Τι είναι η Ιερά Παράδοση, και ποια η σχέση της με την Ορθοδοξία, με την Αγία Γραφή και με τη Θεία αποκάλυψη;

Η ίδια η Καινή Διαθήκη μας κάνει λόγο για την Παράδοση που ενεργούσε παράλληλα με την Γραφή και μας αποδεικνύει την αλήθεια ότι και η Γραφή είναι ένα μέρος αυτής της Παραδόσεως.

Πολλά χωρία από την Καινή Διαθήκη θα μπορούσα να παραθέσω. Θα αρκεσθώ όμως στα πιο χαρακτηριστικά. Στους Θεσσαλονικείς γράφει ο Απόστολος: «Άρα ουν, αδελφοί, στήκετε και κρατείτε τας παραδόσεις ας εδιδάχθητε είτε διά λόγου είτε δι’ επιστολής ημών» (Β' Θεσ. β', 15). Εκτός από τις Επιστολές οι Χριστιανοί καλούνται να εφαρμόσουν και όσα προφορικά τους υπογράμμισε ο Απόστολος.

Στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή ο Απόστολος τους επαινεί γιατί κρατούν τις παραδόσεις: «Επαινώ δε υμάς, αδελφοί, ότι πάντα μου μέμνησθε και καθώς παρέδωκα υμίν τας παραδόσεις κατέχετε» (Α' Κορ. ια', 2).

Στην ίδια επιστολή (Α΄) κάνει λόγο για μια προγενέστερη επιστολή (κεφ. ε΄, 9). Το γράφουμε αυτό για να δούμε ότι υπήρξαν και αλλά κείμενα τα οποία δεν διασώθηκαν για να περιληφθούν στον Κανόνα της Καινής Διαθήκης.

Στους Χριστιανούς τών Φιλίππων γράφει: «...α και εμάθετε και παρελάβετε και ηκούσατε και είδετε εν εμοί, ταύτα πράσσετε, και ο Θεός της ειρήνης έσται μεθ’ υμών» (Φιλ. δ', 9). Πρέπει να τηρούν όχι μόνον όσα τους γράφει στην επιστολή, αλλά και όσα άκουσαν και όσα είδαν και όσα παρέλαβαν. Από αυτό φαίνεται καθαρά ότι η Αγία Γραφή δεν περιέχει όση την Αποκάλυψη.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει: «Πολλά έχω υμίν γράφειν, ουκ ηβουλήθην δια χάρτου και μέλανος, αλλά ελπίζω ελθείν προς υμάς και στόμα προς στόμα λαλήσαι, ίνα η χαρά ημών ή πεπληρωμένη» (Β΄ Ιω., 12). Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης εδώ, όπως και στην Γ' επιστολή στ', 13, διαβεβαιώνει ότι δεν έγράψε όλα όσα έπρεπε να τους πεί. Επιφυλάσσεται να αναλύσει περισσότερες αλήθειες «στόμα προς στόμα» με την προσωπική επικοινωνία.

Αλλά και τα Ευαγγέλια δεν περιγράφουν όλη την ζωή του Χριστού, ούτε παρουσιάζουν όλα τα θαύματα τα οποία έκανε όσο ζούσε στην γη. Το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο καταλήγει ως εξής: «έστι δε και αλλά πολλά όσα εποίησεν ο Ιησούς, άτινα εάν γράφηται καθέν, ουδέ αυτόν οίμαι τον κόσμον χωρήσαι τα γραφόμενα βιβλία. Αμήν» (Ιω. κα', 25).

Μερικά μόνον χωρία κατεγράφησαν από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης για να διαπιστωθεί καθαρότερα η αλήθεια ότι η Αγία Γραφή είναι ένα μέρος όλης της Αληθείας που παρέλαβαν oι άγιοι από τον Χριστό και βίωσαν εν Αγίω Πνευματι. Όταν, λοιπόν, θεωρούμε ως μόνη πηγή της θείας Αποκαλύψεως την Αγία Γραφή, τότε κολοβώνουμε την όση Αλήθεια και την όση Αποκάλυψη που παρέδωσε ο Θεός στους φίλους Του, που είναι οι άγιοι, και η οποία διαφυλάσσεται μέσα στην Εκκλησία.

Μιλώντας για την Παράδοση ο π. Αθανάσιος Γιέβτιτς γράφει: «η παράδοσις είναι ο «θεολογικώτατος κλήρος», δηλαδή η κληρονομιά την οποία έλαβε λέγει (ο Δαμασκηνός) «εκ θεολόγου πατρός», εννοών τον θεολόγον Γρηγόριον. Η «παραλαβή» αυτή τού «κλήρου» της παραδόσεως εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν, δεν είναι παραλαβή μόνον «διδασκαλίας» διότι τότε οι Πατέρες θα ελέγοντο όχι Πατέρες, αλλά απλώς διδάσκαλοι και παιδαγωγοί.

Ο Απ. Παύλος γράφει: «Εάν γαρ μύριους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ' ου πολλούς Πατέρας· εν γαρ Χριστώ Ιησού δια του Ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα». Κατά τον Απόστολον, λοιπόν, παράδοσις είναι το γεννάσθαι από τους Πατέρας εν Χριστώ δια του Ευαγγελίου και παραλαμβάνειν τον Χριστόν και μορφούν Αυτόν εν ημίν» (Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού: «Η Θεοτόκος», εκδ. «όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος», σελ. 234).

Η Παράδοση δεν είναι κάτι διαφορετικό από την Ορθόδοξη πίστη, δηλαδή την Ορθοδοξία. Ορθοδοξία θα πει «ορθή δόξα», δηλαδή ορθή δοξασία ή ορθή διδασκαλία περί τού Θεού και όλων των θεμάτων που οδηγούν στην σωτηρία τον άνθρωπο. Αυτή όμως η ορθή πίστη απεκαλύφθη από τον Θεό στους άξιους αυτής της Αποκαλύψεως, σε όσους έχουν φθάσει στην θέωση και έχουν την δυνατότητα να παραλάβουν αυτήν την Αποκάλυψη τού Θεού.

Οι άγιοι όμως παραλαμβάνουν την Αποκάλυψη και την παραδίδουν στα πνευματικά τους παιδιά και με τον τρόπο αυτόν τα αναγεννούν. Δεν πρόκειται για μια τυπική παράδοση μιας διδασκαλίας, αλλά για την μετάδοση μιας ολόκληρης ζωής που ανιστά τον νεκρό από την αμαρτία άνθρωπο και τον οδηγεί στην θέωση. Έτσι, επειδή οι άγιοι παραλαμβάνουν και παραδίδουν την ορθή διδασκαλία, γι’ αυτό, ισχυριζόμαστε, ότι η Παράδοση ταυτίζεται με την Ορθοδοξία.

Παράδοση δεν είναι απλώς μερικές διδασκαλίες που παραδίδονται εξωτερικά από στόμα σε στόμα, αλλά μετάδοση της ζωής που έφερε στον κόσμο ο Χριστός εν Αγίω Πνεύματι και την μετέδωσε στους ανθρώπους. Δεν είναι εξωτερικά σχήματα, αλλά αναγέννηση και θέωση τού ανθρώπου. Ακόμη υποδεικνύει στον άνθρωπο τον δρόμο και τον τρόπο της θεώσεως.