Πολύ συχνά παρατηρώ παραδείγματα αυτού που θα περιέγραφα ως «σύγκριση εκκλησιαστικών οργανώσεων»: πρόκειται για την σύγκριση της μίας Εκκλησίας με μια άλλη. (Ναι, το ξέρω πως η Ορθοδοξία δεν είναι εκκλησιαστική οργάνωση).  Πάντως, η συνεχής αναζήτηση μιας «καλύτερης Εκκλησίας», μιας «πιο αυθεντικής Εκκλησίας», της «αληθινής Εκκλησίας», της «Εκκλησίας της Καινής Διαθήκης» κλπ., είναι ελάχιστα περισσότερη από ένα παιχνίδι που εφευρέθηκε στην Αμερική κατά τον 19^ο αιώνα. Προέκυψε μετά από την Μεταρρύθμιση, και είναι αντιπροσωπευτική της ανόδου του Χριστιανικού καταναλωτισμού.

Για μεγάλο διάστημα σκεφτόμουν πως ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός ανήκει στις τελευταίες προτιμήσεις, σε αυτή την «έρευνα αγοράς». Για μερικούς μοιάζει πολύ δύσκολος, υπερβολικά πολύπλοκος, πολύ εθνικιστικός, υπερφορτωμένος με κανόνες, πολύ συγκεχυμένος και ασυνεπής κλπ.. Και όμως, όλα αυτά είναι όντως έτσι. Και, πάνω που νόμιζες πως κάποτε θα σου αρέσει, νά σου, και γίνεται κάποια καραμπόλα στην άλλη άκρη του κόσμου και άλλη μια κατάρρευση…

Το μεγαλύτερο θύμα κατά την διαδρομή του διαχωρισμού Ανατολής και Δύσης – και αργότερα στην Μεταρρύθμιση – ήταν ή ίδια η Εκκλησία. Σε μεγάλο βαθμό, το τελευταίο πράγμα που λαμβανόταν υπ’ όψιν σε όλες τις ποικίλες επαναλήψεις της διδασκαλίας ήταν η εκκλησιολογία (η διδασκαλία της Εκκλησίας). Ειδικά μετά από την Μεταρρύθμιση, η ιδέα πως μια σωστή διδασκαλία θα παρήγαγε μια σωστή Εκκλησία κέρδιζε μια όλο και πιο αυξανόμενη αποδοχή.  Όμως η Ιστορία κατ’ επανάληψη έχει αποδείξει πως αυτό ήταν μια λανθασμένη ιδέα. Όποια και αν είναι τα «διορθωτικά μέτρα», ο Χριστιανισμός – ως Εκκλησία – συνεχίζει να έχει ψεγάδια: κατά πώς φαίνεται, το να επιτρέπεται σε αμαρτωλά άτομα να είναι μέρος της Εκκλησίας καταστρέφει την υπεροχή Της, και επίσης, ακόμα και τα πιο υπέροχα άτομα ξεσκεπάζονται ως «χαλασμένα».

Όλες οι προσπάθειες σύγκρισης αποτυγχάνουν. Είναι πιθανό, οι υποθέσεις που ωθούν στην σύγκριση να είναι το αληθινό πρόβλημα.

Θα περιγράψω τι εννοώ, σε σχέση με την προσωπική μου εμπειρία. Δεν έγινα Ορθόδοξος Χριστιανός επειδή πίστευα πως η εμπειρία θα ήταν πιο υπέροχη από την Επισκοπική ζωή μου. Μάλιστα ήξερα από πολλές απόψεις πως οι άμεσες συνέπειες της μεταστροφής μου θα έσπρωχναν την εκκλησιαστική μου ζωή σε γκρεμό. Μόλις λίγους μήνες πριν από την εισδοχή μου στην Εκκλησία, η «δική μου» Νοτιοανατολική γωνιά βούτηξε σε ένα φοβερό σχίσμα (Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής OCA / Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκτός Ρωσίας ROCOR), το οποίο αποκάλυψε μερικές από τις χειρότερες αδυναμίες της Αμερικανικής Ορθοδοξίας. Ως ένα βαθμό, η ζωή μου ακόμα βαρύνεται με τις επιδράσεις εκείνης της καταστάσεως.

Κάποιες συγκρίσεις ήταν δυνατόν να τις κάνω:  οι Ιερείς στην Ορθοδοξία ήταν – και είναι – πιο πιθανόν να πιστεύουν το Σύμβολο… όμως και οι δαίμονες πιστεύουν το Σύμβολο και τρέμουν.  Η κοινή ζωή μιας κοινής Παραδόσεως είναι πολύ πλουσιότερη στην Ορθοδοξία (εγώ προτιμώ την ευλάβεια των χωρικών και των Μοναχών, παρά τον συναισθηματισμό των Αγγλο-Μπουρζουά)… όμως η ευλάβεια εύκολα γίνεται μάλλον «στυλ» και «έμβλημα», παρά κάτι που βιώνεται.  Εν ολίγοις, οι συγκρίσεις εκθέτουν εκείνον που διαπράττει την σύγκριση.

Οπότε, γιατί να μεταστραφεί κανείς;  Νομίζω πως αυτή είναι μια σοβαρότατη ερώτηση και άξια προσεκτικής μελέτης. Το προσωπικό μου ταξίδι προς την Ορθοδοξία διήρκεσε σχεδόν 20 χρόνια.  Εξέταζα κάθε δυνατή γωνία.

Στο βαθύτερο επίπεδό του ζητήματος, κατάλαβα πως γενόμενος Ορθόδοξος σήμαινε αποκήρυξη των συγκρίσεων και των κούφιων προσπαθειών βελτίωσης της Εκκλησίας. Κατέληξε ως συμφωνία πως η Εκκλησία – με όλα όσα «κουβαλάει» – θεσπίσθηκε από τον Θεό για την σωτηρία μας.  Η Εκκλησία είναι ακριβώς η μορφή της σωτηρίας.  Ίσως κάποιος να ρωτήσει «Δεν θα μπορούσε να γίνει, σε οποιοδήποτε εκκλησιαστικό υπόβαθρο;» Το δικό μου συμπέρασμα ήταν πως όχι. Η Μεταρρύθμιση, η Αντι-Μεταρρύθμιση, η Αποκατάσταση, το Κίνημα Οξφόρδης, η Κίνηση Έσχατης Βροχής του Θεού, οι ατελείωτες επιδρομές που αποβλέπουν σε κάποια νέα, νομιζόμενη υπεροχή, αποτέλεσαν την ιδρυτική ιδεολογία των ποικίλων σύγχρονων εκκλησιολογιών. Η Ορθοδοξία εκφράζει την παλαιόθεν ανεπάρκειά μας: οι φιλονικίες των Κορινθίων, και το πύρινο θάρρος του Ιγνατίου Αντιοχείας. Οι υπερβολές των Ελλήνων, η ψυχή των Ρώσων και των χορευτών της Γκάνας (εικόνα).

Η Ιστορία της Εκκλησίας δεν είναι ιστορία «προόδου» - και σίγουρα όχι μιας προόδου που μπορεί να μετρηθεί με τα πρότυπα αυτού του κόσμου. Και μόνο οι άγιοι και οι μάρτυρες αρκούν, με την μαρτυρία τους, να επιβεβαιώσουν πως το κλήμα είναι ακόμα ζωντανό και καρποφόρο.

Έτσι, σε μεγάλο βαθμό, η μεταστροφή μου στην Ορθοδοξία ήταν μια απόφαση να ρίξω την ψήφο εμπιστοσύνης μου μέσα στην ακαταστασία του αρχικού ανθρώπινου στοιχείου μας, αρνούμενος να παραμείνω μέρος του μοντέρνου έργου και της προσπάθειάς του να βελτιώσει το έργο του Θεού. Την ειδωλολατρία του την διαμόρφωσαν οι επιτυχημένες εκδοχές ενός προσευχόμενου αντικληρικισμού της μεσαίας τάξης. Το αποτέλεσμα είναι σε μεγάλο βαθμό ανούσιο.

Συχνά ντρέπομαι για τις Ορθόδοξες αποτυχίες – όπως και για τις δικές μου – και για τον ίδιο λόγο.  Όμως πιστεύω πως οι αποτυχίες μας ξεσκεπάζονται μοναδικά, από την ανυπέρβλητη πραγματικότητα των Μυστηρίων, και την τελειοποίηση του δώρου που μας δόθηκε. Μετριέται με το μέτρο της άσπιλης Νύμφης, και πάντοτε βρίσκεται ελλιπής.  Αυτή είναι η αλήθεια της υπάρξεώς μας.  Δεν θα ήθελα να υπάρχω με κανέναν άλλο τρόπο.  Ενώπιον του θυσιαστηρίου του Θεού, στέκομαι σε ενότητα με την διαχρονική ανθρώπινη αποτυχία και το άπειρο έλεος του Χριστού.

Δέξου, Κύριε, την θυσίαν ταύτην εις το υπερουράνιον και νοερόν Σου θυσιαστήριον, και αντικατάπεμψον ημίν την χάριν του Παναγίου Σου Πνεύματος.