Είναι γνωστόν σε όσους παρακολουθούν τα εκκλησιαστικά πράγματα και διαβάζουν την εκκλησιαστική ιστορία, ότι το 1009 ο Πάπας Σέργιος Δ΄  χρησιμοποίησε επισήμως το Σύμβολο τής Πίστεως με την προσθήκη ότι το Άγιον Πνεύμα προέρχεται και εκ τού Υιού (Filioque) και γι' αυτό ο Πατριάρχης Σέργιος Β΄  διέγραψε τον Πάπα από τα δίπτυχα τής Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, οπότε υπάρχει ακοινωνησία. Έτσι ένα μεγάλο τμήμα τού Χριστιανισμού αποκόπηκε από την Μία, Αγία, Αποστολική και Καθολική Εκκλησία.

Στην συνέχεια, αρχές τού 16ου αιώνος από τον δυτικό αυτό Χριστιανισμό που αποκόπηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία αποσχίσθηκαν και απεκόπησαν άλλες ομάδες Χριστιανικές, που ονομάσθηκαν Μεταρρυθμιστές, Διαμαρτυρόμενοι, Προτεστάντες και προσέλαβαν πολλά ονόματα. Έτσι, οι αυθαιρεσίες τού Πάπα είχαν ως αποτέλεσμα να αποσχισθή ο δυτικός Χριστιανισμός από την Εκκλησία, αλλά και να διαιρεθούν και μεταξύ τους.

Αυτό που ονομάζουμε δυτικό Χριστιανισμό είναι ένα αρρωστημένο, αιρετικό σύστημα, αφού αποσχίσθηκε από την Ορθόδοξη Παράδοση τής πρώτης χιλιετίας. Φυσικά, όταν κάνουμε λόγο για δυτικό Χριστιανισμό, δεν εννοούμε τους απλούς Χριστιανούς, οι οποίοι πιστεύουν στον Χριστό, προσεύχονται, μελετούν την Αγία Γραφή, αλλά την δογματική διδασκαλία τών Χριστιανικών Κοινοτήτων και Ομολογιών. Κατ' επέκταση όταν κάνουμε λόγο για Ορθόδοξη Εκκλησία, δεν εννοούμε όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, οι οποίοι ενώ βαπτίσθηκαν μπορεί να είναι άθεοι και αδιάφοροι, αλλά την διδασκαλία, όπως καταγράφεται στις αποφάσεις τών Τοπικών και Οικουμενικών Συνόδων.

Έτσι, το δογματικό και ομολογιακό σύστημα τού δυτικού Χριστιανισμού είναι εν πολλοίς αρρωστημένο και διέστρεψε ακόμη  και τον κοινωνικό χώρο τής Δύσεως. Οι μεν Λατίνοι-«Ρωμαιοκαθολικοί» έχουν αλλοιωθή με τον σχολαστικισμό, οι δε Προτεστάντες έχουν αλλοιωθή και από μερικές απόψεις τού σχολαστικισμού που κληρονόμησαν, αλλά και από τον ηθικισμό που εισήγαγαν, όπως και από την μελέτη τής Αγίας Γραφής χωρίς τις απαραίτητες ερμηνείες τών Πατέρων, οπότε περιπίπτουν σε διάφορες πλάνες.

Ο σχολαστικισμός, που αναπτύχθηκε στην Δύση από τους θεολόγους τών Φράγκων, κυρίως μεταξύ 11ου και 13ου αιώνος, ανέμειξε την χριστιανική πίστη με την φιλοσοφία, –το γνωστό analogia entis. Μερικοί σχολαστικοί θεολόγοι χρησιμοποίησαν τις θεωρίες τού Πλάτωνος και τών Νεοπλατωνικών, άλλοι τις θεωρίες τού Αριστοτέλη και άλλοι έκαναν ανάμειξη και τών δύο. Το σημαντικό είναι ότι ανέπτυξαν την άποψη ότι η σχολαστική θεολογία είναι ανώτερη από την Πατερική θεολογία και την υπερέβη.

Ο Προτεσταντικός ηθικισμός αντέκρουσε τις αυθαιρεσίες τού σχολαστικισμού και έφθασε σε άλλο άκρο, έχοντας όμως μερικές σχολαστικές απόψεις, όπως τον απόλυτο προορισμό και την θεωρία τής ικανοποίησης τής θείας δικαιοσύνης με την σταυρική θυσία τού Χριστού και μελετώντας την Αγία Γραφή με το γωστό analogia fidei.

Πάντως, και οι δύο αυτές δυτικές παραδόσεις επηρεάσθηκαν από το φεουδαλιστικό σύστημα που έφεραν οι Φράγκοι στην Ευρώπη, θεωρώντας ότι ο Θεός είναι ένας «φεουδάρχης» που προσβάλλεται με την αμαρτία τού ανθρώπου, με συνέπεια να τιμωρήση τον άνθρωπο, ο οποίος για να επανέλθη χρειάζεται να ικανοποιήση τον Θεό!

Δεν επιθυμώ να κάνω ανάλυση αυτού τού γεγονότος, αλλά να τονίσω ότι όλα τα μεταγενέστερα ιδεολογικά ρεύματα που αναπτύχθηκαν στην Δύση, όπως ο ανθρωπισμός, η αναγέννηση, ο διαφωτισμός, ο ρομαντισμός, ο γερμανικός ιδεαλισμός, ο υπαρξισμός, ο ψυχολογισμός κλπ. ήταν μια αντίδραση με διαφορετικούς λόγους, στον δυτικό σχολαστικισμό, ο οποίος στηριζόταν στην παντοδυναμία τής λογικής και στον ηθικισμό.

Στην δυτική θεολογία παρατηρούμε πολλές θεολογικές διαστροφές, που έχουν σχέση με τα ρεύματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Να θυμίσω μερικές τέτοιες από αυτές. Ο Θεός διακρίνεται από ιδιοτελή ευδαιμονισμό∙ διευθύνει τον κόσμο με κτιστά μέσα∙ είναι αίτιος τού θανάτου∙ προσβάλλεται από την αμαρτία τού ανθρώπου∙ η αμαρτία θεωρείται ως ανατροπή τής τάξης που υπάρχει στην δημουργία∙ ο Θεός προόρισε ποιοί θα σωθούν και ποιοί θα καταδικαστούν∙ ο Χριστός με την σταυρική θυσία ικανοποίησε την θεία δικαιοσύνη∙ ο Πάπας είναι ο αντιπρόσωπος τού Θεού στην γη∙ αυτός έχει την Ιερωσύνη την οποία μεταδίδει στους άλλους επισκόπους και έχει το αλάθητο∙ οι μετανοούντες οφείλουν να ικανοποιήσουν την δικαιοσύνη τού Θεού∙ η διδασκαλία περί παραδείσου και κολάσεως είναι υλιστική κ.α.

Αυτές οι απόψεις στον θεολογικό χώρο λέγονται διαστροφές-αιρέσεις, οι οποίες όμως επηρέασαν και τον κοινωνικό χώρο. Άλλωστε, όλες οι θεολογικές αποκλίσεις έχουν και κοινωνικές συνέπειες. Έτσι μπορεί να ερμηνευθή το Κράτος τού Βατικανού, καθώς επίσης και η ταύτιση χριστιανικής και κοσμικής εξουσίας σε μερικούς Προτεστάντες. Το καθεστώς που επέβαλε ο Καλβίνος στην Γενεύη είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση αυτής τής νοοτροπίας.

Όλα όσα αναφέρθηκαν δεν είναι φονταμεναλισμός, συντηρητισμός, φανατισμός. Ας διαβάση κανείς πώς οι κοινωνιολόγοι ερμηνεύουν τον δυτικό άνθρωπο ύστερα από την επιρροή που δέχθηκε από τον σχολαστικισμό και τον ηθικισμό.

Μπορώ να συστήσω την μελέτη τών απόψεων τού διάσημου Κοινωνιολόγου Max Weber όπως καταγράφεται στο βιβλίο του: «Η Προτεσταντική ηθική και το πνεύμα τού Καπιταλισμού». Εκεί θα διαπιστώση κανείς πώς ο Max Weber περιγράφει ανάγλυφα και παραστατικά την αγωνία τού δυτικού Χριστιανού να μάθη αν είναι προορισμένος από τον Θεό να σωθή. Πρόκειται για το αμείλικτο δίλημμα αν ο άνθρωπος είναι «εκλεκτός ή καταδικασμένος». Γιατί αν δεν είναι προορισμένος, τότε δεν χρειάζεται να αγωνίζεται στην ζωή του να είναι καλός Χριστιανός. Και τελικά θα μάθη πώς ο δυτικός Χριστιανισμός ανέπτυξε το πνεύμα τού καπιταλισμού, με τον απόλυτο προορισμό, τον ευσεβιστικό ατομισμό, τον προτεσταντικό ασκητισμό, τον ωφελιμισμό τού επαγγέλματος κλπ.

Η Ορθόδοξη διδασκαλία δεν περιέπεσε σε τέτοιες διαστρεβλώσεις. Διαφύλαξε την διδασκαλία τών Προφητών, τών Αποστόλων και τών Πατέρων, όχι μόνον τής πρώτης χιλιετίας, αλλά και τής δεύτερης χιλιετίας, όπως τών αγίων Συμεών τού Νέου Θεολόγου, Γρηγορίου τού Παλαμά, Μάρκου τού Ευγενικού και όλων τών Φιλοκαλικών και Νηπτικών Πατέρων τής Εκκλησίας. Μέσα στην θεολογία αυτή ανδρώθηκαν οι τελευταίοι άγιοί μας, όπως ο άγιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, που έφερε μια αναγέννηση στην Ρουμανία και την Ρωσία, ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, ο όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης και πολλοί άλλοι.

Επομένως, το να γίνεται προσπάθεια να τεθούν στο περιθώριο τής εκκλησιαστικής ζωής οι διδασκαλίες τών Πατέρων αυτών, που είναι διδασκαλίες τής Εκκλησίας, για να βρισκόμαστε «ομολογιακά» πλησίον τού δυτικού Χριστιανισμού με τα τόσα θεολογικά και κοινωνικά προβλήματα, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Η παραθεώρηση τής θεολογίας τής Εκκλησίας που εκφράζεται μέσα από τους αγίους αυτούς, για να βρεθούν μερικά κοινά σημεία με τον δυτικό Χριστιανισμό, είναι προδοσία τής πίστεως. Δεν μπορώ να βρω άλλον ευγενέστερο χαρακτηρισμό.

Επί πλέον, με τέτοιον αποστεωμένο Χριστιανισμό, αποκομμένο από τους αγίους Πατέρες τής δεύτερης χιλιετίας δεν βοηθoύμε τους ίδιους τους δυτικούς Χριστιανούς, οι οποίοι είναι απογοητευμένοι από την δυτική χριστιανική παράδοση στην οποία μεγάλωσαν και αναζητούν την ησυχαστική παράδοση. Όσοι δυτικοί Χριστιανοί γίνονται Ορθόδοξοι εμπνέονται από την Φιλοκαλία τών Νηπτικών Πατέρων, τις γραφές τού αγίου Σιλουανού τού Αθωνίτου, την διδασκαλία τών αγιορειτών Πατέρων. Δεν μπορούμε να απογοητεύσουμε όλους αυτούς με ανούσια, άγευστα και αναιμικά κείμενα.