Σύντομες μελέτες

Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας	Αγία Γραφή

Ο κανόνας αυτός, επικυρώθηκε από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο. Είναι λοιπόν ένας από τους έξι κανόνες που δέχεται η Εκκλησία, ως καθοριστικούς τού κανόνος τής Αγίας Γραφής.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έδωσε έναν ελαστικό κανόνα των Γνησίων βιβλίων.

Ο κανόνας αυτός δεν περιέχεται σε όλους τους χειρόγραφους κώδικες και τις συλλογές¹. Όμως ο β΄ κανόνας τής Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου επικύρωσε² τον κανόνα τού Αγίου Γρηγορίου³. Άρα συμπεριλαμβάνεται μεταξύ τών κανόνων που η Εκκλησία αποδέχεται. Ο πιθανός λόγος που δεν συμπεριελήφθηκε σε όλους τους κώδικες, είναι ίσως το ότι αντιγραφείς που δεν είχαν επαρκή γνώση τών ζητημάτων τής Θεοπνευστίας και τής κανονικότητας, πίστεψαν ότι αντιφάσκει σε άλλους κανόνες⁴. Τέτοια αντίφαση όμως δεν υπάρχει για όποιον γνωρίζει τις λεπτές διαφορές κανονικότητας.

____________

1. Πρβλ. T h. Z a h n , Geshichte, τόμ. 2, 1, σελ. 213, υποσ., N. M i l a s c h - Μ. Α π ο σ τ ο λ ο π ο ύ λ ο υ , Το Εκκλησιαστικόν Δίκαιον, σελ. 146 και Α μ. Α λ ι β ι ζ ά τ ο υ , Οι ιεροί κανόνες, σελ. 406.

2. Πρβλ. Th. Zahn, Geshichte, τόμ. 2, 1, σελ. 212-213, υποσ.: «Die Namen Γρηγορίου του Θεολόγου, Αμφιλοχίου του Ικονίου Trull. Can. 2 Pitra II, 23 konnen sich nur auf diese metrischen Stucke beziehen; denn andere Satze dieser beiden Theologen sind uberhaupt nicht die kirchlichen Kanones aufgenommen worden».

3. Ρ ά λ λ η – Π ο τ λ ή , τόμ. Β΄, σελ. 309.

4. Πρβλ. T h. Z a h n , Geschichte, τόμ. 2, 1, σελ. 212-213.

Ακολουθεί το κείμενο και η μετάφραση τού κανόνος:

Κείμενο⁵

Μετάφραση

Όφρα δε μή ξείνησι νόον κλέπτοιο βίβλοισι,

Πολλαί γαρ τελέθουσι παρέγγραπτοι κακότητες,

Δέχνυσο τούτον εμοίο τον έγκριτον, ώ φίλ’, αριθμόν.

Ιστορικαί μεν έασι βίβλοι δυοκαίδεκα, πάσαι

της αρχαιοτέρης Εβραϊκής σοφίης.

Πρωτίστη Γένεσις. είτ’ Έξοδος, Λευϊτικόν τε.

Έπειτ’ Αριθμοί. είτα Δεύτερος νόμος.

Έπειτ’ Ιησούς, και Κριταί. Ρούθ ογδόη.

Η δ’ ενάτη δεκάτη τε βίβλοι, πράξεις Βασιλήων,

Και Παραλειπόμεναι. έσχατον Έσδραν έχεις.

Αι δε στιχηραί πέντε, ών πρώτος γ΄ Ιώβ.

Έπειτα Δαυίδ, είτα τρείς Σολομώντειται,

Εκκλησιαστής, Άσμα και Παροιμοίαι.

Και πένθ’ ομοίως Πνεύματος προφητικού.

Μίαν μεν εισίν ες γραφήν οι δώδεκα,

Ωσηέ, κ’ Αμώς, και Μιχαίας ο τρίτος.

Έπειτ’ Ιωήλ, είτ’ Ιωνάς, Αβδίας,

Ναούμ τε, Αββακούμ τε, και Σοφονίας,

Αγγαίος, είτα Ζαχαρίας, και Μαλαχίας.

Μία μεν οίδε⁶. δευτέρα δ’ Ησαΐας.

Έπειθ’ ο κληθείς Ιερεμίας εκ βρέφους.

Είτ’ Ιεζεκιήλ, και Δανιήλου⁷ χάρις.

Αρχαίας μεν έθηκα δύω και είκοσι βίβλους,

Τοίς των Εβραίων γράμμασιν αντιθέτους.

Ήδη δ’ αρίθμει και νέου μυστηρίου.

Ματθαίος μεν έγραψεν Εβραίοις θαύματα Χριστού.

Μάρκος δ’ Ιταλίη, Λουκάς Αχαϊάδι.

Πάσι δ’ Ιωάννης κήρυξ μέγας, ουρανοφοίτης.

Έπειτα πράξεις των σοφών Αποστόλων.

Δέκα δε Παύλου τέσσαρες τ’ επιστολαί.

Επτά δε καθολικαί. ών, Ιακώβου μία,

Δύω δε Πέτρου, τρείς δ’ Ιωάννου πάλιν.

Ιούδα δ’ εστίν εβδόμη. πάσας έχεις.

Εί τι δε τούτων εκτός, ουκ εν γνησίαις.

____________

5. Ρ ά λ λ η – Π ο τ λ ή, τόμ. Δ΄, σελ. 363-364.

6. Ή, ήδε

7. Ή, Δανιήλ ός

Δια να μη εξαπατάσαι δε διά ξένων βιβλίων,

διότι υπάρχουν πολλαί δολίως γεγραμμέναι κακότητες (κακίαι),

δέχου, ώ φίλε, αυτόν τον ιδικόν μου έγκριτον αριθμόν (των βιβλίων της Αγ. Γραφής).

Ιστορικά μεν υπάρχουν δώδεκα βιβλία, όλα της αρχαιοτέρας εβραϊκής σοφίας (της Παλ. Διαθήκης).

Πρώτη η Γένεσις. έπειτα η Έξοδος, και το Λευϊτικόν.

έπειτα οι Αριθμοί. ύστερα Δευτερονόμιο.

κατόπιν ο Ιησούς (του Ναυή), και οι Κριταί. όγδοον η Ρούθ.

Το ένατον δε και δέκατον βιβλίον, αι Πράξεις των Βασιλέων, και τα Παραλειπόμενα. τελευταίον έχεις τον Έσδραν.

Τα δε στιχηρά (είναι) πέντε, εκ των οποίων πρώτος βεβαίως ο Ιώβ.

Έπειτα (οι Ψαλμοί) του Δαυίδ, κατόπιν τα τρία βιβλία του Σολομώντος, ο Εκκλησιαστής, το Άσμα ασμάτων, και αι Παροιμοίαι. Και πέντε (ακόμη) ομοίως (βιβλία) Προφητικού Πνεύματος.

Εις έν μεν βιβλίον ανήκουν οι δώδεκα (μικροί προφήται), ο Ωσηέ, και ο Αμώς, και τρίτος ο Μιχαίας.

Έπειτα ο Ιωήλ, ύστερον ο Ιωνάς, ο Αβδίας, και ο Ναούμ, και ο Αββακούμ, και ο Σοφονίας,

ο Αγγαίος, έπειτα ο Ζαχαρίας, και ο Μαλαχίας.

Έν μεν (βιβλίον) είναι αυτό εδώ. δεύτερον δε ο Ησαΐας.

Έπειτα ο Ιερεμίας, ο οποίος από βρέφος εκλήθη (ως προφήτης). ύστερον ο Ιεζεκιήλ, και το διά της χάριτος (γραφέν έργον) του Δανιήλ.

Αρχαία μεν βιβλία (της Π. Διαθήκης) συμπεριέλαβα είκοσι δύο, κατ’ αντιστοιχίαν προς τα γράμματα (του αλφαβήτου) των Εβραίων.

Τώρα δε πλέον αρίθμει (μέτρα) και τα βιβλία του νέου μυστηρίου (της Κ. Διαθήκης).

Ο Ματθαίος μεν έγραψεν εις (δια) τους Εβραίους τα θαύματα του Χριστού.

Ο Μάρκος δε εις την Ιταλίαν, ο Λουκάς εις την Αχαΐαν (Ελλάδα). εις (δι’) όλους δε ο μέγας κήρυξ, ο Ιωάννης, ο ουρανοβάμων (ο φοιτητής του ουρανού).

Έπειτα αι Πράξεις των σοφών Αποστόλων. Και αι δεκατέσσαρες δε επιστολαί του Παύλου.

Επτά εξ άλλου καθολικαί. εκ των οποίων, μία του Ιακώβου, δύο δε του Πέτρου, τρείς δε πάλιν (επίσης) του Ιωάννου.

Του Ιούδα δε είναι η εβδόμη. Όλας τας έχεις (αυταί είναι όλαι).

Εάν δε κάτι (είναι) εκτός τούτων, δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των γνησίων (βιβλίων ή επιστολών της Αγ. Γραφής)

Σχόλια περί τού κανόνος

Ο κανόνας αυτός χαρακτηρίζεται: "έγκριτος", που σημαίνει: "άξιος αποδοχής". Άρα δεν είναι απόλυτα συγκεκριμένος, και αφήνει ελαστικότητα στα βιβλία τού κανόνος, μια και στην εποχή τού αγίου ακόμα δεν είχε οριστικοποιηθεί ο κανόνας.

Τα στοιχεία λήφθηκαν από το εξαιρετικό βιβλίο τού αν. καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Ι. Μπούμη, δ. Θ., με τίτλο: "Οι κανόνες τής Εκκλησίας περί τού Κανόνος τής Αγ. Γραφής". Αθήνα 1986.