «επιλογής κίνησης». Όσο πιο νοήμον είναι το σύστημα αυτό, τόσο πιο περίπλοκοι και «απρόβλεπτοι» μπορεί να είναι οι τρόποι αυτοί της αλλαγής.

Έχουμε λοιπόν, μια εξέλιξη, που οδηγεί στην «χειραγώγηση» των πιθανοτήτων. Και ποια σχέση θα μπορούσε να έχει αυτό με την «επιρροή» του συστήματος παρατήρησης από τον παρατηρητή κατά τη φυσική των κβάντων;

Το ότι ο Θεός πολιτεύεται με «νοήμονα» πλάσματα, και τα «πνεύματα» είναι «νόες», δείχνει ότι σε σχέση με τα παραπάνω, οι «νόες» μπορούν πιθανόν να επηρεάζουν τους ίδιους τους νόμους των πιθανοτήτων, ως παρατηρητές.

Το ότι στο περιβάλλον ενός αγίου η κτίση αφθαρτοποιείται, ίσως είναι η έμπρακτη απόδειξη του πώς οι νόμοι των πιθανοτήτων μεταβάλλονται από κάποιον «νου». Και το ότι το Άγιο Πνεύμα λειτουργεί περισσότερο, σε σχέση με κάποιον άγιο, απ’ ότι με κάποιον που δεν έφτασε ακόμα στα επίπεδα αυτά, δείχνει ότι η «τυχαιότητα» δίνει τη θέση της στην «βούληση» του Αγίου Πνεύματος.

Τι μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε; Ότι στους νόμους της φθοράς, λειτουργεί η «τυχαιότητα» σε μεγάλο ποσοστό, ένα ποσοστό που βαίνει μειούμενο με την αύξηση της νόησης και της «πνευματικότητας», καθώς έτσι το Άγιο Πνεύμα παίρνει αμεσότερα τα ηνία της λειτουργίας των πραγμάτων. Ο νόμος της ζούγκλας γίνεται νόμος της αγάπης, και η εντροπία γίνεται «τάξη». Η άψυχη ύλη γίνεται «νόηση».

Γιατί όμως αυξάνει η συχνότητα των «επεμβάσεων» του Αγίου Πνεύματος στην ιστορία, όταν αυτό συνεργάζεται με την ψυχή κάποιου αγίου;

Μήπως υπάρχει κάποιος πνευματικός νόμος που συνδέεται με την εντροπία (= κατάργηση της τυχαιότητας = κατάργηση του νόμου της φθοράς); Και ποια η σχέση «τυχαιότας και «συνέργειας» του Αγίου Πνεύματος με τον άγιο; Και ποια η «κρίσιμη ποσότητα» αγίων που θα έφερνε την αφθαρτοποίηση της κτίσης συνολικά;

Μιλάμε πράγματι για μια «συνολική» αφθαρτοποίηση της κτίσης, ή για μιας περιορισμένης (γήινης μόνο) αλλαγής της «φθοράς» σε «αφθαρσία»;

Πρόκειται για αλλαγή «στατική» ή «επεκτεινόμενη»;Τι αλλαγή θα επέφερε στην ύλη, η αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των πιθανοτήτων; Τι αλλαγή θα επέφερε αυτό στο βέλος και στη δομή του χωροχρόνου; Και τι σχέση μπορεί να έχει αυτό με την «παράλληλη» 7^η ημέρα του Παραδείσου;

Ως προσέγγιση των ερωτημάτων αυτών, ας δούμε κάποιες πρώτες σκέψεις:

Εφ’ όσον αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως «φυσικούς νόμους», στην πραγματικότητα κατά την Ορθόδοξη πίστη, είναι «τα αποτελέσματα των επεμβάσεων του Θεού στην κτίση», που λόγω της κανονικότητάς τους, γίνονται αντιληπτά ως μια εφαρμογή «δυνάμεων» στο σύμπαν, η «πνευματοποίηση» της κτίσης που συνεπάγεται «ο αγιασμός», επιφέρει την αλλαγή της επενέργειας του Θεού, προς μια καινούργια ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΑΞΗΣ, κάτι που θα γινόταν σ’ εμάς αισθητό, ως «θαύμα», ως αλλαγή των νόμων των πιθανοτήτων, και συνεπώς της εντροπίας και της φθοράς.

Μια τέτοια αλλαγή, στην πραγματικότητα δεν θα ήταν μια «αμεσότερη» λειτουργία του Αγίου Πνεύματος ως προς την κτίση, εφ’ όσον κατά το Χριστό, ήδη από τώρα «δεν πέφτει ούτε ένα πουλάκι χωρίς το θέλημά Του», και «οι τρίχες μας είναι μετρημένες» από το Θεό. Πρόκειται για μια εφαρμογή των νόμων της αγαπητικής και συνεργατικής σχέσης των αγίων με το Θεό, σε βάρος της ως τώρα ισχύουσας «τυχαιότητας» (=μη συνεργασίας) κτίστη και κτίσματος, που οδηγεί σε μια αναγκαιότητα της διαιώνισης του νόμου της φθοράς (=της φυσικής επιλογής ή της ζούγκλας, ή του «ανταγωνισμού»), για λόγους καθαρά εξέλιξης και επιβίωσης των κτισμάτων.

Είναι σαφές, ότι με τα παραπάνω το ζήτημα αυτό όχι μόνο δεν ολοκληρώνεται, αλλά αντιθέτως οδηγεί σε επιπλέον γόνιμο διάλογο και προβληματισμό, ώστε να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες παραμέτρους του θέματος της φθοράς, που είναι τόσο σημαντικό, όχι μόνο για την πίστη, αλλά και για την επιστήμη, με τη συμβολή της οποίας είναι δυνατόν να το προσεγγίσουμε ακόμα ακριβέστερα.