Πόσο Ορθόδοξες είναι οι θέσεις ορισμένων ορθοδόξων, που ισχυρίζονται ότι είναι δεσμευτικές για τους Χριστιανούς ακόμα και οι Τοπικές Σύνοδοι, ακόμα και τα πρακτικά τους; Τι λένε γι' αυτό το ζήτημα οι θεολόγοι τής Εκκλησίας μας;

1. Είναι δεσμευτικές για ΟΛΟΥΣ τους Χριστιανούς οι Κανόνες τών Τοπικών Συνόδων;

"...αι Ιεραί Σύνοδοι διαιαρούνται εις επαρχιακάς, τοπικάς, αίτινες έχουσι μερικόν κύρος, και εις Οικουμενικάς, αίτινες έχουσι γενικόν εκκλησιαστικόν κύρος" (Αγ. Νεκταρίου: "Αι Οικουμενικαί Σύνοδοι" Εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου. Θεσσαλονίκη 1972. σελ. 66).

"Ουσιώδες άρα γνώρισμα τών Οικουμενικών, το διακρίνον αυτάς από τών λοιπών Ιερών Συνόδων, εστίν η τών θεσπισθέντων παραδοχή και η αναγνώρισις αυτών παρ' απάντων τών Επισκόπων τής τού Χριστού Εκκλησίας." (Αγ. Νεκταρίου: "Αι Οικουμενικαί Σύνοδοι" Εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου. Θεσσαλονίκη 1972. σελ. 68).

"Στο σημείο βεβαίως αυτό οφείλουμε να προβούμε απαραιτήτως και στην εξής σαφή διάκριση: Τα περί απολύτου κύρους τών ι. κανόνων ισχύουν για τους κανόνες εκείνους, οι οποίοι θεσπίσθηκαν μεν από τις Οικουμενικές Συνόδους, καθώς και για εκείνους, οι οποίοι θεσπίσθηκαν μεν από τοπικές Συνόδους ή από Πατέρες τής Εκκλησίας, αλλά εν συνεχεία επικυρώθηκαν από κάποια Οικουμενική Σύνοδο. Αντιθέτως δεν ισχύουν για τους κανόνες, για τις διατάξεις, για τις εγκυκλίους, οι οποίες ορίσθηκαν απλώς από κάποια τοπική Σύνοδο, από μία ιεραρχία ή από έναν εκκλησιαστικό Πατέρα ή ιεράρχη τής Εκκλησίας, αλλά δεν έτυχαν οικουμενικής επικυρώσεως. Για τους τελευταίους δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι είναι αλάθητοι, διότι δεν μπορούμε να πούμε, ότι είναι αλάθητες οι τοπικές Σύνοδοι ή οι μεμονωμένοι Πατέρες τής Εκκλησίας.

Ο καθηγητής Παν. Τρεμπέλας γράφει σχετικώς: "Αυτή η μακραίων τής Εκκλησίας ιστορία μαρτυρεί αδιαμφισβητήτως ότι ουχί και πάσα σύνοδος επισκόπων εγγυάται περί τής αληθείας και είναι απηλλαγμένη πάσης πλάνης... Συναφώς και ο Αυγουστίνος παρετήρησεν, ότι συχνάκις γενικαί σύνοδοι διορθούνται υπό μεταγενεστέρων" (Παν. Τρεμπέλα, Δογματική τής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Β΄, Αθήναι 1959, σελ. 403-404)... Πρβλ. τέλος και την παρατήρηση τού καθηγητή Ιω. Καρμίρη: "Η Εκκλησία είναι αλάθητος... ως όλον, ως σώμα, ως πλήρωμα, ουχί δ' όμως και τα μέλη τού σώματος... ή αι τοπικαί Εκκλησίαι. (Ιω. Καρμίρη, Ορθόδοξος Εκκλησιολογία, σελ. 333)." (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, 'Κανονικόν Δίκαιον'. Αθήνα 1991, σελ. 20,21).

2. Είναι δεσμευτικά για τους Χριστιανούς τα πρακτικά τών Συνόδων;

"Τα πρακτικά των συζητήσεων, οι διάφορες υποβαλλόμενες εκθέσεις και κάθε άλλο επί μέρους στοιχείο ή έγγραφο, όπως π.χ. οι λόγοι, οι οποίοι εκφωνούνται, οι προσφωνήσεις, οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις, κανονικώς στερούνται απολύτου κύρους και ισχύος." (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, 'Κανονικόν Δίκαιον', έκδ. 3η επηυξημένη, Γρηγόρης, Αθήνα 2002, σελ. 182).

"... δεν υπάρχει και σαφής διάκριση μεταξύ τών δύο αυτών χαρακτηρισμών (σημ.: "όρος" και "κανόνας"), αφού πολλές φορές ένας "όρος" χαρακτηρίζεται ως "κανόνας" και το αντίθετο. Ο μεγάλος βυζαντινός κανονολόγος Ζωναράς λέει χαρακτηριστικώς: "Όρος γαρ ο τύπος και ο κανών λέγεται" (Ράλλη - Ποτλή, τόμ. Β΄, σελ. 159. Πρβλ. και τόμ. Γ΄, σελ. 306,308)." (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, 'Κανονικόν Δίκαιον'. Αθήνα 1991, σελ. 14).

3. Επιδέχονται μεταβολής οι Ιεροί Κανόνες τών Οικουμενικών Συνόδων;

"...αι Οικουμενικαί Σύνοδοι κέκτηνται και έτερα ιδιάζοντα προσόντα. Και Α΄ εστίν η αειζωΐα αυτών και αθανασία, επομένως το αεί υφίστασθαι και ες αεί έχειν κύρος· διότι συνεκροτήθησαν τη ενεργεία και χάριτι τού Αγίου Πνεύματος και κανών αυταίς ην το απόλυτον αγαθόν και η απόλυτος αλήθεια, άτινα διαμένουσιν εις τον αιώνα" (Αγ. Νεκταρίου: "Αι Οικουμενικαί Σύνοδοι" Εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου. Θεσσαλονίκη 1972. σελ. 69).

"Η Εκκλησία λοιπόν είναι η μόνη αναμάρτητος και αλάθητος, και ταύτην μόνην οι πάντες οφείλουσιν ως τοιαύτην ν' αναγνωρίζωσι· διότι τότε και μόνον δύναται Οικουμενικάς να συγκροτήσει Συνόδους, τότε δε και αύται δύνανται να δογματίζωσιν αλάθητον όρον· άνευ δε τού ιδιάζοντος τούτου προσόντος τη Εκκλησία αι Οικουμενικαί Σύνοδοι ουδένα έχουσι λόγον κύρους εν ταις τών πιστών συνειδήσεσι" (Αγ. Νεκταρίου: "Αι Οικουμενικαί Σύνοδοι" Εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου. Θεσσαλονίκη 1972. σελ. 71).

"οι κανόνες... θεσπίσθηκαν ή επικυρώθηκαν (εγκρίθηκαν) από την Εκκλησία και μάλιστα με Οικουμενικές Συνόδους που εκφράζουν το αλάθητο τής Εκκλησίας... οι ιεροί κανόνες είναι θείοι, διότι θεσπίσθηκαν με το φωτισμό και με την επιστασία τού Αγ. Πνεύματος, με τη θεία επιστασία. Γι' αυτό το λόγο οι κανόνες τής Εκκλησίας αποτελούν τους αυθεντικούς φορείς τής ορθής εκφράσεως τού πνεύματος τής εν Χριστώ αποκαλυφθήσας αληθείας και τού μηνύματος τής εν Χριστώ πραγματοποιούμενης σωτηρίας. Και γι' αυτό το λόγο ενισχύεται και "κρατύνεται" και διατηρείται ασάλευτη ολόκληρη η διαταγή τους... και γι' αυτό ακόμη το λόγο αποδοκιμάζεται και απαγορεύεται κάθε αλλοίωση και παραχάραξή τους" (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, 'Κανονικόν Δίκαιον'. Αθήνα 1991, σελ. 10,11).

"...αναφέρεται δια μέσου τού γράμματος και στο πνεύμα και το περιεχόμενο τών ιερών κανόνων, το οποίο δεν πρέπει να νοθεύεται ή να αλλοιώνεται με την παραχάραξη τού γράμματος τού κανόνα, γιατί αυτό αποτελεί τον αυθεντικό φορέα τού πνεύματος. Αναφέρεται δηλαδή... στη δόλια αλλαγή τών λέξεων τών κανόνων με σκοπό την παραποίηση και τη νόθευση τού νοήματος και όχι στην ερμηνεία τών λέξεων και τη διακρίβωση τού ορθού νοήματος τού κειμένου.

2. Ευνόητο είναι, ότι το πνεύμα (και το περιεχόμενο) τού κανόνα μπορεί να διατυπώνεται και σε νέες αυθεντικές, κανονικές μορφές (κανονικές διατάξεις και ερμηνείες). Αυτονόητο επίσης είναι, ότι η αυθεντική συνέχιση τής κανονικής παραδόσεως με τη θέσπιση νέων κανόνων από την Εκκλησία αποκλείει κάθε αντίφαση μεταξύ μεταγενέστερων και προγενέστερων χρονικώς κανόνων. Τούτο συμβαίνει (και οφείλει να συμβαίνει), γιατί δια τών ιερών κανόνων εκφράζεται η ίδια συνείδηση τής Εκκλησίας, η οποία καθοδηγείται από το "ένα και τού αυτό Άγιον Πνεύμα".

3. Οι δήθεν αντιθέσεις και αντιφάσεις μεταξύ τών κανόνων, οι οποίες προβάλλονται πολλές φορές από μερικούς, είναι φαινομενικές, και οφείλονται στο ότι δεν γίνεται ορθή θεώρηση, αξιολόγηση, τοποθέτηση, διάκριση και ερμηνεία τών κανόνων και τών θεσμών (ακριβείας, οικονομίας κτλ) τής Εκκλησίας.

Αυτή λοιπόν η απαγόρευση τής παραχαράξεως ή αλλοιώσεως ή ανατροπής τών ι. κανόνων, υποδηλώνει, ότι οι ιεροί κανόνες είναι αλάθητοι, ότι υποδεικνύουν το ορθό, ότι έχουν απόλυτο κύρος ότι περιέχουν την αλήθεια. Εάν οι ιεροί κανόνες δεν παρείχαν το ορθό αλλά περιείχαν εσφαλμένες θέσεις, τότε δεν θα υπήρχε λόγος να μη δέχονταν εκ τών υστέρων κάποια διόρθωση. Δίνουν, λοιπόν, τη μαρτυρία οι ι. κανόνες, ότι παρέχουν την αλήθεια. Και τούτο, διότι συγχρόνως έχουν την αυτομαρτυρία, ότι θεσπίσθηκαν από τις Οικουμενικές Συνόδους με το φωτισμό και την επιστασία τού Αγ. Πνεύματος, τού πνεύματος τής αληθείας" (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, 'Κανονικόν Δίκαιον'. Αθήνα 1991, σελ. 12-14). 

"Αυτή η... απόλυτος εμμονή εις την πιστότητα και ισχύν τών παλαιοτέρων Κανόνων και τής απαγορεύσεως πάσης αθετήσεως, καινοτομίας ή καταργήσεως τού περιεχομένου αυτών υπό τών ανωτέρω Οικουμενικών Συνόδων, εκφράζει αυτήν ακριβώς την βαθείαν πεποίθησιν τής εκκλησιαστικής Συνειδήσεως περί τού αιωνίου κύρος και τού αμεταβλήτου τού υπό τού Αγ. Πνεύματος εμπνευσθέντος περιεχομένου τών ιερών Κανόνων" (Κων. Μουρατίδου: "Το αιώνιον κύρος τών ιερών κανόνων", Αθήνα 1972, σελ. 61,62).

Έρευνα: Papyrus 52 και Ν. Μ.

Στο σημείο αυτό τίθενται τα ακόλουθα σημαντικά ερωτήματα: Γιατί δεν είναι δεσμευτικές για ΟΛΟΥΣ τους Χριστιανούς οι τοπικές Σύνοδοι; Δεν έχουν άραγε και αυτές την επιστασία τού Αγίου Πνεύματος; Δεν είναι οι Επίσκοποί τους, επίσης μέλη τού Σώματος τού Χριστού, μετέχοντας στο Ίδιο Άγιο Πνεύμα; Δεν μπορεί μία Τοπική Σύνοδος, να έχει και αυτή επίσης, μεταξύ τών μελών της, Θεούμενο και Άγιο, που να εκφράζει σωστά και έγκυρα την Ορθόδοξη πίστη; Δεν είναι κάθε τοπική Εκκλησία, πλήρης Εκκλησία δια τού Επισκόπου της; Εάν ναι, δεν θα έπρεπε να είναι και οι δικές τους αποφάσεις δεσμευτικές για κάθε Χριστιανό;

Στα σημαντικά αυτά ερωτήματα, θα δοθεί η απάντηση στο δεύτερο μέρος τής παρούσας έρευνας, γιατί εδώ "κρύβεται" ένα σημαντικότατο Εκκλησιολογικό ζήτημα, που επηρεάζει την ίδια την υπόσταση τής Συνοδικότητας! Μη χάσετε λοιπόν και τη συνέχεια αυτής τής έρευνας, όταν θα δημοσιευθεί το δεύτερο μέρος της, με θέμα: "Γιατί οι Τοπικές Σύνοδοι δεν είναι δεσμευτικές για ΟΛΟΥΣ τους Χριστιανούς;"