Η χρονολόγηση από τη γέννηση του Χριστού προτάθηκε από τον Σκύθη μοναχό και εκκλησιαστικό συγγραφέα Διονύσιο τον Μικρό (532 μ.Χ.), ηγούμενο μοναστηριού στη Ρώμη, κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Μέχρι τότε, η χρονολόγηση γινόταν, είτε με αφετηρία την Κτίση της Ρώμης είτε "από Διοκλητιανού", δηλαδή με αφετηρία την (υποτιθέμενη) 29η Αυγούστου του 284 μ.Χ., ημερομηνία κατά την οποίαν ο Διοκλητιανός ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας. Αφού, λοιπόν, δημιουργήθηκε η χρονολόγηση με αφετηρία τη γέννηση του Χριστού, οι μετέπειτα προσπάθειες των σοφών επικεντρώθηκαν στον ακριβή προσδιορισμό της ημερομηνίας της. Πότε, όμως, γεννήθηκε ο Χριστός;

Η προϊστορία τών Χριστουγέννων

Τα Ευαγγέλια, κύρια πηγή πληροφοριών για τους Χριστιανούς, δεν αναφέρουν τίποτε σχετικό, ούτε μνημονεύουν κάποιον εορτασμό γενεθλίων κατά τον "ανθρώπινο" βίο του Σωτήρα Χριστού. Έτσι, κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, ο ακριβής εντοπισμός της σχετικής ημερομηνίας δεν ενδιέφερε τους πρώτους Χριστιανούς που εόρταζαν απλώς το γεγονός και όχι τον ακριβή χρόνο. Το πρόβλημα ανέκυψε, όταν το 135 μ.Χ. ο πάπας Τελεσφόρος απεφάσισε να θεσπίσει τη γιορτή των Χριστουγέννων ως ξεχωριστή γιορτή.

Αρχικά, η γιορτή ήταν κινητή και εορταζόταν είτε την 6η Ιανουαρίου με τα Θεοφάνια, είτε την 22α Δεκεμβρίου, την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου. Η καθιέρωση, βέβαια, της γιορτής στο χειμερινό ηλιοστάσιο είχε το μεγάλο πλεονέκτημα, για την επίσημη Εκκλησία, ότι συνέπιπτε με μεγάλες ειδωλολατρικές γιορτές, όπως τα Σατουρνάλια, προς τιμήν του Κρόνου, και τα Μπρουμάλια, τον παγανιστικό εορτασμό της μικρότερης μέρας του έτους, που ο Χριστιανισμός ήθελε να εξαλείψει. Έτσι, τα Χριστούγεννα, τοποθετήθηκαν την 25η Δεκεμβρίου - ως ημερομηνία εορτασμού τής γέννησης του Θεανθρώπου.

Στη συνέχεια, η γιορτή από τη Δύση έφτασε στην Ανατολή και η παράδοση αναφέρει ότι η 25η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 378 μ.Χ. από τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.

Δύο αιώνες αργότερα περίπου, ο Διονύσιος ο Μικρός, μετά από σχετική διαταγή του Ιουστινιανού και του πάπα Ιωάννη Α', προσπάθησε να φτιάξει Πασχάλιο, με αφετηρία χρονολόγησης τη γέννηση του Χριστού. Θεώρησε, λοιπόν, ότι ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του έτους 1, που κατ' αυτόν αντιστοιχούσε στο έτος 754 από την Κτίση της Ρώμης. Με άλλα λόγια, ο Διονύσιος θεώρησε, κατά σύμβαση, ότι η γέννηση του Χριστού έλαβε χώρα το "έτος 1".

Η σύγχυση στον ορισμό των δεκαετιών

Απ' την απόφαση αυτή του Διονυσίου του Μικρού δημιουργήθηκε η ασάφεια για το τέλος των δεκαετιών. Ας δούμε, γιατί.

Ο Διονύσιος, αρχίζοντας το μέτρημα, θεώρησε ότι η γέννηση του Χριστού έλαβε χώρα το "έτος 1". Δηλαδή, δεν έλαβε υπόψη του το "έτος μηδέν". Αυτό, πολύ απλά, πάει να πει ότι, εφόσον το μέτρημα άρχισε το έτος 1, η πρώτη δεκαετία διήρκεσε από το 1 έως το 10, η δεύτερη από το 11 έως το 20 κ.ο.κ. Εδώ γεννάται το πρώτο ερώτημα:

Πότε αρχίζει και πότε λήγει μία δεκαετία; Η τελευταία δεκαετία του αιώνα μας, αυτή, δηλαδή, που σήμερα διανύουμε, άρχισε το έτος 1990 ή το 1991; Οι περισσότεροι άνθρωποι θα απαντήσουν, πολύ φυσικά, ότι η δεκαετία του '90 άρχισε την 1η Ιανουαρίου 1990 και θα λήξει φυσιολογικά την 31η Δεκεμβρίου 1999.

Λάθος, απαντούμε εμείς οι αστρονόμοι και θεωρητικοί των ημερολογίων. Το 1990 φαίνεται, από απόψεως ακούσματος και γραφής, να ανήκει στη δεκαετία του '90, αλλά, στην πραγματικότητα, ήταν η τελευταία χρονιά της δεκαετίας του '80. Αυτό σημαίνει ότι η δεκαετία που διανύουμε σήμερα άρχισε κανονικά την 1η Ιανουαρίου 1991 και θα λήξει την 31η Δεκεμβρίου του 2000, οπότε θα λήξει και η δεύτερη χιλιετία μετά Χριστόν. Όλα αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι ο Διονύσιος ο Μικρός δεν προσδιόρισε το πρώτο έτος του ημερολογίου ως "έτος μηδέν". Αν το είχε κάνει, θα γλιτώναμε μια και έξω από τη σύγχυση για το ορισμό των δεκαετιών.

Γιατί, όμως, δεν υπολόγισε το "έτος μηδέν";

Για τον απλούστατο λόγο, ότι την εποχή εκείνη στη Δύση χρησιμοποιούσαν το ρωμαϊκό σύστημα αρίθμησης, με τα λατινικά αριθμητικά σύμβολα που δεν περιείχαν το μηδέν.