Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Πατερικά, Δόγματα και Θεολογία

Μέρος 1^ο

Περί Θειας και Θεοποιού Μεθέξεως ή περί τής Θείας και Υπερφυούς απλότητος

Τα ζώα και τα άψυχα δεν μετέχουν αγιότητας

Αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά

Κείμενο - Μετάφραση

Πηγή αρχαίου κειμένου: ΕΠΕ τ. 3 κεφ. 41. Σελ. 212-215.

Φασί γαρ προς ημάς:

«Ει την εν τοις Αγίοις χάριν άκτιστον δι' ουδέν άλλο λέγετε, ή ότι μετέχουσι Θεού, πάντα δε τα κτίσματα μετέχει του Θεού (και γαρ δια πάντων διήκει και πάσι μεταδίδωσι, τοις μεν τού είναι, τοις δε προς τω είναι και τού ζην αισθητικώς ή λογικώς ή νοερώς), Άκτιστον έσται τούτοις άπασι, τοις μεν το είναι, τοις δε το ζην, τοις δε προς τούτοις και το λογίζεσθαι και το νοείν».

Ημείς δε τοις Αγίοις συμφωνούντες ουδεμίας αν αυτούς ηξιώσαμεν απολογίας· πίστις γαρ ηγείται των Χριστιανικών δογμάτων, αλλ' ουκ απόδειξις. Δια δε τους εκ της πιθανολογίας εκείνων παρασυρομένους ανθυπενεγκείν δέον αν είη προς αυτούς, ως:

Ει την εν τοις Αγίοις θεουργόν χάριν, ω βέλτιστοι, δια τούτο λέγετε κτιστήν, επεί πάντα τα κτιστά μετέχει τού Θεού, πάνθ’ υμίν άγια κληθήσεται και θεοποιηθήσεται πάσα κτίσις παρ’ υμών· ου γαρ τα λογικά μόνον έσται άγια, μάλλον δε των λογικών οι της θεοποιού δωρεάς τού Πνεύματος μετεσχηκότες, αλλά και τα άλογα και προς τούτοις τα άψυχα.

Τι γαρ είπερ έτερον ετέρου βελτίονος μετείληχεν υπάρξεώς τε και ζωής; Καν τοις αγίοις ίδοις αν διαφοράν. Ουκούν αγιωτέρα μεν σοι μέλιττα της μυίας, μελίττης δε αμνάς, αμνάδος δ' έτερ’ άττα, και τούτων άνθρωπος, καν Ιεζάβελ ή τυχόν. Και πάλιν, μύρμηξ κωνώπων αγιώτερος, του δε κριός, ει δε βούλει ταύρος ή ελέφας ή τι των θηρίων έτερον, των αύθις άνθρωπος, καν ή κατά τον Αχαάβ.

1. Εμπρός λοιπόν τώρα, ας προβάλουμε αυτό που λένε φανερά κάποιοι και θεωρούν ότι προκαλεί απορία.

Επειδή μάς λένε:

«Αν λέτε τη Χάρη που βρίσκεται μέσα στους Αγίους Άκτιστη, δεν λέτε τίποτα άλλο, παρά μόνο ότι όλα τα κτίσματα μετέχουν του Θεού, επειδή ο Θεός διέρχεται μέσα απ' όλα και μεταδίδει σε όλα, σε άλλα μεν το "είναι", σε άλλα δε εκτός από το "είναι" και τη ζωή, αισθητικά ή λογικά ή νοερά. Τότε θα είναι Άκτιστο σε όλα αυτά, σε άλλα μεν το "είναι", σε άλλα η ζωή, και σε άλλα απ' αυτά, (μαζί με τα προηγούμενα), και η σκέψη και η λογική».

Όσο για εμάς, συμφωνώντας με τους Αγίους, δεν θα τους αξιώναμε καμιάς συλλογιστικής απαντήσεως· επειδή στα Χριστιανικά δόγματα κυριαρχεί η πίστη, και όχι η απόδειξη. Για χάρη όμως των παρασυρόμενων από την επιχειρηματολογία εκείνων, χρειάζεται να απαντήσουμε προς αυτούς ως εξής:

Ώ λαμπρότατοι, αν λέτε κτιστή τη θεουργό Χάρη στους Αγίους, επειδή όλα τα κτιστά μετέχουν του Θεού, τότε όλα θα ονομασθούν από σάς άγια και θα θεοποιηθεί από σάς όλη η κτίση! Επειδή δεν θα είναι άγια μόνο τα λογικά, με την μεγαλύτερη μετοχή τής θεοποιού δωρεάς τού Πνεύματος σε κάποιους από τους λογικούς, αλλά και τα άλογα, καθώς επίσης μαζί με αυτά και τα άψυχα.

Τι σημασία έχει αν το ένα έχει λάβει καλύτερη ύπαρξη και ζωή από το άλλο; Θα παρατηρήσεις μάλιστα διαφορά και στα άγια. Έτσι θα σού φανεί αγιότερη η μέλισσα από τη μυΐγα, η προβατίνα από τη μέλισσα, άλλα πράγματα από την αμνάδα, και από αυτά ο άνθρωπος, έστω και αν τύχει να είναι Ιεζάβελ. Και επίσης, το μυρμήγκι είναι αγιότερο από τα κουνούπια, και από τα κουνούπια ο κριός· και αν θέλεις ο ταύρος ή ο ελέφαντας ή άλλο θηρίο· κι από αυτά πάλι ο άνθρωπος, ακόμη και αν είναι σάν τον Αχαάβ.