Την 15η Οκτωβρίου ε.έ. στην Αίθουσα του Επιμελητηρίου Αχαΐας στην Πάτρα, ο Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος μίλησε ως κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση της πολιτιστικής ομάδας «Κοινοτικόν», με κεντρικό θέμα «Η Μέση Ανατολή σε κλοιό θανάτου: Τα ανοιχτά μέτωπα –Οι διωγμοί των Χριστιανών και των μειονοτήτων –Οι γεωπολιτικοί παράμετροι». Την εκδήλωση συντόνιζε και μίλησε σχετικά ο καθηγητής της Ανωτάτης Θεολογικής Ακαδημίας Βελλάς Ιωαννίνων κ. Γεώργιος Παναγόπουλος. Οι άλλοι ομιλητές ήταν οι Σ. Δρακουλαράκος, ερευνητής του Κέντρου Μεσογειακών Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, και ο Β. Πισσίας, Δρ. Διεθνών και Οικονομικών Σχέσεων και μέλος της Πρωτοβουλίας για την Ειρήνευση στην Συρία. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε και χαιρέτισε ο Σεβ. Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος.

Την ομιλία του Σεβασμιωτάτου κ. Ιεροθέου δημοσίευσε η ιστοσελίδα ΔΟΓΜΑ (dogma.gr) ως αφιέρωμα στην προγραμματιζόμενη τότε επίσκεψη στην Ελλάδα του Πατριάρχη Αντιοχείας κ. Ιωάννη, με τον οποίο ο Σεβασμιώτατος κ. Ιερόθεος συνδέεται με φιλία από την εποχή που δίδασκε στην Θεολογική Σχολή του Πατριαρχείου στον Λίβανο.

Την ομιλία δημοσιεύει και η Εφημερίδα μας, ενώ ο Πατριάρχης Αντιοχείας βρίσκεται ήδη στην Ελλάδα, προς ενημέρωση των αναγνωστών της και με την ευχή να εξομαλυνθούν γρήγορα τα πράγματα και να δοθούν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί – Ρωμηοί της Μέσης Ανατολής.

***

Ευχαριστώ τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο, αγαπητό και πολύτιμο εν Χριστώ αδελφό, που μου έδωσε την άδεια να έλθω στην Πάτρα, σε αυτήν την σημαντική εκδήλωση. Επίσης ευχαριστώ την πολιτιστική ομάδα «Κοινοτικόν», που μου έδωσε την ευκαιρία να μιλήσω για το θέμα αυτό, που με συγκινεί πολύ, και να διατυπώσω τις εντυπώσεις μου από την βιωματική εμπειρία μου στην περιοχή. Τα περισσότερα από όσα θα σας πω είναι καρπός των γνώσεων που απέκτησα με την επικοινωνία που είχα με ανθρώπους της Συρίας και του Λιβάνου. Επομένως, η εισήγηση αυτή είναι περισσότερο βιωματική.

Το έτος 1988 που μετατέθηκα από την Μητρόπολη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, με ενδιάμεσο σταθμό την Ιερά Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας, αντιμετώπισα έναν μεγάλο πειρασμό που ήταν, όπως αποδείχθηκε, και μεγάλη πρόκληση, αλλά και ευλογία.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κυρός Σεραφείμ είχε δεχθή από τον Πατριάρχη Αντιοχείας κυρό Ιγνάτιο, δια του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος, την πρόταση να αποσταλή ένας Κληρικός στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Πατριαρχείου Αντιοχείας στον Λίβανο, την γνωστή Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός», για να διδάξη την ελληνική γλώσσα, ώστε να γίνη η επίσημη γλώσσα των φοιτητών της Θεολογικής Σχολής. Ο Αρχιεπίσκοπος επέλεξε εμένα που υπηρετούσα τότε ως ιεροκήρυξ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και μου το ανεκοίνωσε.

Βρέθηκα σε δύσκολη θέση, αντιμετώπισα ένα μεγάλο δίλημμα, γιατί γνώριζα ότι στον Λίβανο γινόταν εμφύλιος πόλεμος. Παρέμεινα ολόκληρη την νύκτα άυπνος, όχι μόνο σκεπτόμενος για το τι θα απαντούσα την άλλη ημέρα στον Αρχιεπίσκοπο, αλλά για «τα μέλλοντα συμβαίνειν».

Τελικά, αποδέχθηκα την πρόταση, και δεν αναφέρω εδώ όλα όσα διημείφθησαν μεταξύ εμού και του Αρχιεπισκόπου, και καθ’ υπόδειξή του πήγα στο Υπουργείο των Εξωτερικών, στην Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων για τα περαιτέρω διαδικαστικά. Η αποστολή μου μέσα στον εμφύλιο πόλεμο ήταν επικίνδυνη, όπως είναι περίπου σήμερα η κατάσταση στην Συρία, και γι’ αυτό έπρεπε να μου δοθή υπηρεσιακό διαβατήριο, που το λαμβάνουν οι υπάλληλοι του Υπουργείου των Εξωτερικών, όταν μετακινούνται στο εξωτερικό, ενώ οι Πρεσβευτές έχουν διπλωματικό διαβατήριο. Έχοντας ένα τέτοιο διαβατήριο, θα ήμουν κάτω από την προστασία του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος, με την επίβλεψη και προστασία της Ελληνικής Πρεσβείας στην Δαμασκό της Συρίας, και του Προξενείου στον Βόρειο Λίβανο και συγκεκριμένα στην Πόλη Τρίπολη, πλησίον της οποίας βρισκόταν η Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή.

Ο Λίβανος τότε, λόγω του πολέμου, ήταν αποκλεισμένος από τον έξω κόσμο, δεν λειτουργούσαν ούτε αεροδρόμια ούτε ξένες Πρεσβείες, και έτσι πήγαινα στην Δαμασκό, με παρελάμβανε υπάλληλος της Ελληνικής Πρεσβείας με το υπηρεσιακό αυτοκίνητο, με πήγαινε στο Πατριαρχείο Αντιοχείας και από εκεί, με ευθύνη του Πατριαρχείου, ταξίδευα για τον Λίβανο. Δεν είχα τηλεφωνική επικοινωνία με την Ελλάδα, μόνον μια φορά πήγα στην Βηρυττό, στο κεντρικό τηλεφωνικό κέντρο της πόλεως και έπρεπε για να μιλήσω τρία λεπτά να περιμένω μια ώρα για να με συνδέσουν και φυσικά παρακολουθείτο η τηλεφωνική επικοινωνία μου. Δεν λειτουργούσε ούτε το ταχυδρομείο και μπορούσα να στείλω γράμματα με τους ανθρώπους που πήγαιναν στην Δαμασκό ή ταξίδευαν στην Ελλάδα. Υπήρχε πλήρης αποκλεισμός μου από τον έξω κόσμο.

Στην αρχή αποσπάσθηκα από την Αρχιεπισκοπή στον Λίβανο για ένα εξάμηνο και στην συνέχεια πήγαινα κατά διαστήματα τα επόμενα δύο χρόνια, για να διδάξω στην Θεολογική Σχολή και να εξετάσω τους φοιτητές.

Πάντως, ύστερα από πολλά χρόνια που σκέπτομαι αυτήν την περίοδο, αισθάνομαι την γονιμότητά της, αφού απέκτησα πολλές και μεγάλες εμπειρίες, και μπορώ να σάς πω, αν και νομίζω ότι δεν θα με πιστεύσετε, ότι την νοσταλγώ.

Την πρώτη φορά πήγα τον χειμώνα και την άνοιξη του 1988 (από Ιανουάριο μέχρι Ιούλιο) και δίδαξα την ελληνική γλώσσα, αρχαία και νέα. Έπειτα, πήγα το φθινόπωρο του 1988, την άνοιξη του 1989, το φθινόπωρο του 1989 και τον χειμώνα του 1990, όταν σχολάρχης ήταν ο Αρχιμ. Ιωάννης Γιαζεζί, σημερινός Πατριάρχης Αντιοχείας, και δίδαξα το μάθημα της ηθικής, στην πραγματικότητα το μάθημα της ορθοδόξου ασκητικής. Στην συνέχεια πήγα δύο εβδομάδες του δευτέρου εξαμήνου του ακαδημαϊκού έτους 2000-2001, συγκεκριμένα τον Μάιο του 2001, ως Μητροπολίτης πλέον, και δίδαξα το μάθημα της βιοηθικής, όταν σχολάρχης ήταν ο Μητροπολίτης Χαλεπίου Παύλος, που έχει απαχθή και αγνοείται η ζωή του.

Πέρα από την διδασκαλία στην Θεολογική Σχολή, επισκεπτόμουν διάφορες Πόλεις και χωριά του Λιβάνου και της Συρίας, όπου λειτουργούσα, ομιλούσα, καθώς επίσης πήγα και σε Πανεπιστήμια όπου ομιλούσα και συζητούσα με τους φοιτητές, και επί πλέον πήγα σε Ιερές Μητροπόλεις, Ναούς, Μοναστήρια κλπ. Παντού συναντούσα πολύ καλό κλίμα τόσο στην Συρία όσο και στον Λίβανο και οι άνθρωποι διψούσαν να ακούσουν έναν εκκλησιαστικό και θεολογικό λόγο.

Στην συνέχεια της εισηγήσεώς μου θα σας παρουσιάσω μερικές από τις εντυπώσεις μου από την δύσκολη αυτή περίοδο της ζωής μου. Λόγω των πρωτόγνωρων για μένα συνθηκών, δηλαδή της δικτατορίας στην Συρία και του εμφυλίου πολέμου στον Λίβανο, κρατούσα ημερολόγιο, που το έκανα για πρώτη φορά στην ζωή μου, και το οποίο σύντομα θα εκδώσω. Ήταν μια δύσκολη περίοδος της ζωής μου.

Πέρασα δύσκολες ημέρες και σε μερικές περιπτώσεις τραγικές. Διερχόμουν μέσα από στρατιωτικά φυλάκια, στρατώνες, πολυβολία. Τώρα που τα σκέπτομαι όλα αυτά, αισθάνομαι πόσο επικίνδυνο ήταν να ζω σε μια τέτοια περιοχή, και ευχαριστώ τον Θεό που με προστάτευσε και με βοήθησε να μη πάθω τίποτε, εκτός από μερικές μικρές περιπέτειες.

Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην Συρία και τον Λίβανο, ιδιαιτέρως στον δεύτερο, αισθάνονται ως Ρωμηοί, δηλαδή ως Χριστιανοί που συνδέονται με την Κωνσταντινούπολη, την έδρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αυτό που μας έμαθαν να ονομάζουμε Βυζάντιο.

Πάντως, ύστερα από πολλά χρόνια που σκέπτομαι αυτήν την περίοδο, αισθάνομαι την γονιμότητά της, αφού απέκτησα πολλές και μεγάλες εμπειρίες, και μπορώ να σας πω, αν και νομίζω ότι δεν θα με πιστεύσετε, ότι την νοσταλγώ. Έχω συνδεθή με τον τόπο αυτό, την Μέση Ανατολή, γνώρισα πολλούς ανθρώπους, νέους και μεγαλύτερους στην ηλικία, από τον Λίβανο, την Συρία, την Ιορδανία, το Ιράκ, την Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο κλπ. Κληρικούς και λαϊκούς, πολλοί φοιτητές μου είναι Μητροπολίτες, Κληρικοί, θεολόγοι και καθηγητές στην Θεολογική Σχολή και σε άλλα Πανεπιστημιακά ιδρύματα. Τα βιβλία μου μεταφράσθηκαν στην αραβική γλώσσα και διαβάζονται από πολλούς, απέκτησα πολλούς φίλους. Έτσι, θλίβομαι βλέποντας και ακούγοντας όλα αυτά που γίνονται στην περιοχή αυτή.

Θα προσπαθήσω να συνοψίσω μερικές εμπειρίες και γνώσεις που απέκτησα τότε, σε συνδυασμό με αυτά που γίνονται στις ημέρες μας, για να καταλάβετε την τραγικότητά τους, αλλά και τις συνέπειες που έχουν σε μας τους Ρωμηούς.

 

1. Ιστορικά για την Συρία και τον Λίβανο

Θα παραθέσω μερικά ιστορικά σημεία για την Συρία και τον Λίβανο, και για τις δύο Πρωτεύουσές τους, ήτοι την Δαμασκό και την Βηρυττό, αντίστοιχα, που είναι σημαντικές πόλεις και συνδέονται και με την δική μας ιστορία.

Η Συρία είναι ένα κομβικό σημείο μεταξύ της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης, από όπου πέρασαν διάφοροι λαοί και πολιτισμοί. Στον χώρο αυτό παρατηρούνται συγκρούσεις, αλληλεπιδράσεις και συγχωνεύσεις πολιτισμών.

Από την Συρία πέρασαν Αιγύπτιοι, Χετταίοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίοι, Άραβες, Τούρκοι, Σελτζούκοι, Οθωμανοί, Μαμελούκοι και Γάλλοι και άφησαν τα πολιτιστικά τους αποτυπώματα.

Η Δαμασκός είναι πρωτεύουσα της Συρίας. Είναι η παλαιότερη κατοικημένη πόλη διεθνώς, από το 5.000 π.Χ. Το 1.000 π.Χ. ήταν πρωτεύουσα του αραμαϊκού Κράτους. Μάλιστα μέχρι σήμερα βορείως της Δαμασκού υπάρχει το χωριό Μααλούλα που οι κάτοικοί του ομιλούν την αραμαϊκή γλώσσα, που ομιλούσε και ο Χριστός. Βρήκα κάποιον που καταγόταν από εκεί και τον παρεκάλεσα να μου πη μερικούς λόγους του Χριστού, όπως «εγώ ειμί το Φως του κόσμου», για να ακούσω πως μιλούσε ο Χριστός.

Όλοι οι λαοί που πέρασαν από την Συρία πέρασαν και από την Δαμασκό, η οποία κυριεύθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο το 334 π.Χ. και οι Έλληνες έδωσαν άνθηση στο εμπόριο της περιοχής. Μέσα από την αραμαϊκή Δαμασκό αναδύθηκε μία ελληνική Δαμασκός που φαίνεται ευδιάκριτα μέχρι σήμερα. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Δαμασκός και η ευρύτερη περιοχή της Συρίας είναι μια «μεγάλη Ελλάδα» που είναι άγνωστη σε πολλούς από μας. Άλλωστε, η Αντιόχεια της Συρίας ονομαζόταν «Συριάδες Αθήναι». Οι κάτοικοί της μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, ήξεραν την ελληνική φιλοσοφία και την ορθόδοξη θεολογία. Ας θυμηθούμε τα έργα του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, του μεγάλου Πατρός και δογματολόγου της Εκκλησίας.

Η Δαμασκός ήταν το πιο «σημαντικό προωθημένο φυλάκιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».

Κάθε Παρασκευή που οι φοιτητές έφευγαν από την Θεολογική Σχολή για να πάνε στα σπίτια τους αποχαιρετιόμασταν με την λύπη, με το ενδεχόμενο να μη συναντηθούμε ξανά. Και κάθε Δευτέρα που επέστρεφαν στην Θεολογική Σχολή ήταν ένα πανηγύρι διότι επέστρεψαν ζωντανοί.

Μετά τους Ρωμαίους – Βυζαντινούς η Δαμασκός καταλήφθηκε από τους Άραβες (635 μ.Χ.), τους Σελτζούκους Τούρκους, τους Αιγυπτίους, τους Μαμελούκους, τους Μογγόλους κλπ. πρόσφατα δε από τους Γάλλους. Η γαλλική παρουσία κράτησε από το 1920 μέχρι το 1945, και έγιναν πολλά αιματηρά επεισόδια. Το 1946 απεχώρησαν τα γαλλοβρετανικά στρατεύματα και η Συρία έγινε ανεξάρτητο Κράτος με πρωτεύουσα την Δαμασκό.

Η Δαμασκός παίζει σημαντικό ρόλο στο εμπόριο μεταξύ Βηρυττού, Αμμάν, Βαγδάτης και Κουβέϊτ.

Οι Μουσουλμάνοι είναι κυρίως Σουνίτες.

Ο Λίβανος σε μας τους Χριστιανούς είναι γνωστός από τις κέδρους του, όπως διαβάζουμε στον προοιμιακό ψαλμό, κάθε φορά που τελούμε την ακολουθία του Εσπερινού: «χορτασθήσονται τα ξύλα του πεδίου, αι κέδροι του Λιβάνου ας εφύτευσας». Αλλά και στην δεύτερη ευχή, κατά το μυστήριο του Γάμου, ο ιερουργός προσευχόμενος στον Θεό για τους μελλονύμφους εύχεται: «Ύψωσον αυτούς ως τας κέδρους του Λιβάνου».

Όποιος διαβάσει την ιστορία του Λιβάνου, θα διαπιστώση ότι πρόκειται για μια περιοχή που πέρασε μέσα από ιστορικές περιπέτειες, παρόμοιες με τις δικές μας. Είναι μια στενή εδαφική λωρίδα 215 χλμ. και πλάτους 85 χλμ. Πρόκειται για ένα από τα μικρότερα Κράτη του κόσμου.

Ο χώρος ο οποίος σήμερα λέγεται Λίβανος, λεγόταν στους παλαιούς χρόνους Φοινίκη και οι κάτοικοί του Φοίνικες.

Κατά τον Καθηγητή Παναγιώτη Χρήστου οι Φοίνικες, οι Φιλισταίοι και άλλα φύλα χαρακτηρίσθηκαν ως «λαοί της θάλασσας». Τα δεκατέσσερα αυτά φύλα «είχαν όλα ελληνογενή ονόματα και προέρχονταν από τα νησιά του Αιγαίου και τις γύρω του ακτές».

Οι «λαοί της θάλασσας» δια της Μικράς Ασίας έφθασαν στις ακτές της Συρίας και της Παλαιστίνης, ίσως πριν την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο. Οι Φιλισταίοι εγκαταστάθηκαν «στις νότιες ακτές από τον Κάρμηλο έως τη Γάζα, στη χώρα δηλαδή που επρόκειτο από το όνομά τους να ονομασθή αργότερα Παλαιστίνη, ενώ οι φυλετικά συγγενείς των Τεύκροι (Τιεκάρα) εκράτησαν τα παράλια βορείως του Καρμήλου, δηλαδή την χώρα που επρόκειτο αργότερα να ονομασθή Φοινίκη».

Οι Φιλισταίοι και οι Φοίνικες είναι ελληνικής καταγωγής και κατοικούσαν πριν έλθουν οι Εβραίοι. Μετά την έλευση των Εβραίων είχαν συνεχείς εχθροπραξίες μαζί τους, γι' αυτό οι Έλληνες και οι Εβραίοι είναι οι λαοί της Βίβλου. Οι Άραβες ήλθαν αργότερα, ήτοι τον 7ο αιώνα μ.Χ.

Όταν ο Μ. Αλέξανδρος ήλθε στα μέρη αυτά, βρήκε πρόσφορο έδαφος.

Πάντως η Φοινίκη-Λίβανος υποτάχθηκε διαδοχικά στους Ασσυρίους, τους Βαβυλωνίους, τους Πέρσες, στην συνέχεια κυριεύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο, πέρασε στους Σελευκίδες, τους Πτολεμαίους και μετά πέρασε στην Ρωμαϊκή κυριαρχία. Υπήρξε τμήμα της Ανατολικής Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τον 7ο αιώνα έφθασαν στην περιοχή διάφορα αραβικά φύλα, τον 11ο αιώνα έγινε τμήμα των Κρατών των Σταυροφόρων και όταν διαλύθηκαν τα Κράτη των Σταυροφόρων έγινε τμήμα του Κράτους των Αιγυπτίων και της Συρίας. Μεταξύ του 15ου-18ου αιώνος έγινε τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1920, η διοίκηση του Λιβάνου τέθηκε από την Κοινωνία των Εθνών υπό την κηδεμονία των Γάλλων, και το 1926 έγινε Δημοκρατία και λίγα χρόνια μετά αναγνωρίσθηκε η ανεξαρτησία του. Με την Γαλλοβρεττανική συμφωνία της 23-12-1945 αποφασίσθηκε η εκκένωση των γαλλικών και βρεττανικών στρατευμάτων. Από τις αρχές του 1975 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 που επικρατούσε εμπόλεμη κατάσταση με εξάρσεις και υφέσεις έχασαν την ζωή τους πάνω από 150.000 Λιβανέζοι και το 1/4 εκπατρίσθηκαν.

Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε εκεί από τους Μονοθελήτες (Μαρωνίτες) και ο Μωαμεθανισμός από τους διαφόρους φυγάδες που κατέφυγαν στον Λίβανο, ήτοι Κούρδους, Τουρκομάνους, Πέρσες που συγχωνεύθηκαν με το γενικό όνομα Δρούζοι. Πρόκειται για μουσουλμανικό αραβόφωνο λαό της Συρίας και του Λιβάνου, μυστικιστικής λατρείας, που προήλθε από τον Ισμαηλιτισμό. Οι Δρούζοι εμφανίσθηκαν τον 11ο αιώνα και από τους Σουνίτες και Σιΐτες θεωρούνται αιρετικοί. Οι Μαρωνίτες ετέθησαν υπό την προστασία των Φράγκων-Παπικών και ευρίσκονται πάντα σε μια διάσταση με τους Δρούζους.

Και οι δύο Ιερείς κραύγαζαν: «Είμαστε ιερείς». Όμως, οι αντάρτες εξακολουθούσαν να κτυπούν αλύπητα, και μία σφαίρα κτύπησε θανάσιμα τον π. Βασίλειο, εκτελώντας το ανθρωπιστικό του καθήκον σε έναν νεκρό.

Κατά την Οθωμανική κυριαρχία ο Λίβανος αποτελούσε μια αυτόνομη επαρχία, διοικούμενη από Χριστιανό διοικητή, το δε δωδεκαμελές Συμβούλιο αποτελείτο από Μαρωνίτες, Δρούσους, Καθολικούς-Ουνίτες, Ορθοδόξους και Μουσουλμάνους. Οι περιφέρειες διαιρούντο σε Καντόνια (Δήμους) με δημάρχους που διόριζε ο διοικητής.

Οι κάτοικοι του Λιβάνου υπέφεραν πολύ από τους Τούρκους, έγιναν σφαγές. Το 1926 ο Λίβανος μετατράπηκε σε δημοκρατία και ψηφίσθηκε το πρώτο Σύνταγμα, το οποίο αργότερα δέχθηκε αναθεωρήσεις, με σύστημα το οποίο δημιουργεί δυσκολίες. Την δεκαετία του 1920 οι Χριστιανοί αποτελούσαν την πλειοψηφία των κατοίκων, μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση είχαν οι Μαρωνίτες. Όμως αργότερα ανετράπησαν τα δημογραφικά ποσοστά, με αποτέλεσμα το Σύνταγμα του 1932 δεν μπορούσε να εκφράση τους νέους συσχετισμούς. Έτσι ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος. Πάντως, την εποχή που πήγα στον Λίβανο, ο Πρόεδρος ήταν Μαρωνίτης (Χριστιανός), ο Πρωθυπουργός ήταν Σουνίτης Μουσουλμάνος, Πρόεδρος της Εθνοσυνελεύσεως ήταν Σιΐτης Μουσουλμάνος και για την συγκρότηση του Υπουργικού Συμβουλίου τηρούνταν οι θρησκευτικές ισορροπίες. Το Κοινοβούλιο αναλογούσε σε έξι Χριστιανούς προς 5 Μουσουλμάνους.

Όλη αυτή η ιστορία δείχνει ότι ο Λίβανος έχει έναν κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, γιατί στο Κράτος αυτό ζουν κάτοικοι από πολλές θρησκευτικές, εθνικές και πολιτιστικές ομάδες και γίνεται προσπάθεια να επικρατήση ισορροπία.

Από πλευράς γεωπολιτικής ο Λίβανος είναι μια λωρίδα μήκους 215 χλμ. περίπου χιλιομέτρων παράλληλα προς την οροσειρά της Συρίας. Ανατολικά βρίσκεται η Συρία και δυτικά η Μεσόγειος θάλασσα. Πρόκειται για μια καταπράσινη περιοχή που συνορεύει με την έρημο. Οι Λιβανέζοι διακρίνονται για την φιλοξενία, την συναισθηματικότητά τους, την αρχοντιά, την ελεύθερη σκέψη και την επίδοση στα γράμματα. Ομιλούν εκτός από την αραβική και την γαλλική και αγγλική γλώσσα.

Οι κάτοικοι του Λιβάνου ανέρχονται στον αριθμό των τριών περίπου εκατομμυρίων (3.000.000), από τους οποίους οι μισοί είναι Χριστιανοί (από αυτούς είναι 300.000 – 400.000 Ορθόδοξοι) και οι μισοί Μουσουλμάνοι. Οι Ορθόδοξοι (Ρούμ) αποτελούν και τον βασικό εκπαιδευτικό και μορφωτικό κορμό του Λιβάνου.

Η Βηρυττός είναι πρωτεύουσα του Λιβάνου, είναι μια πανέμορφη και αναπτυσσόμενη πόλη, με πολυτελή ξενοδοχεία, και παλαιότερα ονομαζόταν Μικρό Παρίσι, ή το Παρίσι της Ανατολής. Παρατηρεί κανείς πολυτελείς κατασκευές και ευμάρεια στους περισσότερους κατοίκους της πόλεως. Το ίδιο συμβαίνει και με τις άλλες πόλεις αναλογικά, τα δε χωριά είναι πανέμορφα, τα περισσότερα κτισμένα στις πλαγιές των βουνών.

Η Μέση Ανατολή και ειδικά ο Λίβανος για μας τους Έλληνες έχει μια σημασία, γιατί συνδεόμασταν με τους αρχαίους Φοίνικες και ακόμη ήμασταν μαζί τμήματα της Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντίου). Επί πλέον μας θυμίζει την περίοδο της Κατοχής, αφού στον Λίβανο κατέφυγε η πολιτική ηγεσία της χώρας μας, μετά την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα, και είναι γνωστή η συμφωνία του Λιβάνου που έγινε σε ένα ξενοδοχείο ψηλά σε ένα βουνό, το οποίο επισκέφθηκα.

Οι Ορθόδοξοι Λιβανέζοι καυχώνται ότι είναι Ρούμ (Ρωμηοί) και χαίρονται όταν συναντούν Έλληνες-Γιουνάν. Αγαπούν την Ελλάδα και πολλοί από αυτούς σπούδασαν στην Χώρα μας και άλλοι τρέφουν όνειρα να έλθουν στην Ελλάδα.

Η Βηρυττός είναι μια αρχαία πόλη, αφού η λέξη Βηρυττός είναι χαναανιτική και σημαίνει πηγάδια. Αναφέρεται δε στα αιγυπτιακά αρχεία της 2ης π.Χ. χιλιετίας. Κατά την Ρωμαϊκή περίοδο έγινε γνωστή ως ρωμαϊκή αποικία.  Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε από τους αποστολικούς χρόνους και ήταν έδρα επισκοπής που υπαγόταν στον Μητροπολίτη Τύρου και Φοινίκης.

Η Βηρυττός είναι γνωστή και στον ελληνορωμαϊκό κόσμο για την περίφημη Νομική Σχολή και μάλιστα ο νομικός σύμβουλος του Ιουστινιανού Τριβωνιανός ήταν Καθηγητής της Σχολής αυτής.  Η Βηρυττός πέρασε μέσα από τις ποικίλες δοκιμασίες, όπως όλη η περιοχή, και κατακτήθηκε από πολλούς. Από τον 19ο αιώνα δραστηριοποιήθηκαν σε αυτή διάφοροι ετερόδοξοι Ιεραπόστολοι, κυρίως στον τομέα της εκπαιδεύσεως, ιδρύοντας σχολές και πανεπιστήμια, τα οποία συνετέλεσαν στην πνευματική άνοδο της περιοχής. Το μορφωτικό επίπεδο του λαού είναι υψηλό.

Το 1926 που ανακηρύχθηκε η Δημοκρατία του Λιβάνου, η Βηρυττός ορίσθηκε πρωτεύουσά της. Η συνύπαρξη, όμως, Μαρωνιτών, Μουσουλμάνων και Παλαιστινίων ήταν οδυνηρή και ακολούθησαν πολλές κατά καιρούς εχθροπραξίες. Η οικονομική της ανάπτυξη έφθασε σε υψηλά επίπεδα, αλλά οι εμφύλιοι σπαραγμοί κατέστρεψαν την πόλη. Πολλές φορές η πανέμορφη Βηρυττός, με το κοσμοπολίτικο «πνεύμα» της, τον τουρισμό και το υψηλό βιοτικό επίπεδο, καταστράφηκε.

Από το 1976 η πόλη χωρίσθηκε σε δύο τμήματα, το ανατολικό, που κυριαρχείτο από τους Μαρωνίτας, και το δυτικό που κυριαρχείτο από τις συριακές στρατιωτικές δυνάμεις, οι οποίες επενέβησαν ως ειρηνευτική δύναμη για να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.

Στην Βηρυττό μένουν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Όλος ο Λίβανος αποτελείται απο τρία εκατ. ανθρώπους. Σχεδόν μισοί Χριστιανοί και μισοί Μουσουλμάνοι. Από τους Χριστιανούς οι τριακόσιες με τετρακόσιες χιλιάδες είναι Ορθόδοξοι».

 

2. Η κατάσταση που συνάντησα

Όταν πήγα για πρώτη φορά στην Συρία και τον Λίβανο γνώριζα λίγα πράγματα για τις περιοχές αυτές, κυρίως από τις προφορικές πληροφορίες που περισυνέλεξα από τους ανθρώπους που είχαν επισκεφθή πριν από μένα τον τόπο αυτόν και ό,τι βιβλία έχω διαβάσει για την περιοχή αυτήν, όμως η προσωπική γνώση και εμπειρία είναι διαφορετική. Έτσι, εκεί γνώρισα την χριστιανική πλευρά της Μέσης Ανατολής και ήλθα σε επικοινωνία με τους Χριστιανούς, τους μοναχούς, και γνώρισα προσωπικά τους Ναούς, τα Μοναστήρια και γενικότερα όλη την χριστιανική παράδοση της περιοχής.

Η Δαμασκός είναι η έδρα του Πατριαρχείου Αντιοχείας, που είναι τρίτο στην σειρά των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων μετά το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και ποιμαίνει περίπου ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες (1.200.000) Χριστιανούς, από τον Λίβανο μέχρι το Ιράκ.

Η Αντιόχεια ήταν μια μεγάλη πόλη προ Χριστού, πρωτεύουσα του βασιλείου της Συρίας. Εκεί διαδόθηκε ενωρίς ο Χριστιανισμός μετά το μαρτύριο του Πρωτομάρτυρος Στεφάνου (Πράξ. ια', 19-30) εκεί έδρασε ο Απόστολος Παύλος και από εκεί απεστάλη στα έθνη (Πράξ. ιγ', 1-3). Στην Αντιόχεια ονομάσθηκαν για πρώτη φορά οι πιστοί του Χριστού «Χριστιανοί» (Πράξ. ια', 26). Αργότερα στην Αντιόχεια αναπτύχθηκε η λεγομένη Αντιοχειανή Σχολή (τάση θεολογική). Εκεί έδρασε ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ως Πρεσβύτερος. Σήμερα η Αντιόχεια βρίσκεται στην Τουρκία και η έδρα του Πατριαρχείου βρίσκεται στην Δαμασκό της Συρίας.

Οι Έλληνες δεν υπάρχουν μόνον στο κρατικό μόρφωμα που λέγεται Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο, με την έννοια του ελληνισμού, των ελληνιστών, κυρίως με τους Ρωμηούς. Η Ρωμηοσύνη δεν είναι κάτι διαφορετικό, αλλά ο ελληνισμός και ο Χριστιανισμός με οικουμενική διάσταση.

Οι Πατριάρχες και η πλειονότητα των Ιεραρχών του Πατριαρχείου ήταν Ρωμηοί ελληνόφωνοι, είχαν στενό σύνδεσμο με την Κωσταντινούπολη και τα Ιεροσόλυμα, μάλιστα δε κατά τον 19ο αιώνα οι Πατριάρχες Ιερόθεος, Γεράσιμος και Σπυρίδων προέρχονταν από την Αγιοταφική Αδελφότητα.

Όμως, από την εποχή του Πορφυρίου Ουσπένσκυ (1843) εισήχθη και εκεί ο εθνοφυλετισμός, οπότε και δημιουργήθηκε το λεγόμενο «αραβικό ζήτημα». Ο αραβόφωνος πληθυσμός εξεγέρθηκε εναντίον των Ρωμηών - Ελλήνων Ιεραρχών και επιδιώχθηκε ο εξαραβισμός του Πατριαρχείου. Σε αυτό συνετέλεσε τα μέγιστα και η ρωσική πολιτική με τον Ρώσο Πρόξενο Belyaev. Τελικά, ο τελευταίος Ρωμηός-Έλληνας Πατριάρχης Αντιοχείας Σπυρίδων υπέβαλε την παραίτησή του από τον θρόνο της Αντιοχείας την 31η Ιανουαρίου 1898.

Από τότε όλοι οι Πατριάρχες Αντιοχείας είναι αραβόφωνοι, αλλά και οι Αρχιερείς, με εξαίρεση τον ζώντα ακόμη Μητροπολίτη Βαγδάτης και Κουβέϊτ Κωνσταντίνο, που γεννήθηκε στην Δαμασκό και είναι ελληνικής καταγωγής. Σήμερα πολλοί Αρχιερείς του Πατριαρχείου Αντιοχείας έχουν σπουδάσει στην Ελλάδα, γνωρίζουν την Ελληνική γλώσσα και έχουν πνευματική επικοινωνία με Κληρικούς της Ελλάδος και με Γέροντες του Αγίου Όρους».

Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην Συρία και τον Λίβανο, ιδιαιτέρως στον δεύτερο, αισθάνονται ως Ρωμηοί, δηλαδή ως Χριστιανοί που συνδέονται με την Κωνσταντινούπολη, την έδρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αυτό που μας έμαθαν να ονομάζουμε Βυζάντιο. Έχουν την αναφορά τους στον Χριστιανό Ρωμαίο Αυτοκράτορα και εμάς μας ονομάζουν Γιουνάν, γιατί είμαστε Ρωμηοί της Ελλάδος, ενώ αυτοί είναι Ρωμηοί της Συρίας και του Λιβάνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης ανέπτυξε ακόμη περισσότερο τις απόψεις του για την Ρωμηοσύνη όταν συνάντησε τους αραβόφωνους Ρωμηούς της Μέσης Ανατολής. Έλεγε ότι αυτοί είναι αραβόφωνοι Ρωμηοί και εμείς είμαστε ελληνόφωνοι Ρωμηοί. Μέσα από αυτήν την προοπτική αγαπούν την Ελλάδα και αισθάνονται στενό σύνδεσμο με μας τους Έλληνες.

Οι υπεύθυνοι διπλωμάτες του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος, όταν πήγαινα για να ανανεώσω το υπηρεσιακό διαβατήριό μου, το οποίο ίσχυε μόνον για ένα ταξίδι, με ρωτούσαν για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς του Λιβάνου και της Συρίας και τους ενημέρωνα σχετικώς μέσα από την προοπτική της Ρωμηοσύνης. Αισθάνονταν έκπληξη από όσα άκουγαν. Δυστυχώς, όμως, το Ελληνικό Κράτος δεν εκμεταλλεύθηκε, για διαφόρους λόγους, όσο έπρεπε αυτό το ιστορικό γεγονός -κυρίως γιατί τα περί Ρωμηοσύνης έρχονταν σε αντίθεση με την αντιρωμαίϊκη-αντιβυζαντινή πολιτική των ξένων δυνάμεων- ώστε να αναπτύξουν μια ευρύτερη εξωτερική πολιτική στην περιοχή αυτή.

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίον ψάλλουν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμηοί) στους Ναούς, κατά την διάρκεια των ιερών ακολουθιών. Από τους δύο χορούς (δεξιό και αριστερό) ο ένας ψάλλει τα τροπάρια στην ελληνική γλώσσα, έστω κι αν δεν καταλαβαίνουν όλοι ελληνικά, γιατί γι’ αυτούς το γεγονός αυτό ήταν έκφραση της ταυτότητάς τους, ότι είναι απόγονοι της Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και συνδέονταν με την Κωνσταντινούπολη. Αυτό το γεγονός τους έδινε την δυνατότητα να υποστηρίζουν, όπως και το έλεγαν στους Μουσουλμάνους, ότι ήταν αυτόχθονες κάτοικοι των περιοχών αυτών, ενώ εκείνοι (οι Άραβες Μουσουλμάνοι) ήλθαν τον 7ο αιώνα ως κατακτητές. Έτσι, το να ψάλλουν στην ελληνική γλώσσα στην λατρεία, μαζί με την αραβική γλώσσα, αφ’ ενός μεν είναι ιδιαίτερο γνώρισμα της ταυτότητάς τους, αφ’ ετέρου δε είναι μια αντίδραση στην θρησκευτική κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή.

Επίσης, θα καταγράψω και ένα άλλο σημαντικό σημείο που έχει σχέση με την χριστιανική ταυτότητα της Μέσης Ανατολής. Από τις μελέτες μου, τόσο όταν φοιτούσα στην Θεολογική Σχολή όσο και τα μεταγενέστερα χρόνια, γνώριζα για τις αιρέσεις που είχαν αναπτυχθή μεταξύ του 3ου - 7ου αιώνα σχετικά με τις δύο φύσεις, ενέργειες και θελήσεις στον Χριστό, την θεία και ανθρωπίνη, και ότι παρουσιάσθηκαν διάφορα αιρετικά συστήματα, ήτοι ο νεστοριανισμός, ο μονοφυσιτισμός, ο μονοεργητισμός, ο μονοθελητισμός, και αυτές τις αιρέσεις τις αντιμετώπισε η Εκκλησία, δια των Πατέρων της, στις Οικουμενικές Συνόδους. Νόμιζα, όμως, ότι οι αιρετικές αυτές απόψεις είναι ιστορικά γεγονότα και ότι δεν εκφράζονταν με οργανωμένες θρησκευτικές κοινότητες.

Όταν πήγα στην Μέση Ανατολή διεπίστωσα ότι όλες αυτές οι αιρέσεις, μαζί με άλλες νεώτερες, υπάρχουν ως ζωντανές κοινότητες, με Πατριαρχεία, Μητροπόλεις, Ενορίες, Μοναστήρια και Θεολογικές Σχολές. Έτσι, οι Ορθόδοξοι Ρωμηοί της Μέσης Ανατολής γνωρίζουν τις διάφορες αιρέσεις, και κάνουν αγώνα για να επιβιώσουν σε αυτήν την μεγάλη χριστιανική σύγχυση.

Εμείς έχουμε μια ισχυρά παράδοση, λόγω ελληνισμού και ρωμηοσύνης, την οποία δεν αξιοποιούμε δημιουργικά. Ασκούμε μια κοντόφθαλμη εξωτερική πολιτική, αισθανόμαστε τον ελληνισμό ως ελλαδισμό, κάνουμε λόγο ότι είμαστε ένα μικρό Κράτος και ζητάμε απλώς προστασία από άλλα μεγάλα Κράτη, και δεν αξιοποιούμε όλο το περιεχόμενο της Ρωμηοσύνης.

Έμαθα ότι στην Μέση Ανατολή υπάρχουν οι εξής χριστιανικές κοινότητες. «Rum Orthodox είναι το Ορθόδοξο Πατριαρχείο Αντιοχείας. Rum Catholic είναι οι Ουνίτες. Λατίνοι είναι οι Καθολικοί. Syrian Orthodox είναι οι Μονοφυσίτες με ανεξάρτητη διοίκηση. Syrian Catholic είναι οι μονοφυσίτες Καθολικοί. Coptic Orthodox είναι οι μονοφυσίτες που έχουν ανεξάρτητη διοίκηση. Coptic Catholic είναι οι Μονοφυσίτες που συνδέονται με τους Λατίνους. Armenian Orthodox είναι οι Μονοφυσίτες που έχουν ανεξάρτητη διοίκηση. Armenian Catholic είναι οι Μονοφυσίτες που διοικητικώς συνδέονται με τους Λατίνους. Μαρωνίτες είναι οι Μονοθελήτες που διοικητικώς υπάγονται στον Πάπα. Νεστοριανιστές Orthodox, είναι οι οπαδοί του Νεστορίου που έχουν ανεξάρτητη διοίκηση και Νεστοριανιστές Catholic συνδέονται διοικητικώς με τους Λατίνους».

Επίσης, έμαθα ότι στον Λίβανο λειτουργούν έξι Θεολογικές Σχολές, ήτοι των Ορθοδόξων-Ρωμηών, των Μαρωνιτών (Μονοθελητών), των Ιησουϊτών-Καθολικών, των Αρμενίων (Μονοφυσιτών), των Ευαγγελικών και των Βαπτιστών». Στην Συρία είναι αναπτυγμένη και εδραιομένη περισσότερο η Συροϊακωβική Εκκλησία, αντιχαλκηδόνιοι-μονοφυσίτες.

 

3. Δικτατορία στην Συρία και εμφύλιος πόλεμος στον Λίβανο

Την εποχή που πήγαινα στην Συρία και τον Λίβανο υπήρχαν διαφορετικές πολιτικές καταστάσεις στις δύο αυτές Χώρες.

Στην Συρία υπήρχε το δικτατορικό καθεστώς του Άσαντ, πατέρα του σημερινού Προέδρου, ο οποίος ανήκε στην θρησκευτική μουσουλμανική αίρεση των Αλαουλιτών, που με κάποιες λεπτές διαφορές ομοιάζουν με τους Αλεβίτες. Αποτελούν ένα μικρό ποσοστό στον πληθυσμό, αλλά κατόρθωσαν να καταλάβουν την εξουσία και να κυβερνούν την Χώρα. Παντού έβλεπε κανείς αγάλματα του προέδρου Άσαντ (η λέξη άσαντ στην συριακή γλώσσα σημαίνει λιοντάρι) και ο στρατός είχε την διακυβέρνηση της Χώρας.

Η ενδυμασία των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου και της Μέσης Εκπαίδευσης ήταν στρατιωτική. Στην αρχή αισθανόμουν βαθύτατη έκπληξη βλέποντας μικρά παιδιά, ακόμη και του δημοτικού σχολείου, αγόρια και κορίτσια, να είναι ενδεδυμένα με στρατιωτικές στολές. Μάλιστα, πληροφορήθηκα ότι οι μαθητές, κατά καιρούς, εκπαιδεύονταν και στα όπλα. Σίγουρα οι ηγέτες προσπαθούσαν να επιβάλλουν την ψυχολογία των πολεμιστών. Οι άνθρωποι απέφευγαν να ομιλούν ελεύθερα. Μάλιστα, σε μερικά σπίτια είδα ένα μικρό σύμπλεγμα τριών πιθήκων που ο ένας κάλυπτε τα μάτια, ο άλλος τα αυτιά και ο τρίτος το στόμα. Και στην ερώτησή μου για το τι σημαίνει αυτό, μου απαντούσαν: «Στην Συρία για να περάσης καλά δεν πρέπει να βλέπης, δεν πρέπει να ακούς και δεν πρέπει να μιλάς».

Ο Πρόεδρος Άσαντ έδωσε ελευθερίες σε όλες τις θρησκευτικές κοινότητες της Συρίας να επιτελούν την λατρεία τους και να ασκούν ελεύθερα όλες τις θρησκευτικές δραστηριότητές τους, αρκεί να μη καταφέρονταν εναντίον του καθεστώτος. Έτσι, οι Χριστιανοί ήταν ικανοποιημένοι από αυτήν την κατάσταση, γιατί προστατεύονταν από ακραία μουσουλμανικά στοιχεία.

Ομίλησα σε Πανεπιστήμια, σε Ενορίες, ερχόμουν σε επικοινωνία με τους Ρωμηούς Χριστιανούς και μετέφερα την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας. Όμως, εκείνο που παρατηρούσα ήταν ότι υπήρχε μεγάλη φτώχεια, μεγάλη στέρηση των υλικών αγαθών, προφανώς γιατί πολλά χρηματικά ποσά πήγαιναν στον εξοπλισμό του στρατού.

Στον Λίβανο υπήρχε μια άλλη, εντελώς διαφορετική κατάσταση, δηλαδή υπήρχε παντελής αναρχία, και οι άνθρωποι ζούσαν σε μια εμπόλεμη περιοχή. Ο Βόρειος Λίβανος ήταν υπό την κατοχή των Σύρων, γι’ αυτό υπήρχαν παντού Σύροι στρατιώτες, μαζί με Λιβανέζους, για να ελέγχουν τα πάντα. Και στον Νότιο Λίβανο γίνονταν διαρκείς συγκρούσεις μεταξύ Λιβανέζων και Εβραίων. Λόγω του εμφυλίου πολέμου υπήρχαν δύο κυβερνήσεις, μία των Μουσουλμάνων και μία των Μαρωνιτών, δηλαδή των Μονοθελητών Χριστιανών. Σε κάθε τομέα υπήρχαν δύο υπουργοί και εξέδιδαν διαταγές, οπότε αντιλαμβάνεται κανείς το χάος που υπήρχε στην περιοχή. Και ο καθένας έκανε ό,τι ήθελε.

Ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών Μαρωνιτών (Μονοθελητών) κράτησε δεκαπέντε χρόνια, από το 1975-1990. Οι Ρωμηοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί αν και δεν συμμετείχαν στον εμφύλιο αυτόν σπαραγμό, εν τούτοις υφίσταντο τις συνέπειές του.

Η Ηγουμένη της Ιεράς Μονής αγίου Ιωάννου Προδρόμου Douma Λιβάνου μοναχή Μαριάμ (Zacca) σε μια ομιλία της που έκανε την 21 Οκτωβρίου 1995 στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι, και την μετέφρασε ο π. Αντώνιος Γρηγοριάτης, αφού προσδιορίζει ότι ο πόλεμος στον Λίβανο ήταν «πόλεμος εμφύλιος και αστικός», «βαβυλωνιακός πόλεμος» ή «πόλεμος του χάους», πόλεμος «ανταγωνισμού ειδικών συμφερόντων, φεουδαρχικών περιφερειακών και παγκοσμίων επί φθορά και ζημία της μικρής αυτής χώρας και των δύστυχων κατοίκων της», στην συνέχεια αναφέρει ότι λίγες περιοχές του Λιβάνου και λίγοι κάτοικοι εξαιρέθηκαν από τις συνέπειες του τραγικού πολέμου, ενώ κάθε Λιβανέζος στο τέλος της ημέρας έλεγε: «Δόξα τω Θεώ, ακόμη είμαι ζωντανός».

Αυτό που λέει η Ηγουμένη το έζησα προσωπικά. Η αγωνία και η αβεβαιότητα είχαν γεμίσει την ψυχή μου. Πρώτη φορά αισθανόμουν κάθε βράδυ με την δύση του ηλίου να καταλαμβάνομαι από αίσθημα μικρής λύπης. Βλέποντας τον ήλιο να δύη και να πέφτη μέσα στην Μεσόγειο Θάλασσα, νόμιζα ότι έχανα κάτι, έφευγε ένα δικό μου πράγμα, κρυβόταν ο δικός μου ήλιος! Πρώτη φορά αγαπούσα τόσο πολύ τον ήλιο και τον αισθανόμουν ως προστάτη. Και το πρωΐ που πήγαινα προς την Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μπελεμέντ για την Ακολουθία του Όρθρου και έβλεπα τον ήλιο να ανατέλλη, χαιρόμουν για την παρουσία του, για τον εκ νέου ερχομό του. Ποτέ άλλοτε δεν είχα αυτό το αίσθημα». Προφανώς προερχόταν από τον κίνδυνο της νύχτας.

Θα αναφέρω μερικά αποσπάσματα από αυτήν την ομιλία της Ηγουμένης για να διαπιστωθή η τραγικότητα της καταστάσεως.

«Αυτή (η βία) ξέσπασε με τον πιο παράδοξο τρόπο που κανείς δεν θα μπορούσε να τον φαντασθή. Μάχες, βαρβαρότητες, ανεξέλεγκτοι βομβαρδισμοί, καταδιώξεις, αρπαγές ταυτοτήτων, παγιδευμένα οχήματα, δυναμιτίσεις, συλλήψεις. Όλα αυτά στις συνοικίες και τους δρόμους, μέσα στα σπίτια. Δεν έμεινε τίποτε εγκληματικό που να μην εφαρμοσθή. Ακόμη στραγγαλισμοί, αποκεφαλισμοί, ακρωτηριασμοί, πριονισμοί, κατεδάφιση οικιών πάνω στα κεφάλια των ενοίκων. Δεν σεβάστηκαν και δεν άφησαν όρθιο κανένα ιερό και όσιο.

Μέσα σ’ αυτόν τον «ωκεανό» (της εγκληματικής αθλιότητος) δεκάδες χιλιάδων πέθαναν -οι πρόχειρες στατιστικές μιλούν για περίπου διακόσιες χιλιάδες, δηλαδή σχεδόν το 7% των κατοίκων του Λιβάνου. Ακόμη ένας περίπου όμοιος αριθμός κατοίκων έχουν καταστή ανάπηροι. Οκτακόσιες χιλιάδες (Λιβανέζων) έχουν μεταναστεύσει, δηλαδή το εν τέταρτο του πληθυσμού. Ως προς αυτούς που εξαναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους αριθμούνται με εκατοντάδες χιλιάδων. Όλων αυτών οι ιδιοκτησίες καταπατήθηκαν, τα σπίτια τους γκρεμίστηκαν ή κάηκαν. Πολυάριθμες σφαγές έλαβαν χώραν εδώ κι εκεί. Εκατοντάδες προσώπων στραγγαλίσθηκαν μέσα στον ίδιο συνοικισμό ή στο ίδιο χωριό, χωρίς να γίνουν διακρίσεις ανάμεσα στα παιδιά, στους νέους, τους γέρους ή τους ανίσχυρους (ανάπηρους). Ολόκληρες οικογένειες ξεκληρίσθηκαν. Στον Λίβανο δεν έχει μείνει έστω και μία οικογένεια (ένα και μόνο σπιτικό), που να μην έχη χάσει ένα από τα μέλη της ή από τους συγγενείς της».

Θα παραθέσω και ένα άλλο απόσπασμα από αυτήν την ομιλία.

«Και τι θα μπορούσα να πω για τις Εκκλησίες τα Μοναστήρια και τα τζαμιά;

Εκεί όπου η διαμάχη υπήρξε παθιασμένη αυτά δέχθηκαν καταστροφικές πιέσεις ή κατεδαφίστηκαν. Και οι άνθρωποι της Εκκλησίας, επίσκοποι, ιερείς ή μουσουλμάνοι σεΐχηδες μερικές φορές εξετέθησαν στο φόνο, στον ξυλοδαρμό ή στον τραυματισμό με απώτερο σκοπό να πάρη η διαμάχη αγριότερο χαρακτήρα ή να κτυπηθή η αντίθετη πλευρά ακόμη στα πρόσωπα που ήσαν σύμβολα της πίστεώς της.

Εκεί η μικρή αυτή χώρα είχε καταδικαστή να βρίσκεται σκλαβωμένη στον Άδη, που διήρκεσε δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια, κατά τα οποία οι προκλήσεις αποχαλινώθηκαν και τα σκότη επισκοτίστηκαν, μέχρι που τελείωσε ο πόλεμος με κάποιες φαινομενικές συμφωνίες και με κάποιες διευθετήσεις επιπόλαιες, που δεν ανταποκρίθηκαν στο επίπεδο των επιδιώξεων αυτών που ήλπιζαν σ’ ένα αύριο λαμπρό, ούτε στο επίπεδο των διαστάσεων του πολέμου και του μεγέθους των θυσιών που απαίτησε. Ο Λίβανος δεν βγήκε από τον πόλεμο προς την ελευθερία. Βγήκε προς την σκλαβιά... και πάλι».

«Έτσι έχομε ζήσει όλα αυτά τα πολλά χρόνια και κάθε φορά που μια κατάπαυση του πυρός αναγγελλόταν, οι μηχανές του θανάτου έσκαζαν πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων, για να τους εξαναγκάσουν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, τα χωριά τους, τις πόλεις τους. Άνθρωποι έχουν ζήσει μέσα σε καταφύγια πολλούς μήνες. Άλλοι μυημένοι στα μυστικά των πυροβόλων όπλων σε μερικά λεπτά άρχιζαν να στοχεύουν τους έτι ζώντας και τους έπαιρναν το ψωμί τους και κατέβαιναν στα καταφύγια να κοιμηθούν ανάμεσα στους ποντικούς, στους αρουραίους και στα υγρά των αποχετεύσεων... Και όλα αυτά κράτησαν χρόνια και χρόνια. Πολλοί έχασαν την ελπίδα τους και την ειρήνη της καρδιάς, αλλά πολύ περισσότερο το μίσος ξέσπασε στην πιο ειδεχθή μορφή του. Και ο διάβολος χαιρόταν. Χαίρεται πολύ για όσα γίνονται στο Λίβανο. Και οι δυνάμεις του σκότους χόρεψαν και το κοσμικό κακό σιγοτραγουδούσε πάνω στους τάφους και πάνω στα αποσυντεθειμένα πτώματα τα πεταγμένα στους δρόμους και μέσα στις καρδιές των ζωντανών. Πιστέψτε με η αποφορά των νεκρών αναδινόταν από τους δρόμους, από τις πόλεις, τα χωριά του βουνού και οι τοίχοι των κτισμάτων είχαν διαρραγή και τα παράθυρά τους και οι στέγες τους. Και το μίσος διαχύθηκε σ’ όλη τη χώρα και ο φόβος κατέφαγε τις καρδιές, τα πνεύματα και τις ψυχές και όλος ο κόσμος περίμενε το τέλος που δεν ερχόταν ποτέ». Τα ίδια συμβαίνουν σήμερα στην Συρία και το Ιράκ.

Αυτήν την κατάσταση συναντούσα όταν πήγαινα στον Λίβανο, την τραγική εκείνη περίοδο. Οι φοιτητές στην Θεολογική Σχολή μου διηγόταν πολλές τραγικές περιπτώσεις, και ο καθένας είχε μια τρομακτική εμπειρία από την οικογένειά του ή τους φίλους του. Κάθε Παρασκευή που οι φοιτητές έφευγαν από την Θεολογική Σχολή για να πάνε στα σπίτια τους αποχαιρετιόμασταν με την λύπη, με το ενδεχόμενο να μη συναντηθούμε ξανά. Και κάθε Δευτέρα που επέστρεφαν στην Θεολογική Σχολή ήταν ένα πανηγύρι διότι επέστρεψαν ζωντανοί.

Στην Βυρηττό, στην Τρίπολη, και στα χωριά της Κούρας, όπου πήγαινα για να ομιλήσω, συναντούσα παντού στρατιώτες με όπλα στα χέρια τους και εξασκούσαν συνεχή έλεγχο. Είδα μπροστά στα μάτια μου να σκοτώνουν ανθρώπους. Μάλιστα, όταν είχα πάει στο Νοσοκομείο της Βηρυττού πληροφορήθηκα ότι εκείνη την ημέρα είχαν προσκομίσει έναν βαρειά τραυματισμένο και ενώ του έκαναν εγχείριση, εκείνοι που τον τραυμάτισαν εισήλθαν βίαια στο χειρουργείο και τον σκότωσαν επάνω στο χειρουργικό κρεββάτι, την ώρα της εγχειρίσεως. Κάποιος άλλος καυχόταν ότι σκότωσε εκατό ανθρώπους και στην ερώτηση γιατί το έκανε απάντησε επειδή του έδωσαν εκατό δολάρια. Έτσι, κάθε ζωή του ανθρώπου κόστιζε ένα δολάριο.

Το εκπληκτικό, όμως, είναι ότι μέσα σε αυτήν την κατάσταση συνέχιζε να λειτουργή η ζωή, να είναι ανοικτοί οι Ναοί και οι θρησκευτικοί χώροι λατρείας, να γίνονται γάμοι, βαπτίσεις, οι άνθρωποι να διασκεδάζουν με έναν εκπληκτικό τρόπο.

Όταν θα εκδοθή το βιβλίο μου που προανέφερα θα παρουσιασθή όλη αυτή η κατάσταση που έζησα και θα είναι ένα αποκαλυπτικό ντοκουμέντο στην εποχή μας.

 

4. Σύγχρονη κατάσταση

Σήμερα τα πράγματα στην Συρία και τον Λίβανο είναι κάπως διαφορετικά σε όλους τους τομείς, δηλαδή ο πόλεμος γίνεται στην Συρία, ενώ στον Λίβανο υπάρχει μια σχετική ηρεμία, όμως και αυτός δέχεται όλες τις συνέπειες της αιματοχυσίας που γίνεται στην γειτονική χώρα.

Σε γενικές γραμμές τα πράγματα, ως προς τις ισλαμικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, έχουν ως εξής:

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι η πρώτη ισλαμική ομάδα στον κόσμο που δημιουργήθηκε στην Αίγυπτο στα τέλη της δεκαετίας του 1920.

Η Φατάχ (Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) είναι μια πολιτικοστρατιωτική οργάνωση των Παλαιστινίων, που ιδρύθηκε το 1958 από Παλαιστίνιους παλαίμαχους των αραβοϊσραηλιτικών συγκρούσεων, που έγιναν μεταξύ 1945-1956, μεταξύ των οποίων ήταν ο Γιασέρ Αραφάτ. Πρωτεύουσά της είναι η Ραμάλα στην δυτική όχθη του Ιορδάνου.

Η Χαμάς (Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης) είναι μια σουνιτική παλαιστινιακή παραστρατιωτική οργάνωση και πολιτικό κόμμα στην Γάζα. Κατέχει την πλειοψηφία των μελών του εκλεγμένου νομοθετικού συμβουλίου στην Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή.

Η Χεζμπολάχ (Ομάδα του Θεού) είναι σιϊτική στρατιωτική και πολιτική οργάνωση, που δραστηριοποιείται στον Λίβανο.

Η Αλ Κάϊντα (Ίδρυμα η Βάση) είναι ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση Ισλαμιστών, ένα διεθνές τρομοκρατικό δίκτυο, που πρωτοεμφανίσθηκε δημόσια το 1989 και δραστηριοποείται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το ISIS (Ισλαμικό Κράτος Ιράκ και Συρίας) είναι μια τζιχαντιστική στρατιωτική οργάνωση του Ιράκ και της Συρίας, η οποία την 29-6-2014 ανακήρυξε μονομερώς την ίδρυση του Χαλιφάτου σε περιοχές της Συρίας και του Ιράκ.

Πάντως, ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται στην Συρία. Πρόεδρος είναι ο γιός του Ασαντ και οι αντικαθεστωτικοί στρέφονται εναντίον του και φυσικά ο κυβερνητικός στρατός πολεμά τους πρώτους. Στα βόρεια της Συρίας και του Ιράκ έχει δημιουργηθή το Χαλιφάτο από φανατικούς μουσουλμάνους. Οι Χριστιανοί βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση, αλλά επειδή φοβούνται το τι θα επακολουθήση αν κυριαρχήσουν οι φανατικοί Μουσουλμάνοι, διακριτικά αποδέχονται το καθεστώς που τους προσφέρει μια ελευθερία και τους προστατεύει.

Σε πολλές πόλεις της Συρίας, κυρίως στο Χαλέπι, η κατάσταση είναι απελπιστική. Η ιστορική και πανέμορφη αυτή πόλη έχει καταστραφή και ερειπωθή σε πολλές περιοχές από τους βομβαρδισμούς και τις συρράξεις. Πολλοί Χριστιανοί εξαναγκάσθηκαν να φύγουν από την πόλη αυτή.

Ο πόλεμος αυτός έχει στοιχεία γεωπολιτικά, ενεργειακά, κοινωνικά και θρησκευτικά. Είναι περίεργο το τι συμβαίνει στην περιοχή αυτή. Η Ορθόδοξη Ρωσία υποστηρίζει το δικτατορικό καθεστώς του Άσαντ, ο οποίος προστατεύει τους Χριστιανούς, ενώ οι Χριστιανικές χώρες της Αμερικής και της Ευρώπης υποστηρίζουν τους αντικαθεστωτικούς, οι οποίοι όμως αποβλέπουν στην εκδίωξη των χριστιανικών πληθυσμών από την περιοχή. Φαίνεται ότι η κρίση είναι πολυεπίπεδη. Τώρα με το Χαλιφάτο διαφοροποιήθηκαν οι συσχετισμοί.

Για να γίνη κατανοητή κάπως η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Συρία, στο Ιράκ και γενικότερα στην Μέση Ανατολή θα δώσω μερικά στοιχεία που παρουσιάζονται σε μια ομιλία του Χρήστου Ιακώβου, που είναι ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής, και συμπίπτουν κατά βάση και με δικές μου εκτιμήσεις, που προέρχονται από την προσωπική έρευνά μου, κυρίως από τότε που δραστηριοποιούμουν στον Λίβανο και την Συρία και συνέλεγα πληροφορίες από τους κατοίκους των περιοχών αυτών.

Η Μέση Ανατολή ήταν υποτεταγμένη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνος, πριν την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε άρχισε και η απελευθέρωση των περιοχών αυτών. Ο Χριστιανικός πληθυσμός στην Μέση Ανατολή τότε έφθανε το 20% του συνολικού πληθυσμού της περιοχής, και σήμερα έπειτα από εκατόν χρόνια συρρικνώθηκε στο 4%. Από επίσημα στοιχεία που υπάρχουν οι Χριστιανοί ανέρχονται περίπου στα 13 εκατομμύρια.

Στον αριθμό αυτόν συμπεριλαμβάνονται οι Ρωμηοί Ορθόδοξοι που υπάγονται στο Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Αντιοχείας που ανήκει στην παλαιά Πενταρχία και μάλιστα καταλαμβάνει την τρίτη θέση μετά το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και της Αλεξανδρείας και ανέρχονται περίπου στα δύο εκατομμύρια Χριστιανών.

Οι υπόλοιποι Χριστιανοί είναι ομάδες διαφόρων αιρετικών κοινοτήτων, ήτοι νεστοριανοί, μονοφυσίτες, μονοθελήτες κλπ. που σχηματίσθηκαν από τις χριστιανικές ομάδες που συγκεντρώθηκαν στην περιοχή εκείνη στα όρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και έξω από αυτά, κατά τον 4ο και 5ο αιώνα μετά την καταδίκη τους από τις Οικουμενικές Συνόδους. Αυτούς τους Χριστιανούς είχε υπ’ όψη του ο Μωάμεθ και οι πρώτοι οπαδοί του, και δέχθηκαν επιδράσεις.

Πέρα από τους Ρωμηούς Ορθοδόξους και τους Μονοφυσίτες και Μονοθελήτες Χριστιανούς, στην περιοχή υπάρχουν και Χριστιανοί που ανήκουν στον Παπισμό και τους Προτεστάντες που ήλθαν στην περιοχή μετά που αυτή έγινε αποικία των Ευρωπαϊκών Κρατών, όπως της Αγγλίας και της Γαλλίας, από το τέλος του 19ου αιώνος έως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά προήλθαν και από την ιεραποστολή που είχε αναπτυχθή στην περιοχή. Οι αποικιοκράτες έδιναν προνόμια στους αυτόχθονες Χριστιανούς και γι' αυτό οι Μουσουλμάνοι έβλεπαν «τους Χριστιανούς γείτονές τους ως συνενόχους στην αποικιακή καταπίεση. Οι αυτόχθονες Χριστιανοί έγιναν ο στόχος της αντιαποικιακής αντίδρασης».

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να έχουμε υπ’ όψη μας είναι ότι η εχθρότητα των ακραίων Μουσουλμάνων προς τους Χριστιανούς της περιοχής οφείλεται και στην πολιτική των ΗΠΑ και εκλαμβάνουν τους Χριστιανούς «ως μέρος μιας χριστιανικής συνωμοτικής σταυροφορίας εναντίον της Θρησκείας του Ισλάμ».

Έτσι, ακόμη και οι μη ακραίοι Μουσουλμάνοι της περιοχής πιστεύουν ότι «οι Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής είναι όργανα είτε των δυτικών επιδρομέων εναντίον των μουσουλμάνων (όπως στην περίπτωση του Ιράκ) είτε υπoστηρικτές των σκληρών και "αθέων" τυράννων και δικτατόρων (όπως στη Λιβύη, την Τυνησία, την Συρία και την Αίγυπτο)».

Αυτό έχει οδυνηρές συνέπειες στους Χριστιανούς που ζουν στην Μέση Ανατολή. Για παράδειγμα, στο Ιράκ από τότε που ανατράπηκε ο Σαντάμ Χουσεΐν 60 Χριστιανικές Εκκλησίες δέχθηκαν επίθεση, και σκοτώθηκαν πάνω από χίλιοι Χριστιανοί. Επίσης, στο Ιράκ από 1,5 εκτομμύρια Χριστιανών που κατοικούσαν εκεί τα δύο τρίτα εξαναγκάσθηκαν να φύγουν από την Χώρα και να μεταναστεύσουν στην Συρία, όπου και εκεί βρήκαν δυσκολίες. Ακόμη, στην Συρία οι Χριστιανοί μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, περιέρχονταν στον Γαλλικό έλεγχο, αποτελούσαν το 30% του συνολικού πληθυσμού, ενώ σήμερα, εκατό χρόνια μετά, έχουν συρρικνωθή στο 10%. Από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στην Συρία το 2011, επειδή θεωρήθηκε ότι οι Χριστιανοί είναι υποστηρικτές του καθεστώτος του Άσαντ, δέχθηκαν επιθέσεις, οπότε πάνω από 40 Εκκλησίες έπαθαν ζημίες ή καταστράφηκαν και πάνω από χίλιοι Χριστιανοί σκοτώθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι εκτοπίσθηκαν.

Βέβαια, πρέπει να γίνη κατανοητό ότι οι Χριστιανοί αφ’ ενός μεν βρήκαν μια προστασία από τα υπάρχοντα καθεστώτα, χωρίς να τα υποστηρίζουν ανοικτά, αφ’ ετέρου δε φοβούνται για το τι θα υποστούν αν κυριαρχήσουν τα ακραία μουσουλμανικά στοιχεία στην περιοχή.

Πάντως, είναι προφανές ότι όλη αυτή η κατάσταση έχει αρνητικές επιπτώσεις στους Χριστιανικούς πληθυσμούς, είτε ευθύνονται είτε όχι, και θα αποδειχθή αυτή η κατάσταση ως «μια ιστορική καταστροφή για τους Χριστιανούς, αλλά και τους μετριοπαθείς Μουσουλμάνους». Συνεπώς βρίσκονται σε κίνδυνο η ζωή των Χριστιανών, οι περιουσίες τους και οι λατρευτικοί χώροι. Πρόκειται για ένα ξερρίζωμα των Χριστιανών από τις περιοχές αυτές, στις οποίες ήταν αυτόχθονες.

Έχουν έλθει στην επιφάνεια πληροφορίες που απαγχονίζονται Χριστιανοί, επειδή δεν δέχονται να αλλαξοπιστήσουν και δεν δέχονται να αρνηθούν τον Χριστό, όπως τους διατάζουν οι ακραίοι Τζιχαντιστές Μουσουλμάνοι. Πολλοί είδαμε τέτοια βίντεο και αισθανθήκαμε αποτροπιασμό. Σήμερα στις περιοχές αυτές αλλά και σε άλλες ανατολικότερες επαναλαμβάνονται οι μεγάλοι διωγμοί των πρώτων αιώνων και αναδεικνύονται νέοι μάρτυρες του Χριστού, οι οποίοι δίνουν την καλή μαρτυρία της πίστεως. Τους θέτουν διλήμματα, όπως ή να φύγουν, ή να αλλάξουν την πίστη τους και να γίνουν Μουσουλμάνοι ή να δεχθούν μεγάλο φόρο, αν μείνουν Χριστιανοί, ενώ σε διαφορετική περίπτωση θα αποκεφαλισθούν. Ολόκληροι Χριστιανικοί πληθυσμοί απομακρύνονται από τις οικίες τους και τις πόλεις που ζούσαν και άλλοι αποκεφαλίζονται ή σκοτώνονται.

Υπάρχουν μερικά επίσημα στοιχεία για το θέμα αυτό που δημοσιεύθηκαν πριν λίγο καιρό. Είναι σημαντικές οι πληροφορίες που μας δίνει ο Στάθης Ευσταθιάδης και θα τα παραθέσω στην συνέχεια:

Από δελτίο της αρμόδιας Επιτροπής του ΟΗΕ στις 16 Απριλίου 2013 πληροφορούμαστε ότι ο αριθμός των Χριστιανών που σκοτώθηκαν, δολοφονήθηκαν και αγνοούνται «πιστεύεται ότι έχει ξεπεράσει τους 1.220». Ένας συρορθόδοξος Κληρικός του Αμμάν (μονοφυσίτης) δήλωσε στο αραβικό CNN ότι «έχουμε διωγμό αντίστοιχο των σφαγών του Διοκλητιανού». Και συνέχισε: «όσοι δεν πρόλαβαν να φύγουν θα έχουν την τύχη των ομοδόξων μας του Ιράκ».

Και επειδή γίνεται λόγος για τους Χριστιανούς του Ιράκ, πρέπει να καταγραφούν οι δηλώσεις της Νίνας Σίας εκπροσώπου της αμερικανικής επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με την οποία την διετία 2012-2013 στο Ιράκ «δολοφονήθηκαν, στραγγαλίστηκαν και εξαφανίσθηκαν συνολικά 2.310 Ιρακινοί, μέλη θρησκευτικών μειονοτήτων, Χριστιανοί στην πλειοψηφία». Επίσης τα Χριστούγεννα του 2012 «δεν υπήρχε ούτε μία εκκλησία για να λειτουργήσει», αφού είχαν πυρποληθή και ισοπεδοθή, ενώ οι περισσότεροι Κληρικοί είχαν εγκαταλείψει το Ιράκ ή κρύφτηκαν «επειδή ήταν και παραμένουν ο κύριος στόχος των ισλαμιστών». Και αυτά γίνονται στο Ιράκ, μετά τον Μάϊο του 2005, που τελείωσε «επισήμως» ο πόλεμος. Φαίνεται ότι «άρχισε μια οργανωμένη συστηματική δίωξη των ιρακινών Χριστιανών».

Το έτος αυτό (2013), που είναι επέτειος των 1700 χρόνων από το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.) με το οποίο καθορίσθηκε η ανεξιθρησκεία στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, συμβαίνουν φοβεροί διωγμοί εναντίον Χριστιανών (ορθοδόξων, μονοφυσιτών), οι οποίοι αποκεφαλίζονται και δολοφονούνται, καταστρατηγούνται οι θρησκευτικές ελευθερίες και επανέρχονται η βία και η απανθρωπιά.

Τα όσα γίνονται στην Συρία, στο Ιράκ και στα ανατολικά Κράτη, δυστυχώς γίνονται με την συνδρομή, ανοχή, αλλά και συμμετοχή δυτικών χριστιανικών Κρατών, επειδή πάνω απ' όλα κυριαρχούν το οικονομικά συμφέροντα.

Θα μνημονεύσω την περίπτωση του Ρωμηού ιερέα π. Βασιλείου Νάσαρ ο οποίος καταγόταν από την επαρχία της Χάμα της Συρίας, απόφοιτος της Μπελεμεντείου Θεολογικής Σχολής του Λιβάνου, και συγκαταλέγεται μεταξύ των φοιτητών μου, έκανε δε και το Μεταπτυχιακό του στην Ποιμαντική. Χειροτονήθηκε Ιερέας και ανέπτυξε μεγάλη δράση μεταξύ των νέων της Μητροπόλεως Χάμα και Χόμς. Το μεσημέρι της 25ης Ιανουαρίου του 2012 πληροφορήθηκε ότι ένας άγνωστος άνδρας κείτονταν νεκρός σε κάποιο πεζοδρόμιο της πόλεως Χάμα πλησίον του σπιτιού όπου έμενε. Το χριστιανικό του καθήκον τον οδήγησε, με κίνδυνο της ζωής του, μαζί με τον Ιερομόναχο π. Παντελεήμονα Αλ Ίσα, να πάνε στον τόπο όπου κείτονταν ο νεκρός και να του προσφέρουν τα αναγκαία. Από παντού δέχονταν ριπές. Και οι δύο Ιερείς κραύγαζαν: «Είμαστε ιερείς». Όμως, οι αντάρτες εξακολουθούσαν να κτυπούν αλύπητα, και μία σφαίρα κτύπησε θανάσιμα τον π. Βασίλειο, εκτελώντας το ανθρωπιστικό του καθήκον σε έναν νεκρό.

Δεν είναι πρόθεσή μου να αναζητήσω τα αίτια αυτού του προβλήματος το οποίο βανανίζει την Μέση Ανατολή, αλλά και πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη μας. Έχουν γραφή πολλά γύρω από το θέμα αυτό. Σε μια ανάλυση που έγινε πρόσφατα από τις «νέες εποχές» της εφημερίδος «Το Βήμα» καταγράφονται αυτές οι απόψεις. Κυρίως τονίζονται τρία σημεία.

Πρώτον, όλη αυτή η ακαταστασία στην περιοχή οφείλεται στην ενεργειακή κρίση, που σημαίνει ότι από τις εθνοτικές συγκρούσεις που παρατηρήθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνος με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οδηγούμαστε σήμερα στους πολέμους για την ενέργεια, δηλαδή οι πόλεμοι είναι ενεργειακοί. Αυτό σημαίνει ότι χύνεται πολύ αίμα εκεί που υπάρχει ο μαύρος χρυσός. Υποστηρίζεται ότι «πολύ λίγες συγκρούσεις έχουν αποκλειστικά εθνοτικά χαρακτηριστικά, ενώ σχεδόν όλες οι νέες εστίες βίας γίνονται με στόχο πλουτοπαραγωγικές πηγές ή κάποιου είδους περιφερειακή αυτονομία που τις διασφαλίζε (Νίκος Χριστοδουλάκης). Αυτό συνδέεται και με την γεωπολιτική πλευρά του θέματος, δηλαδή την προσπάθεια των Μεγάλων Δυνάμεων να κυριαρχήσουν πάνω σε μερικές ευαίσθητες περιοχές για να κυβερνούν τον κόσμο.

Δεύτερον, οι πόλεμοι σε διάφορες περιοχές του Πλανήτη οφείλονται στην μετανάστευση που δημιουργείται από διάφορες ανάγκες. «Η διαχείριση των ενεργειακών πηγών είναι μια προφανής και εύκολη απάντηση. Αλλά το ζήτημα είναι βαθύτερο και αφορά τη σχέση ανάμεσα στους ανθρωπίνους πληθυσμούς και στις δυνατότητες ή τις αντοχές του πλανήτη». Η μετανάστευση γίνεται με τις «γιγαντιαίες μετακινήσεις πληθυσμών που οφείλονται στις κληματικές αλλαγές και τις αλυσιδωτές επιπτώσεις τους πάνω στις κοινωνίες. Με τη σειρά της η μαζική μετανάστευση πυροδοτεί νέες σειρές γεγονότων» στους τέσσερους μεγάλους κύκλους αίματος, ήτοι τον χώρο του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού, την ζώνη του Ισλάμ από το Πακιστάν έως τη Λιβύη, την Υποσαχάρια Αφρική, και «τις μάζες των απελπισμένων ανθρώπων, τα εκατομμύρια των προσφύγων που θαλασσοπνίγονται ή πεθαίνουν προσπαθώντας απεγνωσμένα να αποδράσουν από τις χώρες των πολέμων, της βίας, της κλιματικής αλλαγής και της στέρησης» (Αντώνης Λιάκος).

Τρίτον, αιτία των πολέμων είναι η απειλή του ανεξέλεγκτου θρησκευτικού φανατισμού που δεν είναι ανεξάρτητος από την πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων που κυβερνούν τον κόσμο. Σήμερα, «ο κόσμος ολόκληρος βρίσκεται σε έναν πρωτοφανή αναβρασμό, όπου και πάλι σύνορα καταργούνται, αναβιώνουν χαλιφάτα και χημικά όπλα κινδυνεύουν να βρεθούν σε ανεξέλεγκτα χέρια, ενδυναμώνοντας τον κίνδυνο τρομοκρατικών ενεργειών, ενώ αεροπορικές επιθέσεις έρχονται να αναιρέσουν προηγούμενες υποσχέσεις για μη επέμβαση». Επίσης, κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Αγγλογάλλοι (με την άτυπη συμφωνία με την τσαρική Ρωσία) «χάραξαν αυθαίρετα και με βάση τα δικά τους ιμπεριαλιστικά συμφέροντα τα σύνορα των νέων κρατών στην Μέση Ανατολή, αγνοώντας τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές της εύφλεκτης αυτής περιοχής. Έτσι, σήμερα, με την δύναμη των όπλων και του θρησκευτικού φανατισμού, οι ακραίοι ισλαμιστές, ενδυναμωμένοι και εξοργισμένοι από τη αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ το 2003, τινάζουν στον αέρα τα τεχνητά σύνορα και δημιουργούν το νέο Χαλιφάτο». Ακόμη, η δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ και η μη δημιουργία του Παλαιστινιακού Κράτους δημιουργούν μεγάλα προβλήματα στην Μέση Ανατολή (Γιάννης Καρτάλης).

Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να καταλάβουμε ότι οι Έλληνες δεν υπάρχουν μόνον στο κρατικό μόρφωμα που λέγεται Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο, με την έννοια του ελληνισμού, των ελληνιστών, κυρίως με τους Ρωμηούς. Η Ρωμηοσύνη δεν είναι κάτι διαφορετικό, αλλά ο ελληνισμός και ο Χριστιανισμός με οικουμενική διάσταση. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για μας που δεν την αξιοποιούμε.

Όλα τα Κράτη έχουν την εξωτερική τους πολιτική και προσπαθούν να κάνουν διεισδύσεις σε άλλες χώρες, έξω από τον εθνικό χώρο τους. Παραδείγματα είναι η Αμερική, η Ρωσία, η Γαλλία, η Γερμανία. Ακόμη και η Τουρκία αξιοποποιεί τον Μουσουλμανισμό.

Εμείς έχουμε μια ισχυρά παράδοση, λόγω ελληνισμού και ρωμηοσύνης, την οποία δεν αξιοποιούμε δημιουργικά. Ασκούμε μια κοντόφθαλμη εξωτερική πολιτική, αισθανόμαστε τον ελληνισμό ως ελλαδισμό, κάνουμε λόγο ότι είμαστε ένα μικρό Κράτος και ζητάμε απλώς προστασία από άλλα μεγάλα Κράτη, και δεν αξιοποιούμε όλο το περιεχόμενο της Ρωμηοσύνης ούτε καν της αρχαίας Ελλάδας. Μάλιστα, κάποιοι θεωρούν και τα περί Ρωμηοσύνης ως προδοσία του ελληνισμού, πράγμα που μας το ενέσπειραν οι ξένοι για να ξεχάσουμε το παρελθόν μας και την ιστορία μας και να εξακολουθούμε να είμαστε δικά τους προτεκτοράτα, χωρίς ουσιαστική ταυτότητα, χωρίς μνήμη και γνώση του παρελθόντος, αλλά με μια γεροντική άνοια.

Μαζί με την ενθύμηση της μεγαλειώδους Ρωμηοσύνης μας, θα πρέπει να σκεπτόμαστε τους Χριστιανούς και τα αδέλφια μας, τους Ρωμηούς, που βρίσκονται στην Μέση Ανατολή, γιατί και αυτοί μας θεωρούν αδέλφια τους, και να προσευχόμαστε γι’ αυτούς, επειδή περνούν μεγάλη δοκιμασία, προκαλούνται να ομολογήσουν την πίστη τους και δέχονται έναν ανηλεή διωγμό. Αυτό δεν πρέπει να μας αφήση ασυγκίνητους.–

 

© 2013 Ιερά Μητρόπολις Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου.