1. Τι είναι η ευχή τής καρδιάς

Η Ευχή δεν είναι μορφή διαλογισμού ή άσκηση αυτοσυγκέντρωσης, ούτε προσπάθεια ψυχολογικής χαλάρωσης, αλλά είναι:

• Συνάντηση με τον Θεό. Λέγοντας λοιπόν την Ευχή ας προετοιμαζόμαστε παράλληλα γι’ αυτήν τη συνάντηση. Πώς; Με την μετάνοια, την εξομολόγηση, το ταπεινό φρόνημα.
• Αναζήτηση του θείου ελέους. Ας συγχωρούμε λοιπόν κι εμείς όσους μας έφταιξαν για να συγχωρηθούμε, και ας γινόμαστε ελεήμονες και παρηγορητικοί στους άλλους, αφού έλεος και παρηγοριά ζητούμε.
• Προσμονή της θείας Χάριτος. Ας μην την απομακρύνουμε λοιπόν όταν μας επισκέπτεται, με την κατάκριση και την υπερηφάνεια και με άλλες αμαρτίες που τη διώχνουν, για να μη γίνεται μάταιος ο κόπος μας, αλλά με την προσοχή στις αισθήσεις μας, με την κατά δύναμιν άσκηση και εγκράτεια και υπό την καθοδήγηση πνευματικού πατρός ας αποφεύγουμε με τη βοήθεια του Θεού την αμαρτία και ας υπακούομε στις εντολές του Σωτήρα μας, που μας λέει: «Σας δίνω μια νέα εντολή, να αγαπάτε ο ένας τον άλλο. Όπως σας αγάπησα εγώ, να αγαπάτε κι εσείς ο ένας τον άλλο. Έτσι θα σας ξεχωρίζουν όλοι πως είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο» (Ιω.13,34-35).

Όταν αγωνιζόμαστε να ευαρεστήσουμε το Θεό συναισθανόμαστε τη δική μας αδυναμία και την ανάγκη της θείας βοήθειας και αυθόρμητα αρχίζουμε να αναζητούμε το θείο έλεος. Τότε, ας περιορίζουμε τα άσκοπα λόγια κι ας προσπαθούμε να απομακρύνουμε τις περιττές σκέψεις (κακές ή καλές αφού και οι καλές ακόμη σκέψεις αποσπούν τον νου από την συγκέντρωσή του και ανοίγουν το δρόμο για να εισέλθει ο διάβολος και να διακόψει το ιερό έργο της προσευχής) και με εμπιστοσύνη προς το Θεάνθρωπο Λυτρωτή μας ας κράζουμε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Του Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλό».

2. Η εργασία τής ευχής

Αρχίζουμε λοιπόν να προφέρουμε την Ευχή στην αρχή με το στόμα, ενώ ο νους μας συγκεντρώνει την προσοχή του μόνο στο νόημα των λέξεων. Η φωνή που βγαίνει από το στόμα, βοηθά τον νου να συγκεντρώνεται πάνω στις λέξεις (Κύριε Ιησού... κλπ.) και ο νους με τη σειρά του αρχίζει σιγά-σιγά να τις προσέχει.

Παρότι καθένας μπορεί να προφέρει την Ευχή όπως αισθάνεται καλύτερα κάθε φορά, τον πρώτο καιρό ένας σύντομος ρυθμός επανάληψης μπορεί να διευκολύνει την απερίσπαστη προσευχή, επειδή δεν προλαβαίνουν, τρόπον τινά, διάφοροι λογισμοί να σχηματιστούν ή να παρεμβληθούν ανάμεσα στην ευχή.

Στην αρχή είναι σημαντικό να επιμένουμε κυρίως στην ποσότητα και όχι τόσο στην ποιότητα, χωρίς βέβαια και να την παραθεωρούμε.

Ας μη δίνουμε προσοχή σε λογισμούς που μας αποθαρρύνουν να λέμε την Ευχή όπως «αφού μόλις πάμε να προσευχηθούμε αρχίζουν οι πονηροί λογισμοί, οι κακίες κτλ., μήπως προσευχόμενοι με αυτόν τον τρόπο αμαρτάνουμε και είναι προτιμότερο να μην προσευχηθούμε;» ή «τι νόημα έχει να λέμε την Ευχή όταν δεν την καταλαβαίνουμε, αφού το μυαλό μας γυρίζει παντού;». Όμως ο νους μας θα γυρίζει εδώ κι εκεί εφόσον είμαστε ακόμη αρχάριοι στην πνευματική ζωή. Εμείς ταπεινά, ήρεμα, χωρίς ταραχή, ας τον επαναφέρουμε στην Ευχή, όποτε το αντιλαμβανόμαστε.

Με υπομονή, χωρίς να χάνουμε το θάρρος μας και να απελπιζόμαστε, χωρίς να νομίζουμε ότι είναι μάταιος ο κόπος μας, να επιμένουμε να λέμε την Ευχή. Έστω και ξερά, τυπικά, ψυχρά. Τώρα θα μάθουμε την συνήθεια της προσευχής. Στο αρχικό επίπεδο ανήκει η επιμονή στην Ευχή. Να μη σφιγγόμαστε, να μη πιεζόμαστε, να μη προσπαθούμε να φτάσουμε τάχα σε μεγάλα μέτρα. Η ποιότητα θα έλθει αργότερα. Η Ευχή επαναλαμβανόμενη πολλές φορές, χιλιάδες φορές την ημέρα, σιγά-σιγά από μόνη της θα αναβλύζει εντός μας και θα εισχωρεί στο βάθος της ψυχής μας.

Ωστόσο είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι δεν πρέπει να αποδεχόμαστε κανενός είδους φαντασία, εικόνα (π.χ. του Χριστού) σχήμα, φως, εμφάνιση ή παρουσία, γιατί τόσο η φαντασία όσο και ο πονηρός μπορεί να μας εξαπατήσουν.

3. Την προφορική προσευχή επίσης βοηθούν:

• Το να προσφέρουμε στην Ευχή την πρώτη κίνηση του νου (πρωτόνοια). Αμέσως μόλις ξυπνήσουμε, πριν προλάβει ο νους να σχηματίσει οποιονδήποτε λογισμό, ας αρχίσουμε να την ψιθυρίζουμε. Σηκωθήκαμε, πάμε να πλυθούμε, να ντυθούμε, να κάνουμε τις δουλειές μας; Να λέμε ταυτόχρονα την Ευχή.
• Η αξιοποίηση του νεκρού χρόνου: Εάν δεν μπορούμε να λέμε την Ευχή αδιάλειπτα, ας γεμίζουμε τουλάχιστον το νεκρό μας χρόνο προφέροντάς την ανάμεσα ή παράλληλα με τις παντός είδους δραστηριότητές μας (κάνοντας δουλειές, περπατώντας, κτλ.). Θα αγιαστεί η μέρα μας, ο χρόνος μας, η ύπαρξή μας. Και η νύκτα, όταν θα σταθούμε ήσυχα πλέον στο δωμάτιό μας για προσευχή, θα μας δώσει πολλούς καρπούς.
• Το πρόγραμμα: Σε ένα ήσυχο μέρος, την ίδια ώρα κάθε ημέρα, είτε έχουμε διάθεση είτε όχι, είτε πέσαμε σε οποιανδήποτε αμαρτία, είτε είμαστε αναστατωμένοι κλπ., ας αφιερώνουμε συστηματικά και με συνέπεια λίγο χρόνο (π.χ. πέντε λεπτά) τον οποίο θα αυξάνουμε προοδευτικά, για να συγκεντρωθούμε αποκλειστικά στην Ευχή. Τότε θα έλθουν στο νου όλες οι δουλειές που έχουμε και θα παρουσιαστούν όσα άλλα εμπόδια. Ας διευθετούμε τα πράγματα (όσο εξαρτάται από μας) έτσι, ώστε με κανένα τρόπο να μην αθετούμε το πρόγραμμά μας.

Όμως εμείς ας μην αποσκοπούμε τόσο στους καρπούς, αλλά ας προφέρουμε το όνομα του Ιησού μας από ευγνωμοσύνη περισσότερο παρά από υπολογισμό, αυθόρμητα μάλλον παρά με υστεροβουλία, ως απάντηση στην αγάπη του Κυρίου μας, που όχι μόνο μας έπλασε και μας χάρισε τόσα δώρα  όλη τη δημιουργία Του  αλλά κι όταν Τον εγκαταλείψαμε ενανθρώπησε και έπαθε για μας, κι όποτε μετανοούμε ειλικρινά και επιστρέφουμε σε Εκείνον, μας δέχεται με αγάπη, για να μας σώσει και να μας δώσει τη δική Του χαρά.

Λοιπόν, αδελφοί μου! Ας ακούσουμε τον Κύριο που μας λέει: «Ως τώρα δε ζητήσατε τίποτα στο όνομά μου, να ζητάτε και θα παίρνετε, κι έτσι η χαρά σας θα είναι πλήρης». (Ιω. 16,24). Δεν απαιτείται πολύς κόπος. Λίγη σιωπή από τα περιττά λόγια χρειάζεται και λίγη προσοχή πάνω στο νου μας, για να μη γυρίζει εδώ κι εκεί. Κι ύστερα, έχοντας συναίσθηση ότι βρισκόμαστε ενώπιόν Του και μας ακούει, με αίσθηση μετανοίας  όσο μπορούμε  ας αρχίσουμε με το στόμα απαλά, γλυκά, παρακλητικά, να Τον καλούμε.

Σε μας ανήκει μόνο η «πράξη» της Ευχής  η προσπάθεια να την λέμε παντού και πάντοτε, όπως και αν είμαστε, ό,τι και αν κάνουμε, όρθιοι, καθήμενοι, ξαπλωμένοι κλπ. Απλά, ταπεινά, ας προφέρουμε την Ευχή κι εκείνη θα μας διδάξει πώς να τη λέμε. Τα υπόλοιπα είναι του Θεού, που βλέποντας την καλή μας προαίρεση, θα μας βοηθήσει. Κι έτσι, θα συνεργήσει η Ευχή μαζί με τον προσωπικό αγώνα της τήρησης των εντολών του Χριστού και τη χάρη των μυστηρίων στην ένωση μας με τον γλυκύτατο Ιησού.

Αμήν.