Στη Γάζα πριν τον Πορφύριο (Βίος αγίου Πορφυρίου, 64) και, επομένως, επί Θεοδόσιου Α’ και Αρκάδιου, υπήρχαν τουλάχιστον οκτώ μεγάλοι εθνικοί ναοί και η λατρεία σε αυτούς επιτρεπόταν ελεύθερα παρά την ύπαρξη νόμων των παραπάνω αυτοκρατόρων που την απαγόρευαν, δείγμα του βαθμού εφαρμογής των νόμων αυτών ακόμη και μετά τον Θεοδόσιο Α’, ακόμη και σε μια όχι μικρή ούτε απόμακρη πόλη της Αυτοκρατορίας.

Υπήρχαν Εθνικοί άρχοντες, «δημέκδικοι», «ειρήναρχοι» και «βουλευτές» (Βίος αγίου Πορφυρίου, 21, 25), ακόμη και μετά την καταστροφή των εθνικών ναών της πόλης (Βίος αγίου Πορφυρίου, 95). Το κείμενο του Βίου αγίου Πορφυρίου Γάζης, θεωρείται από τους Νεοπαγανιστές ως η απόδειξη της ύπαρξης συστηματικών αντιπαγανιστικών διώξεων κατά τον 5^ο αι.˙ όμως αυτή είναι η μισή και μάλιστα η παραποιημένη αλήθεια. Δεν είναι γνωστό ότι το ίδιο κείμενο δίνει πολλά στοιχεία για τη συμπεριφορά των απλών Εθνικών προς τους απλούς Χριστιανούς σε καιρό κατά τον οποίο βασίλευαν Χριστιανοί. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι οι αντιχριστιανικοί διωγμοί στη Γάζα συνεχίζονταν και μάλιστα άνευ λόγου, δίχως την εφαρμογή αντιπαγανιστικών νόμων ως πρόφαση, επί Αρκαδίου.

Οι επιθέσεις που υπέμενε ο άγιος Πορφύριος άρχισαν όταν εκείνος με τη συνοδεία του πορεύονταν προς τη Γάζα, και οι Εθνικοί των γύρω της πόλης χωριών αναίτια σκόρπισαν στους δρόμους διάφορα εμπόδια, έβαλαν φωτιές στο δρόμο, για να παρεμποδίσουν την άφιξή του (Βίος αγίου Πορφυρίου, 17). Αργότερα κατηγόρησαν τον Πορφύριο για μία ξηρασία που διήρκεσε δυο μήνες (Βίος αγίου Πορφυρίου, 19), κατηγορία που σήμερα φαντάζει αφελής, ωστόσο την εποχή εκείνη, με την διαδεδομένη πίστη των δεισιδαιμόνων Παγανιστών στην αστρολογία-μαγεία, ισοδυναμούσε με κατηγορία φυσικής εξόντωσης της κοινότητας.

Οι Εθνικοί Γαζαίοι αναίτια απαγόρευσαν την επάνοδο στην πόλη στους Γαζαίους Χριστιανούς που επέστρεφαν από λιτανεία έξω από τα τείχη της Γάζας (Βίος αγίου Πορφυρίου, 20). Οι Γαζαίοι Εθνικοί «όταν κέρδιζαν με το μέρος τους κανέναν ειδωλολάτρη άρχοντα, πήγαιναν κρυφά προς αυτόν και είτε με χρήματα, είτε επ’ ονόματι της άθεης θρησκείας τους, ζητούσαν να κακοποιήσουν τους Χριστιανούς» (Βίος αγίου Πορφυρίου, 21)˙ επιτίθονταν αναίτια και οργάνωναν ξυλοδαρμούς των συνεργατών του Πορφύριου, Βαροχά και Κορνήλιου καθώς και απλών Χριστιανών (Βίος αγίου Πορφυρίου, 22-23), πολύ πριν την αίτηση του Πορφύριου για κλείσιμο και καταστροφή των ναών τους.

Αναίτια οι Εθνικοί δεν επέτρεπαν στους Χριστιανούς «να αναλαμβάνουν πολιτικά αξιώματα, αλλά τους μεταχειρίζονταν σαν κακούς δούλους» (Βίος αγίου Πορφυρίου, 32). Συγκεκριμένα «δεν τους επέτρεπαν να λαμβάνουν πολιτικά αξιώματα, ούτε τους αφήνουν να καλλιεργούν τα χωράφια τους, από τα έσοδα των οποίων πληρώνουν τους δημόσιους φόρους» (Βίος αγίου Πορφυρίου, 40). Ο επίσκοπος Πορφύριος τότε ζήτησε από τον αυτοκράτορα Αρκάδιο το κλείσιμο των εθνικών ναών της Γάζας «βλέποντας τις αδικίες που γινόταν από τους ειδωλολάτρες κάθε ημέρα στη Γάζα» (Βίος αγίου Πορφυρίου, 26).

Πράγματι ο Βίος του Πορφύριου δεν δίνει βάση στην υπόθεση ότι ο άγιος Πορφύριος είχε δήθεν εξαρχής καταστρώσει σχέδιο καταστροφής των εθνικών ναών, γιατί τονίζεται ως μοναδική αιτία αίτησης καταστροφής των εθνικών ναών η αναίτια συμπεριφορά των Εθνικών κι όχι λ.χ. η ανάγκη εφαρμογής των νόμων. Ο Πορφύριος ζήτησε την καταστροφή των ναών αργότερα, σε δεύτερη παράκλησή του, επειδή οι Εθνικοί συνέχιζαν να κακομεταχειρίζονται τους Χριστιανούς συμπολίτες τους (Βίος αγίου Πορφυρίου, 32-33).

Ότι η Γάζα ήταν ακραιφνώς αρχαιόθρησκη πόλη ήταν γνωστό στους αυτοκράτορες (Βίος αγίου Πορφυρίου, 41) και οι Χριστιανοί εκεί ήταν ελάχιστοι, ωστόσο υφίσταντο διώξεις δίχως αιτία. Η καταστροφή των ναών της Γάζας δεν οφείλεται τόσο στην εφαρμογή των παλαιότερων αντιπαγανιστικών νόμων, όσο στο γεγονός ότι οι Εθνικοί έκαναν το βίο αβίωτο στους χριστιανούς συμπολίτες τους. Οι Γαζαίοι Χριστιανοί υφίσταντο διώξεις από τους συμπολίτες τους Εθνικούς επί Ιουλιανού και Διοκλητιανού (Θεοδώρητου, Εκκλ. Ιστ., 3, 3˙ Σωζομενού, Εκκλ. Ιστ., 5, 9˙ Θεόδωρου Αναγνώστου, Εκκλ. Ιστ., 58-9). Αν έτσι φέρονταν οι Εθνικοί τον καιρό της «απόλυτης» επικράτησης του Χριστιανισμού, μπορεί κανείς να φανταστεί την συμπεριφορά τους τον καιρό των διωγμών του Διοκλητιανού ή επί βασιλείας Ιουλιανού.

Ο Deschner αναφέρει την σχετική ιστορία (Η εγκληματική ιστορία του Χριστιανισμού, τ. 4, σ. 349-53), ωστόσο δεν λέει τίποτα για την άνευ λόγου καταπίεση των Χριστιανών Γαζαίων, παρουσιάζοντας τα γεγονότα αυτά ως μία απροσδόκητη και άνευ λόγου βίαιη συμπεριφορά των Χριστιανών. Διαστρεβλώσεις των γεγονότων συνιστούν οι ισχυρισμοί ότι ο Πορφύριος έκαψε φιλοσοφικά αρχαιοελληνικά βιβλία˙ ότι συνέβησαν σφαγές Εθνικών˙ ότι οι Γαζαίοι ήταν ελληνικής καταγωγής και η θρησκεία τους η αρχαιοελληνική (επειδή οι θεοί των οκτώ ναών αναφέρονται οι Ολύμπιοι)˙ και ότι ο Πορφύριος πλιατσικολόγησε τους ναούς.

Τα βιβλία που κάηκαν ήταν σύμφωνα με το Βίο (κεφ. 71) μαγικά ή όσα θεωρούνταν «ιερά» από τους Εθνικούς και όχι φιλοσοφικά. Η γνωστή υπόθεση ότι οι Χριστιανοί εσκεμμένα χαρακτήριζαν κάθε βιβλίο μαγικό προκειμένου να το καταστρέψουν αντίκειται σε εσκεμμένες καταστροφές «μαγικών» βιβλίων από Εθνικούς αυτοκράτορες (Διοκλητιανός, Αύγουστος), πριν τον Μ. Κωνσταντίνο, και γενικά δείχνει άγνοια των τοτινών αντιλήψεων, χριστιανικών και προχριστιανικών, για τη μαγεία. Ενδεχομένως στην Γάζα να καταστράφηκαν και άλλα βιβλία˙ όμως αυτό ούτε στην πρόθεση των οπαδών του Πορφύριου φαίνεται από τον Βίο να ήταν ούτε ο Βίος το αναφέρει ούτε κάτι τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί καταστροφή της αρχαιοελληνικής γραμματείας, όπως και οι καταστροφές «μαγικών» βιβλίων από τους παραπάνω Εθνικούς αυτοκράτορες ενδεχομένως να προκάλεσαν την «παράπλευρη» καταστροφή και ορισμένων μη «μαγικών» βιβλίων, χωρίς αυτοί να κατηγορηθούν ως τέτοιοι καταστροφείς. Είναι γνωστό άλλωστε ότι στη Γάζα ως τον έκτο αιώνα ακόμα λειτουργούσαν περίφημες σχολές ρητορικής και φιλοσοφίας, όπου μελετούνταν και διδάσκονταν τα υποτιθέμενα... καμένα αρχαία φιλοσοφικά συγγράμματα.

 

Σφαγές Εθνικών από την εξουσία ή την ασήμαντη μειονότητα των Γαζαίων Χριστιανών, σύμφωνα πάντα με τον Βίο, δεν υπήρξαν˙ αντίθετα, συνέβαιναν ξυλοδαρμοί (Βίος αγίου Πορφυρίου, 22, 23, 95) και φόνοι (Βίος αγίου Πορφυρίου, 95) Χριστιανών.

Ο Βίος αναφέρει ναούς θεών με ελληνικά ονόματα, ωστόσο αυτό δεν συνεπάγεται τη διατήρηση της κλασσικής ελληνικής λατρείας, παρά είναι η γνωστή τακτική βασισμένη στην αντίληψη πως οι θεοί του ενός λαού αντιστοιχούν στους θεούς ενός άλλου («ο Μαρνάς είναι ο Δίας», αναφέρει επί λέξει ο συγγραφέας του Βίου, στο κεφ. 19). Οι βυζαντινοί χρονογράφοι αναφέρουν τους Τούρκους ως «Πέρσες» και τους Ρώσσους ως «Σκύθες»˙ με την ίδια λογική ο Δίας και η Αφροδίτη του Βίου δεν είναι παρά οι μη αρχαιοελληνικοί τοπικοί ανατολίτικοι θεοί, που χάριν συνεννοήσεως μεταξύ των ελληνομαθών λογίων καλούνται με τα ελληνικά ονόματα των αντίστοιχων αρχαιοελληνικών θεών.

Η ελληνική καταγωγή των Γαζαίων δεν αποδεικνύεται από το ψηφιδωτό-χάρτη της Μαδηβά (σελ. 442 των εκδ. Ζήτρος), το οποίο δείχνει τα χωριά πέριξ της Γάζας με τα ονόματά τους. Σε αυτό διακρίνονται οι ονομασίες Σωβιλά, Σεανά, Βεθαγιδέα, Μαδεβήν, Τοκαΐν, Εδραΐν, Συκομαζών, Θαυαθά, Ρινοκορούρα˙ είναι γνωστό ότι οι εξελληνισμένες περιοχές της ελληνιστικής Μ. Ανατολής είχαν ελληνικά ονόματα (π.χ. Δεκάπολις).

Αναφορικά με την συνεχώς επαναλαμβανόμενη κατηγορία ότι η Εκκλησία επεδίωκε τον πλουτισμό του κλήρου έχοντας ως πρόφαση τον εκχριστιανισμό, ο Βίος αναφέρει ότι ο άγιος Πορφύριος «είχε αναθεματίσει κάθε Χριστιανό πολίτη που θα έπαιρνε οτιδήποτε από τα ειδωλολατρικά ιερά για προσωπικό του κέρδος˙ πράγματι κανείς από τους πιστούς πολίτες δεν έπαιρνε τίποτε, παρά μόνον οι στρατιώτες (…) Τουναντίον μάλιστα ευλαβείς κληρικοί μαζί με τους λαϊκούς, καθώς και ο ίδιος ο όσιος επίσκοπος Πορφύριος, τριγύριζαν στους ναούς και τους εμπόδιζαν να αρπάζουν» (Βίος αγίου Πορφυρίου, 65).

Άλλα σημείο του Βίου που δεν του δίνεται η κατάλληλη προσοχή είναι ο προσυλητισμός στο Χριστιανισμό των Εθνικών πριν τις καταστροφές των ναών (Βίος αγίου Πορφυρίου, 21˙ 31, 62) καθώς και η λαϊκή τάση για απόρριψη της αρχαίας λατρείας (Βίος αγίου Πορφυρίου, 19 και 60), όπου οι Εθνικοί «αφού επέμεναν επί επτά ημέρες να αναπέμπουν ύμνους [στον θεό Μαρνά, για την κατάπαυση της ανομβρίας στη Γάζα] σε έναν τόπο, λιποψύχισαν και επανήλθαν στις εργασίες τους» και «μερικοί από τους ειδωλολάτρες, μην υποφέροντας τις συμφορές των αποτυχημένων συνοικεσίων που έγιναν με την προσταγή του δαίμονα της Αφροδίτης, ομολόγησαν αγανακτισμένοι την απάτη» αντίστοιχα.

Για μια φορά ακόμα, η συκοφαντία και η Νεοπαγανιστική απάτη και αδικία (αρχαία και νέα), εκτίθεται από τις αρχαίες πηγές σε όλο της το μεγαλείο. Για μια φορά ακόμα, στους Νεοπαγανιστές της εποχής μας, που συκοφαντούν τους Χριστιανούς αντί να δουν τα ΔΙΚΑ ΤΟΥΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ, κάνει επίκαιρη την παροιμία: "Φωνάζει ο κλέφτης..."!!!

 

Γιάννης Τ.