Τα δημιουργήματα του Θεού διαιρούνται σε ορατά και αόρατα. Ορατή είναι όλη η κτίση, αόρατοι είναι οι άγγελοι.

«Όλα τα κτίσματα ως δημιουργήματα του Θεού είναι υλικά και διαιρούνται σε ορατά και αόρατα. Και τα αόρατα λέγονται ασώματα, διότι είναι αόρατα».

Έπειτα, μεταξύ των κτισμάτων υπάρχει σχετική ομοιότητα και σχετική διαφορά. «Η βάση της ανθρώπινης κτιστής γνώσεως είναι η ομοιότης και η διαφορά». Με τον νόμο αυτό μπορεί να υπάρξει η περιγραφή και η ταξινόμηση μεταξύ των όντων. Σε όλα τα κτιστά «υπάρχει σχετική ομοιότης και διαφορά».

Η ομοιότητα συνίσταται στην ουσία, αλλά και στην δομή κάθε κτιστού. Όλα τα κτιστά έχουν την ίδια ουσία, η οποία στην φιλοσοφία λέγεται «ύλη, ενώ στην θεολογική γλώσσα λέγεται χους, χώμα, πηλός, γη». Επίσης, όλα τα υλικά και όμοια, έχουν ομοιότητα στην δομή τους. «Όλα τα υλικά σώματα αποτελούνται από άτομα, τα οποία έχουν μεταξύ τους σχετική ομοιότητα».

Εκτός από την ομοιότητα, όλα τα κτιστά έχουν και διαφορές. Η διαφορά συνίσταται στο «αν η παγκόσμιος αυτή ουσία ευρίσκεται υπό την μορφή μιας φυσικής ενεργείας ή της συμπεπυκνωμένης μορφής της, δηλαδή της ύλης, καθώς και στην σύνθεση των δομικών ατόμων των υλικών κτισμάτων μεταξύ τους».

Την σχετική ομοιότητα και διαφορά την βλέπουμε μεταξύ των αλόγων ζωντανών οργανισμών και των ανθρώπων, μεταξύ των αγγέλων και των ανθρώπων, μεταξύ των αγγέλων και των δαιμόνων. Όλα τα κτίσματα προήλθαν «εκ του μη όντος» και είναι κτιστά, αλλά όλα μετέχουν διαφοροτρόπως της ακτίστου ενεργείας του Θεού. Έτσι μεταξύ των κτισμάτων υπάρχει σχετική ομοιότητα και σχετική διαφορά.

Ενώ αυτό συμβαίνει στα κτιστά πράγματα, εν τούτοις, μεταξύ Θεού και κτισμάτων, «δεν υπάρχει απολύτως καμία ομοιότης». Είναι χαρακτηριστική η διδασκαλία του Αγίου Μαξίμου του ομολογητού: «ακτίστου και κτιστού άπειρον το μέσον εστί και διάφορον».

Πάντως, η διδασκαλία των θεουμένων για την σχέση και διαφορά μεταξύ των κτισμάτων - δημιουργημάτων και για την απόλυτη ανομοιότητα μεταξύ κτισμάτων και Θεού, δεν είναι φιλοσοφική, αλλά εμπειρική. Όταν οι Άγιοι φθάνουν στην εμπειρία του Θεού, βλέπουν την συνεκτική - προνοητική ενέργειά Του στην κτίση, η οποία σαφώς διακρίνεται από την ύλη, αλλά βλέπουν και την δόξα Του, που διαφέρει σαφέστατα από τα κτίσματα. Η πρώτη είναι η λεγομένη «φυσική θεωρία της κτίσεως», η άλλη είναι η θεωρία της δόξης του Θεού μέσα στο Φως, όταν υπερβαίνεται και αυτή η κτίση.

Επίσης, στην πατερική παράδοση γίνεται η διάκριση μεταξύ αϊδίου, αιωνίου και χρόνου. Το αΐδιο ανήκει στον Τριαδικό Θεό, στο αιώνιο ανήκουν οι άγγελοι και οι Άγιοι, και στον χρόνο ζει όλη η κτίση, μηδέ του ανθρώπου εξαιρουμένου. Και αυτή η διάκριση δεν είναι φιλοσοφική, αλλά εμπειρική και αποκαλυπτική πείρα των θεοπτών Αγίων.

Οι Άγιοι ανέπτυξαν αυτήν την διδασκαλία, για να τονίσουν την αλήθεια ότι ο Λόγος δεν συνδέεται με τον χρόνο, δεν υπάρχει χρόνος μεταξύ του Πατρός και του Λόγου ούτε συνδέεται με το αιώνιο, αλλά ο Λόγος είναι συναΐδιος με τον Πατέρα. Με αυτήν την έννοια έκαναν λόγο στο «Σύμβολο της Πίστεως» ότι ο Λόγος γεννήθηκε από τον Πατέρα «προ πάντων των αιώνων».

«Οι Πατέρες κάνουν μια διάκριση μεταξύ αιώνων και χρόνου. Χρόνος και αιών, δεν είναι το ίδιο πράγμα. Ο χρόνος είναι ο ηλιακός χρόνος. Δηλαδή, το έτος, οι μήνες, οι εβδομάδες, οι μέρες. Αιώνες είναι, κατά τους Πατέρες, ολόκληρο το διάστημα του κτίσματος σε όλο το σύμπαν. Ο χρόνος είναι η διάσταση μέσα στην οποία βρίσκεται το κτίσμα. Η διάσταση είναι ο χώρος του κτίσματος, ενώ ο χρόνος είναι η αλληλοδιαδοχή μηνών, ημερών κ.ο.κ. Επίσης, στους αιώνες είναι και ο χρόνος των αγγέλων, που δεν είναι περιορισμένος ο Άγγελος από την ύλη».