Για τους αναγνώστες της Βίβλου, οι εκ πρώτης όψεως κατηγοριοποιήσεις σε σχέση με την ταυτότητα του Παλαιού των Ημερών στο Βιβλίο του Δανιήλ (7:13-14) δύνανται να αποτελέσουν μέγα εμπόδιο στην Ορθόδοξη κατανόηση της μοναδικής αφήγησης του Προφήτη για το όραμά του με τον Θεό.

Δεν μπορούμε να αρχίσουμε καν να κατανοούμε αυτό ή οποιοδήποτε άλλο όραμα αν πρώτα δεν κατανοήσουμε πως δεν μπορούμε να διαβάζουμε περί αποκαλύψεων ή «οραμάτων» του Άκτιστου που είχαν βιώσει οι Προφήτες, ως να ήταν τα οράματα αυτά γραμμένα με ακρίβεια και ως σκηνές σχεδιασμένες για το θέατρο. Οπότε,  δεν μπορούμε επίσης να απαιτήσουμε να είναι και απολύτως κατανοητά και συμβατά με ανθρώπινες κατηγοριοποιήσεις, με ανθρώπινα δεδομένα, ανθρώπινες υποθέσεις, ανθρώπινα κριτήρια, με την απλή ανθρώπινη εμπειρία, και με τις γήινες διαστάσεις Χρόνου και Χώρου.  Στην δική τους εμπειρία μιας θεωρίας ή θεοπτίας, οι Προφήτες έβλεπαν την άκτιστη δόξα του Θεού με πνευματικούς οφθαλμούς, και όχι με τους σωματικούς οφθαλμούς τους και το μυαλό του εγκεφάλου τους, τα οποία είναι δέσμια των ανωτέρω κατηγοριοποιήσεων και διαστάσεων.  Στην κατά Χάριν θέωσή τους, είχαν μεταφερθεί από τον Θεό μέσα στις άκτιστες ενέργειές Του στην θεϊκή Του πρόγνωση και θέλημα.  Αυτό που «έβλεπαν» ή βίωναν μέσα στην θέωση που συνοδεύει την επίσκεψη του Θεού ήταν η θεϊκή αποκάλυψη.  Άρα, η θεϊκή αποκάλυψη είναι μια εμπειρική γνώση της Βασιλείας, η οποία είναι η δύναμις, η εξουσία, η βασιλεία και το θέλημα του Θεού.  Μέσα σε αυτή την Βασιλεία ο Θεός επισκέπτεται και κοινωνεί με τους αληθινούς φίλους Του.

Όμως, όταν οι Προφήτες έγραφαν για αυτά τα άκτιστα μυστήρια, χρησιμοποιούσαν λέξεις και σύμβολα σύμφωνα με τον σκοπό της θεϊκής πρόνοιας για το ακροατήριό τους.  Άρα, για να είμαστε ακριβείς, οι Γραφές δεν είναι αφ’ εαυτών η ίδια η αποκάλυψη, η εμπειρία του Άκτιστου· μάλλον είναι λόγια ΠΕΡΙ της αποκάλυψης εκείνης.

Τα λόγια αυτά εξέφραζαν την εκάστοτε αποκάλυψη με ποικίλες μορφές και σύμβολα, σύμφωνα με την εποχή αλλά και την ικανότητα των τέκνων του Ισραήλ να αντιληφθούν το νόημα της αποκάλυψης.  Τα σύμβολα και τα λόγια δεν είναι δυνατόν να υπόκεινται στα πλαίσια του Χώρου και του Χρόνου και της σειράς όπως εμείς τα γνωρίζουμε.

Οι Μαθητές που ήσαν μαζί με τον Σωτήρα στο Όρος Θαβώρ «είδαν» την άκτιστη δόξα Του «καθώς εδύναντο» - ο καθένας σύμφωνα με την ικανότητά του να λάβει εκείνο το άκτιστο Φως.  Πρόκειται για την ίδια θεϊκή βασιλεία ή κυριαρχία που ο Χριστός λέει πως είναι «εντός υμών».  Η βασιλεία επίσης ονομάζεται από τους Πατέρες ως θεϊκό φως και θεϊκή γνόφος (μεταξύ άλλων, αμοιβαία αντιθετικών όρων) προκειμένου να υποδείξουν με τις εκφράσεις αυτές την αποφατική θεολογία της Ορθοδοξίας και το ακατάληπτο του Ακτίστου με ορθολογιστική και διανοουμενίστικη κατανόηση.  Η εμπειρία της θεωρίας είναι υπέρλογη και άφατη.  Περιγραφές περί αυτής – όπως οι Γραφές επί παραδείγματι – χρησιμοποιούν λέξεις, όπου οι λέξεις είναι ήδη δημιουργημένα σύμβολα, αφού η ίδια η εμπειρία δεν μπορεί να μεταδοθεί.  Δεν υπάρχει τόπος εδώ για νομικίστικους και ορθολογικούς ορισμούς.  Όταν ο Ιακώβ είπε πως «είδε» μια κλίμακα με τον Θεό να «στέκεται» στην κορυφή της, μας λένε οι Πατέρες πως είχε δει την Παρθένο, μέσω της Οποίας ο Γιαχβέ ο Θεός της Δόξης ήταν να έλθει στην γη εν σαρκί.  Του Ιακώβ όμως το όραμα δεν εκφράζεται με τόσο κυριολεκτικούς όρους αλλά με σύμβολα ή εικόνες, επειδή ο καιρός δεν είχε έλθει ακόμα όταν οι άνθρωποι και ο κόσμος θα ήταν προετοιμασμένοι και έτοιμοι να λάβουν την κυριολεκτική αυτή γνώση. Τύποι και εικόνες χρησιμοποιούντο, για να τους κατανοήσουν οι μελλοντικοί Προφήτες, Πατέρες και γενεές, κατά την εκτύλιξη της πληρότητας του Χρόνου.

Ο Μωυσής είχε κληθεί να μπει μέσα στο άκτιστο πυρ ή φως – μέσα στις άκτιστες ενέργειες της προγνώσεως και του θελήματος του Θεού – και έτσι «είδε» την Παρθένο και το Τέκνο όταν βρέθηκε στην φλεγόμενη Βάτο στο Σινά.  Περιέγραψε μια φλεγόμενη αλλά ου καιόμενη βάτο, εκφράζοντας με αυτή την εικόνα – για την πληρέστερη κατανόηση των μελλοντικών γενεών – την Παρθένο με τον Αχώρητο Θεό μέσα στην μήτρα Της.  Στο αιώνιο θέλημα και την πρόγνωση του Θεού, «είδε» την Ενσάρκωση και την περιέγραψε για εμάς ως μια φλεγόμενη βάτο που περιείχε το υπερφυσικό Άκτιστο Πυρ αλλά που παρέμεινε ανέπαφη από αυτό.  Ο Δανιήλ και ο Μωυσής και όλοι οι Προφήτες είχαν «δει» την Οικονομία αυτή της Ενσάρκωσης. Για τον λόγο αυτό, επί παραδείγματι, μπόρεσε ο Μωυσής να περιφρονήσει όλα τα πλούτη και την δόξα που άρμοζαν σε υιό Φαραώ, προτιμώντας μέχρι και τις κακοπάθειες του Χριστού, καθώς μας λέει ο Απόστολος Παύλος.  Ο Ησαΐας «είδε» τον Θεό εν σαρκί, μεταφερόμενο αοράτως επάνω σε θρόνο.  Η λέξη «θρόνος» είναι με τον τρόπο γραφής του Ησαΐα, όμως στο όραμά του μέσα στις άκτιστες ενέργειες του Θεού ήταν η Παρθένος η κρατούσα μέσα στην μήτρα Της τον Κύριο της Δόξης, καθώς μας λένε αρκετοί ύμνοι της Εκκλησίας.  Οι Προφήτες «είδαν» τον Κύριο να προεικονίζει την Ενσάρκωσή Του αιώνες πριν λάβει χώρα η ιστορική πραγματοποίησή της.  Αφού υπήρχε ήδη στον Νου του Θεού, στην πρόγνωση και στο θέλημά Του, μέσα στις άκτιστες ενέργειες του Θεού, το ότι «είδαν» τον Χριστό, συνεπώς, δεν σημαίνει πως εισερχόταν και εξερχόταν από την ενσάρκωσή Του σε κάθε τέτοια Θεοφάνεια, δηλαδή, τη μια να προσλαμβάνει σάρκα και οστά, και την άλλη να τα αποβάλλει· οι θεοφάνειες δεν ήσαν παραστάσεις και επαναπαραστάσεις της Ενσάρκωσης του Κυρίου.

Το όραμα του Δανιήλ με τον Παλαιό των Ημερών να προσλαμβάνει την ομοιότητα ενός υιού του ανθρώπου (7:13-14) δεν ήταν όραμα της Αναλήψεως του Θεού όπως μερικοί πιστεύουν, αλλά της Ενσαρκώσεως του Παλαιού, ήτοι, να προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση.  Οι δύο ανθρώπινες μορφές ήσαν οι σωματικοί τύποι ή εικόνες που εξέφραζαν αυτό που επρόκειτο να έρθει.  Για τους Προφήτες, αυτό που επρόκειτο να έρθει μέσα στην ιστορία του Ισραήλ ήταν η Γέννηση του Ένσαρκου Κυρίου της Δόξης – της οποίας δόξης Του είχαν «δει» οι Προφήτες, όπως λέει ο Ιωάννης ο Θεολόγος: «Ταύτα είπε ο Ησαΐας όταν είδε την δόξα Του, και ομίλησε περί Εκείνου».   Ακόμη, μερικοί από τους Πατέρες – όπως ο Αγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας και ο Αγ. Αμμώνιος, οι οποίοι φαίνεται να ερμηνεύουν τον «Παλαιό των Ημερών» ως τον Θεό-Πατέρα – κατανοούν ολόκληρο το όραμα ως ένα της Ενσάρκου Οικονομίας και της πληρότητας της δυνάμεως, της δόξης και της τιμής παρά του Πατρός που αρμόζουν στον ενσαρκωθέντα Υιό του Θεού. «Ως ομοίωσις Υιού ανθρώπου». Προθεωρεί την σάρκωσιν του Μονογενούς, Υιόν ανθρώπου ονομάζων τον μέλλοντα γενέσθαι Υιόν της αγίας Μαρίας και ενανθρωπήσαι. (Αμμώνιος, PG 56, 1380Α).  Στην πραγματικότητα, είναι κάθε άλλο παρά οριστικό, πως ο Αγ. Κύριλλος πραγματικά ταυτίζει τον Παλαιό των Ημερών με τον Πατέρα (όρα:  Αγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας, PG 70, 1461B.)  Ο Αγ. Αθανάσιος δίνει μια πιο ακριβή ερμηνεία των λέξεων «ως υιός ανθρώπου ερχόμενος ην» (Δαν.7:13) και λέγει, «Καθ’ ότι την ανθρωπότητά Του ονομάζει ο Δανιήλ ‘υιον ανθρώπου’» (Επιστολήν προς Αντίοχον).  Ο Δανιήλ συνάντησε ένα Πρόσωπο, και Τον παρουσίασε με δύο μορφές – νέου και παλαιού – καθώς λέγει ο Αγ. Μάξιμος.  Το όνειρο η το «όραμα της νυκτός» του Προφήτου στο 7:13-14 γίνεται μία από τις πλέον αινιγματικές και ακαθόριστες όλων των προφητικών διηγήσεων, όταν λαμβάνεται ως όραμα θεαθέν με σωματικούς οφθαλμούς, η ως ένα όνειρο που σχηματίσθηκε μέσα στα κύτταρα του εγκεφάλου.  Δεν γίνεται να κατανοηθεί κατά κυριολεξία, ήτοι, με το να αναγνωρίζεται ως ένα Πρόσωπο η μορφή η οποία ήταν «ως υιος ανθρώπου» και ο Παλαιός των Ημερών ως ένα άλλο Πρόσωπο. «Γνωρίζουμε λοιπόν, πως ουδείς άνθρωπος δύναται να δει την φύση του Θεού, η των αγγέλων, η της ψυχής, η των δαιμόνων. Η Θεία Οικονομία όμως απονέμει τύπους και μορφές και εικόνες σε όλα αυτά ώστε, μέσω νοητικής, άϋλης οράσεως, δύνανται να είναι ορατά με σωματικές μορφές όπως της δικής μας φύσεως» (Ιωάννου Δαμασκηνού, 3η Ομιλία Περί Θείων Εικόνων, κεφ.25).

Οι Προφήτες «είδαν» τις μορφές αυτές «εν τη δόξη του Θεού»  (Αριθ.12:8, Ιεζ.2:1 – «ουχ ούτως ο θεράπων μου Μωυσής· εν όλω τω οίκω μου πιστός εστι· 8 στόμα κατά στόμα λαλήσω αυτώ, εν είδει και ου δι’ αινιγμάτων, και την δόξαν Κυρίου είδε» .  «Κατ’ αυτόν τον αόρατον τρόπον είδαν τον Υιόν του Θεού ως άνθρωπον… λέγοντες πως «Εκείνος που δεν είχε έλθει ακόμη, ήταν παρών» (Ειρηναίος, Αναίρεσις, Τομ.4, κεφ.20). Κατά τον ίδιο τρόπο «είδε» ο Δανιήλ τον «παλαιό» Υιό του Θεού να προσλαμβάνει ο Ίδιος την «ομοίωσιν ανθρώπου», δηλαδή, να προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση και να γίνεται Υιός του Ανθρώπου, παραμένοντας το Ένα και Αυτό Πρόσωπο.  Ο Δανιήλ Τον ονόμασε «Παλαιόν» επειδή είναι παλαιότερος, και προϋπάρχει των «ημερών» η των χρόνων/αιώνων.  Οι Προφήτες και οι Πατέρες συχνά χρησιμοποιούν την λέξη «παλαιός» με την έννοια του αιώνιου.   Οι δύο λέξεις εναλλάσσονται στην χρήση τους, και δεν σημαίνουν μόνο «παλαιός και αιώνιος» αλλά επίσης «νέος και αιώνιος», σαφώς συγχέοντας έτσι τις ερμηνευτικές και ορθολογιστικές κατηγοριοποιήσεις.

Το επίθετο «παλαιός» - που σημαίνει «αιώνιος» - ισχύει τότε εξ ίσου για την Θεότητα και για την λευκότριχη Ανθρωπότητα του Παλαιού των Ημερών: για την Θεότητά Του λόγω της αϊδίου φύσεως αυτής, και για την γηραλέα Ανθρωπότητά Του λόγω του οντολογικού μυστηρίου της Ενσαρκώσεως της «κεκαλυμμένης προ των αιώνων» αλλά ενεργούσης μέσα σε όλες τις θεοφάνειες του Θεού.  Ο Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής εκφράζει την ομοφωνία και την διδασκαλία της Εκκλησίας πως ο Χριστός εμφανίσθηκε στους Προφήτες και ως λευκότριχος και ηλικιωμένος αλλά και ως νεαρός άνδρας.  Ο Αγ. Μάξιμος μας δίνει να καταλάβουμε πως η αδιαίρετος, σύνθετη υπόσταση του Ένσαρκου Κυρίου χαρακτηρίζεται με το «νέος» και «παλαιός» εξ αιτίας του οντολογικού και αιωνίου μυστηρίου της Ενσαρκώσεως, όπου δεν διαιρούνται ούτε αναμιγνύονται οι φύσεις Του. Αυτό είναι εν πλήρη συμφωνία με το Πατερικό ρητό πως οι εικόνες είναι εικόνες προσώπων η υποστάσεων σύμφωνα με την φύση τους, και όχι της φύσεώς τους.  Η εικόνα της Θεοτόκου για παράδειγμα δεν είναι εικόνα της ανθρώπινης φύσεώς Της – που είναι φύση κοινή σε όλους μας – αλλά της Μαρίας, του μοναδικού και ανεπανάληπτου προσώπου.  Δεν φτιάχνουμε εικόνες είτε της ανθρώπινης είτε της θεϊκής φύσεως, αλλά εικόνες προσώπων σύμφωνα με την δημιουργική φύση που κατέχουν ως δική τους.

Ό,τι ειπώθηκε εδώ σχετικά με την εμπειρική θεολογία και θεωρία των Προφητών και των Πατέρων ισχύει για πάσα αποκάλυψη, επειδή, στην ουσία της, μια αποκάλυψη δεν είναι η μελέτη δεδομένων αλλά μελέτη του Θεού μέσα στην άκτιστη δόξα του Προσώπου του Λόγου και Υιού του Θεού, ο Οποίος μόνος δηλώνει τον Πατέρα στους ανθρώπους, και μέσω μόνο του Οποίου έρχεται ο άνθρωπος προς τον Πατέρα.

Η «βασιλεία» μέσα στην οποία οι Προφήτες «είδαν» αυτά τα οράματα δεν ήταν βασιλεία του κτιστού αυτού κόσμου και τις κτιστές αυτού διαστάσεις του Χρόνου και του Χώρου.  Οι λειτουργίες και οι ανάγκες της Χρονο-δέσμιας δημιουργίας είναι έξω από αυτή την εμπειρία.

Για μια καλύτερη κατανόηση του Προσώπου του Παλαιού των Ημερών, οι αναγνώστες μπορούν να μελετούν το Βιβλίο του Δανιήλ (κεφ.7-12) και το Βιβλίο της Αποκαλύψεως (κεφ.1) και να εξετάσουν πλάϊ-πλάϊ την περιγραφή του Παλαιού των Ημερών από τον Δανιήλ και την αποκαλυπτική περιγραφή του Χριστού από τον Αγ. Ιωάννη ως τον λευκότριχο Άλφα και Ωμέγα.  Θα διαπιστώσουν πως οι συγγραφείς αυτών των Αποκαλύψεων των Βιβλίων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης ομιλούν για το ίδιο Πρόσωπο, χρησιμοποιώντας την ίδια γλώσσα, τις ίδιες λέξεις και σύμβολα.

Ο Δανιήλ 7:9-10 περιγράφει τον Παλαιόν των Ημερών με εικόνες και σύμβολα, και μας λέει πως Εκείνος προΐσταται στην Τελική Κρίση: «εθεώρουν έως ότου οι θρόνοι ετέθησαν, και παλαιός ημερών εκάθητο, και το ένδυμα αυτού λευκόν ωσεί χιών, και η θρίξ της κεφαλής αυτού ωσεί έριον καθαρόν, ο θρόνος αυτού φλόξ πυρός, οι τροχοί αυτού πυρ φλέγον· ποταμός πυρός είλκεν έμπροσθεν αυτού· χίλιαι χιλιάδες ελειτούργουν αυτώ, και μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αυτώ· κριτήριον εκάθισε, και βίβλοι ηνεώχθησαν.»

Ο δε Σωτήρ λέει πως ο Πατήρ «την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω υιώ»  (Ιωαν.5:22)

Ο Υιός του Θεού και ο Παλαιός των Ημερών είναι λοιπόν το  ίδιο Πρόσωπο. Και στην Αποκάλυψη ο Ιωάννης είχε δει κάποιον «όμοιον υιώ ανθρώπου…» (Αποκ.1:13) «η δε κεφαλή αυτού και αι τρίχες λευκαί ως έριον λευκόν, ως χιών...» (Αποκ.1:14).

Και Εκείνος είπε «μη φοβού· εγώ ειμι ο πρώτος και ο έσχατος και ο ζων, και εγενόμην νεκρός, και ιδού ζων ειμι εις τους αιώνας των αιώνων, και έχω τας κλείς του θανάτου και του άδου.» (Αποκ.1:17-19).

Μια περαιτέρω εξέταση αναδεικνύει πως και οι δύο Προφήτες – ο Δανιήλ και ο Ιωάννης – περιγράφουν το ένδυμά Του και την ζώνη Του, καθώς και την φωνή Του "ως φωνήν υδάτων πολλών", με τις ίδιες ακριβώς λέξεις.

Και ο Δανιήλ επίσης αναφέρει πως ο Παλαιός των Ημερών έσφαξε το άγριο θηρίο.  Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει πως «…τότε αποκαλυφθήσεται ο άνομος, ον ο Κύριος αναλώσει τω πνεύματι του στόματος αυτού» (Β’ Θεσσαλ.2:8).

Είτε πει κανείς «τω πνεύματι του στόματος Αυτού» είτε «ποταμός του πυρός», για το ίδιο πράγμα θα μιλάει.