Ο διάβολος που κρύβεται πίσω τους, κατόρθωσε να τους πείσει ότι δήθεν ο Θεός δεν δέχεται την καύση θυμιάματος προς το πρόσωπό Του. Επικαλούνται το:

"Εάν φέρητε σεμίδαλιν μάταιον. Θυμίαμα βδέλυγμά μοι εστι" (Ησαΐας 1: 13).

Κατά τους αιρετικούς ο Θεός βδελύσσεται το θυμίαμα, επομένως κακώς προσφέρεται υπό τών πιστών. Μόνο ερμηνευτική ανικανότης και ανοησία μπορεί να τους δικαιολογήσει. Άλλως πρόκειται για ηθελημένη, βλάσφημο και σατανική παραποίηση τού νοήματος τής Γραφής.

Θα πρέπει να μελετήσουμε τους στίχους 10-18 για να έχουμε πλήρες το νόημα τών λεγομένων. Οι Εβραίοι παραβάται και άνομοι όντες και αθετούντες τον νόμο τού Θεού, είχαν την  γνώμη με το να προσφέρουν δώρα και θυσίες στον Θεό, να θυμιάζουν, να νηστεύουν, να αργούν τα σάββατα και να εορτάζουν τις άγιες εορτές, ότι εξιλέωναν τον Θεό για να παραβλέπει τις αμαρτίες των. Ο Θεός όμως αρνείται να συγκατατεθεί και απορρίπτει κάθε προσφορά των. Ζητά την διόρθωσή των, την μετάνοιά των, την αναγνώριση τών σφαλμάτων, και την ομολογία και εξαγόρευση ενώπιόν Του. Και αφού τους καθαρίσει από τις ηθικές μολύνσεις, θα κάνει δεκτές και τις προσφορές των. Λέγει στους στίχους 17-18:

"Μάθετε καλόν ποιείν, εκζητήσατε κρίσιν, ρύσασθε αδικούμενον, κρίνατε ορφανω και δικαιώσατε χήραν· 18 και δεύτε διαλεχθώμεν, λέγει Κύριος· και εάν ώσιν αι αμαρτίαι υμών ως φοινικούν, ως χιόνα λευκανώ, εάν δε ώσιν ως κόκκινον, ως έριον λευκανώ".

Τα ίδια λέγει και απαιτεί ο Θεός και στο Ησαΐας 58: 1-10 και στον Ψαλμό 49: 9-13.

Και ερμηνεύει ο Χρυσόστομος:

"Ώσπερ Δαυίδ εν τω μνημονευθέντι ψαλμώ (49/μθ) φησίν ουκ επί ταις θυσίαις σου ελέγξω σε, τα δε ολοκαυτώματά σου, ενώπιόν μου εστι δια παντός· ούτω και ο Ησαΐας φησί, τι μοι πλήθος τών θυσιών υμών... και πάλιν ο μεν Δαυίδ φησίν, ου δέξομαι εκ τού οίκου σου μόσχους, ουδέ εκ τών ποιμνίων σου τράγους· ο δε Ησαΐας, ολοκαυτώματα κριών και στέαρ αμνών και αίμα ταύρων και τράγων ου βούλομαι. Επειδή γαρ εγκαλούμενοι συνεχώς επί τω τής άλλης αρετής είναι έρημοι, αντί μεγίστης απολογίας τας θυσίας προεβάλλοντο, ως συνεχώς αυτάς επιτελούντες, εικότος εκάτερος ο προφήτης, μάλλον δε και οι άλλοι πάντες, ταύτης εκβάλλουσιν αυτούς τής απολογίας". Και:

"Δια δη τούτο τον μεν καπνόν και την κνίσσαν την από τής θυσίας  τού Νώες οσμήν ευωδίας εκάλεσε, τα δε θυμιάματα βδέλυγμα. Όπερ γαρ έφην, συ την ουσίαν των δώρων, αλλά την διάθεσιν των προσφερόντων επιζητεί» (ο αυτός).

Αν ο Θεός απέρριψε το θυμίαμα, γιατί ο Ζαχαρίας προσφέρει τούτο στο Ναό και κατά την ώρα του θυμιάματος, ο Άγγελος τον πληροφορεί την απόκτηση του Προδρόμου; Αν διέπραττε αμαρτία και παράβαση θα τον επέλεγε ο Θεός να γεννήσει τον άγγελό Του; (Μαλ. 3: 1). Και γιατί οι αιρετικοί ξεχωρίζουν το θυμίαμα μόνο ως βδέλυγμα και όχι και όλα τα άλλα όσα αναφέρει ο Ησαΐας;

Και αν ο Θεός σιχαίνεται το θυμίαμα, πώς ο Μαλαχίας (1: 11) προφητεύει ότι τούτο θα προσφέρεται παντού και πάντοτε; Και αν είναι σύμβολο προσευχής το θυμίαμα, πώς θα επέλεγε ο Θεός ως σύμβολο κάτι που βδελύσσεται; (Ψαλ. 104: 2).

Και πώς τολμούν οι άγγελοι να θυμιούν ενώπιον του θρόνου Του; (Αποκ. 5: 8, 8: 3-4).

Και εφ' όσον το θυμίαμα και το θυμιατήριο είναι εντολή του Θεού και ένα από τα άγια σκεύη του Ναού (Εβραίους 9: 4), πώς ο Θεός εκ των υστέρων θα το αποκαλούσε βδέλυγμα;

Η προσφορά θυμιάματος είναι αρχαιότατη. Ο Μέγας Αθανάσιος λέγει αναφερόμενος στα μνημόσυνα: «Έστω ουν ο σκοπός του την προσαγωγήν υπέρ του κεκοιμημένου ποιούντος, όν τρόπον, όταν τις νήπιον έχη τέκνον, και παντελώς άναρθρον και ανίσχυρον, είτα νοσούντος τούτου, υπέρ αυτού κηρούς, και θυμίαμα συν ελαίω εις θείον ναόν μετά πίστεως άξη, ολοκαυτώση τε ταύτα δια τον παίδα».

Έτσι υπενθυμίζει την προσφορά θυμιάματος, ελαίου και κηρίων προς τον Θεό και τον σκοπό της. Αποκαλεί αυτήν θυσία ολοκαυτώσεως.

Κατασκευή θυμιάματος και θυμιατηρίου

Ο Θεός έδωσε οδηγίες κατασκευής και των δύο. Ήτο και είναι προσφορά θυσίας προς τον Κύριο, απαγορεύει δε να καίεται θυμίαμα σε θεούς αλλοτρίους, και αναθέτει την προσφορά στον κλήρο.

"Και θήσεις αυτό απέναντι του καταπετάσματος του όντος επί της κιβωτού των μαρτυρίων, εν οίς γνωσθήσομαί σοι εκείθεν. και θυμιάσει απ’ αυτού Ααρών θυμίαμα σύνθετον λεπτόν· το πρωϊ-πρωϊ, όταν επισκευάζη τους λύχνους, θυμιάσει επ’ αυτού, και όταν εξάπτη Ααρών τους λύχνους οψέ, θυμιάσει επ’ αυτού· θυμίαμα ενδελεχισμού δια παντός έναντι Κυρίου εις γενεάς αυτών. Και ουκ ανοίσεις επ’ αυτού θυμίαμα έτερον, κάρπωμα, θυσίαν..." (Έξοδος 30: 6-9).

"Και λήψεται το πυρείον πλήρες ανθράκων πυρός από του θυσιαστηρίου, του απέναντι Κυρίου, και πλήσει τας χείρας θυμιάματος συνθέσεως λεπτής και εισοίσει εσώτερον του καταπετάσματος. και επιθήσει το θυμίαμα επί το πυρ έναντι Κυρίου· και καλύψει η ατμίς του θυμιάματος το ιλαστήριον το επί των μαρτυρίων, και ουκ αποθανείται". (Λευϊτικό 16: 12-13, Αριθμοί 16: 7-8).

Ο ίδιος ο Θεός διατάσσει τον Ααρών να θυμιά την Σκηνή των μαρτυρίων. Η προσφορά του θυμιάματος είναι θυσία εις οσμήν ευωδίας προς τον Θεόν. Θυμιάζονται τα μαρτύρια της Σκηνής, ήτοι στάμνα του μάνα, ράβδος Ααρών, λίθινες πλάκες, χερουβίμ, τράπεζα προθέσεως κ.λπ. τιμής ένεκεν και όχι λατρευτικώς, και η τιμή αυτή στον Θεό ανεβαίνει. Ο Θεός λέγει «εν οις γνωσθήσομαί σοι εκείθεν», δηλαδή, θα δώσει σημεία της παρουσίας του δια των μαρτυρίων. Ε πομένως δια των μαρτυρίων θα τιμήσωμε, θα λατρεύσωμε Αυτόν.

Θυμιώντες λοιπόν τα εν τω ναώ σκεύη και εικόνες, τιμούμε είτε τον Θεό λατρευτικώς είτε τα εικονιζόμενα πρόσωπα και δι' αυτών πάλιν τον Θεό.

"Και είπε Κύριος προς Μωυσήν· λάβε σεαυτω ηδύσματα, στακτήν, όνυχα, χαλβάνην ηδυσμού και λίβανον διαφανή, ίσον ίσω έσται· και ποιήσουσιν εν αυτώ θυμίαμα, μυρεψικόν έργον μυρεψού, μεμιγμένον, καθαρόν, έργον άγιον… θυμίαμα κατά την σύνθεσιν ταύτην ου ποιήσετε υμίν εαυτοίς· αγίασμα έσται υμίν Κυρίω· ος αν ποιήση ωσαύτως ωστε οσφραίνεσθαι εν αυτώ, απολείται εκ του λαού αυτού" (Έξοδος 34:34-37, ίδε και Έξοδος 38: 25, 35: 14, 19, 28).

Προσωπικώς ο Θεός δίδει εντολή για τον τρόπο συνθέσεως και κατασκευής του θυμιάματος, απαγορεύει δε αυστηρώς την χρήσιν δι' άλλον σκοπόν έστω και αγαθόν αλλά μη αναφερόμενον σ’ Αυτόν.

Θυμιατήριον

Το θυμίαμα θα εκαίετο σε κατάλληλο σκεύος, την κατασκευή του οποίου διέταξε ο Θεός.

"Και ποιήσεις θυσιαστήριον θυμιάματος εκ ξύλων ασήπτων" (Έξοδος 30: 1, 27, Α' Παραλειπομένων 6: 34).

"Και θήσεις το θυσιαστήριον το χρυσούν εις το θυμιάν εναντίον της κιβωτού" (Έξοδος 40: 5).

"Και εν τη χειρί αυτού το θυμιατήριον του θυμιάσαι εν τω ναώ" (Β΄ Παραλειπομένων 26: 19).

Υπήρχε θυσιαστήριο, λοιπόν, επί του οποίου εκαίετο το θυμίαμα, αλλά και θυμιατήριο χειρός. Εκαίετο δε θυμίαμα και στο Ναό. Ο απόστολος Παύλος βεβαιοί την ύπαρξη χρυσού θυμιατηρίου… "σκηνή η λεγομένη Άγια Αγίων, χρυσούν έχουσα θυμιατήριον" (Εβραίους 9: 4).

Θυμίαμα, θυσία πνευματική, προσευχή

Δεν είναι οι προσευχές μας αντί θυμιάματος προσφορά, αλλά το θυμίαμα συμβολίζει τις προσευχές των πιστών προς τον Θεόν, οι οποίες είναι η πνευματική προσφορά μας προς Αυτόν.

"Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν σου, έπαρσις των χειρών μου θυσία εσπερινή" (Ψαλμοί 140: 2).

Ο Δαυίδ εύχεται, όπως το θυμίαμα ανέρχεται προς τον Θεόν, έτσι να ανέρχεται και η προσευχή του.

"Και φιάλας χρυσάς γεμούσας θυμιαμάτων, αι εισιν αι προσευχαί των αγίων" (Αποκάλυψη 5: 8)

Ο Απόστολος βλέπει τους πρεσβυτέρους να έχουν χρυσές φιάλες γεμάτες θυμιάματα. Οι φιάλες με τα θυμιάματα εξηγεί ο ίδιος ότι είναι οι προσευχές των Αγίων.

"Και άλλος Άγγελος ήλθε και εστάθη επί του θυσιαστηρίου έχων λιβανωτόν χρυσούν, και εδόθη αυτώ θυμιάματα πολλά, ίνα δώση ταις προσευχαίς των Αγίων πάντων επί το θυσιαστήριον το χρυσούν το ενώπιον του θρόνου. Και ανέβη ο καπνός των θυμιαμάτων ταις προσευχαίς των Αγίων εκ χειρός του Αγγέλου ενώπιον του Θεού" (Αποκ. 8: 3-4).

Ο Άγγελος θυμιά ενώπιον του Θεού, μεταφέροντας ταυτοχρόνως και τις προσευχές των Αγίων ενώπιον του Θεού.

Επομένως μπορούμε να καίωμε θυμίαμα στις άγιες εικόνες τιμώντες τα πρόσωπα και δι' αυτών, τον Θεόν, οσάκις προσευχόμεθα ή οσάκις θέλομε να ευχαριστήσωμε αυτά, όπου αντί λόγων η ατμίς του θυμιάματος ως ευχή και ευχαριστία και δοξολογία ανέρχεται προς τον Θεό.

Ο Μαλαχίας προφητεύει την προσφορά θυμιάματος κατά την Μεσσιακή εποχή:

"Διότι από ανατολών ηλίου έως δυσμών το όνομά μου δεδόξασθαι εν τοις έθνεσι, και εν παντί τόπω θυμίαμα προσάγεται τω ονόματί μου, και θυσία καθαρά, διότι μέγα το όνομά μου εν τοις έθνεσι, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ" (Μαλαχίας 1: 11).

Προσφορά μόνο στον Θεό

"Και εθυμία (ο Άχαζ) επί των υψηλών και επί των δωμάτων και υποκάτω παντός ξύλου αλσώδους. Και παρέδωκεν αυτόν Κύριος ο Θεός αυτού δια χειρός βασιλέως Συρίας, και επάταξεν εν αυτώ και ηχμαλώτευσεν εξ αυτών…" (Β΄ Παραλειπομένων 28: 4-5).

"Και εβδομήκοντα άνδρες εκ των Πρεσβυτέρων οίκου Ισραήλ και έκαστος θυμιατήριον αυτού είχεν εν τη χειρί, και η ατμίς του θυμιάματος ανέβαινε και είπε προς με (ο Κύριος) εώρακας, υιέ ανθρώπου, ά οι Πρεσβύτεροι οίκου Ισραήλ ποιούσιν, έκαστος αυτών εν τω κοιτώνι τω κρυπτώ αυτών;… έτι όψει ανομίας μείζονας…" (Ιεζεκιήλ 8: 11 12, ίδε Αποκάλυψη 18: 10 14, Λευϊτικό 10: 1-2).

"Και εν πάση πόλει και πόλει εν Ιούδα εποίησεν υψηλά θυμιάν θεοίς αλλοτρίοις, και παρώργισαν Κύριον τον Θεόν των πατέρων αυτών" (Β΄ Παραλειπομένων 28: 25), ίδε Ιερεμίας 31: 35 (48: 35 Μασ.).

Ο Θεός παροργίζεται εάν προσφερθεί θυμίαμα σε ψευδείς θεούς, είτε σε ναό είτε κατ’ οίκον, διότι είναι ειδωλολατρία, είναι θυσία δαιμόνιων. Στον Θεό μόνο ανήκει αυτή η τιμή.

Προσφορά δια τού Κλήρου

"Και ως κατίσχυσεν, υψώθη η καρδία αυτού (τού Οζίου) του καταφθείραι, και ηδίκησεν εν Κυρίω Θεω αυτού και εισήλθεν εις τον ναόν Κυρίου θυμιάσαι επί το θυσιαστήριον των θυμιαμάτων. Και εισήλθεν οπίσω αυτού Αζαρίας ο ιερεύς και μετ' αυτού ιερείς του Κυρίου ογδοήκοντα υιοί δυνατοί και έστησαν επί Οζίαν τον βασιλέα και είπαν αυτώ· ου σοί, Οζία, θυμιάσαι τω Κυρίω, αλλ' ή τοις ιερεύσιν υιοίς Ααρών τοις ηγιασμένοις θυμιάσαι... και ιδού αυτός λεπρός εν τω μετώπω" (Β΄ Παραλειπομένων 26: 16-21).

Το δικαίωμα θυμιάν στις λατρευτικές συνάξεις ανήκει σον κλήρο. Ο Θεός ανέθεσε γενικώς στους ιερείς να καίουν θυμίαμα, απαγορεύοντας τούτο αυστηρώς στους μη έχοντας την ιεροσύνη.

"Εγένετο δε εν τω ιερατεύειν αυτόν εν τη τάξει τής εφημερίας αυτού έναντι τού Θεού, κατά το έθος τής ιερατείας έλαχε τού θυμιάσαι εισελθών εις τον Ναόν τού Κυρίου" (Λουκάς 1: 8-9).

Ο Ζαχαρίας ο ιερεύς εισέρχεται να θυμιάσει στον Ναό καθώς ήτο διατεταγμένο (Α΄ Παραλειπομένων 24: 10) διότι κατήγετο εκ τής εφημερίας Αβιά.

Στις κατ' ιδίαν προσευχές δυνάμεθα να καίωμε θυμίαμα όπως λέγει ο Ψαλμός 140: 2 τιμητικώς, και όχι λατρευτικώς, όπως προσφέρει αυτό ο κλήρος.