Το woke κίνημα και η Εκκλησία * Αγίου Βασιλείου λόγοι για τη νηστεία
Τα δικαιώματα τών ζώων και η κρεοφαγία Σύγχυση και αντιφατικότητα τών Γουοκιστών για την Τσικνομπέμπτη Πρωτοπρεσβύτερου Θωμά Βαμβίνη
Πηγή: Περιοδικό "Εκκλησιαστική Παρέμβαση" Τεύχος 342 - Ιανουάριος 2025. Αναδημοσίευση από: https://www.parembasis.gr |
Διαβάσαμε μια προκλητική είδηση για κάτι το οποίο στον καιρό μας μπορεί να χαρακτηριστεί επουσιώδες, δίνει όμως τροφή για μελέτη και διευκρίνιση σημαντικών πτυχών τής εκκλησιαστικής ζωής, η οποία προϋποθέτει την ευαγγελική άσκηση. Η είδηση, εκ πρώτης όψεως, δεν έχει άμεση σχέση με την θεολογία ή την ασκητική τής Εκκλησίας. Αφορά την «Τσικνοπέμπτη», η οποία ναι μεν συνδέεται (ως προς την χρονική περίοδο) με το εκκλησιαστικό Τριώδιο, όμως για τους πολλούς είναι μια φάση τού κοσμικού τριωδίου· είναι δηλαδή στο ίδιο πλαίσιο με τις διασκεδάσεις που συνοδεύουν τις καρναβαλιστικές εκδηλώσεις. Στην Βικιπαίδεια διαβάζουμε: «Η Τσικνοπέμπτη είναι γιορτή τής ορθόδοξης παράδοσης στην οποία καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες κρέατος...». Η Τσικνοπέμπτη όμως δεν είναι γιορτή τής ορθόδοξης παράδοσης, δηλαδή δεν προβλέπεται από το Τυπικό τής Εκκλησίας, ούτε υπάρχει κάποια ειδική ακολουθία τής Τσικνοπέμπτης, ούτε επίσης είναι στοιχείο τής ορθόδοξης παράδοσης η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος· αυτό δεν έχει καμμιά σχέση με τον ασκητικό χαρακτήρα τής ορθόδοξης παράδοσης. Είναι μια λαϊκή παράδοση, η οποία μάλιστα συνδέεται κατά τόπους με πολλά παγανιστικά έθιμα, επιβιώσεις από το ειδωλολατρικό παρελθόν τών πληθυσμών που εντάχθηκαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Μάλλον συνδέεται με βακχικές γιορτές τών αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, οι οποίοι θεωρούσαν το φαγοπότι ιεροτελεστία για την ευφορία τής γης κατά την άνοιξη. Ας έλθουμε στην είδηση που προκάλεσε την αναφορά στην Τσικνοπέμπτη. Διαβάσαμε: «“Να ακυρωθούν οι εορτασμοί στα σχολεία την ημέρα τής Τσικνοπέμπτης, διότι καταπατούνται τα δικαιώματα τών ζώων και τα ανθρώπινα δικαιώματα ελευθερίας και επιλογής", αναφέρει στην επιστολή της [προς τον Υπουργό Παιδείας] η Πανελλήνια Ομοσπονδία Νέμεσις για το Περιβάλλον, τα Ζώα και το Κυνήγι . "Το συγκεκριμένο έθιμο διχάζει τα παιδιά, παρεμποδίζει την ομαλή λειτουργία τού σχολικού προγράμματος, οξύνει καταστάσεις μεταξύ γονέων που δεν συμφωνούν, προάγει την κρεατοφαγία, καταπατά την ελευθερία τής διατροφικής επιλογής και αναγκάζει τους καθηγητές και τα παιδιά να μεταβληθούν σε ψήστες και σερβιτόρους"... " το όλο θέμα έχει και νομική διάσταση πέρα από την ηθική, διότι δεν ορίζεται πουθενά στους εσωτερικούς κανονισμούς τών σχολείων σαν μέρα αργίας η Τσικνοπέμπτη"» (https://edweek.gr). Η εν λόγω επιστολή, που δημοσιεύθηκε στην σελίδα www.avgi.gr, περιέχει αξιοπρόσεκτα στοιχεία, γιατί δείχνει μέσα από ένα θέμα που αφορά μια σχολική δραστηριότητα όλη την «φιλοσοφία» τού καιρού μας. Την ανάμιξη αληθειών και πλανών σε έναν χυλό απόψεων για την ζωή τού ανθρώπου και τού κόσμου, χωρίς στερεές βάσεις και χωρίς σαφείς υψηλούς στόχους· μια «φιλοσοφία ζωής» που εξαντλείται σε δικαιώματα και επιλογές. Παραθέτουμε κάποιες ακόμη διατυπώσεις από την επιστολή: «Οι φιλοζωικές οργανώσεις παλεύουν νυχθημερόν για να αναγνωρισθούν στοιχειώδη δικαιώματα τών ζώων, να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν οι νέες γενιές, να μειωθεί η εγκληματικότητα απέναντι στα ανυπεράσπιστα ζώα... Ως γνωστόν ο πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται και από την φιλοζωία της... Η Ελλάδα δείχνει να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σε κάποια άλλα κοινωνικά ζητήματα, όπως σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας κ.ο.κ.... Φαίνεται να δέχεται και να στηρίζει το διαφορετικό, επιτρέποντας στον κάθε έναν από εμάς να είναι αυτό που θέλει και νιώθει... Δεν τρώμε όλοι κρέας και δεν θέλουμε όλοι να το βλέπουμε να ψήνεται μπροστά μας ένα ζώο που τού αφαιρέσαμε τη ζωή του, είναι δικαίωμά μας». Θεωρεί «εξέλιξη» τής Ελληνικής Πολιτείας την νομοθεσία της για τον σεξουαλικό προσανατολισμό (να είναι ο καθένας «αυτό που θέλει και νιώθει») και για την θρησκεία (εννοεί μάλλον την υποβάθμιση τού μαθήματος τών Θρησκευτικών), αλλά δεν βλέπει εξέλιξη στην φιλοζωία. Είναι σωστό ότι «ο πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται και από την φιλοζωία της», φαίνεται όμως και από τον σεβασμό στα ιερά, τις υγιείς παραδόσεις, αλλά και από τον σεβασμό γενικά στην φύση που δώρισε ο Θεός. Η φιλοζωία είναι θετικός δείκτης πολιτισμού, εφόσον δεν συνδέεται με την καταστροφή (κατά την νοοτροπία τού γουοκισμού) τών διχοτομιών ψυχής/σώματος, νοητού/αισθητού, ανθρωπότητας/ζωικότητας και άλλων παρόμοιων κλασικών διχοτομιών. Στην σχολιαζόμενη επιστολή διαφαίνεται μια ταύτιση ανθρωπότητας και ζωικότητας που προκαλεί το ερώτημα: Αν τα ανυπεράσπιστα ζώα έχουν δικαιώματα, γιατί να μην έχουν δικαιώματα και τα ανυπεράσπιστα βρέφη και τα έμβρυα; Το ερώτημα αυτό διατυπώνεται ως σχολιασμός στα παραπάνω, διότι μέσα στο κλίμα τού ακραίου δικαιωματισμού έχει καταγραφή η ακόλουθη «βιοηθική άποψη»: «Η ηθική υπόσταση ενός βρέφους είναι ισοδύναμη με εκείνη ενός εμβρύου, υπό την έννοια ότι και στα δύο λείπουν αυτές οι ιδιότητες που δικαιολογούν την απόδοση τού δικαιώματος στη ζωή σε ένα άτομο... Τόσο το έμβρυο όσο και το νεογέννητο μωρό σίγουρα είναι ανθρώπινα όντα και εν δυνάμει πρόσωπα, αλλά δεν αποτελούν “πρόσωπο” κατά την έννοια τού “αντικειμένου ενός ηθικού δικαιώματος στη ζωή”» (Alb. Giubilini και Fr. Minerva). Οπότε τα έμβρυα και τα νεογέννητα βρέφη, χωρίς «ηθικό δικαίωμα στην ζωή», υπόκεινται στην θέληση τών «προσώπων» τής μητέρας και τού πατέρα, οι οποίοι έχουν επάνω τους εξουσία ζωής και θανάτου. Όλα τα παραπάνω αναφέρονται ενδεικτικά, για να φανή η αντιφατικότητα τού ακραίου δικαιωματισμού, που δεν γνωρίζει την απλότητα και την ανιδιοτέλεια τής ορθόδοξης Χριστιανικής θεώρησης τού κόσμου και τής ζωής, δεν γνωρίζει πώς ο άνθρωπος μπορεί να χαίρεται και να απολαμβάνη τον κόσμο, έχοντας την λογική κυβερνήτη τών αισθήσεων και τον νου καθαρό, «άτυφο και απόνηρο», κοινωνό τής φωτιστικής Χάριτος τού δημιουργού Θεού. Να σημειωθή ότι η κρεοφαγία μέσα στην παράδοση τής Εκκλησίας είναι επιτρεπτή, αλλά όχι υποχρεωτική. Σε διαστήματα μάλιστα έντονης πνευματικής προετοιμασίας, στις καθιερωμένες νηστείες τού έτους, είναι κανόνας η αποφυγή της. Αλλά και στον εβδομαδιαίο κύκλο η Τετάρτη και η Παρασκευή είναι ημέρες αποχής (για τους υγιείς) τής κρεοφαγίας. Σύμφωνα με την Παλαιά Δαθήκη η κρεοφαγία δόθηκε στους ανθρώπους μετά τον κατακλυσμό, όταν είδε ο Θεός «ότι έγκειται η διάνοια τού ανθρώπου επιμελώς επί τα πονηρά εκ νεότητος» (Γένεσις 8, 21) και υποσχέθηκε ότι άλλος τέτοιος παγκόσμιος κατακλυσμός δεν θα γίνη, τότε έδωσε στον Νώε και τους απογόνους του «εις βρώσιν· ως λάχανα χόρτου... τα πάντα» (ό.π. 9,3). Έτσι μπήκε μέσα στην ιστορία τού ανθρώπου η κρεοφαγία, αλλά και οι κανόνες τής εγκρατείας. Στην εκκλησιαστική ζωή η αποφυγή τής κρεοφαγίας επευλογείται, αλλά με ορισμένες προϋποθέσεις. Είναι καθοριστικός ο 51ος Κανόνας τών αγίων Αποστόλων, ο οποίος ορίζει: «Ει τις επίσκοπος ή πρεσβύτερος, ή διάκονος, ή όλως τού καταλόγου τού ιερατικού, γάμου, και κρεών, και οίνου, ου δι άσκησιν, αλλά δια βδελυρίαν απέχηται, επιλαθόμενος ότι πάντα καλά λίαν, και ότι άρσεν και θήλυ εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον, αλλά βλασφημών διαβάλλη την δημιουργίαν, ή διορθούσθω, ή καθαιρείσθω, και τής εκκλησίας αποβαλλέσθω. Ωσαύτως και λαϊκός». Όποιος απέχει, μεταξύ άλλων, από «κρεών», «ου δι άσκησιν», όχι για να ασκηθή στην τιθάσσευση τής επιθυμίας του, αλλά επειδή τα βδελύσεται (αηδιάζει, απεγχθάνεται), όχι από σωματική αιτία, αλλά από φιλοσοφικές ή θεολογικές απόψεις, αυτός αποβάλλεται από την Εκκλησία, διότι «βλασφημών διαβάλλει την δημιουργίαν» την οποία ο Θεός δημιούργησε «καλή λίαν». Στον Κανόνα αυτόν έχει εκτενή υποσημείωση ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο «Πηδάλιο» (σ. 66-69), στην οποία εξηγεί με πολλά επιχειρήματα, γιατί κυρίως οι μοναχοί πρέπει «δι άσκησιν» να αποφεύγουν την κρεοφαγία. Ως καλή κατακλείδα όλων τών παραπάνω παρατίθενται δύο πατερικά χωρία που δείχνουν την μεγάλη ευαισθησία τών αγίων Πατέρων απέναντι στην κτίση, την λογική και την άλογη. Ο Μέγας Βασίλειος στον πρώτο λόγο του «περί νηστείας», σε πανηγυρικό τόνο γράφει για την περίοδο τής νηστείας: «Ουδέν ζώον οδύρεται θάνατον, ουδαμού αίμα, ουδαμού απόφασις, παρά τής απαραιτήτου (αμείλικτης) γαστρός εκφερομένη κατά τών ζώων. Πέπαυται μαγείρων η μάχαιρα· η τράπεζα αρκείται τοις αυτομάτοις» (Μ. Βασιλείου έργα, ΕΠΕ τόμ.6, σ.38-40) Και ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος διδάσκει: «Καρδία ελεήμων εστί καύσις υπέρ πάσης τής κτίσεως, υπέρ ανθρώπων και τών ορνέων και τών ζώων και τών δαιμόνων και υπέρ παντός κτίσματος. Και εκ τής μνήμης αυτών και τής θεωρίας ρέουσιν οι οφθαλμοί αυτού δάκρυα. Και εκ τής πολλής και σφοδράς ελεημοσύνης τής συνεχούσης την καρδίαν και εκ τής πολλής καρτερίας σμικρύνεται η καρδία αυτού και ου δύναται βαστάσαι ή ακούσαι ή ιδείν βλάβην τινά ή λύπην μικράν εν τη κτίσει γινομένην» (Λόγος πα΄). Έτσι αγαπούν την λογική και την άλογη κτίση όσοι ζουν και ανακαινίζονται μέσα στην Εκκλησία, με την κοινή διδασκαλία τών Προφητών, Αποστόλων και αγίων Πατέρων και την μετάδοση σ’ αυτούς τής ζωής τού Χριστού, τού δημιουργού ένσαρκου Λόγου τού Θεού. |
Δημιουργία αρχείου: 10-2-2025.
Τελευταία μορφοποίηση: 10-2-2025.