Κεφάλαιο Γ΄: Αντικανονική η απόσχισις των Γ.Ο.Χ. από την Εκκλησία της Ελλάδος το 1924

ιε΄. Τα σχετικά με την χρησιμοποίησι των πλαστών αναθεματισμών επιχειρήματα των νεωτέρων Γ.Ο.Χ.

Οι νεώτεροι Γ.Ο.Χ. κατηγορούν επίσης τον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, ότι εκμεταλλεύθηκε «την μερικήν ομοιότητα που έχει το κείμενον της Εγκυκλίου του Πατριάρχου Κυρίλλου του Λουκάρεως που φέρει αναθεματισμούς εναντίον λατινοφρόνων, με το κείμενον της αποφάσεως της Συνόδου του 1583 που αναθεματίζει τους ακολουθούντας το ν. ημερολόγιον»²⁶⁸.

Οι Γ.Ο.Χ. υποστηρίζουν ότι ορισμένοι κανόνες Τοπικών η Οικουμενικών Συνόδων έχουν αρκετή ή απόλυτη ομοιότητα με αναλόγους προγενεστέρων Συνόδων. Ο ιδ΄ π.χ. Κανών της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου ομοιάζει με τον ια΄ κανόνα της Συνόδου της Νεοκαισαρείας, ενώ ο θ΄ της Συνόδου της Αντιοχείας ομοιάζει προς τον λδ΄ Αποστολικό.

Συνεπώς, καταλήγουν, βάσει «της ανωτέρω αυτής συνηθείας των Συνοδικών Πατέρων, φρονιμώτερον είναι να υποθέσωμεν ότι μάλλον ο Πατριάρχης Κύριλλος επροτίμησε να αντιγράψη, αντί να συντάξη νέους, αναθεματισμούς από την Σύνοδον του 1583 που έχει γίνει μόλις 33 χρόνια πριν, παρά ότι ο Νεασκητιώτης Ιάκωβος επρόσθεσε επί της Εγκυκλίου του Κυρίλλου έναν ακόμη αναθεματισμόν περί ημερολογίου»²⁶⁹.

Οι ανωτέρω απόψεις, οι οποίες φυσικά εμπεριέχουν πολλή φαντασία, είναι αναμφισβήτητα εσφαλμένες. Ο Λούκαρις το 1616 δεν αντέγραψε τους αναθεματισμούς της Συνόδου του 1583, διότι απλά η Σύνοδος αυτή δεν εξέδωσε αναθεματισμούς. Η άποψίς μας αυτή αποδεικνύεται μέσα από τα ίδια τα κείμενα του Ιακώβου και των Ζηλωτών.

Ο Ιάκωβος και οι Ζηλωταί παρουσίασαν μεν το δήθεν κείμενο της Συνόδου του 1583 με τους αναθεματισμούς κατά του γρηγοριανού ημερολογίου, «δεν επρόσεξαν» όμως ούτε «εις το περιεχόμενον αυτού, ουδέ εις τα λεκτικά, γραμματικά και συντακτικά σφάλματά»²⁷⁰ του.

Εκτός δηλαδή από τις τραγικές παραποιήσεις που προαναφέραμε, τις οποίες διέπραξαν στα πραγματικά κείμενα των Συνόδων του 1583 και 1593, δεν διέφυγαν και ορισμένες σημαντικές απροσεξίες κατά την παρουσίασι του κειμένου του Λουκάρεως ως δήθεν κειμένου της Συνόδου του 1583. Οι ενδείξεις που αποδεικνύουν, ότι τα κείμενα του Ιακώβου και των Ζηλωτών δεν είναι κείμενο της Συνόδου του 1583, αλλά το κείμενο του Λουκάρεως παραποιημένο είναι οι εξής:

Στα κείμενα αναφέρεται ότι ο συντάκτης του (δηλαδή ο Λούκαρις)  το «εγκαταλείπει» (το αφήνει, δεν το αποστέλλει) στους πιστούς της πόλεως Τριγοβύστου. «Ο Κύριλλος, ως γνωστόν, μεταβάς εν έτει 1616 εις την Μολδαβίαν, ειργάσθη εναντίον της λατινικής προπαγάνδας... Μέλλων δε ν' απέλθη εκείθεν απήγγειλεν ομιλίαν τινά κατά των λατινικών ετεροδιδασκαλιών προς τους Ορθοδόξους της πόλεως Τριγοβύστου, ην και διέδωκεν, “Τόμον” ονομάσας, περιέχοντα έξ αναθεματισμούς»²⁷¹.

«Υπάρχουσι λοιπόν καταφανέσταται μαρτυρίαι ότι δεν πρόκειται περί συνοδικού εγγράφου»²⁷² της εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου, το οποίο απεστάλη σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Στα ανωτέρω πλαστά κείμενα αναφέρεται επίσης, ότι οι κακόδοξοι «ήγειραν καθ ημών άσπονδον πόλεμον»²⁷³ υπονοώντας προφανώς την επίθεσι, που υπέστη ο Λούκαρις στην πόλι του Τριγοβύστου από τους Λατινόφρονας.

Τέλος, όπως γίνεται φανερό από τα πλαστά, ζηλωτικά κείμενα, ο συντάκτης του κειμένου (ο Λούκαρις) αποκαλεί το κείμενο «Τόμον»²⁷⁴, ο οποίος είναι όρος, που αρμόζει σε δογματικό κείμενο, όπως είναι το κείμενο αυτό με τους αναθεματισμούς. Αντιθέτως, ο Ιάκωβος και οι Ζηλωταί έθεσαν απερίσκεπτα στο κείμενο την επικεφαλίδα: «Σιγγίλιον πατριαρχικής διατυπώσεως...»²⁷⁵, αγνοώντας ότι δια του όρου «σιγγιλίου» εννοούνται τα έγγραφα που «εξεδίδοντο υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου προς διάφορα σταυροπηγιακά Μοναστήρια η φιλανθρωπικά καθιδρύματα κυρωτικά των προνομίων αυτών»²⁷⁶.

Τα ανωτέρω ζηλωτικά επιχειρήματα εξέθεσε και ο π. Νικόλαος Δημαράς στις απαντήσεις του κατά της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου. Ο π. Νικόλαος διέπραξε μεταξύ άλλων και τα εξής σφάλματα:

1. Αναφέρει σε μία από τις απαντήσεις του τον ζ΄ κανόνα του Ιακώβου και τον η΄ κανόνα της Συνόδου του 1593 προσθέτοντας αμέσως μετά τα εξής: «το Σιγγίλιον αυτό αναφέρουν στις Εκκλησιαστικές τους Ιστορίες»²⁷⁷ διάφοροι Ιστορικοί, μεταξύ των οποίων αναφέρει τον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, τον Φ. Βαφείδη, τον Δοσίθεο Ιεροσολύμων, τον Κ. Μουρατίδη και άλλους. Πρόκειται για αναληθή ισχυρισμό, καθώς οι ανωτέρω ιστορικοί δεν αναφέρουν όχι μόνο το πλαστό σιγγίλιο, αλλά ούτε καν την λέξι “σιγγίλιο”. Το συνοδικό δήθεν σιγγίλιο αναφέρεται μόνο από ζηλωτάς συγγραφείς.

2. Ο π. Νικόλαος υποστηρίζει ότι ο Σίλβεστρος Αλεξανδρείας υπέγραψε την απόφασι του 1593²⁷⁸, αν και αυτός είχε προ πολλού πεθάνει!

3. Ο π. Νικόλαος αναφέρει ότι ο Ιάκωβος «στο τέλος του χειρογράφου αναφέρει τα ονόματα των Πατριαρχών Ιερεμίου Κωνσταντινουπόλεως, Σιλβέστρου Αλεξανδρείας και Σωφρονίου Ιεροσολύμων, οι οποίοι κατά τις αδιάψευστες μαρτυρίες όλων των ιστορικών υπέγραψαν την ιστορικήν απόφαση του 1583»²⁷⁹. Όπως όμως προαναφέραμε, κανείς απολύτως ιστορικός δεν αναφέρει, ότι ο Σωφρόνιος Ιεροσολύμων υπέγραψε την απόφασι της Συνόδου του 1583.

4. Ο π. Νικόλαος υποστηρίζει, ότι «το Σιγγίλιο αυτό απέστειλε ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄ προς απάσας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας»²⁸⁰. Το κείμενο όμως που μας παραπέμπει, «Ευστρατιάδου, ό.π. σελ. 119-20», ομιλεί για εγκατάλειψι του Τόμου στους πιστούς της πόλεως του Τριγοβύστου και όχι για αποστολή συνοδικού σιγγιλίου.

 

Σημειώσεις:

---

268. Λ. Κτενά, ένθ ανωτ. σελ. 145.

269. Ένθ ανωτ. σελ. 147.

270. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Έλεγχος παραποιήσεως συνοδικών πράξεων και πατριαρχικών εγγράφων, εν περιοδικώ Γρηγόριος Παλαμάς, τεύχος 193, σελ. 146-147.

271. Ένθ ανωτ. σελ. 97.

272. Ένθ ανωτ. σελ. 147.

273. Ένθ ανωτ. σελ. 144.

274. Γρ. Ευστρατιάδου, Η πραγματική αλήθεια περί του εκκλησιαστικού ημερολογίου, σελ. 120.

275. Ένθ ανωτ. σελ. 119.

276. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, ένθ ανωτ. σελ. 147.

277. Όταν οι φύλακες προδίδουν, εν εφημερίδι Ορθόδοξος Τύπος, φύλλο 1416, σελ. 5.

278. Ένθ ανωτ.

279. Άγιοι Κολλυβάδες, φύλλο 30, σελ. 1.

280. Ένθ ανωτ. σελ. 4.