Μυστηριώδεις πρωτοσιναϊκές επιγραφές μπορεί να υποδεικνύουν τον Μωυσή και τον Ιωσήφ ως ιστορικά πρόσωπα, πυροδοτώντας παγκόσμια επιστημονική διαμάχη.

Αυτό ακριβώς ισχυρίζεται μία πρωτοποριακή μελέτη του ανεξάρτητου μελετητή Michael S. Bar- Ron. O Bar – Ron, μετά από οκτώ χρόνια ενδελεχούς επιγραφικής ανάλυσης, ισχυρίζεται πως, δύο επιγραφές στο Σέραμπιτ ελ-Χάντιμ, έναν χώρο όπου λειτουργούσε ένα ορυχείο εξόρυξης του πολύτιμου λίθου τυρκουάζ, στη χερσόνησο του Σινά,  περιέχουν τη σημιτική έκφραση “Είναι του MŠ” μια πιθανή πρώιμη απόδοση του ονόματος του Μωυσή (Moshe).

Οι επιγραφές, οι οποίες ανάγονται στα τέλη της 12ης Δυναστείας, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Αμενέμχατ Γ’, είναι γραμμένες σε Πρώτο – Σιναϊτική γραφή, μία από τις πρώτες αλφαβητικές γραφές στον κόσμο.

Σύμφωνα με τον Bar-Ron, το συγκεκριμένο σύστημα γραφής, μαρτυρά μια πρώιμη νοτιοδυτική, σημιτική διάλεκτο η οποία μοιάζει εντυπωσιακά με τα Εβραϊκά της Βίβλου, έχοντας ωστόσο στοιχεία του Αραμαϊκού συντακτικού.

Το εύρημα ανακαλύφθηκε στο Σέραμπιτ ελ-Χάντιμ, στη Χερσόνησο Σινά της Αιγύπτου. Φωτογραφία: Wikipedia

“Αν αποδειχτεί σωστός ο ισχυρισμός, θα είναι η πρώτη επιγραφική απόδειξη που θα μαρτυρά ότι ο Μωυσής υπήρξε ιστορικό πρόσωπο”, δηλώνει ο Bar-Ron. “H επιρροή του στην κατανόηση των παραδόσεων της Εξόδου, θα είναι τεράστια”.

Ένα μήνυμα από τον Μωυσή;

Δύο επιγραφές, με τον χαρακτηρισμό Σινά 357 και 361, φέρουν τους χαρακτήρες M-Š μέσα σε αναπαραστάσεις τις οποίες ο Bar-Ron ερμηνεύει σαν στοιχεία προσωπικής γραφής του συγγραφέα των επιγραφών: “ZT MMŠ” (η μορφή MŠ) και “NʾUM MŠ” (ένα ρητό του MŠ).

Οι επιγραφές αυτές, υποστηρίζει, εμφανίζονται με άλλες που έχουν κοινό γλωσσικό ύφος, προσωπικό τόνο, ακόμη και ποιητική δομή – καταδεικνύοντας σε έναν και μόνο Σημίτη γραφέα, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί από την Αιγυπτιακή ελίτ και συμφωνεί με τη βιβλική παράδοση του Μωυσή, ο οποίος μεγάλωσε σε παλάτι του Φαραώ.

Φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης, τρισδιάστατες σαρώσεις και άμεσες μελέτες των επιγραφών στο Μουσείο του Χάρβαρντ της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής, έχουν επαληθεύσει τον ισχυρισμό.

Ακόμη, έχουν εντοπιστεί επιγραφικά χαρακτηριστικά όμως το γράμμα mem (מ) και συγκεκριμένοι, μοναδικοί σχηματισμοί που υποστηρίζουν την άποψη πως η επιγραφή αποδίδεται σε έναν και μόνο συγγραφέα.

Τα σημάδια στο σπήλαιο που ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 1900. Φωτογραφία: Johannes Gutenberg University Mainz

Η σύνδεση με τον Ιωσήφ

Εκτός από τον Μωυσή, ο Bar-Ron προτείνει μια ακόμη, εντυπωσιακή θεωρία: Ότι o Αιγύπτιος βεζίρης Άνχου, γνωστός και από άλλα αρχαιολογικά αρχεία, θα μπορούσε να είναι η ιστορική βάση του βιβλικού Ιωσήφ.

Μία καθοριστικής σημασίας επιγραφή με τον χαρακτηρισμό Σινά 350, φέρει μία υβριδική Αιγυπτιό – Σημιτική δέλτο και αναφορές στη θεότητα Ελ, η οποία σχετίζεται με την πρώιμη εβραϊκή λατρεία.

Η λεπτοδουλεμένη εκτέλεσή της, υποδηλώνει πως, ο συγγραφέας της δεν ήταν σκλάβος, αλλά μάλλον κάποιος υψηλά ιστάμενος Σημίτης αξιωματούχος, ο οποίος εργαζόταν για τον Αμενέμχατ Γ’.

Το σενάριο αυτό συμφωνεί με την αφήγηση του Ιωσήφ στο βιβλίο της Γένεσης.

Η πρόταση του Bar-Ron, υποστηρίζει πως μια σημιτική τάξη της ελίτ, η οποία μπορεί να περιλάμβανε και τον Ιωσήφ, απέκτησε την εποχή εκείνη σημαντική επιρροή αλλά αργότερα υποδουλώθηκε – ένας μετασχηματισμός δηλαδή που απαντά στην Έξοδο.

Ο Michael Bar-Ron ισχυρίζεται πως τα κείμενα αυτά θα μπορούσαν να προσφέρουν τα πρώτα αρχαιολογικά στοιχεία του ίδιου του Μωυσή. Φωτογραφία: Johannes Gutenberg University Mainz

Θρησκευτική σύγκρουση χαραγμένη στην πέτρα

Εκτός από τον γλωσσικό γρίφο, οι επιγραφές αφηγούνται την ιστορία μιας θρησκευτικής σύρραξης.

Ο Bar-Ron κατατάσσει τις 22 επιγραφές σε πέντε κατηγορίες, με ορισμένες από αυτές να εξυμνούν τη Βαʿαλάτ, τη θεά των Χαναναίων που συνδέεται με τη Χαθόρ, και άλλες να έχουν σημάδια σκόπιμου βανδαλισμού – από μεταγενέστερους γραφείς που ήταν πιστοί στον Ελ, τον Θεό των Εβραίων.

“Βλέπουμε λατρευτικές επιγραφές που εξυμνούν τη Βαʿαλάτ, οι οποίες αργότερα συλήθηκαν από γραφείς – οι οποίοι έσβησαν χαράσσοντας τα λατρευτικά σύμβολα του ψαριού και τα αντικατέστησαν με λατρευτικές φράσεις προς τον Ελ”, εξηγεί ο Bar-Ron.

“Είναι το σημείο μηδέν για τη θρησκευτική εξέγερση”.

Τα ευρήματα ενός καμένου ναού στο Βαʿαλάτ στο Σέραμπιτ ελ-Χάντιμ, συμφωνούν με τη θεωρία του Bar-Ron η οποία ισχυρίζεται πως εκεί εξαπολύθηκε μια βίαιη θρησκευτική εκκαθάριση, με επικεφαλής τους πιστούς του Ελ – ίσως ακόμη και με τον ίδιον τον Μωυσή.

Σε συνδυασμό με εκφράσεις όπως “nimosh” (“πρέπει να αποχωρήσουμε”), τα γραπτά αυτά υποδηλώνουν μία αφήγηση της πρώτης Εξόδου, η οποία καταγράφηκε σε πραγματικό χρόνο.

Αντιπαραθέσεις και Σκεπτικισμός

Η ακαδημαϊκή κοινότητα στο σύνολό της, παραμένει επιφυλακτική.

Ο Δρ. Thomas Schneider, Αιγυπτιολόγος στο πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, χαρακτηρίζει τους ισχυρισμούς του Bar – Ron,”πέρα ως πέρα αναπόδεικτους και παραπλανητικούς”, ασκώντας κριτική σε αυτό που ο ίδιος θεωρεί αυθαίρετες ερμηνείες των επιστολών και θεολογική προκατάληψη.

Οι επιγραφές ωστόσο – οι οποίες ήρθαν για πρώτη φορά στο φως στις αρχές του 1900 και θεωρούνταν για πολλά χρόνια αδύνατον ν’ αποκρυπτογραφηθούν, πλέον συγκεντρώνουν ένα νέο κύμα προσοχής. Ακόμη και οι σκεπτικιστές αναγνωρίζουν ότι προσφέρουν μοναδικά στοιχεία για τον πολιτιστικό, γλωσσικό και θρησκευτικό κόσμο των Σημιτών εργατών της αρχαίας Αιγύπτου.

Μία ιστορία που θα ξαναγραφεί;

Αν τελικά, οι ερμηνείες του Bar-Ron τύχουν ακαδημαϊκής αναγνώρισης, θα σηματοδοτήσουν ένα σημείο καμπής για τη βιβλική αρχαιολογία, προσφέροντας απτά στοιχεία που μαρτυρούν ότι, η αφήγηση της Εξόδου, στηρίζεται στην πραγματική ιστορία. Όσο η συζήτηση στους ακαδημαϊκούς κύκλους παραμένει ζωντανή, ένα είναι ξεκάθαρο: Ότι το μυστήριο του Σέραμπιτ ελ-Χάντιμ, ακόμη δεν έχει αποκαλύψει όλα του τα μυστικά.