64. Πώς πρέπει να στέκονται οι πιστοί στις ιερές ακολουθίες, πώς πρέπει να προσεύχονται και ποια καθήκοντα έχουν αυτοί που πηγαίνουν στην Εκκλησία;

Πρέπει οι πιστοί να στέκονται στην Εκκλησία με πίστη, με φόβο Θεού και με προσοχή. Έχουν καθήκον, όσο μπορούν να βιάζουν τον εαυτόν των να προσεύχονται χωρίς διασκορπισμό του νου και με καρδιακή αίσθηση.

Τα καθήκοντα επίσης των χριστιανών που πηγαίνουν στην Εκκλησία είναι:

•           Να είναι συμφιλιωμένοι με όλους τους ανθρώπους και να ζητούν συγχώρηση σε όσους έφταιξαν.

•           Να διατηρούν αγνότητα σχέσεων τουλάχιστον δύο ήμερες πριν πάνε στην Εκκλησία και μία ήμερα τουλάχιστον όταν γυρίζουν από την Εκκλησία.

•           Να πηγαίνουν στις ιερές ακολουθίες πολύ πρωί για να έχουν καιρό να αφοσιωθούν με ησυχία και να ακούσουν την ακολουθία του όρθρου.

•           Κάθε χριστιανός να προσκομίζει, κατά την δύναμη του, ένα δώρο στον Κύριο - έστω το πιο μικρό - σαν θυσία και προσφορά από τους κόπους των χεριών του.

•           Να δίνη ονόματα για μνημόνευση και να ζητά από τον ιερέα να του βγάλει μερίδα για τους ζώντας και νεκρούς της οικογενείας του.

•           Στην Εκκλησία οι πιστοί υποχρεούνται να στέκονται με σεμνότητα, οι άνδρες στο δεξιό μέρος, ενώ οι γυναίκες στο αριστερό.

•           Να είναι ντυμένοι με καθαρά και σεμνά ενδύματα, ενώ οι γυναίκες να φορούν μανδήλι στο κεφάλι και με ταπεινή την όψη.

•           Στον καιρό της ακολουθίας απαγορεύεται να ομιλούν, εκτός μεγάλης ανάγκης.

•           Όταν αρχίσει η Θεία Λειτουργία, οι πιστοί πρέπει να μένουν καθένας στον τόπο του και να μη προσκυνούν τις άγιες εικόνες.

•           Να ακούουν την Θεία Λειτουργία με μεγάλη ευλάβεια και να παρακολουθούν τις προσευχές και ψαλμωδίες του χορού.

•           Να ακούουν με προσοχή το Αποστολικό ανάγνωσμα, το Ιερό Ευαγγέλιο, καθώς και το κήρυγμα.

•           Να μην εξέρχονται από την Εκκλησία, πριν τελειώσει ή Θεία Λειτουργία, εκτός από μεγάλη ανάγκη.

•           Οι προετοιμασμένοι με εξομολόγηση πιστοί για την Θεία Κοινωνία να διαβάζουν τις κατάλληλες προσευχές της Θείας Μεταλήψεως στο σπίτι των και πριν πλησιάσουν στα Άγια, να ζητούν συγχώρηση από όλους τους πιστούς.

•           Μετά την Θεία Κοινωνία, όσοι κοινώνησαν να διαβάζουν τις ευχές της ευχαριστίας περνώντας την ημέρα εκείνη με χαρά πνευματική και να φυλάγονται από οποιονδήποτε πειρασμό.

•           Οι γονείς να οδηγούν τακτικά τα παιδιά των στην Εκκλησία, φροντίζοντας να τα κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων.

•           Μετά το τέλος των ιερών ακολουθιών, οι χριστιανοί να επιστρέφουν με ευλάβεια στα σπίτια τους, διερχόμενοι την ημέρα των με ιερές σκέψεις, αναγνώσεις πνευματικών βιβλίων και επισκέψεις των ασθενών.

•           Υποχρεούνται επίσης να λέγουν και στους άλλους οικείους των που δεν ήλθαν στην Εκκλησία, τι άκουσαν και τι διδάχθηκαν στην Εκκλησία από τα τροπάρια, τις αναγνώσεις και το κήρυγμα.

Αυτά είναι τα σπουδαιότερα καθήκοντα των πιστών, που πηγαίνουν τις Κυριακές και εορτές στην Εκκλησία.

65. Ποια είναι η βαθύτερη σημασία μυστηρίου και δόγματος στην Θεία Λειτουργία;

Η Θεία και Ιερά Λειτουργία στην μυστική της έννοια μας τοποθετεί μπροστά σ' ολόκληρο τον δογματικό και πνευματικό θησαυρό της Ορθόδοξου Εκκλησίας μας.

Ο πρώτος αξιοσημείωτος χαρακτήρ της Θείας Λειτουργίας είναι ότι αυτή η λειτουργική θυσία είναι εξ ολοκλήρου ταυτόσημος με την θυσία του Γολγοθά, με μόνη την διαφορά ότι η θυσία του Χριστού ήταν αιματηρά, ενώ η λειτουργική θυσία είναι αναίμακτος.

Κατόπιν, η θυσία του Γολγοθά επιτελέσθηκε μία φορά και είχε την δύναμη να εξαλείψει όλες τις αμαρτίες του κόσμου, ενώ η λειτουργική θυσία επιτελείται αδιάκοπα μέχρι της συντέλειας των αιώνων και έχει πρωταρχικό σκοπό να δώσει στο κάθε πιστό την σωτηρία, που προήλθε από τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό με την θυσία του Αίματός Του.

Η Θεία Λειτουργία έχει τον χαρακτήρα της θυσίας και του δείπνου.

Το ψωμί και το κρασί μετατρέπονται με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος σε Σώμα καν Αίμα Χριστού, τα οποία κατόπιν κοινωνούν δωρεάν, όσοι είναι άξιοι.

Γι' αυτό η Θεία Κοινωνία ονομάζεται ακόμη:

•           Ευχαριστία,

•           Δείπνο Κυρίου,

•           Ποτήριο Ευλογίας,

•           Συμπόσιο Αγάπης,

•           Αγία Κοινωνία κ.λ.π.

(Βλέπε περισσότερα στην «Θεία Λειτουργία» του Αγίου Νικολάου Καβάσιλα).

66. H Θεία Λειτουργία προσφέρεται μόνο για την συγχώρηση των μνημονευομένων ζώντων και νεκρών, ή και για την συγχώρηση και σωτηρία όλων των ανθρώπων;

Η Θεία Λειτουργία προσφέρεται ως θυσία μόνο για τους πιστούς χριστιανούς.

Στο πρώτο μέρος της Λειτουργίας μπορούν να στέκονται και οι αβάπτιστοι δηλ. οι κατηχούμενοι.

Κατά την διάρκειά της λέγονται προσευχές για την σωτηρία όλων των ανθρώπων, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος.

Στην Θεία Λειτουργία μνημονεύονται οι πιστοί χριστιανοί και σ' όσους επιτρέπουν οι Ιεροί Κανόνες.

67. Τι μας λέγουν οι Άγιοι Πατέρες για τον σκοπό και την σπουδαιότητα της Θείας Λειτουργίας;

Δεν υπάρχει σ' εμάς τίποτε πιο ωφέλιμο και αγαπητό στον Θεό από την θυσία της Θείας Λειτουργίας, διότι αυτή είναι το έργο του Σωτήρος και η ανάσταση των ανθρώπων και η ένωσή Του με εμάς.

Η Θεία Λειτουργία είναι υπεράνω απ' όλες τις προσευχές και δοξολογίες, είναι θείο μυστήριο, διότι είναι το πλήρωμα της προσευχής που γίνεται στην Εκκλησία και αυτή είναι η ακολουθία που γίνεται τις περισσότερες φορές στην ζωή μας, κατά τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης.

Η Θεία Λειτουργία είναι το μέσον, το επιστέγασμα και το πλήρωμα των άλλων ακολουθιών, με τις οποίες προσφέρουμε δόξα και ευχαριστία στον Θεό.

Αυτή θα είναι πάντοτε η μόνη χριστιανική Ιερουργία που είναι θεμελιωμένη και τελειωμένη από τον ίδιο τον Σωτήρα μας και ονομάζεται ακόμη στέφος των άλλων επτά εκκλησιαστικών ακολουθιών.

Στον κατάλληλο καιρό της Θείας Λειτουργίας μετατρέπονται τα προσφερόμενα δώρα σε Σώμα και Αίμα Χριστού.

Με αύτη την Θυσία λαμβάνουμε τα Θεία Μυστήρια, όσες φορές είμεθα έτοιμοι πνευματικά.

Απ' αυτή την Θυσία συμμετέχουν και οι νεκροί που τελειώθηκαν με την ορθόδοξο πίστη, με τρόπο αόρατο, κατά την μνημόνευση στο Άγιο Βήμα για την συγχώρηση των αμαρτιών των.

68. Ποίοι μπορούν να μνημονευθούν στην Θεία Λειτουργία και ποίοι δεν μπορούν από τους ζώντας και τους νεκρούς;

Στην Θεία Λειτουργία μπορούν να μνημονευθούν όλοι οι πιστοί χριστιανοί, που δεν έχουν υποπέσει σε συγκεκριμένο κανονικό παράπτωμα.

Από τους ζώντας δεν μνημονεύονται:

• οι ειδωλολάτρες,

• οι άπιστοι,

• οι αποστάται,

• οι αιρετικοί,

• οι αβάπτιστοι,

• αυτοί που αμάρτησαν κατά του Αγίου Πνεύματος, δηλ. οι βλάσφημοι του Θεού

• και εχθροί της αληθείας με επίγνωση και θέληση της πράξεως τους.

• Δεν μνημονεύονται επίσης ούτε αυτοί που συζούν αστεφάνωτοι.

Από τους νεκρούς δεν μνημονεύονται στην Εκκλησία:

• όσοι πέθαναν στην απιστία,

• στην αίρεση,

• οι αυτόχειρες,

• τα αβάπτιστα παιδιά

• και όσα πέθαναν από εκτρώσεις.