Η θεολογία δεν συνδέεται με την φιλοσοφία, διότι διαφορετικός είναι ο δρόμος και τών δύο. Η θεολογία στηρίζεται στην θεωρία – θέα τού Θεού, ενώ η φιλοσοφία στηρίζεται στον ανθρώπινο λόγο, τον στοχασμό. Έτσι, οι άγιοι Πατέρες τής Εκκλησίας ήταν θεολόγοι–θεόπτες και όχι φιλόσοφοι. Και όταν δογμάτιζαν, δεν το έκαναν με τρόπο φιλοσοφικό και για να τα κατανοήσουν ή να αναπτύξουν την φιλοσοφία.

Οι Πατέρες τής Εκκλησίας δεν στοχάζονταν περί τού Θεού, αλλά είχαν την γνώση τών δογμάτων. Οι συλλογισμοί είναι μια γυμναστική τής διανοίας και δεν συνδέονται με την βίωση τής ορθοδόξου θεολογίας. Αν η ορθόδοξη θεολογία στηριζόταν στους συλλογισμούς και την λογική, τότε οι καλύτεροι θεολόγοι από πλευράς ορθοδόξου θεολογίας θα ήταν οι καθηγητές τής δογματικής και τής ιστορίας τών δογμάτων. Αυτό δεν συμβαίνει.

Το δόγμα δεν προσεγγίζεται από πλευράς μεταφυσικής. Στην δυτική θεολογία επικράτησε η μεταφυσική και στα δογματικά ζητήματα, γι’ αυτό και η δυτική δογματική δεν έχει επιτυχία, δεν «παράγει» λείψανα.

Οι άγιοι Πατέρες, όμως, δεν ήταν μεταφυσικοί φιλόσοφοι και γι’ αυτό δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθή η ορθόδοξη παράδοση μέσα από την μεταφυσική. Η δυτική θεολογία συνδέθηκε στενά με την μεταφυσική, γι’ αυτό και υπήρξε σοβαρή αντίδραση από τον διαφωτισμό, δηλαδή οι Προτεστάντες και ο Διαφωτισμός αντέδρασαν στην δυτική σχολαστική θεολογία. Αυτό όμως δεν συμβαίνει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία θεωρεί ότι τα δόγματα είναι εκφράσεις εμπειρίας και όχι στοχασμοί. μεταφυσικοί.

Ενώ για την ορθόδοξη θεολογία οι δογματικοί όροι είναι καρπός εμπειρίας τής θεώσεως και δείκτες που οδηγούν στην θέωση, αντίθετα στην Δύση τα δόγματα συνδέονται με τον στοχασμό.