Πολλά δώρα χαροποιούν καθημερινά τους ανθρώπους και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα όμως δώρο, που μας δόθηκε εξ ύψους, κυριολεκτικά χαροποίησε και χαροποιεί ολόκληρη την ανθρωπότητα. Και αυτό είναι η κάθοδος εκ των Ουρανών του Αγίου Πνεύματος, η έλευση της χάριτος του Παρακλήτου, του τρίτου δηλαδή προσώπου της Αγίας Τριάδος, κατά την Πεντηκοστή (Πράξ. 2, 1-41).

Πράγματι, 10 ημέρες μετά την Ανάληψη του Κυρίου, 50 από την Ανάστασή Του,  γεννήθηκε η Εκκλησία σε ένα ανώγι της Ιερουσαλήμ, καθώς το Άγιο Πνεύμα έθεσε το θεμέλιο της ζωής της, καταβαίνον με τη μορφή πύρινων γλωσσών και εγκαθιστάμενο χαρισματικά στους αποστόλους, σε πολλούς άλλους μαθητές και μαθήτριες του Χριστού, αλλά και στην Υπεραγία Θεοτόκο Μαρία, τη μητέρα του Κυρίου (συνολικά σε 120 περίπου πρόσωπα), ενώ ήσαν προσευχόμενοι και συγκεντρωμένοι όλοι εκεί. Το γεγονός περίτρανα αποδείχθηκε με τη μοναδική αμέσως μετά διδασκαλία του αποστόλου Πέτρου -δια της οποίας προστέθηκαν 3.000 άτομα στην Πρώτη εκείνη Εκκλησία- αλλά και στη συνέχεια των υπολοίπων αποστόλων, και τα εκπληκτικά θαύματα που επιτέλεσαν. Μάλιστα η μεταστροφή του αποστόλου Παύλου και τα μεγάλα θαύματα που και εκείνος έκανε (βλ. Πράξεις των Αποστόλων) βεβαιώνουν την ύπαρξη και δράση του Αγίου Πνεύματος εν τω κόσμω.

Ο Χριστός το είχε προαναγγείλει κατά το Μυστικό Δείπνο, που ετελέσθη λίγο πριν συλληφθεί και σταυρωθεί. Τους είπε: «Αν με αγαπάτε, τηρήστε τις εντολές μου. Κι εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα να σας δώσει άλλον Παράκλητο (άλλον δηλαδή συνήγορο, συμπαραστάτη και υπερασπιστή εκτός από τον Χριστό, Α΄ Ιω. 2,1), το Πνεύμα της αληθείας, ώστε να είναι ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ μαζί σας…. (άρα δεν αποστάτησε ποτέ η Εκκλησία, σύμφωνα με τα λεγόμενα διαφόρων προτεσταντικών κύκλων). Το Πνεύμα αυτό δεν μπορεί να το δεχτεί ο κόσμος, γιατί ούτε το διακρίνει ούτε το γνωρίζει. Εσείς το γνωρίζετε, γιατί μένει κοντά σας και ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΣΑ ΣΑΣ (αλλάζει πνευματικά τους πιστούς). Δεν θα σας αφήσω ορφανούς. ΘΑ ΞΑΝΑΡΘΩ ΚΟΝΤΑ ΣΑΣ. Σε λίγο ο κόσμος δεν θα με βλέπει πια, ΕΣΕΙΣ ΟΜΩΣ ΘΑ ΜΕ ΒΛΕΠΕΤΕ (εν Αγίω Πνεύματι), γιατί εγώ εξακολουθώ να ζω. Το ίδιο ΚΑΙ ΕΣΕΙΣ ΘΑ ΖΕΙΤΕ (ενωμένοι κατά χάριν με το Χριστό)…. Αυτά σας τα δίδαξα όλον αυτό τον καιρό που βρίσκομαι κοντά σας. Αλλά το Πνεύμα το Άγιο, ο Παράκλητος, που θα στείλει ο Πατέρας στο όνομά μου, ΕΚΕΙΝΟΣ (είναι επομένως πρόσωπο και όχι δύναμη Θεού) ΘΑ ΣΑΣ ΔΙΔΑΞΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ (άρα η Εκκλησία κατέχει την αλήθεια) και θα φέρει στη μνήμη σας όλα όσα σας έχω πει εγώ» (Ιω. 14,15-25). Η προφητεία αυτή του Χριστού πραγματοποιήθηκε επακριβώς. Μετά την Ανάληψή Του ξανάρθε ο Χριστός εν Αγίω Πνεύματι και ζει έκτοτε μέσα στους πιστούς, μέσα στην Εκκλησία (Ιω. 17,24-26) ως το τέλος της ιστορίας. Αυτό ήθελε να πει ο Ιησούς όταν μίλησε στους μαθητές Του κατά το Μυστικό Δείπνο ως εξής: «Σε λίγο δεν θα με βλέπετε πια, αλλά και ΠΑΛΙ ΣΕ ΛΙΓΟ ΘΑ ΜΕ ΔΕΙΤΕ» (Ιω. 16,16). Ζει επομένως ο Χριστός ανάμεσά μας με έναν άλλο τρόπο, εν Αγίω Πνεύματι. 

Είναι λοιπόν η Πεντηκοστή η εκπλήρωση του σκοπού της Δημιουργίας, αλλά και το νόημα της ιστορίας. Διότι εν Αγίω Πνεύματι πάσα ψυχή ζωούται (Ακολουθία Μικρού Παρακλητικού Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο, Α΄ Αντίφωνο Αναβαθμών), αλλά και διότι το Άγιο Πνεύμα είναι ΕΚΕΙΝΟΣ (ως πρόσωπο της Αγίας Τριάδος) που ερευνά τα βάθη του Θεού (Α΄ Κορ. 2,10-11), λυπείται (Εφ. 4,30), οδηγεί στην αλήθεια (Ιω. 16,13) και τοποθετεί τους επισκόπους (Πρ. 20,28). Ακόμη, τελεί τα Μυστήρια, διδάσκει την προσευχή (Βασιλεύ ουράνιε Παράκλητε…) και αποτελεί την ψυχή της Εκκλησίας.

Στην αρχή της Δημιουργίας «Πνεύμα Θεού επεφέρετο επάνω του ύδατος» (Γέν. 1,2) και επώασε και ζωοποίησε τα πάντα. Χωρίς το Άγιο Πνεύμα μάλιστα, ο άνθρωπος μπορεί να είναι σπουδαίος καλλιτέχνης, αθλητής, επιστήμονας, φιλόσοφος κ.λπ., αλλά δεν έχει μέσα του τη χάρη του Θεού, αφού ο Παράκλητος είναι που μεταγγίζει την αληθινή και αιώνιο ζωή σ’ όλη την Εκκλησία, ως τέλειος Θεός που είναι, και όχι κτίσμα, όπως πίστευαν οι Πνευματομάχοι αλλά και σήμερα αντιτριαδικές, ακραίες προτεσταντικές ομάδες, που το θεωρούν απλά ως ενέργεια και πνοή του Θεού. Ο απ. Παύλος γράφει ότι «Ο ΚΥΡΙΟΣ είναι το Πνεύμα» (Β΄ Κορ. 3,17) και αλλού: «Ο ΚΥΡΙΟΣ (το Άγιο Πνεύμα) να κατευθύνει τις καρδιές σας στην αγάπη του Θεού και στην υπομονή του Χριστού» (Β΄ Θεσσαλ. 3,5).  Άλλωστε και η Παλαιά Διαθήκη ομιλεί για Τρεις Κυρίους: Στη Γένεση κεφ. 18 αν και φιλοξένησε ο Αβραάμ τρεις άνδρες, εν τούτοις τους προσφωνεί μόνο ως έναν με τη λέξη ΚΥΡΙΕ και στο κεφ. 19 αναφέρεται η καταστροφή των Σοδόμων και Γομόρρων από δύο Κυρίους εξ ονόματος τρίτου Κυρίου, ενώ στον Ψλμ. 109 αναφέρονται τα εξής καταπληκτικά: «Είπε ο Κύριος (ο Πατέρας) στον Κύριό μου (τον Χριστό): κάθισε στα δεξιά μου μέχρι να κάνω τους εχθρούς σου χαλάκι για τα πόδια σου» (109,1). Στον στίχο 5, μιλάει ο πρώτος Κύριος (Πατέρας) και, απευθυνόμενος στον δεύτερο Κύριο (Υιό), του λέγει: «Ο ΚΥΡΙΟΣ στα δεξιά σου (Άγιο Πνεύμα) συνέτριψε την ημέρα της οργής του τους βασιλείς της γης». Φαίνεται εξάλλου ότι ο Θεάνθρωπος Ιησούς κατέχει και πάλι την κεντρική θέση (όπως γίνεται σ’ όλη την Αγία Γραφή).

Το Άγιο Πνεύμα δίνει Ζωή (Β΄ Κορ. 3,6) και εκπορεύεται από τον Πατέρα (Ιω. 15,26). Συμπροσκυνείται δε μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό, όπως ορίζει και το Σύμβολο της Πίστεώς μας. Ο Θεάνθρωπος έστειλε τους αποστόλους να διδάσκουν και βαπτίζουν «ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ (και όχι ‘στα ονόματα’, διότι υποδηλώνονται ως ένας Θεός) του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Μτθ. 8,19), που σημαίνει ότι ο Θεός είναι ένας αλλά υπάρχει εν τρισίν υποστάσεσιν. Επιπλέον το Πνεύμα γνωστοποιεί στους αποστόλους τι πρόκειται να τους συμβεί: «σε όποια πόλη πηγαίνω, το Άγιο Πνεύμα μού γνωστοποιεί ότι με περιμένουν δεσμά και διωγμοί», αποκαλύπτει ο θείος Παύλος (Πρ. 20,23/ 21,11), εμπνέει τους χριστιανούς (Πρ. 21,4), εμποδίζει το κήρυγμα του ευαγγελίου σε ορισμένες πόλεις και τους κατευθύνει αλλού (Πρ. 16, 6-7) και χορηγεί τις προφητείες και την αλήθεια: «Καμία προφητεία δεν προήλθε ποτέ από ανθρώπινο θέλημα, αλλά εμπνευσμένοι από το Άγιο Πνεύμα, αξιώθηκαν άγιοι άνθρωποι να μιλήσουν εκ μέρους του Θεού (Β΄ Πέτρ. 1,21).  

Η Πεντηκοστή υπήρξε και είναι για τον κόσμο μια αντι-Βαβέλ, αφού ξεκαθαρίζει τη σύγχυση που ακολούθησε η ανθρωπότητα μετά το προπατορικό αμάρτημα, επανοδηγεί στο Θεό και προσφέρει  τα χαρίσματα του Θεού στους ανθρώπους, με κορυφαίο χάρισμα την αγάπη, την αγάπη μάλιστα προς τους εχθρούς, που είναι ανύπαρκτη στις προχριστιανικές και εξωχριστιανικές θρησκείες (βλ. Α΄ Κορ. 13ο κεφ.). Μεταβάλλει μάλιστα το Άγιο Πνεύμα την καθημερινή μας ζωή μέσα από την εκκλησιαστική λατρεία, διότι τα Μυστήρια αγιάζουν την κτίση και την μεταβάλλουν σε φορέα της άκτιστης χάρης, αφού άλλωστε η Εκκλησία είναι πνευματικό νοσοκομείο και όχι ιδεολογία, θεραπεύει τους αμαρτωλούς και τους καθιστά αγίους, και αυτό πραγματοποιείται καθημερινά στη ζωή των πιστών με την ταπείνωση, μετάνοια, αγάπη, νηστεία (κακιών πρώτα και μετά τροφών) και τη Θεία Μετάληψη. Όλα αυτά επειδή ακριβώς το Άγιο Πνεύμα έχει κατασκηνώσει στην Εκκλησία, άνευ του οποίου κανείς δεν μπορεί να αναγνωρίσει το Χριστό ως Κύριο και Θεό (Α΄ Κορ. 12,3).

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος συμβουλεύει και μας υποδεικνύει το νόημα ύπαρξης της Εκκλησίας, όταν λέγει: «Δυνάμεθα αεί Πεντηκοστήν επιτελείν» (P.G. 50,454), δια της μυστηριακής ζωής μας και του αγιασμού μας και δια των έργων της αγάπης. Τότε και εμείς γινόμαστε «πλήρεις Πνεύματος Αγίου» (Πρ. 6,3), η μοναξιά και ο εγωισμός απομακρύνονται εν τη αδελφική ενότητι της Ενορίας και η αληθινή θεογνωσία και τα χαρίσματα – τάλαντα (ταλέντα) αυξάνονται στους πιστούς, επ’ ευλογία του Θεού και σωτηρία του λαού Του. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι «πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον, άνωθεν εστί καταβαίνον», από τον Τριαδικό δηλαδή Θεό, καθώς και ο Παύλος με μοναδικό τρόπο ευλογεί: «Η χάρις του ΚΥΡΙΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ και η αγάπη του ΘΕΟΥ και η κοινωνία του ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ μετά πάντων υμών» (Β΄ Κορ. 13,13).

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ Ο΄, Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1981

Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, 2003

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ, ΟΕΔΒ, Αθ. 2005

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ, Νικολάου Νευράκη, Αθ. 1999