• Α. Άγιοι Πατέρες

  • α. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης

  • β. Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός

  • γ. Άγιος Ειρηναίος τής Λυών

  • δ. Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς

  • ε. Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης

  • στ. Άγιος Ιουστίνος Μάρτυς

  • ζ. Άγ. Σεραφείμ τού Σαρώφ, περιβαλλόμενος από το Άκτιστο Φως

• Β. Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος

• Γ. Πατερικά χωρία που δείχνουν ότι ο πλήρης άνθρωπος είναι αυτός που έχει το Άγιο Πνεύμα

  • α. Άγιος Ειρηναίος τής Λυών

  • β. Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος

  • γ. Άγ. Σεραφείμ τού Σαρώφ

  • δ. Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας

Α. Άγιοι Πατέρες

α. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης:

"Η ψυχή όλη δι' όλου τού σώματος χωρεί και ομοχρόνως εν τη ζωή γίνεται" (Αγίου Γρηγορίου Νύσσης: "Εξήγησις τού Άσματος τών Ασμάτων" Λόγος ζ΄).

Μετάφραση: "Η ψυχή ολόκληρη υπάρχει μέσα σε ολόκληρο το σώμα και εμφανίζεται ταυτόχρονα με τη ζωή".

Σαφέστατα, δεν προηγείται κανένα σώμα τής ψυχής, αλλά η ψυχή γίνεται "ομοχρόνως" (ταυτόχρονα) με το σώμα!

«Απόβλητος επίσης ο παρ’ αμφοτέρων λόγος… μήτε κατά την ελληνικήν απάτην… μηδ’ αυ πάλιν οιονεί πήλινον ανδριάντα προδιαπλασθέντα τω λόγω τον άνθρωπον, τούτου ένεκα την ψυχήν γίνεσθαι λέγειν… Ενός όντος του ανθρώπου… μίαν αυτού και κοινήν της συστάσεως την αρχήν υποτίθεσθαι, ως αν μη αυτός εαυτού προγενέστερός τε και νεώτερος γένοιτο».

Μετάφραση: «Απαράδεκτες είναι και οι δύο απόψεις… δεν θα πρέπει να σκεφτόμαστε ούτε κατά την ελληνική πλάνη, αλλά ούτε πάλι ότι ο Θεός έπλασε με τον λόγο τον άνθρωπο ως πήλινο άγαλμα, χάριν του οποίου έγινε μετά και η ψυχή. Γιατί ένας είναι ο άνθρωπος. Και μία και κοινή είναι η αρχή της ύπαρξής του, ώστε να μην λέγεται ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε πριν από τον ίδιο τον εαυτό του» (Άγιος Γρηγόριος Νύσσης PG 44, 229 – 237).

β. Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:

"άμα δε το σώμα και η ψυχή πέπλασται, ου το μεν πρώτον, το δε ύστερον" (Ιωάννης Δαμασκηνός, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, εκδοτικός οίκος Πουρνάρας).

 Μετάφραση: "Και το σώμα και η ψυχή πλάσθηκαν ταυτόχρονα. Όχι το ένα πρώτο και το άλλο ύστερα".

γ. Άγιος Ειρηναίος τής Λυών:

"Τώρα, η ψυχή και το πνεύμα είναι βεβαίως μέρος του ανθρώπου, αλλά όχι βεβαίως ο ίδιος ο άνθρωπος, διότι ο τέλειος άνθρωπος αποτελείται από την σύμμιξη της ψυχής που λαμβάνει το Πνεύμα του Πατρός, και την πρόσμιξη εκείνης της σαρκικής φύσεως που επλάσθη κατ’ εικόνα του Θεού.

Έτσι επίσης, αν κάποιος αφαιρέσει το κατ’ εικόνα και βάλει στην άκρη το πλάσμα, δεν μπορεί να το εκλάβει αυτό ως άνθρωπο, αλλά σαν να είναι κάποιο μέρος ανθρώπου ή όπως προανέφερα, σαν κάτι άλλο από άνθρωπο.  Διότι η σάρκα εκείνη που έχει πλασθεί δεν είναι αφ’ εαυτού της τέλειος άνθρωπος αλλά το σώμα ενός ανθρώπου και μέρος ενός ανθρώπου.  Ούτε η ψυχή μόνη της, θεωρούμενη χωριστά από μόνη της, είναι άνθρωπος, αλλά είναι η ψυχή ενός ανθρώπου και μέρος ενός ανθρώπου.  Ούτε το πνεύμα είναι άνθρωπος, καθ' ότι ονομάζεται πνεύμα, και όχι άνθρωπος.  Αλλά η σύμμιξη όλων αυτών αποτελεί τον τέλειο άνθρωπο.  Και για τον λόγο αυτό ο Απόστολος, εξηγώντας τον εαυτό του, το διευκρινίζει πως ο σωσμένος άνθρωπος είναι ο τέλειος άνθρωπος καθώς και πνευματικός άνθρωπος, μιλώντας κατ' αυτόν τον τρόπο, στην πρώτη Επιστολή προς Θεσσαλονικείς: «Αυτός δε ο Θεός της ειρήνης αγιάσαι υμάς ολοτελείς, και ολόκληρον υμών το πνεύμα και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού τηρηθείη»"  (Α΄ Θεσσ. 5/ε: 23). (Αγίου Ειρηναίου τής Λυών: "Κατά Αιρέσεων" Ε΄ 6).

δ. Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς:

"Μη αν ψυχήν μόνην μήτε σώμα μόνον λέγεσθαι άνθρωπον, αλλά το συναμφότερον, ον δη και κατ' εικόνα πεποιηκέναι Θεός λέγεται" (Γρηγόριος ο Παλαμάς, P.G. 150, 1361).

Μετάφραση: "Δεν πρέπει να λέγεται «άνθρωπος» ούτε η ψυχή μόνη της ούτε το σώμα μόνο του, αλλά αυτό που αποτελείται από τα δύο μαζί· και αυτό ακριβώς είναι που λέγεται πως ο Θεός έπλασε «κατ’ εικόνα» Του".

ε. Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης:

"Ούτε γαρ σώμα προ τής ψυχής υφίστατο, ούτε ψυχή προ τού σώματος" (P.G. 89,724).

Μετάφραση: "Ούτε το σώμα υπήρξε πριν από την ψυχή, ούτε η ψυχή πριν από το σώμα".

"Την ψυχήν ούτε γαρ προϋφίσταται τού σώματος, ούτε μεθυφίσταται. Αλλ' άμα τη τούτου γενέσει κτίζεται και αυτή" (Ιωάννου Σιναΐτου: Κλίμαξ, λόγος ΚΣΤ΄, σελ. 136, σημ. 2).

Μετάφραση: "Η ψυχή ούτε προηγείται τού σώματος ούτε υπάρχει μετά από αυτό· αλλά συγχρόνως με τη γέννηση τού σώματος, κτίζεται και η ίδια".

στ. Άγιος Ιουστίνος Μάρτυς:

"Είπερ ου κατ' ιδίαν μεν τούτων ουδέτερον άνθρωπός εστιν, το δε εκ τής αμφοτέρων συμπλοκής καλείται άνθρωπος, κέκληκεν δε ο Θεός εις ζωήν και ανάσταστασιν τον άνθρωπον, ου το μέρος, αλλά το όλον κέκληκεν, όπερ εστί την ψυχήν και το σώμα". (Ιουστίνου περί Αναστάσεως, Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων και Εκκλησιαστικών συγγραφέων, Αθήνα 1955, 4, 229-230).

Μετάφραση: "Αφού ούτε η ψυχή ούτε το σώμα από μόνα τους (ξεχωριστά το καθένα) είναι ο άνθρωπος, αλλά ονομάζεται "άνθρωπος" αυτό που προκύπτει από την ένωση και των δύο, και επειδή ο Θεός κάλεσε σε ζωή και ανάσταση τον άνθρωπο, δεν κάλεσε κάποιο μέρος του (ούτε μόνο την ψυχή ούτε μόνο το σώμα), αλλά ολόκληρο το σύνολο, δηλαδή την ψυχή και το σώμα μαζί.".

ζ. Άγ. Σεραφείμ τού Σαρώφ

Ο άγιος Σεραφείμ τού Σαρώφ, περιβαλλόμενος από το Άκτιστο Φως, (άρα ό,τι είπε, το είπε ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΩΣ), αποκαλύπτει στο μαθητή του Μοτοβίλωφ ότι όσοι λένε ότι ο Αδάμ πλάσθηκε πρώτα μόνο με το σώμα, και μετά του δόθηκε ψυχή, πλανώνται επειδή "έχουν χάσει την απλότητα της Χριστιανικής πίστεως διότι έχουν υπερηφάνεια στο νου τους". (Από τη συζήτησή του για το Άγιο Πνεύμα με τον Μοτοβίλωφ):

"Έχουμε γίνει τόσο απρόσεκτοι στο έργο της σωτηρίας μας, ώστε να παρανοούμε και πολλά άλλα λόγια από τις Αγίες Γραφές [εκτός των όσων προανέφερα], και όλα αυτά [είναι αποτέλεσμα του ότι] δεν αναζητούμε τη Χάρη του Θεού και, με την περηφάνεια που έχουμε στο νου μας, δεν την αφήνουμε να κατοικήσει στις ψυχές μας. Για αυτό το λόγο μένουμε χωρίς αληθινή φώτιση από τον Κύριο, την οποίαν Αυτός στέλνει [μόνο] στις καρδιές εκείνων που πεινούν και διψούν ολόψυχα για τη δικαιοσύνη του Κυρίου.

Πολλοί ερμηνεύουν, ότι όταν η Βίβλος λέει [ότι] ο Θεός ενεφύσησεν την πνοή της ζωής στο πρόσωπο του πρώτου Αδάμ και ότι τον δημιούργησε από το χώμα της γης [Γεν. β' 7], ότι αυτό σημαίνει ότι μέχρι τη στιγμή εκείνη ο Αδάμ δεν είχε ψυχή και ανθρώπινο πνεύμα, και ότι τάχα ήταν μόνο σάρκα, πλασμένη από το χώμα της γης. Η ερμηνεία αυτή δεν είναι σωστή, διότι ο Κύριος και Θεός δημιούργησε τον Αδάμ από το χώμα της γης με τη σύνθεση που ο Άγιος [απόστολος] Παύλος περιγράφει: Ολόκληρον ημών το πνεύμα και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού τηρηθείη (Α΄ Θεσσαλ. 5: 23) [= δηλαδή ως ψυχοσωματική σύνθεση, ψυχή τε και σώματι].

Και τα τρία αυτά μέρη της φύσης μας δημιουργήθηκαν από το χώμα της γης· αλλά ο Αδάμ δεν πλάστηκε νεκρός αλλά ως μία ενεργή ζωντανή ύπαρξη, όμοια με όλα τα άλλα έμψυχα ζωντανά πλάσματα του Θεού που ζουν στη γη" (Η μετάφραση είναι πιο λεπτομερής από διάφορες ελληνικές και είναι απευθείας από το ρωσικό ΕΔΩ. Μέσα σε τετράγωνες αγκύλες [ ... ] βάζουμε δικές μας προσθήκες για να βγει νόημα στα ελληνικά σε σχέση και με προηγούμενα που έχει πει σε αυτή τη συζήτηση ο Άγιος).

Β. Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος

Τι λέει η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος για τον άνθρωπο:

"άνθρωπον αληθώς τον αυτόν εκ ψυχής λογικής και σώματος". (Όρος Δ΄ Οικ. Συνόδου, παρά Ι. Καρμίρη, τα Δογματικά και Συμβολικά μνημεία, Αθήναι 1952, σελ.165) 

Μετάφραση: "αληθινό άνθρωπο τον ίδιο που αποτελείται από λογική ψυχή και σώμα".

Γ. Πατερικά χωρία που δείχνουν ότι ο πλήρης άνθρωπος είναι αυτός που έχει το Άγιο Πνεύμα

α. Άγιος Ειρηναίος τής Λυών:

"Τώρα, η ψυχή και το πνεύμα είναι βεβαίως μέρος του ανθρώπου, αλλά όχι βεβαίως ο ίδιος ο άνθρωπος, διότι ο τέλειος άνθρωπος αποτελείται από την σύμμιξη της ψυχής που λαμβάνει το Πνεύμα του Πατρός, και την πρόσμιξη εκείνης της σαρκικής φύσεως που πλάσθηκε κατ’ εικόνα του Θεού...

Όταν όμως το πνεύμα εδώ αναμεμιγμένο με την ψυχή είναι ενωμένο με το πλάσμα του Θεού, τότε ο άνθρωπος καθίσταται πνευματικός και τέλειος εξ αιτίας της διάχυσης του Αγίου Πνεύματος, και είναι αυτός που φτιάχθηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού.  Αν όμως το Πνεύμα λείπει από την ψυχή, τότε εκείνος που είναι έτσι, είναι πραγματικά με φύση ζώου, και, έχοντας μείνει σαρκικός, θα είναι ένα ατελές ον, κατέχοντας μεν πράγματι το κατ’ εικόνα (του Θεού) κατά τον σχηματισμό του, αλλά μη έχοντας λάβει το καθ’ ομοίωσιν δια του Πνεύματος, κατ’ αυτόν τον τρόπο το ον αυτό θα είναι ατελές" (Αγ. Ειρηναίου τής Λυών: "Κατά Αιρέσεων Ε΄6).

β. Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος:

«Ανάστασις δε ψυχής η ένωσίς εστι τής ζωής· ώσπερ γαρ το νεκρόν σώμα, ει μη δέξεται εν εαυτώ την ζώσαν ψυχήν και αμίκτως ταύτη μιγή, ζην ου λέγεται ουδέ δύναται, ούτως ουδέ ψυχή μόνη ζην αυτή καθ εαυτήν δύναται, ει μη αρρήτως και ασυγχύτως ενωθή Θεώ, τη όντως αιωνία ζωή.» (Αγ. Συμεών τού Νέου Θεολόγου: "Ανάστασιν Χριστού Θεασάμενοι").

Μετάφραση: "Και η ανάσταση τής ψυχής, είναι η ένωση τής ζωής. Επειδή όπως το νεκρό σώμα, αν δεν δεχθεί μέσα του τη ζωντανή ψυχή και δεν ενωθεί με αυτή ασύγχυτα, δεν λέγεται ζωντανό, ούτε μπορεί, έτσι ούτε η ψυχή μπορεί να ζει από μόνη της, αν δεν ενωθεί ασύγχυτα και ανέκφραστα με τον Θεό, την όντως αιώνια ζωή".

"Η Χάρις τού Αγίου Πνεύματος συγκρατεί την ψυχή με τη θεϊκή της δύναμη και την ζωογονεί, ωσάν η ψυχή τής ψυχής... Και καθώς όταν χωρίζεται από το κορμί η ψυχή αποθνήσκει το κορμί, έτσι και όταν χωρίζεται η ψυχή από την ψυχή το Άγιο Πνεύμα αποθνήσκει η ψυχή.... Και η ψυχή δια μέσου τής αμαρτίας απέθανεν από την αιώνιον ζωήν, με το να εχωρίσθη από το Άγιον Πνεύμα και από την βασιλείαν. Βλέπεις τι λογής ένωσιν έχει η ψυχή με το κορμί, οπού δεν είναι δυνατόν να είναι το κορμί χωρίς την ψυχήν; Και πάλιν τι λογής αναχωρεί η ψυχή και αφήνει το κορμί, με το οποίον ήταν ήταν μαζί και με αυτό εννοείτο και εφανέρωνε την εδικήν του δύναμιν και ενέργειαν; Τοιουτοτρόπως στοχάσου πώς ήταν και ο πρωτόπλαστος άνθρωπος ενωμένος με το Άγιο Πνεύμα τού Δημιουργού τών πάντων Θεού..." (Μέρος Α΄ Λόγος δ΄, σελ. 42. Εκδ. Β. Ρηγόπουλου).

"Επειδή ο άνθρωπος έχει και σώμα και ψυχήν δια τούτο και θάνατοι είναι δύο, ο ένας τής ψυχής και ο άλλος τού σώματος. Και καθώς η ψυχή και το σώμα είναι ένας άνθρωπος, τοιουτοτρόπως και αι δύο αθανασίαι τής ψυχής και τού σώματος ήσαν εις τον ένα άνθρωπον, δια να είναι ο άνθρωπος αθάνατος και κατά την ψυχήν και κατά το σώμα. Δια τούτο και ο Αδάμ οπόταν έφαγεν από τον απαγορευμένον καρπόν, ευθύς απέθανεν κατά την ψυχήν και ύστερον από ενεακοσίους τριάκοντα χρόνους απέθανεν και κατά το σώμα. Ότι καθώς ο θάνατος τού κορμιού είναι η αναχώρισις τής ψυχής έτσι και ο θάνατος τής ψυχής είναι η αναχώρησις τής χάριτος τού Αγίου Πνεύματος τού Θεού... Και σημείον τής αναστάσεως είναι ότι εις κάθε ψυχήν χριστιανού δίδει την χάριν τού Αγίου Πνεύματος, ωσάν μίαν άλλην ψυχήν. Δια τούτο και η τοιαύτη ψυχή τού Χριστιανού λέγεται πιστή, διατί εμπιστεύθη και έλαβε το Άγιο Πνεύμα τού Θεού, το οποίον είναι η αιώνιος ζωή..." (Μέρος Α΄ Λόγος δ΄, σελ. 29-31. Εκδ. Β. Ρηγόπουλου)

Μετάφραση στη Δημοτική:

"Η Χάρη τού Αγίου Πνεύματος συγκρατεί την ψυχή με τη θεϊκή της δύναμη και την ζωογονεί, σαν να είναι η ψυχή τής ψυχής...

Και όπως το σώμα πεθαίνει, όταν χωρίζεται από την ψυχή, έτσι και όταν χωρίζεται η ψυχή από την ψυχή της, από το Άγιο Πνεύμα, πεθαίνει και η ψυχή....

Και η ψυχή μέσω τής αμαρτίας πέθανε από την αιώνια ζωή, με τον χωρισμό της από το Άγιο Πνεύμα και από την Βασιλεία.

Βλέπεις τι είδους ένωση έχει η ψυχή με το σώμα, που δεν είναι δυνατόν να υπάρχει το σώμα χωρίς την ψυχή; Και ακόμα, πώς αναχωρεί η ψυχή και αφήνει το σώμα, με το οποίο ήταν μαζί, και με αυτό γινόταν κατανοητή και φανέρωνε τη δική του δύναμη και ενέργεια;

Με τον ίδιο τρόπο, στοχάσου πώς ήταν και ο πρωτόπλαστος άνθρωπος ενωμένος με το Άγιο Πνεύμα τού Δημιουργού τών πάντων Θεού..." (Μέρος Α΄ Λόγος δ΄, σελ. 42. Εκδ. Β. Ρηγόπουλου).

"Επειδή ο άνθρωπος έχει και σώμα και ψυχή, γι' αυτό και υπάρχουν δύο θάνατοι, ο ένας τής ψυχής και ο άλλος τού σώματος. Και όπως η ψυχή και το σώμα είναι ένας άνθρωπος, κατά τον ίδιο τρόπο και οι δύο αθανασίες τής ψυχής και τού σώματος υπήρχαν στον ένα άνθρωπο, για να είναι ο άνθρωπος αθάνατος και κατά την ψυχή και κατά το σώμα.

Γι' αυτό και ο Αδάμ όταν έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό, πέθανε αμέσως κατά την ψυχή, και ύστερα από 930 χρόνια πέθανε και κατά το σώμα. Επειδή όπως ο θάνατος τού σώματος είναι η αναχώρηση τής ψυχής, έτσι και ο θάνατος τής ψυχής είναι η αναχώρηση τής Χάριτος τού Αγίου Πνεύματος τού Θεού...

Και σημείο τής ανάστασης είναι ότι σε κάθε ψυχή Χριστιανού δίνει τη χάρη τού Αγίου Πνεύματος, σαν μία άλλη ψυχή. Γι' αυτό και αυτού τού είδους η ψυχή τού Χριστιανού λέγεται πιστή, επειδή εμπιστεύθηκε και έλαβε το Άγιο Πνεύμα τού Θεού, το οποίο είναι η αιώνια ζωή..." (Μέρος Α΄ Λόγος δ΄, σελ. 29-31. Εκδ. Β. Ρηγόπουλου)

γ. Άγ. Σεραφείμ τού Σαρώφ:

"Αν ο Θεός δεν είχε εμφυσήσει κατόπιν [της δημιουργίας του Αδάμ] μέσα στο πρόσωπό του [Αδάμ] την πνοήν της ζωής, δηλαδή την Χάρη του Κυρίου και Θεού Αγίου Πνεύματος που εκπορεύεται από τον Πατέρα και αναπαύεται στον Υιό και στέλλεται στον κόσμο για το χατήρι του Υιού, τότε ο Αδάμ θα έμενε χωρίς να έχει μέσα του το Άγιο Πνεύμα που ανυψώνει τον άνθρωπο σε Θεοειδή αξιοπρέπεια. Όσο τέλειος και να είχε δημιουργηθεί, και [ὀσο] ανώτερος από όλα τα άλλα τα πλάσματα του Θεού, ως το στεφάνι της δημιουργίας στη γη, [σε αντίθετη περίπτωση που δεν λάμβανε την προαναφερθείσα Πνοή της Ζωής, ήτοι της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος] θα παρέμενε ίδιος ακριβώς με όλα τα άλλα δημιουργήματα που, αν και έχουν σώμα, ψυχή και πνεύμα, το καθένα κατά το γένος του, δεν έχουν ωστόσο μέσα τους το Άγιο Πνεύμα". (Από τη συζήτησή του για το Άγιο Πνεύμα με τον Μοτοβίλωφ).

δ. Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας:

"Την ανθρώπου ποίησιν και την εις το είναι πάροδον εξηγούμενος ο μακάριος Μωσής ειληφέναι τον Θεόν χουν από τής γης διισχυρίζεται, και πλάσαι μεν τη παντουργώ δυνάμει το ορώμενον δη τούτο τού σώματος σχήμα, εμφυσήται δε εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής. ως γενέσθαι τον άνθρωπον εις ψυχήν ζώσαν. Το δοθέν τοιγαρούν εμφύσημα θείον τω πεπλασμένω, ουκ αυτήν είναί φαμεν την ψυχήν (ή γαρ αν άτρεπτος ην, ως εκ τοιαύτης προελθούσα φύσεως), αλλά την τού αγίου Πνεύματος μετουσίαν εντεθείσαν εξ αρχής τη ανθρωπεία ψυχή. Πάσα γαρ η τελειότης τοις πεποιημένοις δια τού Πνεύματος, όθεν και κατ' εικόνα Θεού το τεχνηθέν εποιήθη ζώον, ως δια τής μετουσίας τού Πνεύματος, προς αυτόν μεμορφωμένον". (Αγ. Κυρίλλου Η Βίβλος τών θησαυρών, 34)

Μετάφραση: "Ο μακάριος Μωυσής, εξηγώντας τη δημιουργία τού ανθρώπου και την είσοδό του στην ύπαρξη, δηλώνει με βεβαιότητα ότι ο Θεός παίρνοντας χώμα από τη γη έπλασε —με τη δύναμή Του που τα κάνει όλα— το ορατό αυτό σχήμα τού σώματος και ενεφύσησε στο πρόσωπό του πνοή ζωής, ώστε να γίνει ο άνθρωπος ψυχή ζωντανή.

Το εμφύσημα λοιπόν που δόθηκε στον πλασμένο άνθρωπο είναι θεϊκό· όμως δεν λέμε ότι αυτό είναι η ψυχή (γιατί τότε θα ήταν αναλλοίωτη, αφού θα προερχόταν από τέτοια φύση). Αντιθέτως, είναι η μετοχή τού Αγίου Πνεύματος που δόθηκε από την αρχή μέσα στην ανθρώπινη ψυχή.

Γιατί κάθε τελειότητα στα δημιουργήματα προέρχεται μέσω τού Πνεύματος. Γι’ αυτό και το ον που πλάστηκε, έγινε «κατ’ εικόνα Θεού», επειδή μέσω αυτής τής μετοχής τού Πνεύματος, διαμορφώθηκε με κατεύθυνση Αυτόν".

"Τον άνθρωπον γαρ ούτω κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού γενέσθαι φαμέν, καθ' ό και αγαθόν και δίκαιον πέφυκε το ζώον είναι. Επεί δε ου μόνον λογικόν εχρήν είναι και επιτηδείως έχων εις αγαθουργίαν και δικαιοσύνην, αλλά και Πνεύματος αγίου μέτοχον, ίνα λαμπροτέρους έχη τους χαρακτήρας τής θείας φύσεως εν αυτώ, ενεφύσησεν αυτώ πνοήν ζωής. Τούτο δε εστι το δι Υιού τη λογική κτίσει χορηγούμενον Πνεύμα, και διαμορφούν αυτήν εις είδος το ανωτάτω, τούτ' εστι, το θείον...

...Ουκούν το ζώον μεν εμψυχώθη αρρήτω δυνάμει Θεού, και εν τη προς αυτόν ομοιώσει γέγονε, καθ' ό πέφυκεν αγαθόν και δίκαιον, και αρετής απάσης είναι δεκτικόν. Ηγιάσθη δε τού θείου Πνεύματος αποδεδειγμένον μέτοχον. Ό και δια την αμαρτίαν αποβέβληκεν..." (Αγ. Κυρίλλου Κατά ανθρωπομορφιτών, 2, PG 76, 1080D-1081A)

Μετάφραση: "Λέμε λοιπόν ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση» τού Θεού, γι’ αυτό και από τη φύση του είναι ένα ον αγαθό και δίκαιο.

Επειδή όμως δεν αρκούσε να είναι απλώς λογικός και κατάλληλα πλασμένος για να πράττει το καλό και το δίκαιο, αλλά έπρεπε να είναι και μέτοχος τού Αγίου Πνεύματος —ώστε να φέρει μέσα του πιο λαμπρά τα χαρακτηριστικά τής θείας φύσης— γι’ αυτό τού ενεφύσησε πνοή ζωής.

Αυτή η πνοή είναι το Άγιο Πνεύμα, το οποίο χορηγείται στη λογική κτίση μέσω τού Υιού, και το οποίο την διαμορφώνει σε μορφή ανώτατη —δηλαδή θεία μορφή.

Έτσι, το ζώο, έλαβε ψυχή από την άρρητη δύναμη τού Θεού και έγινε κατά την ομοιότητα Εκείνου· και από τη φύση του έγινε αγαθό, δίκαιο και δεκτικό κάθε αρετής. Και αγιάστηκε, καθώς φανερώθηκε μέτοχος τού θείου Πνεύματος. Το Οποίο όμως το έχασε εξαιτίας τής αμαρτίας…"