«Επί γης κατήλθες, ίνα σώσης Αδάμ, και εν γη μη ευρηκώς τούτον Δέσποτα, μέχρις Άδου κατελήλυθας ζητών – Στην γη κατέβηκες, για να σώσεις τον Αδάμ, αλλά αφού Δέσποτα δεν τον βρήκες (τον Αδάμ) στην γη, κατέβηκες μέχρι τον Άδη με σκοπό να τον αναζητήσεις». Ο στίχος αυτός, ο οποίος προέρχεται από το ποίημα των Εγκωμίων του Επιταφίου Θρήνου του Μεγάλου Σαββάτου, παραθέτει με πολύ συνοπτικό αλλά εύστοχο τρόπο το σχέδιο της Θείας Οικονομίας για την σωτηρία της ανθρωπότητας στα πρόσωπα των Πρωτοπλάστων Αδάμ και Εύας.

Το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, δηλαδή ο Υιός και Λόγος του Θεού, γίνεται τέλειος άνθρωπος με σκοπό να σώσει τον άνθρωπο. Από τον Ουρανό κατέρχεται στην κοιλία της Παρθένου Μαρίας ώστε να γίνει όμοιος με εμάς και να μας καλέσει στην ουράνια πατρίδα μας. Ο υμνογράφος στον παρόντα στίχο μιλάει για τον σκοπό της κατάβασης του Θεού στην γη – σκοπός της Ενανθρώπησης του Υιού είναι η εκπλήρωση της υπόσχεσης προς τους Πρωτοπλάστους ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού θα συντρίψει την κεφαλή του όφεως και θα επαναφέρει τον Αδάμ και την Εύα στην μακαριότητα του Παραδείσου, δηλαδή στην άμεση κοινωνία με τον Θεό.

Η εκπλήρωση της υπόσχεσης συντελείται κατά την εορτή του Ευαγγελισμού όπου ο Αρχάγγελος Γαβριήλ αναγγέλει στην Παρθένο Μαρία ότι θα γεννήσει Υιό και θα τον ονομάσει Εμμανουήλ. Η Θεοτόκος αποδέχεται να κυοφορήσει τον Δημιουργό και ο Θεός γίνεται άνθρωπος ώστε ο άνθρωπος να γίνει, κατά χάριν, Θεός. Ο Θεάνθρωπος γεννάται και εισέρχεται στην ανθρώπινη ιστορία με σκοπό να αναζητήσει και να βρει τον Αδάμ, δηλαδή τον πρώτο άνθρωπο ο οποίος με την διάπραξη της ανυπακοής προς την εντολή του Κτίστου, εισήγαγε στην ζωή του την φθορά και τον θάνατο. Η αναζήτηση του Αδάμ στην γη περνάει μέσα από διάφορα στάδια όπως την Θεοφάνεια στον Ιορδάνη ποταμό, την κλίση των Μαθητών, τα θαύματα, την διδασκαλία (στον Ναό, στην συναγωγή, στο ύπαιθρο), την Μεταμόρφωση στο όρος Θαβώρ λίγο πριν το Πάθος και κορυφώνεται με την ανάσταση του Λαζάρου, την οποία ήδη εορτάσαμε ως προοίμιο της ζωηφόρου Αναστάσεως του Κυρίου.

Κατά την διάρκεια της επίγειας πορείας του Θεανθρώπου, η αναζήτηση του Αδάμ (κατά τον υμνογράφο) απέβη, φαινομενικά, άκαρπη. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός ανασταίνει τον τετραήμερο Λάζαρο επιθυμώντας να καταστήσει σαφές στον Άδη ότι έρχεται προς τον τελευταίο για να νικήσει την απαίσχυντη εξουσία του επάνω στον άνθρωπο, σύμφωνα με τον άγιο Ανδρέα επίσκοπο Κρήτης. Η πορεία του Υιού του ανθρώπου προς το εκούσιο Πάθος και την ποθητή συνάντηση με τον «πρώτο Αδάμ» αποτελεί μια ανακεφαλαίωση των όσων η ανθρωπότητα διδάχθηκε από Αυτόν κατά την διδακτική Του δραστηριότητα. Επακόλουθα, η Εκκλησία έχει ορίσει την σειρά των όσων θα μας υπενθυμίσει κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδος με τέτοιο τρόπο ώστε όλες οι προβαλλόμενες μορφές να αποτελούν είτε προτύπωση είτε μίμηση του Σωτήρα μας. Το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων παρουσιάζουν ένα κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα και αυτό είναι η νίκη και ο θρίαμβος. Ο Δημιουργός με την ανάσταση του Λαζάρου αποκαλύπτει ότι ο μέγιστος εχθρός του ανθρώπου, ο Θάνατος, δεν είναι ανίκητος· η Κυριακή των Βαΐων λειτουργεί ως προάγγελος του θριάμβου της Ζωής επί του Θανάτου και συνάμα είναι η αποδοχή από τον κόσμο ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο αδιαμφισβήτητος μόνος Κύριος και Βασιλέας.

Επομένως, η αναζήτηση του Αδάμ πρέπει να διέλθει από την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Ο ίδιος ο Ιησούς προκαλεί και οργανώνει την δική Του δόξα και εισέρχεται στην Αγία Πόλη ως θριαμβευτής με σκοπό να εκπληρώσει την προφητεία του Ζαχαρία σύμφωνα με την οποία «Χαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυσσε, θύγατερ Ιερουσαλήμ· ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι, δίκαιος και σώζων αυτός, πραΰς και επιβεβηκώς επί υποζύγιον και πώλον νέον – Έχε μεγάλη χαρά κόρη Σιών· κήρυξε κόρη Ιερουσαλήμ· καθώς ο βασιλιάς σου έρχεται προς εσένα όντας δίκαιος και σωτήρας, όντας πράος και καθήμενος επάνω στην πλάτη ενός υποζυγίου το οποίο κανένας δεν έχει ιππεύσει». Η αναζήτηση του Αδάμ οδηγεί τον Χριστό να εισέλθει με ένα ευτελές μεταφορικό μέσο στην Αγία Πόλη επιθυμώντας να διδάξει ότι παρά τις επευφημίες, Εκείνος παραμένει ταπεινός και διακρίνει ότι παρά τις επευφημίες προς Αυτόν, οι ίδιοι άνθρωποι θα Τον οδηγήσουν στους Αρχιερείς και στον Πιλάτο.

Ο υμνογράφος σημειώνει ότι «Εκείνοι οι οποίοι με κλάδους βαΐων ύμνησαν τον Χριστό, εκείνοι ήταν (οι ίδιοι Ιουδαίοι) που με ξύλα έπειτα από λίγο χρονικό διάστημα συνέλαβαν τον Θεό. Ωστόσο, εμείς διατηρούμε σταθερή την πίστη μας σε Αυτόν και Τον τιμούμε ως Ευεργέτη, ψέλνοντας διαρκώς προς Αυτόν· ας είσαι ευλογημένος Εσύ που έρχεσαι να ανακαλέσεις τον Αδάμ από τον θάνατο στην Ζωή». Ο ιερός Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας την βασιλική είσοδο του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα με σκοπό να ανακαλέσει τον Αδάμ, σημειώνει τα εξής: «Πραγματικά ο όχλος είδε να πραγματοποιείται μπροστά στα μάτια του η είσοδος ενός Βασιλέα· όπως ακριβώς οι κάτοικοι μιας πόλης τιμούν τον βασιλέα ο οποίος νίκησε κάποιον τύραννο, με τον ίδιο τρόπο ο όχλος της Ιερουσαλήμ υποδέχεται τον δεσπότη Χριστό σαν βασιλιά τροπαιούχο· Τον υποδέχονται κρατώντας τα κλαδιά των φοινίκων περισσότερο ως νικητή και όχι ότι γνωρίζουν ότι είναι όντως Θεός. Από τον όχλο μόνο στα νήπια έγινε η αποκάλυψη ότι Εκείνος είναι όντως ο Θεός – μάλιστα ο Ιεροσολυμιτικός πιστός όχλος δεν σκανδαλίστηκε από το ευτελές υποζύγιο, αντίθετα ενισχύθηκε πνευματικά από την παρουσία του Δεσπότη. Οι αρχιερείς και οι φαρισαίοι θορυβήθηκαν από τα όσα έβλεπαν και μάλωσαν τους όχλους λέγοντας· Τι κάνετε, γιατί λέτε μάταια πράγματα, θρασύτατοι; Γιατί ονομάζετε Κύριο Εκείνον που δεν έχει που να καταφύγει; Γιατί επευφημείται με βασιλικές φωνές Εκείνον που κάθεται επάνω στην πλάτη του όνου; Σταματήστε θρασύτατοι· σε διαφορετική περίπτωση παίρνετε κρίμα βαρύ στην ψυχή σας».

Η απάντηση στις κατηγορίες των Αρχιερέων δίνεται μέσα από το ίδιο το παράδειγμα του Λυτρωτή και της ταπεινής εισόδου στην Μητέρα των Εκκλησιών. Διαπιστώνουμε ότι το τελικό στάδιο για την επίτευξη της συνάντησης του Δημιουργού με τον Αδάμ διέρχεται από την είσοδό Του στην Ιερουσαλήμ, στην πόλη όπου θα βιώσει (και ήδη βιώνει) την χλεύη, τις ύβρεις, τον Σταυρό και τον Θάνατο για την σωτηρία του κόσμου. Ας διαβούμε νοερά, μαζί με τον Βασιλέα της Δόξης, την πύλη της Σιών για να ωφεληθούμε από τις τελευταίες διδαχές Του πριν την ποθούμενη συνάντησή Του με τον Αδάμ.

Βιβλιογραφία

Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, τ. Α΄ – Ζ΄, Αθήνα, (2)2009.

Η Καινή Διαθήκη, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος (εκδ.), Αθήνα, 2007.

Η Παλαιά Διαθήκη, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος (εκδ.), Αθήνα, (3)2012.

Migne J. P. (εκδ.), Patrologiae Graecae Cursus Completus, Paris, 1857- 66.

Θεοδώρου, Προς το Εκούσιον Πάθος: Ανδρέα Θεοδώρου, Προς το Εκούσιον Πάθος, Ερμηνευτικό σχόλιο στην υμνογραφία της Μεγάλης Εβδομάδος, Αθήνα, 1998.

Θεοδωροπούλου, Περίοδος Τριωδίου: Αρχιμ. Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου, Το εκκλησιαστικόν έτος, 1, Περίοδος Τριωδίου, Αθήνα, (9)2012.

Σμέμαν, Μεγάλη Εβδομάδα: π. Αλέξανδρος Σμέμαν, Μικρό Οδοιπορικό της Μεγάλης Εβδομάδας, Αθήνα, 2006.