Από τις πιο περίεργες φράσεις που βρίσκουμε μέσα στην Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου είναι αυτή:

Συ εκ τού μη όντος εις το είναι ημάς παρήγαγες και παραπεσόντας (αόριστος) ανέστησας (αόριστος) πάλιν και ουκ απέστης πάντα ποιών, έως ημάς εις τον ουρανόν ανήγαγες (αόριστος) και την βασιλείαν σου εχαρίσω (αόριστος) την μέλλουσαν (μέλλοντας).

Δεν διαφέρει από αυτό το απόσπασμα:

Μεμνημένοι τοίνυν (ενεστώτας) τής σωτηρίου ταύτης εντολής και πάντων τών υπέρ ημών γεγενημένων, τού Σταυρού (αόριστος), τού τάφου (αόριστος), τής τριημέρου αναστάσεως (αόριστος), τής εις ουρανούς αναβάσεως (αόριστος), τής εκ δεξιών καθέδρας (αόριστος), τής δευτέρας και ενδόξου πάλιν παρουσίας (μέλλοντας),

Και από αυτό του Αποστόλου Παύλου:

"Ο δε Θεός πλούσιος ων εν ελέει, δια την πολλήν αγάπην αυτού ην ηγάπησεν ημάς, 5 και όντας ημάς νεκρούς τοις παραπτώμασι συνεζωοποίησε τω Χριστώ· χάριτί εστε σεσωσμένοι· 6 και συνήγειρε και συνεκάθισεν εν τοις επουρανίοις εν Χριστώ Ιησού" (Εφεσ. 2:4-6)

Και παρομοίως:

"Ός ερρύσατο ημάς εκ τής εξουσίας τού σκότους και μετέστησεν εις την βασιλείαν τού υιού τής αγάπης αυτού, 14 εν ω έχομεν την απολύτρωσιν, την άφεσιν τών αμαρτιών" (Κολ. 1:13-14).

Πώς γίνεται να καθόμαστε μαζί με τον Χριστό στους ουρανούς (ήδη); Πώς γίνεται να έχουμε ήδη «συνεγερθεί στα επουράνια»; Πώς γίνεται να μιλάμε για τη Δευτέρα και ένδοξη Παρουσία σε παρελθόντα χρόνο; Πώς γίνεται να έχουμε ήδη μεταφερθεί στην Βασιλεία του Θεού;

Η πιο πλούσια έκφραση μεταξύ αυτών των παράξενων χρονο-παιχνιδιών είναι η δήλωση του Αγίου Ιωάννου πως έχουμε προικισθεί με κάτι που «μέλλει να έρθει». Ήδη, στο παρελθόν, μας έχει δοθεί κάτι που ακόμα δεν είναι.

Αυτές οι δηλώσεις, τόσο στον Απόστολο Παύλο όσο και στον Χρυσόστομο, υπακούουν στους κανόνες της Ορθόδοξης εσχατολογίας - την Ορθόδοξη κατανόηση της Βασιλείας του Θεού - κάτι που μας υποχρεώνει να παρακάμπτουμε τους χρονικούς κανόνες του ανθρώπινου λόγου και να ομιλούμε την γραμματική του ίδιου του ουρανού.

Το πρώτο και κύριο παράδειγμα αυτού εφαρμόζεται στον Ίδιο τον Χριστό. Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος περιγράφει τον Χριστό ως «το Άλφα και το Ωμέγα, την Αρχή και το Τέλος».  Αυτό δεν πρόκειται για μια δήλωση που λέει πως ο Χριστός ήταν στην αρχή και πως θα είναι στο τέλος. Μάλλον, λέει πως ο Ίδιος είναι η αρχή και πως ο Ίδιος είναι το τέλος. Ούτε είναι τώρα το ένα και αργότερα το άλλο. Ο Χριστός είναι και τα δύο – εσαεί, και κάθε στιγμή.  Ο ίδιος ο Χριστός το εκφράζει όταν λέει: «Πριν να ήταν ο Αβραάμ, Εγώ είμαι». Δεν λέει, «Πριν να ήταν ο Αβραάμ, Εγώ ήμουν» : αυτοί είναι οι κανόνες της ανθρώπινης γραμματικής, που υπόκεινται στην αντίληψή μας για τον γραμμικό Χρόνο.

Μάλλον, ο Χριστός «είναι».

Είναι ο Μέγας, «ο Ων».

Το «ήταν» δεν είναι ρήμα που Του αρμόζει.

Η φράση, «την βασιλείαν σου την μέλλουσαν» είναι ίσως ένα καλό σημείο για να ξεκινήσετε, όταν μελετάτε αυτά τα πράγματα. Η φράση περιγράφει τον απόλυτο χαρακτήρα της Βασιλείας του Θεού: είναι «η μέλλουσα». Ανεξάρτητα από το πότε θα φανερωθεί, είτε στο παρελθόν είτε στο παρόν μας, είναι πάντοτε μια φανέρωση αυτού «που μέλλει».

Κάθε Θεία Λειτουργία τελείται στο «τέλος του κόσμου», ακριβώς επειδή είναι η «γαμήλια εορτή του Αρνίου», το «γεύμα στο τέλος του αιώνα». Είναι το νόημα της επίκλησης «Ευλογημένη η Βασιλεία…» που ακούγεται στην τέλεση κάθε Μυστηρίου της Εκκλησίας. Τα μυστήρια είναι πάντα το «τέλος του κόσμου», το οποίο εισέρχεται στην δική μας «εν Χρόνω» στιγμή.

Η ανάσταση του Χριστού είναι, απ’ όλα τα πράγματα, η πλέον μοναδική τέτοια στιγμή. Αν θέλετε, ο «ιστορικός» Ιησούς τοποθετείται στον τάφο ως νεκρό σώμα. Αυτό είναι κάτι ιστορικό. Αυτό που βγαίνει από τον τάφο είναι κάτι περισσότερο – η «Ιστορία» είναι πλέον κάτι περισσότερο από Ιστορία. Το αναστημένο σώμα του Χριστού υπερβαίνει τον Χώρο και τον Χρόνο. Δεν χρειάζεται να υπακούει στους κανόνες που διέπουν τα άτομα και τα λοιπά υλικά.  Γίνεται ορατός, και όμως δεν Τον αναγνωρίζουν. Μετά, Τον  αναγνωρίζουν. Εμφανίζεται πίσω από κλειστές πόρτες (δεν χρειάστηκε να κρούσει την θύρα «για να μπει»). Μπορούν να Τον αγγίξουν και να Τον ψηλαφήσουν. Τρώει ψάρι. Εμφανίζεται, και μετά εξαφανίζεται. «Μπαινοβγαίνει» επί 40 ημέρες, αλλά ποτέ για πολύ. Εμφανίζεται και έξω από αυτές τις 40 μέρες, ακόμα και στις μέρες μας.

Ανάμεσα στα πιο ανόητα πράγματα που έχω ακούσει ποτέ είναι η άρνηση της «πραγματικής Παρουσίας» μέσα στην Θεία Ευχαριστία, τάχα επειδή ο Ιησούς κάθεται στους ουρανούς και δεν μπορεί να είναι παντού. Η δήλωση «Τούτο είναι το σώμα μου», αληθεύει παντού ό,που λέγεται και πρεπόντως μνημονεύεται.

Όπως είναι ο Χριστός, έτσι είναι και η Βασιλεία Του.

Έτσι λοιπόν, πρέπει να λέμε πως (και) η Βασιλεία του Θεού είναι «πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα». Αλλά, την ίδια στιγμή, όταν λέμε πως η Βασιλεία του Θεού είναι πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα, ομολογούμε ταυτόχρονα πως και «αυτό που μέλλει να έρθει» είναι πανταχού παρόν και τα πάντα πληρόν.

Όταν η Ορθόδοξη Εκκλησία περιγράφεται ως έχουσα μια «μυστική» θεολογία (μάλιστα με ακρίβεια, θα μπορούσα να προσθέσω), οφείλεται εν μέρει στο γεγονός πως η γραμματική που έχουμε διδαχθεί περιλαμβάνει ομολογίες τέτοιες που συντρίβουν τον Χρόνο, καθώς επίσης παρέχει την δυνατότητα να αναγνωρίζουμε πως αυτό που βλέπουμε τώρα είναι περισσότερο από αυτό που βλέπουμε τώρα. Αυτό το «περισσότερο από» είναι δηλωτικό πως ο κόσμος έχει αλλαχθεί, πως αλλάζεται, και πως θα αποκαλυφθεί πλήρως ως αλλαγμένος, όταν θα έχουν φανερωθεί τα πάντα.

Κάθε θαύμα στον παρόντα αιώνα είναι μια φανέρωση του μέλλοντος αιώνος (ο οποίος είναι ήδη πανταχού παρών και τα πάντα πληρών). Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν είχε πει ότι στα Μυστήρια, δεν κάνουμε τα πράγματα να είναι κάτι που δεν είναι, αλλά τα αποκαλύπτουμε για αυτό που πραγματικά είναι. Όμως το «πραγματικά είναι» πρέπει να γίνει κατανοητό ως «αυτό-που-μέλλει».

Αυτό που δεν βλέπουμε στην Λειτουργία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου (και στα ευρύτερα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας) είναι η περιγραφή του έργου του Αγίου Πνεύματος – το οποίο περιγράφεται με τους όρους γραμμικής Ιστορίας. Η γραμμική Ιστορία έχει ένα σύνολο γραμματικών κανόνων (στους οποίους το Μέλλον δεν μπορεί να αναφερθεί ως Παρελθόν), οι οποίοι κανόνες έχουν «ανατιναχθεί» από την Ανάσταση του Χριστού. Η ίδια η πραγματικότητα που περιγράφουμε με όρους γραμμικού Χώρου και Χρόνου είναι κάτι που - σύμφωνα με τις Γραφές - έχει γίνει «υποκείμενη στην ματαιότητα». Κάποιοι μπορεί να πουν ότι είναι «πεπτωκυία», αν και εγώ διατηρώ αυτή την έκφραση για την περιγραφή των ανθρώπινων όντων. Η Δημιουργία έγινε «υποκείμενη στην ματαιότητα» από τον ίδιο τον Θεό, για χάρη μας.

Η Δημιουργία δεν είναι «πεπτωκυία» με την λογική πως η ίδια δεν είχε επιλογή στο θέμα. Ο γραμμικός χρόνος είναι, επομένως, κάτι που θα λυτρωθεί.  Ούτε πρόκειται για αρένα – αφού η Βασιλεία-που-μέλλει δεν θα μπορούσε να περιορισθεί πραγματικά, κατά τρόπο γραμμικό.  Στο Βιβλίο της Αποκάλυψης ακούμε έναν των αγγέλων να λέει:

«Και ο άγγελος, ον είδον εστώτα επί τής θαλάσσης και επί τής γης, ήρε την χείρα αυτού την δεξιάν εις τον ουρανόν 6 και ώμοσεν εν τω ζώντι εις τους αιώνας τών αιώνων, ος έκτισε τον ουρανόν και τα εν αυτώ και την γην και τα εν αυτή και την θάλασσαν και τα εν αυτή, ότι χρόνος ουκέτι έσται».  (Αποκ.10:5-6).

Όπου η Βασιλεία γίνεται Παρούσα για εμάς, «χρόνος ουκέτι έσται». Και έτσι έχουμε τους περίεργους κανόνες ομιλίας που συναντάμε στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και αλλού.

Οι Γραφές περιγράφουν την παρούσα εμπειρία μας με το Άγιο Πνεύμα (την Βασιλεία) ως «προκαταβολή» ή «καπάρο». Πρόκειται για μια γεύση απτή του πράγματος - μια υπόσχεση πως την πληρότητα θα την λάβουμε εν καιρώ. Αυτή η παράξενη Παρουσία χρωματίζει την καθημερινή ύπαρξη των χριστιανών. Όσοι αμφισβητούν τις διδασκαλίες του Χριστού (όπως το ανέφικτο της συγχώρησης των εχθρών μας), μιλούν με την γραμματική του (περατού) Χρόνου. Ομολογούν πως υπόκεινται στον Χώρο και τον Χρόνο και πως βαρύνονται από τους κανόνες αυτών.

Σε αυτόν τον αιώνα, για παράδειγμα, είναι φανερό πως η αληθινή δύναμη βρίσκεται στο χρήμα· ο Χριστός σταθερά προτρέπει τους οπαδούς Του να χαρίσουν τα χρήματά τους, να συγχωρήσουν ριζικά όσους τους οφείλουν χρέη, μάλιστα να ζουν σαν να έχει ήδη έρθει η Βασιλεία του Θεού (επειδή ήδη «έχει έρθει»).  Μια τέτοια ά-χρονη ζωή είναι μαρτυρία εν Χρόνω για τον Άχρονο, ο Οποίος εσκήνωσε εν ημίν.

Δόξα στον Θεό που μας έδωσε το Πνεύμα και μας κάθισε μαζί Του στους ουράνιους τόπους!