Παλιά οικογενειακή φωτογραφία του 1945 από ΕΔΩ

Αύριο συμπληρώνονται 10 χρόνια από τον θάνατο του πατέρα μου. Ένιωσα την ημέρα να πλησιάζει εδώ και μερικές εβδομάδες. Αναπολούσα επίσης τον λόγο που την νιώθω με τόση συγκίνηση. Η αλήθεια είναι πως γνωρίζουμε ένα γονέα με μοναδικό τρόπο – μάλιστα κατά τρόπο που διαφέρει ακόμη και από αυτόν που γνωρίζουμε τα αδέρφια μας. Αυτόν που γνωρίζουμε δεν είναι ποτέ το άτομο όπως υφίσταται, δηλαδή ο πλήρης εαυτός του. Τον γνωρίζουμε, μόνο όπως παρίσταται εντός μας.  Έτσι, πολλά από αυτά που νιώθω για τον πατέρα μου έχουν τις ρίζες τους στις εμπειρίες ενός μικρού αγοριού και εκείνου του ξένου/άνδρα που παρίσταται εντός μου. Ανάλογα με την φύση εκείνων των εμπειριών, είναι πολύ πιθανό να χρειαστούν χρόνια (ή μια ολόκληρη ζωή) προσπαθώντας να εξηγήσετε αυτήν την πρωτογενή σχέση – εξετάζοντας την μνήμη μας, κατανοώντας, ξεμπλέκοντας, ευλογώντας, πενθώντας…   Νομίζω πως ποτέ δεν ξεκαθαρίζεται πραγματικά, για τον απλούστατο λόγο πως εμείς οι ίδιοι είμαστε ένας κινούμενος στόχος, μια δυναμική γραμμή διαχρονικά που ποτέ δεν ξεκαθαρίζεται πλήρως.. ίσως μόνο όταν φθάσει στο τέλος της.

Η μαρτυρία των Γραφών:

«Αγαπητοί, νυν τέκνα Θεού εσμεν, και ούπω εφανερώθη τι εσόμεθα· οίδαμεν δε ότι εάν φανερωθή, όμοιοι αυτώ εσόμεθα, ότι οψόμεθα αυτόν καθώς εστι». (Α’ Ιωάννη 3: 2)

«Τα άνω φρονείτε, μη τα επί της γης. απεθάνετε γαρ, και η ζωή υμών κέκρυπται συν τω Χριστω εν τω Θεω· όταν ο Χριστός φανερωθή, η ζωή ημών, τότε και υμείς συν αυτω φανερωθήσεσθε εν δόξη.» (Κολoσσαείς 3: 2–4)

Το ποιοι είμαστε, και το τι θα είμαστε, μας είναι άγνωστα, ένα μυστήριο κρυμμένο εν Χριστώ, που θα αποκαλυφθεί μόνο στο τέλος. Ο Άγιος Ιωάννης μας προσφέρει την χαρούμενη υπόσχεση πως  «όμοιοι αυτώ εσόμεθα», όπως επίσης μας λέει ο Απόστολος Παύλος, πως «θα εμφανιστούμε μαζί Του, εν δόξη».

Έχω επίσης σκεφθεί εκτενώς περί της πραγματικότητας του «εαυτού» ο οποίος σώζεται με αυτόν τον τρόπο. Το ποιος είμαι εγώ, είναι κρυμμένο με τον Χριστό, εν Θεώ, αλλά είναι και η κρυψώνα για πολλά περισσότερα (ή για πολλούς περισσότερους) – καθώς επίσης γνωρίζω πως το «ποιος» είμαι δεν μπορεί να γίνει κατανοητό χωρίς αναφορά στο αγόρι που κουβαλάει τον πατέρα του μέσα του (ή κάποιο μικρό κομμάτι του πατέρα του). Αυτό το αγόρι/άνδρας ταυτόχρονα «κουβαλάει» μέσα του και μητέρα, αδέλφια, σύζυγο, παιδιά και τόσους άλλους. Δεν είμαστε, αυστηρά μιλώντας, «άτομα», αλλά ένα ολόκληρο χωριό, το οποίο απαρτίζεται από τόσους πολλούς άλλους, ή έστω κάποια μικρά κομμάτια τους. Εν ολίγοις, δεν μπορώ να σωθώ χωρίς αυτούς, ούτε μπορεί η δική μου σωτηρία να μην σώζει και αυτούς κατά κάποιον τρόπο.

Ο Άγιος Σιλουανός έχει γράψει για αυτό που αποκαλούσε «ο όλος Αδάμ», εννοώντας ολόκληρη την ανθρωπότητα διαχρονικά. Έμοιαζε να έχει μια βαθιά αίσθηση, όχι μόνο πως βρισκόμαστε σε μια σχέση με τους άλλους, αλλά και πως εμείς οι ίδιοι είμαστε οι άλλοι  - όλοι οι άλλοι.  Η ιστορία των ζωών μας είναι πάντα στον πληθυντικό.

Τα τελευταία χρόνια έφυγαν από τη ζωή πολλοί φίλοι μου, άνθρωποι από το παρελθόν μου που ήσαν σημαντικοί στη ζωή μου, άνθρωποι που θα έπρεπε να τους συμπεριλάβω αν θα επιδίωκα να πω σε κάποιον «ποιος είμαι».  Έχω διαπιστώσει πως όταν προσεύχομαι, τα δικά τους ονόματα έρχονται πριν από όλα τα άλλα ονόματα - ακόμα και των γονιών και των παππούδων μου - και βρίσκονται στην κορυφή μιας λίστας μνημόνευσης που μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο. Το ότι μπορώ να αναφέρω μόνο λίγους από αυτούς, μου φαίνεται σαν μέτρο της μικρότητας της καρδιάς μου. Δεν μπορώ σαν τον Σιλουανό να μιλήσω για τον όλο Αδάμ γενικεύοντας. Από την άλλη, μπορώ να φαντασθώ τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό, σε περίπτωση που μια καρδιά θα ήταν περισσότερο ευρύχωρη...

Έτσι πιστεύω πως είναι η καρδιά του Χριστού, ο Οποίος προσευχήθηκε για όλους μας («Πατέρα, συγχώρεσέ τους») από το νεκροκρέβατο του Σταυρού.

Μόνο Εκείνος θα μπορούσε να πει: «Πριν από τον Αβραάμ, Εγώ είμαι», και μόνο Εκείνος είναι πλήρως και εντελώς ο όλος Αδάμ. Το ότι μπορεί να ονομασθεί «ο Δεύτερος Αδάμ» από τον Απόστολο Παύλο είναι κάτι βαθύτατο από μόνο του. Ο ένσαρκος Θεός παίρνει το όνομα ενός άλλου άνδρα (Αδάμ) προκειμένου να ονομάσει τον Εαυτό Του, και έτσι να προσλαμβάνει το όνομα κάθε ανδρός και κάθε γυναίκας, προκειμένου να σωθούν όλοι.

Όλα αυτά είναι κρυμμένα μαζί με Εκείνον, περιμένοντας να αποκαλυφθούν την έσχατη ημέρα. Τότε θα γνωρίσουμε επιτέλους ποιοι είμαστε (ποιοι απαρτίζουν την ζωή μας), και να δούμε περί τίνος πράγματος ήταν αυτό το μεγάλο ταξίδι.  Σήμερα όμως, αναπολώ μόνο ένα μικρό μέρος αυτού του ταξιδιού, που φέρει το όνομα του πατέρα μου, όπως ακριβώς και εκείνος θα αναπολούσε το όνομα του δικού του πατέρα.

Όταν πέθανε ο παππούς μου, η μητέρα μου με κάλεσε με κάποια ανησυχία. Είπε: «Ο πατέρας σου πηγαίνει στον τάφο κάθε μέρα και κάθεται εκεί. Ανησυχώ για αυτό.» Την διαβεβαίωσα πως ήταν φυσιολογικό. Μετά από μερικούς μήνες, σταμάτησε να πηγαίνει κάθε μέρα και τα πράγματα επέστρεψαν σε αυτό που έμοιαζε αποδεκτό για εκείνη. Δεν ξέρω τι κουβέντες ανταλλάχθηκαν μεταξύ του πατέρα μου και του πατέρα του σε εκείνο τον τάφο. Το ότι αφιερώθηκαν πολλές ώρες υποδηλώνει πολλά.

Το να συγκεντρώσω τον όλο Αδάμ μέσα στον Χριστό είναι έργο μιας ζωής - πιθανώς έργο διαχρονικό.