Στα δύο προηγούμενα άρθρα για το θέμα αυτό, δώσαμε την Ορθόδοξη ερμηνεία τού χωρίου Ιωάννης στ: 63, που κακοποιείται από διάφορες Προτεσταντικές θρησκείες, προκειμένου να υποστηρίξουν ότι δήθεν το Σώμα και το Αίμα τού Χριστού είναι σύμβολα και όχι αληθινά Σώμα και Αίμα Κυρίου, όπως δήλωσε σαφώς ο Χριστός. Εδώ θα δείξουμε πατερικά χωρία, για το πώς η Εκκλησία κατανοούσε ορθά και με τον ίδιο  τρόπο το χωρίο αυτό ανέκαθεν, ήδη από την αρχαιότητα.

Υπενθυμίζουμε το υπό εξέτασιν χωρίο (στη συνέχεια με κόκκινο), μαζί με το συμφραζόμενό του:

"54 ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον, και εγώ αναστήσω αυτόν εν τη εσχάτη ημέρα. 55 η γαρ σαρξ μου αληθώς εστι βρώσις, και το αίμά μου αληθώς εστι πόσις. 56 ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ. 57 καθώς απέστειλέ με ο ζων πατήρ καγώ ζω δια τον πατέρα, και ο τρώγων με κακείνος ζήσεται δι' εμέ. 58 ούτός εστιν ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβάς, ου καθώς έφαγον οι πατέρες υμών το μάννα και απέθανον· ο τρώγων τούτον τον άρτον ζήσεται εις τον αιώνα. 59 Ταύτα είπεν εν συναγωγή διδάσκων εν Καπερναούμ.

 60 Πολλοί ουν ακούσαντες εκ των μαθητών αυτού είπον· σκληρός εστιν ούτος ο λόγος· τις δύναται αυτού ακούειν; 61 ειδώς δε ο Ιησούς εν εαυτω ότι γογγύζουσι περί τούτου οι μαθηταί αυτού, είπεν αυτοίς· τούτο υμάς σκανδαλίζει; 62 εάν ουν θεωρήτε τον υιόν του ανθρώπου αναβαίνοντα όπου ην το πρότερον; 63 το πνεύμά εστι το ζωοποιούν, η σαρξ ουκ ωφελεί ουδέν· τα ρήματα α εγώ λαλώ* υμίν, πνεύμά εστι και ζωή εστιν" (Ιωάννης 6/ς).

Οι Προτεστάντες λοιπόν, εκλαμβάνοντας αυτή την τελευταία φράση "κατά γράμμα", ότι δήθεν μιλάει για το σώμα τού Χριστού, που ΔΕΝ ωφελεί, άρα (κατ' αυτούς), πρόκειται για σύμβολο, προσπερνούν τα προηγούμενα λόγια τού Χριστού στο συμφραζόμενο, που λέει σαφώς: "η γαρ σαρξ μου αληθώς εστι βρώσις, και το αίμά μου αληθώς εστι πόσις... ο τρώγων τούτον τον άρτον ζήσεται εις τον αιώνα". Μήπως λοιπόν ο Κύριος Ιησούς Χριστός αντιφάσκει; Ή μήπως αυτοί μάλλον δεν κατανοούν τι διαβάζουν;

Από τον τόμο τού Π. Ν. Τρεμπέλα "Υπόμνημα εις το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον", παραθέτουμε τα εξής αποσπάσματα πατερικών χωρίων, που ερμηνεύουν ήδη από τότε, τα λόγια αυτά τού Κυρίου:

Σύμφωνα με τον Ζιγαβηνό:

«Πνεύμα λέγει νυν το πνευματικώς νοείν τα ρηθέντα ομοίως δε και σάρκα, το σαρκικώς νοείν αυτά... Φησί τοίνυν, ότι το μεν πνευματικώς νοείν ταύτα ζωήν παρέχει,... Το δε σαρκικώς νοείν αυτά, ουδέν ωφελεί»

Δηλαδή: Εδώ ονομάζει "πνεύμα" την πνευματική έννοια τών λόγων, και "σάρκα" τη σαρκική (κατά γράμμα) κατανόησή τους. Λέει ότι η πνευματική τους κατανόηση παρέχει ζωή, ενώ το να τα κατανοεί κάποιος σαρκικά, δεν ωφελεί.

«Πνευματικά εστί και ζωηρά εστί, (τα ρήματά μου), δια χρη μη απλώς εις αυτά βλέπειν... Αλλά... πνευματικώς νοείν»

Δηλαδή: Πνευματικά και ζωογόνα είναι τα λόγια μου, γι' αυτό δεν πρέπει κάποιος να τα αντιλαμβάνεται με απλό τρόπο, αλλά να τα κατανοεί πνευματικά.

(Ευθύμιος Ζιγαβηνός ερμηνεία στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο).

Και όπως λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

«Τι δε εστί το σαρκικώς νοήσαι; Το απλώς εις τα προκείμενα οράν και μη πλέον τι φαντάζεσθαι· τούτο γαρ εστί σαρκικώς. Χρη δε... πάντα τα μυστήρια τοις ένδον οφθαλμοίς κατοπτεύειν· τούτο γαρ εστί πνευματικώς».

Δηλαδή: Τι είναι το να κατανοείς σαρκικώς; Το να βλέπεις απλώς αυτά που φαίνονται και να μη φαντάζεσαι τίποτα περισσότερο. Αυτό είναι το "σαρκικώς". Πρέπει όμως όλα τα μυστήρια να τα κατοπτεύεις με τα εσωτερικά μάτια· επειδή αυτό σημαίνει "πνευματικώς".

«ουδέν έχοντα σαρκικόν... Υπέρκειται και των νόμων των ενταύθα κειμένων, έτερον δε έχει νουν εξηλλαγμένον»

Δηλαδή: Τίποτα σαρκικό (δεν έχουν τα λόγια τού Χριστού). Βρίσκονται πάνω από τους νόμους που επικρατούν εδώ, και έχουν διαφορετική έννοια.

(Ιωάννου τού Χρυσοστόμου "Ομιλία μζ' εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο")

Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας δίνει μία ακόμα διάσταση τού θέματος ως εξής:

(Το Άγιο Πνεύμα) «δύναται ζωοποιείν». «Όταν δε μόνη νοήται και καθ’ εαυτήν η της σαρκός φύσις πως, ουκ έσται ζωοποιός...  δείται δε μάλλον αυτή τού ζωογονείν ισχύοντος... επειδή δε ήνωται τω ζωοποιούντι Λόγω, γέγονεν όλη ζωοποιός»

Δηλαδή: Το Άγιο Πνεύμα είναι αυτό που μπορεί να ζωοποιεί. Όταν όμως η φύση τής σάρκας εννοείται μόνη της, δεν είναι ζωοποιός. Αντιθέτως χρειάζεται αυτό που μπορεί να τη ζωογονήσει. Αλλά επειδή ενώθηκε με τον Ζωογόνο Λόγο, έγινε όλη ζωοποιός.

Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας μάλιστα, τονίζει και τη λεπτομέρεια, ότι το χωρίο δεν αναφέρεται ειδικά στη σάρκα τού Χριστού, επειδή δεν λέει: "η σαρξ μου", αλλά γενικά "η σάρκα δεν ωφελεί ουδέν":

 «Ου γαρ η Παύλου τυχόν (σαρξ) αλλ' ουδέ η Πέτρου, ήγουν ετέρου τίνος τούτο εν ημίν εργάσεται» και θα μας ζωοποιήσει «επί μεν των άλλων απάντων αληθής έσται λόγος ότι η σαρξ ουκ ωφελεί ουδέν· ατονήσει δε επί μόνου Χριστού, δια το εν αυτή κατοικήσαι την ζωήν, τουτέστι τον Μονογενή».

Δηλαδή: Δεν μιλάει εδώ για μια τυχαία σάρκα, ή τού Παύλου ή τού Πέτρου, ότι θα μας ζωοποιήσει, επειδή για όλους τους άλλους, ο λόγος "η σάρκα δεν ωφελεί ουδέν" είναι αληθινός. Όσον αφορά όμως ειδικά και μόνο τον Χριστό, αυτό δεν ισχύει, επειδή σε αυτή (τη σάρκα) κατοικεί η Ζωή, δηλαδή ο Μονογενής.

«πνευματικά και περί τού Πνεύματος» πραγματεύονται «και ζωοποιά και περί της κατά φύσιν ζωής ομιλούσι»

Δηλαδή: (Τα λόγια τού Χριστού είναι) πνευματικά και περί τού Πνεύματος, και είναι ζωοποιά, επειδή μιλάνε για την κατά φύσιν ζωής.

(Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας "Εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον" IV κεφ. 3).

Και αυτό ο Μέγας Αθανάσιος το λέει πιο καθαρά:

«Πνεύμα γαρ ζωοποιούν η σαρξ εστί τού Κυρίου, διότι εκ Πνεύματος ζωοποιού συνελήφθη. Το γαρ γεγεννημένον εκ τού Πνεύματος πνεύμά εστί» (Μ. Αθαν. Περί της ενσάρκου επιφανείας του Θεού Λόγου και κατά Αρειανών 16 Migne 26, 1011).

Δηλαδή: Επειδή πνεύμα ζωοποιό είναι η σάρκα τού Κυρίου, επειδή συνελήφθη εκ Πνεύματος ζωοποιού. "Επειδή το γεννημένο από το Πνεύμα, είναι πνεύμα" - Ιωάννης 3: 6.

Και το ίδιο ακριβώς λέει ο άγιος Αυγουστίνος:

«οι λόγοι μου δέον να εκληφθώσι πνευματικώς».

Δηλαδή: Τα λόγια μου θα πρέπει να εκληφθούν με πνευματικό τρόπο.

Συμπερασματικά

Όπως είδαμε και στα δύο προηγούμενα σχετικά μας άρθρα, αλλά και σε αυτό, η Εκκλησία τού Χριστού ανέκαθεν με τον ίδιο πνευματικό  τρόπο ερμήνευε τα λόγια τού Κυρίου.

Οι Χριστιανοί κατανοούν ότι ο Χριστός αφού σαφώς  δήλωσε ότι η βρώσις και η πώσις τού σώματος και τού αίματός Του ΔΙΝΕΙ ΖΩΗ, και ότι το Σώμα Του και το Αίμα Του είναι ΑΛΗΘΩΣ βρώσις και πόσις, στη συνέχεια, όταν οι ακροατές του σκανδαλίσθηκαν, τους ξεκαθάρισε τα πράγματα ως εξής:

Μην αντιλαμβάνεστε αυτά που σας είπα με σαρκικό τρόπο, επειδή η σάρκα δεν ωφελεί σε τίποτα. Δεν εννοούσα ότι θα σας ζωοποιήσει μια κοινή σάρκα. Αυτό που δίνει ζωή είναι ο Πνεύμα το Άγιο, που βρίσκεται μέσα στο Σώμα Μου και σας ζωοποιεί μεταλαμβάνοντάς το.

Δεν είναι το δικό Μου Σώμα, απλή σάρκα όπως όλων τών άλλων, όπως νομίζετε, επειδή στο δικό Μου Σώμα κατοικεί η Θεότητα, και αυτή είναι που σας ζωοποιεί, και όχι αυτή καθεαυτή η σάρκα.

Αντιληφθείτε λοιπόν τα λόγια μου με ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ τρόπο και όχι με σαρκικό, επειδή τα λόγια μου είναι πνεύμα και ζωή, για όποιον τα κατανοεί στην σωστή πνευματική τους διάσταση και τα ακολουθεί.

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός ως Λόγος τού Θεού, έχει στα λόγια Του Δημιουργική και Ζωοποιό ενέργεια. Δεν είναι τα λόγια Του απλή έκφραση τής σκέψης Του, ώστε να εκλαμβάνονται σαρκικά. Είναι ενσάρκωση και μετάδοση Πνεύματος και Ζωής.

Σημείωση

* Σύμφωνα με άλλα κείμενα, αντί τού: "λαλώ", γράφει: "λελάληκα". Όμως είναι ορθότερο να κατανοήσουμε το: "λαλώ", επειδή η φράση αυτή καλύπτει ΟΛΑ τα λόγια τού Κυρίου Ιησού Χριστού, και όχι μόνο αυτά που τους είχε πει στη συναγωγή τής Καπερναούμ, όπως θα υπέθετε κάποιος με το "λελάληκα". Πνεύμα και Ζωή είναι ΚΑΘΕ λόγος τού Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Ν. Μ.