Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος κοιμήθηκε το Σάββατο στις 25/1/2025 σε ηλικία 95 ετών, μετά από πολυήμερη νοσηλεία στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» όπου είχε μεταφερθεί εσπευσμένα από τα Τίρανα.

Άφησε πίσω του σημαντικό έργο για την Ορθοδοξία, έδρασε ως ιεραπόστολος σε χώρες της Αφρικής και ήταν υπέρμαχος της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των κοινοτήτων με διαφορετικές θρησκευτικές και άλλες πεποιθήσεις.

Πρωτοστάτησε στη σύγχρονη αναζωπύρωση της ορθοδόξου εξωτερικής ιεραποστολής, ανέπτυξε ευρύτατο ιεραποστολικό και κοινωνικό έργο και αναγνωρίστηκε «Μέγας Ευεργέτης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας (2009).

Ως Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, κατόρθωσε, παρά τις τεράστιες δυσκολίες, να ανασυστήσει τη διαλυμένη επί 23 χρόνια Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας.

Ουσιαστικά όμως παρέμεινε ως το τέλος τής επίγειας ζωής του ένας Ιεραπόστολος!

Η ζωή και το έργο του

Απόσπασμα από: https://www.in.gr/2025/01/25/

Ποιος ήταν ο Αναστάσιος

Ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος (Γιαννουλάτος) γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1929, στον Πειραιά.

Ήταν απόφοιτος του B’ Γυμνασίου Αρρένων Αθηνών και μετά την ολοκλήρωση των εγκύκλιων μαθημάτων του, σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου όπου και έλαβε το πτυχίο του το 1952.

Παράλληλα με τις θεολογικές του σπουδές αναμείχθηκε με οργανώσεις ορθόδοξης νεολαίας.

Το 1959 ίδρυσε και διεύθυνε το πρώτο ιεραποστολικό περιοδικό στην Ελλάδα με τίτλο Πορευθέντες, και τρία χρόνια αργότερα το ομότιτλο «Διορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο», από το οποίο ξεκίνησε η ελληνόφωνη ιεραποστολική αφύπνιση κατά τον 20ό αιώνα.

Το 1960 χειροτονήθηκε Διάκονος και Πρεσβύτερος ενώ το 1964 χειροθετήθηκε Αρχιμανδρίτης.

Ιεραπόστολος στην Ουγκάντα

Παράλληλα ξεκίνησε ιεραποστολικές εξορμήσεις στην Αφρική και κυρίως στην Ουγκάντα.

Εκεί έμαθε τις τοπικές διαλέκτους, αναγκάστηκε όμως να αποχωρήσει όταν προσβλήθηκε από ελονοσία.

Στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις Φιλοσοφικές Σχολές του Πανεπιστημίου του Αμβούργου και του Μαρβούργου στη Γερμανία (1965-1969) ως υπότροφος του γερμανικού Ιδρύματος Alexander von Humboldt, στη θρησκειολογία, την εθνολογία και την ιεραποστολική.

Ακόμη, κατείχε εντολή διδασκαλίας του μαθήματος της νεοελληνικής γλώσσας και φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Μαρβούργου στη Γερμανία (1966-69).

Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα οργάνωσε και διεύθυνε το Διορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο «Πορευθέντες» καθώς επίσης και το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Αθήνα (1971-1975). Η προσφορά του αναγνωρίστηκε σύντομα με τη χειροτονία του σε επίσκοπο Ανδρούσης το 1972.

Τον ίδιο χρόνο ορίστηκε έκτακτος καθηγητής Ιστορίας των Θρησκευμάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από το οποίο αποχώρησε το 1997 όταν και ονομάστηκε ομότιμος καθηγητής.

Παράλληλα ανέπτυξε και επιστημονική δραστηριότητα.

Το 1981, μετά την πλήρη αποκατάσταση της υγείας του, αναχώρησε και πάλι για την Αφρική, αυτή τη φορά ως Μητροπολίτης Ανατολικής Αφρικής. Η δικαιοδοσία του εκεί περιελάμβανε την Κένυα, την Ουγκάντα και την Τανζανία, όπου πραγματοποίησε τεράστιο έργο αναφορικά με τη λειτουργία της εκεί Εκκλησίας.

Μετά από 10 χρόνια επέστρεψε στην Αθήνα.

Το μεγάλο έργο του στην Αλβανία

Ανυψώθηκε σε Μητροπολίτη Aνδρούσης (Aυγ. 1991 – Iούν. 1992) και εξελέγη Aρχιεπίσκοπος Tιράνων και πάσης Αλβανίας (24 Ιουνίου 1992).

Μέσα σε τεράστιες δυσκολίες, κατόρθωσε να ανασυγκροτήσει εκ βάθρων την Αυτοκέφαλη Eκκλησία της Aλβανίας. Διαμόρφωσε νέο Καταστατικό Χάρτη (2006).

Με επίσημη Συμφωνία με την Κυβέρνηση της Αλβανίας, η οποία έγινε νόμος του Κράτους (2009), καθορίσθηκαν οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.

Συγκροτήθηκαν πάνω από 400 ενορίες. Ίδρυσε τη Θεολογική-Iερατική Σχολή (Aκαδημία) «Aνάστασις» στο Δυρράχιο (1992), το Eκκλησιαστικό Λύκειο «Tίμιος Σταυρός», στο Aργυρόκαστρο (1998) και στο Σούκθ-Δυρράχιο (2007-18)˙ Σχολή της Βυζαντινής Μουσικής στα Τίρανα (2012). Όλα λειτουργούν σε ιδιόκτητα συγκροτήματα με οικοτροφεία.

Mόρφωσε και χειροτόνησε 168 νέους κληρικούς. Ίδρυσε Κέντρα Νεολαίας σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για τη μεταφραστική προσπάθεια, την έκδοση λειτουργικών και άλλων θρησκευτικών βιβλίων. Συνέστησε Τεχνική Υπηρεσία της Eκκλησίας και μερίμνησε για την ανοικοδόμηση 150 νέων ναών (μεγάλων και μικρών), αναστήλωσε 60 ναούς και μοναστήρια-πολιτιστικά μνημεία και επισκεύασε 160 ναούς και 70 εκκλησιαστικά κτίρια για σχολεία, νεανικά κέντρα, κέντρα υγείας, ξενώνες, εργαστήρια, συσσίτια για τους φτωχούς κ.λ.π., στο σύνολο 450 κτίρια.

Σχολεία, δρόμοι, γέφυρες έχουν την… υπογραφή του

Μερίμνησε για τη δημιουργία Εργαστηρίων της Εκκλησίας (τυπογραφείο, κηροπλαστείο, ξυλουργείο, εργαστήρια αγιογραφίας και αποκαταστάσεως εικόνων).

Αγωνίσθηκε για τη διεκδίκηση της εκκλησιαστικής περιουσίας.

Παράλληλα με την ανασύσταση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ανέπτυξε πρωτοποριακά προγράμματα στους τομείς εκπαιδεύσεως, υγείας, κοινωνικής προνοίας, αγροτικής αναπτύξεως, πολιτισμού και οικολογίας. Ίδρυσε την Ορθόδοξο Κλινική «Ευαγγελισμός» (Διαγνωστικό Ιατρικό Κέντρο) με 24 ειδικότητες και τρία πολυϊατρεία σε άλλες πόλεις.

Επίσης το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Καταρτίσεως, με έξι ειδικότητες στα Tίρανα και τέσσερις ειδικότητες στο Αργυρόκαστρο (το οποίο λειτούργησε από 1998-2008).

Φρόντισε για την κατασκευή σχολείων, δρόμων, υδραγωγείων, γεφυρών, την επισκευή δημοσίων σχολείων, κ.α.

Κατά την περίοδο 2013 – 2019 πραγματοποιήθηκε η κατασκευή τριών υδροηλεκτρικών έργων συνολικής ισχύος 19 MW (Librazhd, Llenge, Sllabinja), τα οποία συμβάλλουν στην ενίσχυση των υποδομών της χώρας και έχει σαφή κοινωνικό σκοπό.

Με τα έσοδά τους, η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας θα συνεχίσει τις πνευματικές, φιλανθρωπικές και εκπαιδευτικές προσπάθειες. Μετά την εξόφληση των δανείων ένα ποσοστό θα διατίθεται για πτωχότερες Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Τιμητικές διακρίσεις

Πρωτοστάτησε στη σύγχρονη αναζωπύρωση της ορθοδόξου εξωτερικής ιεραποστολής, ανέπτυξε ευρύτατο ιεραποστολικό και κοινωνικό έργο και αναγνωρίστηκε «Μέγας Ευεργέτης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας (2009).

Ως Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, κατόρθωσε, παρά τις τεράστιες δυσκολίες, να ανασυστήσει τη διαλυμένη επί 23 χρόνια Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας.

Το 2000 ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης, ενώ έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και παράσημα διαφόρων χωρών και Ορθοδόξων Εκκλησιών, όπως με το Αργυρούν Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών (1987), τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας (1997), το Athenagoras Human Rights Award (2001, Νέα Υόρκη) κ.ά.

*****************

Γιατί έγινε κληρικός;

Απόσπασμα από: https://www.in.gr/2025/01/25/

«Όταν ήμουν στο Γυμνάσιο, ποτέ δεν είχα σκεφτεί ακριβώς να πήγαινα στην Θεολογία και όταν οι συμμαθητές μου άκουσαν ότι θα πήγαινε Θεολογία ήταν λίγο ένα ‘σκάνδαλο’ για το σχολείο. Πήγα στο πανεπιστήμιο και συνήθως οι περισσότεροι νόμιζαν ότι θα ασχοληθώ αποκλειστικά με την επιστήμη. Αλλά κοιτάξτε, ανήκω στη γενιά εκείνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που είμαστε παιδιά εμείς. Κι όταν συνήλθαμε από όλο εκείνο το σοκ του πολέμου, μερικοί είπαμε ότι πρέπει να δοθούμε κάπως με μεγαλύτερη συνέπεια για να δουλέψουμε για την ειρήνη και για την αγάπη και για την αδελφοσύνη στον κόσμο, ακολουθώντας ένα πρότυπο. Αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε το πρότυπο του Χριστού. Όλα τα άλλα ήρθαν εντελώς απλά και φυσικά.

»Παρά Κυρίου τα διαβήματα ανθρώπου κατευθύνεται – σκέφτομαι πολύ συχνά όταν αναλογίζομαι όλη αυτή την πορεία της ζωής μου. Και πράγματι, έκανα πράγματα τα οποία δεν είχα υπολογίσει. Όταν πήγα και όταν είχα τελειώσει το πανεπιστήμιο, δεν είχα σκεφτεί ότι θα γινόμουν κληρικός. Ήρθε μια στιγμή που μου είπαν – και εγώ το κατάλαβα – ότι θα μπορούσα περισσότερο να διακονήσω την Εκκλησία μέσα από την ιδιότητα αυτή.

»Έγινα κληρικός. Η σκέψη μου ήταν να πάω και να μείνω στην Αφρική. Μάλιστα, τον Μάιο του 1964, μόλις χειροτονήθηκα Πρεσβύτερος, την ίδια μέρα έφευγα για την Ουγκάντα. Και η πρώτη λειτουργία που έκαμα ήταν σε ένα φτωχικό εκεί εκκλησάκι στην Καμπάλα, και επρόκειτο να μείνω εκεί αν δεν είχα μια άλλη, μεγάλη δοκιμασία με την υγεία μου, με ελονοσία η οποία ήρθε πάρα πολύ άσχημα και με υποχρέωσε να επιστρέψω, με ένα μεγάλο σοκ και με μία υερκόπωση, πίσω».

Τι του κληροδότησε η οικογένειά του;

«Στο σπίτι η μακαρίτισσα η μητέρα μου ήταν ένας άνθρωπος με πολύ έντονη θρησκευτικότητα και μερικές φορές διηγείτο από τη προϊστορία ίσως τη δική μου μερικά πράγματα, ότι όταν είχαν έρθει στον Πειραιά, γιατί η οικογένεια διαμορφώθηκε στην Πρέβεζα, ύστερα από μια μεγάλη δοκιμασία και δυσκολίες οικονομικές, ήρθε η ώρα που έπρεπε να γεννηθεί ένα νέο παιδί.

»Και τότε όλοι της έλεγαν – ήταν τόσο πολύ αδύνατη – πως το καλύτερο που είχε να κάνει ήταν να απαλλαγεί εγκαίρως, διότι θα γινόταν φυματική. Και εκείνη πήγαινε στην Ευαγγελίστρια του Πειραιά, παρακαλώντας ότι ‘Παναγιά μου, εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό, δώσε μου τη δύναμη για να τα βγάλω πέρα’. Και όταν ήρθε ο νεαρός, ο μικρός, της είπαν όλοι ‘μα, δεν θα έχεις να του δώσεις γάλα καν τόσο που είσαι αδύνατη’. Και τελικά, όχι απλώς ήταν πολύ υγιής, είχε όλες τις συνθήκες για να μεγαλώσει τον μικρό, αλλά όταν αργότερα της είπε ο μικρός ότι έπρεπε να φύγει για την Αφρική, θυμόταν ότι δεν μπορούσε να του αρνηθεί, διότι είχε ζήσει το ξεκίνημα αυτής της ζωής με προσευχή και υπακοή στο θέλημα του Θεού».

*********************

Το έργο του περιληπτικά

Απόσπασμα από: https://www.in.gr/2025/01/25

Αρχικά εργάσθηκε ως Πατριαρχικός Έξαρχος (Iαν. 1991 – Iούν. 1992). Ανυψώθηκε σε Μητροπολίτη Aνδρούσης (Aυγ. 1991 – Iούν. 1992) και εξελέγη Aρχιεπίσκοπος Tιράνων και πάσης Αλβανίας (24 Ιουνίου 1992).

Ο Αρχιεπίσκοπος μεταξύ άλλων ίδρυσε Κέντρα Νεολαίας σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για τη μεταφραστική προσπάθεια, την έκδοση λειτουργικών και άλλων θρησκευτικών βιβλίων. Συνέστησε Τεχνική Υπηρεσία της Eκκλησίας και μερίμνησε για την ανοικοδόμηση 150 νέων ναών (μεγάλων και μικρών), αναστήλωσε 60 ναούς και μοναστήρια-πολιτιστικά μνημεία και επισκεύασε 160 ναούς και 70 εκκλησιαστικά κτίρια για σχολεία, νεανικά κέντρα, κέντρα υγείας, ξενώνες, εργαστήρια, συσσίτια για τους φτωχούς κ.λ.π., στο σύνολο 450 κτίρια. Ανέπτυξε τη φιλανθρωπική μέριμνα της Εκκλησίας, με διανομή εκατοντάδων τόνων τροφίμων, ιματισμού, φαρμάκων, ανέφερε το orthodoxianewsagency.gr.

Παράλληλα με την ανασύσταση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ανέπτυξε πρωτοποριακά προγράμματα στους τομείς εκπαιδεύσεως, υγείας, κοινωνικής προνοίας, αγροτικής αναπτύξεως, πολιτισμού και οικολογίας. Ίδρυσε την Ορθόδοξο Κλινική «Ευαγγελισμός» (Διαγνωστικό Ιατρικό Κέντρο) με 24 ειδικότητες και τρία πολυϊατρεία σε άλλες πόλεις· Επίσης το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Καταρτίσεως, με έξι ειδικότητες στα Tίρανα και τέσσερις ειδικότητες στο Αργυρόκαστρο (το οποίο λειτούργησε από 1998-2008). Τούτο αναβαθμίστηκε εν συνεχεία στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο «Λόγος» (2009 εξ.)˙ Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο στο Μεσοπόταμο˙ τρία εννιάχρονα Σχολεία και Λύκεια στα Τίρανα, στο Δυρράχιο, στην Κορυτσά και στο Αργυρόκαστρο˙ Οικοτροφείο Μαθητριών Λυκείου στο Βουλιαράτι, 19 νηπιαγωγεία σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για την κατασκευή δρόμων, υδραγωγείων, γεφυρών, την επισκευή δημοσίων σχολείων, κ.α.

Στην κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) οργάνωσε ευρύτατο ανθρωπιστικό πρόγραμμα, το οποίο βοήθησε 33.000 περίπου πρόσφυγες σε διάφορα μέρη της Αλβανίας.

Η σχέση του με την τεχνολογία

Μετά την νοσηλεία του με κορονοϊό το 2020, είχε ευχαριστήσει τους θεράποντες ιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» στην Αθήνα και η Ιερά Αρχιεπισκοπή Τιράνων είχε κοινοποιήσει τις απόψεις του σχετικά με την ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας.

Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι, «η Ορθοδοξία βλέπει την ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας με δοξολογία και ευχαριστία στον Θεό, που έχει δωρίσει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να αναζητεί την αλήθεια, να ανακαλύπτει άγνωστες πτυχές της Δημιουργίας. Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αποφύγει την προσπάθεια να κηδεμονεύσει την επιστημονική έρευνα και δεν λαμβάνει θέση για κάθε επιστημονικό επίτευγμα, όταν αυτό αναδύεται.

Η σύγχρονη τεχνολογία έχει διευκολύνει τον καθημερινό βίο, έχει συμβάλει στην αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, στην πιο άνετη επικοινωνία των ανθρώπων, ενώ έχει προχωρήσει στην εξερεύνηση του σύμπαντος και πολλά άλλα. Συγχρόνως, όμως, με την ευχαριστία μας και τον σεβασμό που αποδίδουμε στην επιστημονική έρευνα, είμαστε υποχρεωμένοι να επισημάνουμε και τους κινδύνους, οι οποίοι υποκρύπτονται σε ορισμένα επιστημονικά επιτεύγματα, τονίζοντας την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και τον θείο του προορισμό. Και αυτό, γιατί δεν μπορούν μόνες τους η επιστήμη και η τεχνολογία να αντιμετωπίσουν και να θεραπεύσουν όλα τα ανθρώπινα προβλήματα – ηθικά, συναισθηματικά, υπαρξιακά».

Ο τίτλος που θα έδινε στη ζωή του

Στο βιβλίο «Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πορευόμενος», σε μια σειρά συνομιλιών με τη Νατάσα Μπαστέα και τον Μάκη Προβατά, ο Μακαριώτατος ξετύλιγε το νήμα της ζωής του.

Μεταξύ άλλων κλήθηκε να απαντήσει και στο εξής ερώτημα: Έχετε σκεφθεί ποιος θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της ζωής σας;

«Μια λιτή σύνοψη της μακροχρόνιας εμπειρίας μου θα ήταν: Η αγάπη είναι η συνεκτική δύναμη, η ανακεφαλαίωση όλων των αρετών. Εκφράζεται ως μυστική κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο και του ανθρώπου προς τους συνανθρώπους του και τον αγαπώντα Θεό. Η αγάπη, ζυμωμένη με την ταπεινοφροσύνη, είναι η ωραιότερη και ισχυρότερη δύναμη. Η αγάπη είναι μια ασύλληπτη παγκόσμια δύναμη, θα τολμούσα να πω, κάτι σαν τη βαρύτητα· η αγάπη κρατάει σε μυστική αέναη συνοχή όλα τα λογικά όντα· είναι η ακατάλυτη ενέργεια του Θεού, «Όστις αγάπη εστί». Όσο για τον συνοπτικό τίτλο της ζωής μου, θα μπορούσε να είναι: Ψίθυρος αγάπης και ευχαριστίας μέσα στην αιωνιότητα για τον Αιώνιο.»

******************

Τις μάχες του... άρχισε να τις δίνει απ’ όταν ήταν έμβρυο και τις εξομολογήθηκε ο ίδιος πολλές φορές αλλά ιδιαίτερα στο βιβλίο «Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πορευόμενος» μέσα από μια σειρά συνομιλιών που είχε με τους συναδέλφους Νατάσα Μπαστέα και Μάκη Προβατά – εκδόσεις Πατάκη 2021 -.

«Κυρία Ρωξάνη είστε πολύ αδύναμη και το παιδί που κυοφορείται δεν θα γεννηθεί γερό. Δεν πρέπει να το κρατήσετε, διότι ούτε εσείς θα ζήσετε ούτε και το παιδί» είπε ο γιατρός στην μητέρα του. Η κυρία Ρωξάνη, αφηγήθηκε ο Αρχιεπίσκοπος «νιώθει ότι έχει μόνο μια επιλογή. Φεύγει και πηγαίνει στην Ευαγγελίστρια στον Πειραιά. Γονατίζει και ψιθυρίζει «Παναγία μου, εγώ αυτό δεν μπορώ να το κάνω θα κρατήσω το παιδί και ας γίνει ότι θέλεις εσύ. Το παιδί της τελικώς, προσέθετε, γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1929 στο Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιώς. Ημουν εγώ»…