Ο π. Νικόλαος δεν παραδέχθηκε, όπως είχε χρέος, τα τεράστια, ιστορικά του σφάλματα ούτε ζήτησε συγγνώμη από τους αναγνώστας του περιοδικού του για όσα είχε γράψει στο πρώτο του άρθρο. Αντιθέτως, σε νέο του άρθρο υποστήριξε τα εξής:

1. Θεωρεί και πάλι λογικό ότι ο άγιος Σωφρόνιος αποκάλεσε τον Σέργιο «συλλειτουργό» στην Συνοδική του Επιστολή το 634, επειδή έως τότε έχουμε (δήθεν) απλές «συζητήσεις και προσπάθειες για επικράτηση των Ορθοδόξων θέσεων»³⁵³ και όχι διακήρυξι αιρέσεως επί είκοσι έτη. Υπενθυμίζουμε ότι και στο προηγούμενο άρθρο του ο π. Νικόλαος είχε γράψει τα εξής: «Βλέπουμε, λοιπόν, ξεκάθαρα από την εκκλησιαστικήν ιστορίαν ότι η αιρετική δοξασία του Μονοθελητισμού του Σεργίου διακηρύσσεται επίσημα... το 638... Δεν είναι, επομένως, καθόλου παράδοξον ότι ο Άγιος (Σωφρόνιος) προσφωνεί τον Σέργιον “μακαριώτατον Δεσπότην, αδελφόν και συλλειτουργόν” πριν διακηρυχθή επισήμως η αίρεσις του Μονοθελητισμού, μόλις κατά το έτος 638»³⁵⁴.

Στην συνέχεια όμως διαψεύδει τελείως, τα όσα γράφει -και ιδίως τα όσα είχε γράψει στο προηγούμενο άρθρο του- λέγοντας ότι ο άγιος Μάξιμος «το 626 υποχρεώθηκε να φύγη από την Κύζικον στην Αφρική λόγω κηρύξεως της αιρέσεως του Μονοθελητισμού από τον Σέργιον»³⁵⁵.

Τι σύγχυσις! Ο π. Νικόλαος άλλοτε λέγει, ότι το 626 εκηρύσσετο αίρεσις και για τον λόγο αυτό ο άγιος Μάξιμος αναχώρησε για την Αφρική, άλλοτε δε ότι η αίρεσις κηρύχθηκε το 638 και συνεπώς ήταν φυσικό να κοινωνή ο άγιος Σωφρόνιος με τον Σέργιο το 634!

2. Αμέσως μετά λέγει: «Η φυγή γίνεται ακριβώς, όπως αναφέρει ο βιογράφος του, γιατί δεν δέχεται σε κοινωνία τον Σέργιο». Πρόκειται για πρωτοφανές ψεύδος. Κανείς βιογράφος δεν αναφέρει, ότι η φυγή του 626 έγινε λόγω διακοπής εκκλησιαστικής κοινωνίας. Άλλωστε, όπως αποδείχθηκε, οι άγιοι Μάξιμος και Σωφρόνιος είχαν εκκλησιαστική κοινωνία με τον Σέργιο Κωνσταντινουπόλεως έως το 634.

3. Ο π. Νικόλαος κάνει επίσης ένα σοβαρό αναχρονισμό. Λέγει ότι ο άγιος Σωφρόνιος απέστειλε πρώτα την Συνοδική Επιστολή του προς τον Σέργιο και έπειτα συγκάλεσε και Τοπική Σύνοδο, η οποία καταδίκασε την αίρεσι³⁵⁶. Η αλήθεια είναι η εξής: Μόλις ο Άγιος έγινε πατριάρχης, συγκάλεσε Σύνοδο (634) και καταδίκασε³⁵⁷ τον Μονοενεργητισμό και τον Μονοθελητισμό ως διδασκαλία. Την καταδίκη αυτή την απέστειλε ως ενθρονιστική και Συνοδική Επιστολή προς τον Σέργιο προσφωνώντας τον «συλλειτουργό». Ο π. Νικόλαος λέγει δηλαδή, ότι ο Άγιος έστειλε πρώτα την Επιστολή της Συνόδου και έπειτα συγκάλεσε την Σύνοδο!

4. Σε άλλο σημείο λέγει: «Για ένα χρονικό διάστημα, ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής και οι δύο ή τρεις μαθητές του αποτελούσαν ολόκληρη την Εκκλησία στην Ανατολή κατά την διάρκεια των διωγμών των Μονοθελητών»³⁵⁸. Ο ισχυρισμός αυτός του π. Νικολάου είναι εξίσου αναληθής, όπως αποδεικνύεται από την συμμετοχή εκπροσώπων της Ανατολής στην Σύνοδο του Λατερανού (649) και τις επιστολές του αγίου Μαρτίνου προς τους Ορθοδόξους της Ανατολής³⁵⁹, καθώς και από τα λόγια του πατρικίου Επιφανίου προς τον άγιο Μάξιμο: «Επειδή πάσα η Δύσις και οι εν τη Ανατολή διαστρέφοντες εις σε θεωρούσι· και άπαντες δια σε στασιάζουσι, μη θέλοντες συμβιβασθήναι ημίν δια την πίστιν»³⁶⁰.

5. Αμέσως μετά ο π. Νικόλαος λέγει πάλι αναληθώς, ότι είναι ξεκάθαρο πως ο άγιος Μάξιμος δεν κοινωνούσε με τους Μονοθελήτας ακόμη και προ συνοδικής διαγνώμης. Προς απόδειξι αναφέρει σχετικό διάλογο του Αγίου με τους αιρετικούς («Ο Πατριάρχης... απεφήνατο»), στον οποίο ο Άγιος λέγει πράγματι, ότι δεν κοινωνεί μαζί τους. Όμως, όπως φαίνεται σαφέστατα από τον βίο του Αγίου, ο διάλογος αυτός³⁶¹ (655) έγινε μετά από την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως από τις Συνόδους της Δύσεως (640-649) και την επακόλουθη τιμωρία, που υπέστη ο άγιος Μαρτίνος (653)³⁶².

6. Σε άλλο σημείο ο π. Νικόλαος διηγείται έναν ακόμη διάλογο του Αγίου με τους Μονοθελήτας. Στον διάλογο αυτό ο Άγιος τούς λέγει, ότι δεν κοινωνεί μαζί τους επικαλούμενος μάλιστα και την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως στην Δύσι («και υπό των Ρωμαίων καθαιρεθέντες... Συνόδου»³⁶³). Συνεχίζοντας ο π. Νικόλαος αναφέρει την εκδίωξι του Αγίου από την Κωνσταντινούπολι και τους αγώνας του για την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως στην Δύσι! Υποστηρίζει δηλαδή, ότι μετά τον διάλογο του Αγίου με τους Μονοθελήτας κατά το 655 (στον οποίο ο Άγιος ομιλεί για τις Συνόδους της Δύσεως) και μετά την εκδίωξί του από την Κωνσταντινούπολι κατά το ίδιο έτος, ο Άγιος αγωνίσθηκε για την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως στην Δύσι (640-649)!

Πρόκειται δηλαδή για ολοκληρωτική διαστρέβλωσι της βιογραφίας του αγίου Μαξίμου. Παρά ταύτα την απάντησι αυτή του π. Νικολάου επαίνεσαν όλα τα ζηλωτικά έντυπα ως «τεκμηριωμένην και εμπεριστατωμένην»³⁶⁴. Αυτό φανερώνει την μεγίστη, ζηλωτική, θεολογική και εκκλησιολογική ανεπάρκεια.

 

Σημειώσεις:

---

353. Περιοδικό Άγιοι Κολλυβάδες, τεύχος 28, σελ. 49.

354. Ένθ ανωτ. Τεύχος 27, σελ. 5.

355. Ένθ ανωτ. Τεύχος 28, σελ. 51.

356. Ένθ ανωτ. σελ. 49.

357. Φ. Βαφείδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, § 74, 2, σελ. 251.

358. Ένθ ανωτ. σελ. 42-43.

359. Σ. Μήλια, των ιερών συνόδων... Συλλογή, σελ. 417-424, 439.

360. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Περί των πραχθέντων..., κεφ. κε΄, P.G.90, 161D.

361. Κεφ. Κδ΄, P.G.90, 93C-96B.

362. Ένθ ανωτ. Κεφ. ιζ΄, P.G.90, 85D.

363. Ένθ ανωτ. Τεύχος 28, σελ. 47.

364. Περιοδικό Άγιος Αγαθάγγελος, τεύχος 181, σελ. 2.