Η τρίτη ημέρα τής Εβδομάδας έχει αφιερωθή από την Εκκλησία μας στον Τίμιο Πρόδρομο, τον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, που είναι ένα σημαντικό πρόσωπο στην Εκκλησία μας, διότι συνδέεται με τον Χριστό, ήταν εξάδελφος τού Χριστού. Ο άγιος Ιωάννης χαρακτηρίζεται ως Πρόδρομος, διότι προηγήθηκε τού Χριστού και ετοίμασε τον δρόμο για την έλευσή Του με το κήρυγμα τής μετανοίας, καθώς επίσης χαρακτηρίζεται Βαπτιστής, διότι αξιώθηκε να βαπτίση τον Χριστό.

Το Απολυτίκιο τής ημέρας είναι γνωστό, αλλά και πολύ ιδιαίτερο. Ψάλλουμε: «Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων, σοι δε αρκέσει η μαρτυρία τού Κυρίου Πρόδρομε· ανεδείχθης γαρ όντως και προφητών σεβασμιώτερος, ότι και εν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τον κηρυττόμενον. Όθεν τής αληθείας υπεραθλήσας, χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν άδη, Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί, τον αίροντα την αμαρτίαν τού κόσμου, και παρέχοντα ημίν το μέγα έλεος».

Θα γίνη μια μικρή ανάλυση αυτού τού Απολυτικίου, διότι μέσα σε αυτό περικλείεται όλη η ζωή, η πολιτεία και το έργο τού αγίου Ιωάννου τού Προδρόμου.

Κατ’ αρχάς στο Απολυτίκιο υπενθυμίζεται το χωρίο από τις «Παροιμίες Σολομώντος», «μνήμη δικαίων μετ’ εγκωμίων, όνομα δε ασεβούς σβέννυται» (Παρ. ι΄, 7), δηλαδή, η ενθύμηση τών δικαίων γίνεται με εγκώμια τών ανθρώπων, ενώ το όνομα τού ασεβούς σβήνει.

Αυτό το χωρίο τής Παλαιάς Διαθήκης προσαρμόζεται στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, με την έννοια ότι αυτός δεν έχει ανάγκη από εγκώμια τών ανθρώπων, αφού είναι αρκετή η μαρτυρία τού Κυρίου. Ο ίδιος ο Χριστός επήνεσε τον άγιο Ιωάννη στους Μαθητές Του με πολλά λόγια, ιδίως με τον λόγο: «Αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου τού βαπτιστού» (Ματθ. ια΄, 11). Όταν, λοιπόν, μακαρίζεται κανείς από τον ίδιο τον Χριστό, τι χρειάζεται άλλους επαίνους και μακαρισμούς από ανθρώπους;

Έπειτα, στο Απολυτίκιο αυτό τονίζεται ότι ο άγιος Ιωάννης αναδείχθηκε πραγματικά σεβασμιώτερος από όλους τους Προφήτες, επειδή αξιώθηκε να βαπτίση στα ρείθρα τού Ιορδάνου τον Χριστό, ο Οποίος κήρυττε την αλήθεια. Ονομάζεται Προφήτης και μάλιστα είναι ο τελευταίος από τους Προφήτες τής Παλαιάς Διαθήκης και ο πρώτος Προφήτης τής Καινής Διαθήκης. Έζησε στο μεταίχμιο μεταξύ τών Προφητών τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης.

Το σημαντικό είναι ότι οι Προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη έβλεπαν τον Κύριο τής Δόξης, χωρίς σώμα, ενώ ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είδε τον Κύριο τής Δόξης με σώμα, Τον ανεγνώρισε αμέσως μετά την σύλληψή Του στην κοιλία τής Θεοτόκου και «εσκίρτησε εν αγαλλιάσει» στην κοιλία τής μητέρας του Ελισάβετ. Έπειτα, αξιώθηκε να βαπτίση τον σεσαρκωμένο Κύριο τής Δόξης και να γνωρίση πρώτος αυτός το μυστήριο τού Τριαδικού Θεού, τού Πατρός, τού Υιού και τού Αγίου Πνεύματος.

Έπειτα, μαρτύρησε για την αλήθεια, ελέγχοντας τον Ηρώδη για την αμαρτία που διέπραξε να παντρευτή την γυναίκα τού αδελφού του, και στην συνέχεια μετά τον μαρτυρικό θάνατό του κατέβηκε στον Άδη, όπου κήρυξε ότι ενηνθρώπησε ο Θεός, Αυτός που αίρει τις αμαρτίες τού κόσμου και παρέχει στους ανθρώπους το μέγα έλεος.

Μεγάλο, όντως, το έργο τού αγίου Ιωάννου τού Προδρόμου. Είναι έργο θεολογικό, το να κηρύττη στους ανθρώπους το μυστήριο τής ενανθρωπήσεως τού Υιού και Λόγου τού Θεού, και το ίδιο να κάνη και σε αυτούς που βρίσκονται στον Άδη, δηλαδή στους άλλους Προφήτες και Δικαίους τής Παλαιάς Διαθήκης που ήταν στον Άδη. Έτσι, ανεγνώρισε τον Χριστό εν σαρκί, έγινε Πρόδρομος τού Χριστού, αλλά έγινε και Προφήτης τών Προφητών και Δίκαιος τών Δικαίων τής Παλαιάς Διαθήκης.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς γράφει υπέροχα για τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Αφού ο άγιος Ιωάννης «συνελήφθη με τόσες και τόσο μεγάλες επαγγελίες, πριν ακόμη γεννηθή χρίεται προφήτης», επειδή ανεγνώρισε τον Χριστό μόλις Εκείνος συνελήφθη στην Παναγία, «και μεταδίδει το χάρισμα στην μητέρα του» και «φθάνει να ξεπερνά την τελειότητα» τών Προφητών Ησαΐα και Ηλία, ενώ ακόμη ήταν έμβρυο. Γι’ αυτό «και πριν ακόμη γνωρίση τον κόσμον, ως έμβρυον, ήταν υπερκόσμιος. Όταν δε γεννήθηκε, εύφρανε και εξέπληξε όλους με τα περί αυτόν θαυμαστά γεγονότα».

Έπειτα, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς γράφει ότι ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος «εκήρυττε και κήρυγμα αντάξιον τής πολιτείας του, διότι διεκήρυσσε Βασιλείαν Ουρανών». Ακόμη, «όχι μόνον με τα λόγια, αλλά και με τα έργα φανέρωνε τον Χριστόν σε όλους. Τον εβάπτισε, Τον έδειξε με το δάκτυλό του, Τον συνέστησε στους μαθητές του, και με όλα μαρτύρησε, ότι αυτός είναι ο Υιος τού Πατρός, ο αμνός τού Θεού, ο Νυμφίος τών ψυχών, αυτών που προσέρχονται σε Αυτόν, είναι Εκείνος ο οποίος αφαιρεί τον μολυσμό, ο οποίος προσφέρει και χαρίζει τον αγιασμό».

Συνεχίζει ο άγιος Γρηγόριος ότι ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι «η στήλη πάσης αρετής και ευσεβείας..., η ακρότης τών απ’ αιώνος θεοφόρων, το περίλαμπρον ταμείον τών χαρισμάτων τού Πνεύματος, ο επώνυμος τής θείας Χάριτος με την φερωνυμία του, το κατοικητήριον πάσης ευσεβείας και αρετής». Γι’ αυτό ο άγιος Ιωάννης «δεν ήταν μόνον Πρόδρομος τού Χριστού, αλλά και τής Εκκλησίας Του» και όλων μας.

Αυτό δείχνει την μεγάλη αξία τού αγίου Ιωάννου τού Προδρόμου και Βαπτιστού τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, και γι’ αυτό η Εκκλησία τον εορτάζει κάθε Τρίτη, μετά τους αγγέλους, επειδή έζησε αγγελική ζωή εν σαρκί.

Το Εξαποστειλάριο τής Τρίτης που ψάλλεται πριν τους Αίνους, στον Όρθρο, είναι: «Τον Πρόδρομον Ιωάννην και Βαπτιστήν τού Σωτήρος, τον εν Προφήταις Προφήτην και τής ερήμου το θρέμμα, τής Ελισάβετ τον γόνον ανευφημήσωμεν πάντες». Να έχουμε τις πρεσβείες του προς τον Θεό, για να δούμε και εμείς τον Αναστάντα Κύριο τής Δόξης.