Στο πρώτο του άρθρο ο π. Νικόλαος υποστήριξε, ότι ο άγιος Σωφρόνιος αποκάλεσε εύλογα τον Σέργιο «συλλειτουργό» κατά το 634, εφόσον η αιρετική δοξασία του Μονοθελητισμού διακηρύχθηκε επίσημα από τον Σέργιο μόλις το 638. Το 634 δηλαδή δεν εκηρύσσετο επίσημα κάποια αίρεσις και κατά συνέπεια δεν υπήρχε λόγος διακοπής εκκλησιαστικής κοινωνίας η περίπτωσις Οικονομίας³³². Στις εσφαλμένες απόψεις του π. Νικολάου απαντήσαμε εξιστορώντας την τότε εκκλησιαστική κατάστασι³³³:

Στις αρχές του ζ΄ αιώνος «εζητείτο μέσον τι ενώσεως (με τους Μονοφυσίτας) και τούτο οι οπαδοί αυτής ενόμισαν ότι εύρον εν τη φράσει, δύο μεν εν Χριστώ φύσεις, αλλά μία ενέργεια και θέλησις»³³⁴. Βασικός υποστηρικτής της ανωτέρω κακοδοξίας ήταν ο Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος (610-639), ο οποίος ήταν «Συρογενής και γονέων Ιακωβιτών»³³⁵.

Ο Σέργιος έστειλε στον επίσκοπο Φαράν Θεόδωρο ένα νόθο λίβελλο του Κωνσταντινουπόλεως Μηνά († 552) ζητώντας του την γνώμη του για τις μονοενεργητικές και μονοθελητικές θέσεις του λιβέλλου αυτού. Ο Θεόδωρος τον αποδέχθηκε. Ο Σέργιος στην συνέχεια έστειλε τον λίβελλο αυτό και σε κάποιον αιρετικό Παύλο δηλώνοντας την συγκατάθεσι του Θεοδώρου και την δική του γι αυτόν. Τα δύο αυτά γεγονότα, που δεν πρέπει να είναι τα μοναδικά, αναφέρονται από τον άγιο Μάξιμο στον διάλογό του με τον Πύρρο³³⁶ (μετέπειτα πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως). Οι ιστορικοί τα τοποθετούν περί το 615-618, καθώς επιβεβαιώνεται από την συνέχεια των λόγων του αγίου Μαξίμου. Αναφέρει λοιπόν ο Άγιος, ότι ο Σέργιος έγραψε και στον Σεβηριανό Γεώργιο Αρσά ζητώντας του να του αποστείλη ρητά των αγίων Πατέρων, που να υποστηρίζουν την κακοδοξία της μιας ενεργείας. Του έλεγε μάλιστα ότι βάσει αυτών των ρητών θα πραγματοποιήση την ένωσι μαζί τους. Ο Αλεξανδρείας άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων έγινε γνώστης της επιστολής αυτής και θέλησε να καθαιρέση τον Σέργιο. Τον εμπόδισε όμως η κατ' εκείνο το έτος (619) επιδρομή των Περσών³³⁷.

Εκείνη την εποχή περίπου ο άγιος Μάξιμος ασπάζεται τον μοναχικό βίο, απογοητευμένος από την τότε κατάστασι της Εκκλησίας λόγω της επεκτάσεως του Μονοθελητισμού. Περί δε το 626 αναχώρησε από την Κωνσταντινούπολι για την Αφρική, καθώς έβλεπε την αίρεσι «εις τέλειον μάλλον εκτεινομένην»³³⁸.

Ο Σέργιος έγραψε και στον Φάσιδος Κύρο επιβεβαιώνοντας την αίρεσι³³⁹. Κατά δε το 629 ενώθηκε δια της αποδοχής μιας εν Χριστώ ενεργείας και θελήσεως με τον μονοφυσίτη επίσκοπο Αθανάσιο, τον οποίο μάλιστα αναγνώρισε ως πατριάρχη Αντιοχείας³⁴⁰. Ο Κύρος ανέρχεται το 630 στον θρόνο της Αλεξανδρείας και αρχίζει αγώνα για ένωσι με τους Μονοφυσίτας³⁴¹. Οι άγιοι Σωφρόνιος και Μάξιμος προσπαθούν να τον εμποδίσουν χωρίς όμως αποτέλεσμα³⁴². Ο Κύρος τελικά πραγματοποίησε την «υδροφαφή ένωσιν»³⁴³ με τους Μονοφυσίτας το 633 βάσει της αιρετικής ομολογίας «μία εν τω Χριστώ θεανδρική ενέργεια»³⁴⁴.

Ο Σέργιος, που είχε ήδη προβάλλει «πολυτρόπως την οικείαν νόσον» και διαφθείρει «το πλείστον της Εκκλησίας»³⁴⁵, αποδέχθηκε την ένωσι αυτή. Ενώθηκε μάλιστα το ίδιο έτος (633) και με τους αιρετικούς Αρμενίους βάσει της ιδίας αιρετικής ομολογίας³⁴⁶. Ο άγιος Σωφρόνιος πήγε τότε στην Κωνσταντινούπολι και «με την πρέπουσαν τω σχήματι αυτού ταπεινοφροσύνην»³⁴⁷ παρακάλεσε τον Σέργιο να μη ανανεώση την παλαιά αυτή αίρεσι. Απογοητευμένος όμως από την αμετανοησία του Σεργίου πηγαίνει στα Ιεροσόλυμα και πληροφορεί τους πιστούς, ότι οι πατριάρχαι και ο πάπας είναι αιρετικοί³⁴⁸.

Ο Σέργιος θορυβήθηκε από τις Ορθόδοξες αυτές φωνές. Στην “Ψήφο” που εξέδωσε στο τέλος του 633, εκήρυττε την αίρεσι με ηπιότερη μορφή. Ο άγιος Μάξιμος ήλπισε προς στιγμήν, ότι θα απεκηρύσσετο η «περί την πίστιν καινοτομία» που είχε γίνει στην Αλεξάνδρεια. Σε επιστολή του μάλιστα προς τον ηγούμενο Πύρρο «επήνεσε τον πατριάρχην (Σέργιον) δια τας θέσεις του»³⁴⁹, τον οποίο μάλιστα χαρακτήρισε «νέον Μεσίτην... Μέγαν Μωϋσήν και ιερέων ιερέα και της καθ όλην την οικουμένην έξαρχον θείας ιερωσύνης»³⁵⁰.

Ταυτόχρονα ο άγιος Σωφρόνιος ανέρχεται το έτος 634 στον θρόνο των Ιεροσολύμων και αποστέλλει την ενθρονιστήρια, Συνοδική του Επιστολή στον Σέργιο και τους πατριάρχας, με την οποία κατακεραυνοβολεί την αίρεσι της μιας ενεργείας και θελήσεως. Αποκαλεί τον πατριάρχη «Δεσπότη πάντων αγιωτάτω, και μακαριωτάτω αδελφώ και συλλειτουργώ Σεργίω»³⁵¹, και τον παρακαλεί να δεχθή την δογματική του Επιστολή και να του στείλη τα «ποθούμενα γράμματα»³⁵², τα οποία θα εξέφραζαν με σαφήνεια την ορθή πίστι. Δυστυχώς ο Σέργιος δεν μετανόησε και το 638 εκδίδει την επίσης αιρετική “Έκθεσι”.

Είδαμε λοιπόν ότι ο άγιος Σωφρόνιος είχε συλλειτουργό τον Σέργιο έως το 634, αν και αυτός εκήρυττε την αίρεσι από το 615 περίπου, είχε προκαλέσει την αγανάκτησι του αγίου Ιωάννου το 619, είχε διαφθείρει το πλείστον της Εκκλησίας και είχε αποδεχθή τις ενώσεις του 629 και 633 με τους Μονοφυσίτας. Δεν γνωρίζουμε, εάν ο ιερός Σωφρόνιος διέκοψε την εκκλησιαστική κοινωνία με τους Μονοθελήτας πατριάρχας έως τον θάνατό του (638). Από τα ανωτέρω λοιπόν αποδείχθηκε, πιστεύουμε, ότι η αίρεσις του Μονοθελητισμού δεν κηρύχθηκε το 638, όπως υποστηρίζει ο π. Νικόλαος, και συνεπώς οι άγιοι Σωφρόνιος και Μάξιμος εφήρμοσαν πράγματι την Οικονομία έναντι των αρχηγών της αιρέσεως επί είκοσι περίπου έτη.

 

Σημειώσεις:

---

332. Περιοδικό Άγιοι Κολλυβάδες, τεύχος 27, σελ. 2-8.

333. Εφημερίς Ορθόδοξος Τύπος, φύλλα 1377-1379.

334. Φ. Βαφείδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, τόμος α΄, § 74, 1, σελ. 250.

335. Οσίου Θεοφάνους, Χρονογραφία, έτος 6121, P.G.108, 680A.

336. P.G.91 332B-333A.

337. Ένθ ανωτ.

338. Εις τον βίον και την άθλησιν του οσίου... Μαξίμου, P.G.90, 73D-76A.

339. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Διάλογος... περί των εκκλησιαστικών δογμάτων, P.G.91, 333A.

340. Θ.Η.Ε., τόμος 11, σελ. 103.

341. Π. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τόμος ε΄, σελ. 260.

342. Ένθ ανωτ. σελ. 288.

343. Εις τον βίον και την άθλησιν του οσίου... Μαξίμου, P.G.90, 77C.

344. Φ. Βαφείδου, ένθ ανωτ. § 74, 2, σελ. 251.

345. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, ένθ ανωτ. P.G.91, 333A.

346. Θ.Η.Ε., ένθ ανωτ.

347. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, ένθ ανωτ. P.G.91, 333B.

348. Δοσιθέου Ιεροσολύμων, ένθ ανωτ. βιβλίο στ΄, κεφ. Στ΄, § δ΄, σελ. 257.

349. Π. Χρήστου, ένθ ανωτ. σελ. 268.

350. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Επιστολή ιθ΄, P.G.91, 592BC.

351. Επιστολή Συνοδική, P.G.87Γ΄ 3148A.

352. Ένθ ανωτ. P.G.87Γ΄ 3200B.