Για την απόφαση του να μεταβεί στην Αλβανία, το έργο του εκεί, τα εφηβικά χρόνια στη διάρκεια της Κατοχής αλλά και την ιεραποστολή στην Αφρική είχε μιλήσει μεταξύ άλλων το 2001 ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, Αναστάσιος στον Νίκο Χατζηνικολάου και την εκπομπή «Ενώπιος Ενωπίω».

Στην εκπομπή, που προβλήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2001 από τον τηλεοπτικό σταθμό MEGA, ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας είχε αναφερθεί στα δύσκολα χρόνια και τις συνθήκες στην Αλβανία.

Ολόκληρη η συνέντευξη ηχητικά βρίσκεται ΕΔΩ

Στο υλικό, που προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Χατζηνικολάου, ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας είχε κάνει μία σπάνια εξομολόγηση για τους λόγους που τον οδήγησαν να γίνει κληρικός αλλά και την βοήθεια που παρείχε στους φοιτητές της Νομικής κατά την εξέγερση του 1973.

Για την επίσκεψή του στην Ελλάδα ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, Αναστάσιος είχε ευχαριστήσει τότε τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστόδουλο. «Είναι η πρώτη φορά που μία αντιπροσωπεία της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας Αλβανίας κάνει μία τέτοια επίσκεψη και νομίζω ότι είναι στοιχειώδες χρέος- και έτσι το νιώθω μέσα μου- να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κύριο Χριστόδουλο, τον λίαν αγαπητό μου αδελφό, με τον οποίο από χρόνια πολλά συμπορευόμεθα στην διακονία της εκκλησίας για όλη αυτή την αγάπη που όλοι έδειξαν με πρωτοστάτη εκείνον», είχε πει.

«Και τελικά από μία επίσημη επίσκεψη έγινε μία ουσιαστική επικοινωνία αδελφική, γιατί ξέρετε τα πιο ουσιαστικά δεν είναι στα τραπέζια και στα άλλα είναι η επαφή η ανθρώπινη, η αδελφική επαφή. Και οι άνθρωποι που βρισκόμαστε σε κρίσιμες και μοναχικές θέσεις νομίζω χρειαζόμαστε αυτή την θερμή, ειλικρινή, αδελφική παρουσία», είχε εξηγεί ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας.

Στη συνέχεια είχε αναφερθεί στα εμπόδια που συνάντησε η Εκκλησία της Αλβανίας. «Η Εκκλησία της Αλβανίας έχει μερικές ιδιομορφίες που την διαφοροποιούν από τις άλλες Εκκλησίες των Βαλκανίων. Η πρώτη είναι αυτή που αναφέρατε, ότι όχι απλώς αντιμετώπισε δυσκολίες επειδή δεν υπήρχε θρησκευτική ελευθερία αντιμετώπισε έναν διωγμό που ιστορικά μέσα στην διαδρομή των αιώνων δεν έχει υπάρξει», είχε σημειώνει.

«Εδώ για 23 ολόκληρα χρόνια 1967-1990 οποιαδήποτε έκφραση θρησκευτική όχι μόνο για την Ορθόδοξη Εκκλησία ή για τους Ρωμαιοκαθολικούς και για τους μουσουλμάνους ήτανε έγκλημα, δηλαδή πήγαινε εκείνος ο οποίος συνελαμβάνετο να κάνει τον σταυρό του ή να έχει ένα κόκκινο αυγό πήγαινε στην φυλακή αυτός και όλη του οικογένεια. Δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει τι σήμαινε αυτό. Άρα σε αυτόν τον διωγμό όλα είχαν πλέον αφανιστεί, κάθε εκκλησιαστική δομή. Η δεύτερη ιδιοτυπία, είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει μία ομοιογενή εθνολογική καταγωγή. Υπάρχουν οι Αλβανοί, όσοι άντεξαν στους εξισλαμισμούς. Υπάρχουν οι Έλληνες. Υπάρχουν σλαβικής καταγωγής. Υπάρχουν άλλες διάφορες ομάδες. Η τρίτη ιδιοτυπία είναι ότι εμείς δεν είμαστε ούτε η πλειοψηφία αλλά ούτε και μία ασήμαντη μειοψηφία που είμαστε διακοσμητικό στοιχείο. Είμαστε ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας της αλβανικής», είχε αναφέρει.

«Τώρα δε νομίζω ότι προστίθεται και μία τέταρτη ιδιοτυπία. Είμαστε αληθινά στο σύνορο μεταξύ μουσουλμανικού κόσμου και ορθοδοξίας, όχι πλέον μακριά αλλά στο κέντρο και αυτό δίνει μία εξαιρετική νέα θέση και φωνή και ουσιαστική παρουσία στην Εκκλησία της Αλβανίας» είχε πει ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας.

Πώς έγινε Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας

Κατά την διάρκεια της εκπομπής είχε αποκαλύψει πώς του ανακοινώθηκε ότι εξελέγη Πατριαρχικός Έξαρχος Αλβανίας. «Την πρωτοβουλία για την ανασυγκρότηση αυτής της Εκκλησίας, έλαβε για να χρησιμοποιήσω λίγο και μία εκκλησιαστική φράση, κατά χρέος και δικαίωμα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που είναι ο συντονιστής και ο παρηγορητής των Εκκλησιών που είναι σε δύσκολες συνθήκες», είχε θυμηθεί.

«Την πρωτοβουλία, λοιπόν, την πήραν εκείνοι και ήμουν στην Αφρική όταν πήρα ένα τηλεφώνημα με το οποίο μου ζητούσαν ή μάλλον μου ανακοίνωναν ότι είχαν την καλοσύνη να με εκλέξουν πατριαρχικό έξαρχο και ότι έπρεπε αμέσως να επιστρέψω στην Ευρώπη. Εγώ ρώτησα: Με συγχωρείτε δεν καταλαβαίνω περί τίνος πρόκειται; Και χρειάστηκε να μου επαναλάβουν και να ζητήσω την άδεια τουλάχιστον μίας ώρας να σκεφθώ. Ήθελα να αποσυρθώ στην σιωπή μου και να δω τι ήταν τελικά το θέλημα του θεού για’ μένα. Και όταν ξαναπήραν τηλέφωνο απήντησα: Πότε θέλετε να’ ρθω; – Αύριο. Είναι το πιο γρήγορο ταξίδι που έκανα. Έβγαλα εισιτήριο και έτσι αρχίζει αυτή η ιστορία», είχε αποκαλύψει ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας.

Μάλιστα είχε εξομολογηθεί ότι μπορεί να μην δεχόταν να μεταβεί στην Αλβανία αν δεν είχε ασχοληθεί με τα θέματα της Ορθοδοξίας στην γειτονική χώρα. «Εκείνα τα χρόνια από το ‘84 μέχρι το ‘90 ήμουν πρόεδρος αυτής της παγκοσμίου Επιτροπής Ευαγγελισμού και Ιεραποστολής στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Τότε είχα μιλήσει για πρώτη φορά για την Αλβανία χωρίς να ξέρω. Δηλαδή όταν ήμουν ο πρόεδρος στην Συνέλευση έπρεπε να δω για τα θέματα που υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη και να αναφερθώ. Και τότε συνειδητοποίησα ότι εκείνοι που ήταν περισσότερο καταπιεσμένοι δεν ήταν στην Νότια Αφρική ή σε άλλα μέρη που λέγαμε αλλά ήταν στην Αλβανία, τόσο δίπλα μας. Και έτσι το θέμα ήταν η ‘Ιεραποστολή στα ίχνη του Χριστού γεννηθήτω το θέλημα σου’. Εάν ίσως δεν είχε προηγηθεί αυτή η εσωτερική δική μου θεολογική προετοιμασία θα έλεγα: ‘Όχι με συγχωρείτε δεν μπορώ. Έχω άλλες ανειλημμένες υποχρεώσεις’. Αλλά όταν ήρθε εκείνη πρόσκληση λέω: Αν σου ζητούσαν να πας κάπου, εν πάση περιπτώσει που είναι πάρα πολύ όμορφο και πάρα πολύ τιμητικό, θα μπορούσες να πεις όχι. Εδώ έχεις δικαίωμα να πεις όχι. Και έτσι ξεκινάει αυτή η περιπέτεια. Επιστρέφω και περιμένω να πάρω βίζα επτά μήνες. Τελικώς μπαίνω μέσα, Ιούλιος, με βίζα ενός μηνός», είχε σημειώσει. Αναστάσιος.

«Ομολογώ ότι ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία. Όταν πρωτομπήκα σε εκείνο το ναό που ήταν γυμναστήριο, η στέγη ήταν χαλασμένη, είχαν βάλει κάτι τούβλα για να κάνουν την Αγία Τράπεζα και ήθελα να επικοινωνήσω με τον κόσμο. Εγώ δεν ήξερα αλβανικά. Τι έπρεπε να τους πω; Έπρεπε να βρω έναν τρόπο επικοινωνίας. Λοιπόν σκέφτηκα, η πρώτη φράση μου ήταν Χριστός Ανέστη. Τους ρώτησαν πώς το λένε στα αλβανικά. (…) Ήταν οι πρώτες λέξεις που έμαθα. Και πιάνει ένα κλάμα τον κόσμο. Είχαν ανάψει τα κεράκια εκεί. Αληθώς Ανέστη. Ήταν αυτή η πρώτη αίσθηση και η πρώτη εμπειρία», είχε περιγράψει.

«Δόξα τω Θεώ είμαστε σε αδιέξοδο»

Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας είχε μιλήσει και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η ορθόδοξη αποστολή στην Αλβανία σε σχέση με τις αποστολές άλλων θρησκειών, που ήταν πολυπληθέστερες.

«Ίσως αυτό ακριβώς ήταν το πολύ θετικό. Το κέντρο βάρους εμείς το ρίξαμε στον ντόπιο πληθυσμό. Δεν είμαστε οι ξένοι οι οποίοι απλώς θέλαμε να οδηγήσουμε τους άλλους εδώ ή εκεί. Είπαμε θα μεταφυτέψουμε, θα μπολιάσουμε τους ντόπιους και εκείνοι πλέον θα αναλάβουν σε όλους τους τομείς πρωτοβουλίες και ευθύνες. Και αυτό έχει βοηθήσει πάρα πολύ», είχε σημειώσει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας.

«Ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα είναι θα έλεγα μια εκπληκτική απάντηση της αγάπης του Θεού στο αδιέξοδο μας. Και εγώ έχω πλέον κωδικοποιήσει τις εμπειρίες μου λέγοντας: Δόξα τω Θεώ είμαστε σε αδιέξοδο. Αύριο θα έχουμε την λύση από τον Θεό», είχε εξηγήσει.

«Δεν μου αρέσουν αυτές οι γενικότητες. Οι Έλληνες. Οι Αλβανοί. Υπάρχει ο άνθρωπος»

Για το πώς τον υποδέχθηκαν οι ορθόδοξοι της γειτονικής χώρας ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας είχε αναφέρει: «Προφανώς εγώ έχω γεννηθεί σε έναν πολύ συγκεκριμένο τόπο. Έχω γεννηθεί στον Πειραιά. Έχω μεγαλώσει εδώ στην Αθήνα. Όλα αυτά είναι σαφή. Είμαι ο ξένος αλλά συγγνώμη που το λέω έτσι δεν έχει καμία σχέση η σύγκρισης αλλά ο Απόστολος Παύλος δεν ήταν ο ξένος εδώ;».

«Είσαι ξένος αλλά γίνεσαι δικός, ακριβώς επειδή συμμετέχεις και συμπονάς και ταυτίζεσαι με όλη την λαχτάρα και τον πόνο και την προσδοκία ενός τόπου και ενός λαού», είχε σημειώσει.

«Δεν μου αρέσουν αυτές οι γενικότητες. Οι Έλληνες. Οι Αλβανοί. Υπάρχει ο άνθρωπος, ο συγκεκριμένος άνθρωπος με την προσωπική του ιστορία, με τον προσωπικό του πόνο, με την προσωπική του δοκιμασία. (…) Δεν θα ήθελα να μπούμε στην εικόνα οι καλοί εμείς, τα θύματα και οι κακοί οι άλλοι που έρχονται. Δεν είναι ακριβές αυτό. Τα σύνορα του καλού και του κακού δεν είναι μεταξύ λαών είναι μέσα στην καρδιά του κάθε ανθρώπου και μέσα στην δική μου καρδιά. Και δεν ξέρω άλλοτε ποιος ξυπνάει μέσα μου», είχε πει.

«Όλοι μιλάνε για ειρήνη εγώ λέω ότι σήμερα η ειρήνη έχει δύο άλλα ονόματα, δικαιοσύνη και ανάπτυξη. Τι ειρήνη θα κάνεις σε έναν τόπο ο οποίος δεν έχει τίποτα; Τι θα τους κάνεις; Θα πεινάσουν οι άνθρωποι, τα πάντα θα κάνουν. Λοιπόν αν θέλουμε πράγματι να αναπτυχθεί η Ελλάδα, η Αλβανία και όλη η βαλκανική θα τραβήξουμε όλοι μαζί. Δεν μπορείς να έχεις τις βίλες σου από εδώ και μία φτωχογειτονιά με απορρίμματα από την άλλη», είχε τονίσει ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, Αναστάσιος, ο οποίος είχε πει ότι πήρε μία μπουλντόζα και βοηθούσε στα έργα ανάπτυξης στην Αλβανία.

Σε ερώτηση αν από το ξεκίνημα ήταν σκοπός της ζωής του η Εκκλησία της Αλβανίας ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος είχε πει: «Από το ξεκίνημα ήταν έτσι. Σ’ αυτόν εδώ τον τόπο, έτσι σε αυτό κέντρο των Αθηνών όταν ακόμα ήμουν έφεδρος αξιωματικός είχα διαβάσει ένα κείμενο συνταρακτικό, το οποίο νομίζω ότι με βοήθησε να’ μαι ελεύθερος. Εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη αυτός μόνος μένει εάν δε αποθάνη θα φέρει καρπό, πολύν καρπόν φέρει. Το θέμα είναι πού ο Θεός θέλει τελικά να σε φυτέψει για να πεθάνεις».

«Εγώ πιστεύω ότι οι πάγοι δεν σπάζουν με σφυριά»

«Είχα τελειώσει με 19 και 9/10. Όλοι περίμεναν ότι θα πάω να κάνω τα μαθηματικά που τα αγαπούσα. Πήγα αλλού. Πήγα στην Θεολογία. Πήγα στην Θεολογία κατόπιν πάλι όλοι περιμέναν ότι θα πάω στο Πανεπιστήμιο για καθηγητής. Πήγα αλλού. Υπάρχει κάτι που μπορεί να σας δώσει το κλειδί για να καταλάβετε ότι δεν ήταν ένα ψάξιμο για το περίεργο, για το παράδοξο αλλά ήταν θέμα μίας συνεπείας», είχε αναφέρει ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, Αναστάσιος για το πώς οδηγήθηκε να γίνει κληρικός.

«Εγώ ποτέ δεν είχα σκεφτεί να πάω στην Θεολογία και να γίνω κληρικός. Έζησα όμως στα χρόνια της Κατοχής. Στα χρόνια τα πολύ σκληρά. Ήμουν έφηβος τότε και σε εκείνη την σκληρότητα ρώτησα τον εαυτό μου: Τι είναι το πιο ουσιαστικό που έχεις να κάνεις στην ζωή σου; Υπήρχαν πολλές προτάσεις εκείνη την εποχή, δυναμικές και ενδιαφέρουσες. Η απάντηση που πήρα είναι ότι δεν υπάρχει κάτι πιο μεγάλο από την ελευθερία και την αγάπη. Ψάξε να βρεις που υπάρχουν αυτά τα πράγματα και δώσου εκεί και έτσι προχώρησα προς την εκκλησία», είχε εξομολογηθεί.

Σε σχόλιο για το γεγονός ότι εκείνην την περίοδο είχε χαρακτηριστεί ο «Χόλμπρουκ» της Ορθοδοξίας, ένας ειρηνοποιός κληρικός ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας είχε απαντήσει: «Δεν νομίζω ότι ο Χόλμπρουκ είναι πάρα πολύ ωραίο παράδειγμα παρ’ όλο που τον ξέρω. Είχε έρθει και στην Αλβανία. Ένας πάρα πολύ ικανός άνθρωπος ξέρουμε ότι σε μερικές περιπτώσεις τα κριτήρια ήταν διαφορετικά».

«Εγώ πιστεύω ότι οι πάγοι δεν σπάζουν με σφυριά και με άλλες καταστάσεις. Οι πάγοι λιώνουν και αυτό που έχει κανείς να προσφέρει όταν υπάρχουν πάγοι είναι να είναι μία ακτίνα έστω θαμπή του ήλιου. Μόνο αυτός είναι ο ρόλος μέσα στην Εκκλησία που φέρνει αποτέλεσμα», είχε σημειώσει ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, Αναστάσιος.

«Εδώ χρειάζεται ένας Καποδίστριας»

Παράλληλα είχε ερωτηθεί εάν είναι ένας «επαναστάτης παπάς» και αν το 1973 έκρυβε κάτω από τα ράσα του φάρμακα τα οποία πήγαινε στους φοιτητές στην εξέγερση της Νομικής.

«Είναι έτσι. Δηλαδή μόλις είχα έρθει εγώ από το εξωτερικό και δεν με ξέρανε. Είχα εκλεγεί καθηγητής το ‘72 και έγινα και επίσκοπος και στα γεγονότα της Νομικής ήρθαν και μου είπανε τις δυσκολίες που είχαν οι φοιτηταί και μου λένε: θεοφιλέστατε γίνεται το τάδε, τάδε, τάδε. Και θεώρησα ότι πρέπει να είμαι στην πρώτη γραμμή αλλά όχι κοιτάξτε δεν είμαι επαναστάτης, δηλαδή με την κλασική έννοια», είχε αναφέρει.

«Όταν πρωτοπήγα στην Αλβανία κάποιος μου είπε: Εδώ χρειάζεται ένας Παπαφλέσσας. Λέω: Με συγχωρείτε είστε ήδη ετεροχρονισμένος. Εδώ χρειάζεται ένας Καποδίστριας, ο οποίος θα οργανώσει, ο οποίος θα δουλέψει μεθοδικά μέχρις ότου τον σκοτώσουν, πιθανώς οι δικοί του. Εγώ πιστεύω σε μία μεθοδική δουλειά και όχι σε φωνές οι οποίες κάνουν εντύπωση», είχε σημειώσει ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας.