Ένα σημαντικό παράδειγμα περί όρκου. Ένας όρκος που οδήγησε σε φόνο

Ένα σημαντικό παράδειγμα περί όρκου

Ένας όρκος που οδήγησε σε φόνο

Μαρία Σκαμπαρδώνη

Φοιτήτρια Θεολογίας και Δημοσιογράφος

Στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, ο Ίδιος ο Ιησούς Χριστός τελειοποιεί τον Μωσαϊκό νόμο και εγκαθιδρύει μία καινούργια αντιμετώπιση του ανθρώπου, μία καινούργια κοινωνία. Δεν επικρατεί πλέον το κλίμα σκληρότητας και εκδίκησης του Μωσαϊκού Νόμου; εγκαινιάζεται μία νέα σχέση μεταξύ Θεού και ανθρώπων, μία σχέση αγάπης, συγχωρητικότητας, ελέους.

Ο πίνακας είναι του Καραβάτζιο και αναπαριστά τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη

Πάλιν ηκούσατε ότι ερρέθη τοις αρχαίοις, ουκ επιορκήσεις, αποδώσεις δε τω Κυρίω τους όρκους σου.

Εγώ δε λέγω υμίν μη ομόσαι όλως· μήτε εν τω ουρανώ, ότι θρόνος εστί του Θεού· μήτε εν τη γη, ότι υποπόδιόν εστι των ποδών αυτού· μήτε εις Ιεροσόλυμα, ότι πόλις εστί του μεγάλου βασιλέως· μήτε εν τη κεφαλή σου ομόσης, ότι ου δύνασαι μίαν τρίχα λευκήν ή μέλαιναν ποιήσαι.

Έστω δε ο λόγος υμών ναι ναι, ου ου· το δε περισσόν τούτων εκ του πονηρού εστιν (Ματθαίος 5: 33-37)

Μία από τις εντολές του Κυρίου αφορούν τον όρκο. Ο Ίδιος δηλώνει πως ο άνθρωπος δεν πρέπει να ορκίζεται, αλλά να αρκείται στο λόγο του. Να λέει «ναι» και αυτό να σημαίνει ναι, να λέει «όχι» και αυτό να σημαίνει όχι. Να δίνουμε το λόγο μας, μας προτρέπει ο Κύριος και να μην καταφεύγουμε στον όρκο. Και αυτό μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά και για εμάς τους ίδιους –θα το δούμε λεπτομερώς στο επόμενο απόσπασμα.

Η ίδια προτροπή υπάρχει και στην επιστολή του Ιακώβου στο κεφάλαιο Ε και στίχο 12, όπου ο Απόστολος γράφει το εξής:

«Προ πάντων δε, αδελφοί μου, μη ομνύετε μήτε τον ουρανόν μήτε την γην μήτε άλλον τινά όρκον· ήτω δε υμών το ναί ναί, και το ου ου, ίνα μη εις υπόκρισιν πέσητε».

Γιατί όμως, δεν πρέπει να ορκιζόμαστε; Ας δούμε ένα φημισμένο κεφάλαιο της Καινής Διαθήκης, το οποίο αφορά τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Προδρόμου. Θα δούμε μία σημαντική λεπτομέρεια, από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε ένα σημαντικό παράδειγμα για τη αναγκαιότητα μη ύπαρξης του όρκου στις σχέσεις μας.

Οι στίχοι ανήκουν στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και είναι από το κεφάλαιο 14 και στίχους 1-11.

Εν εκείνω τω καιρω ήκουσεν Ηρώδης ο τετράρχης την ακοήν Ιησού. Και είπε τοις παισίν αυτού· ούτός εστιν Ιωάννης ο βαπτιστής· αυτός ηγέρθη από των νεκρών, και δια τούτο αι δυνάμεις ενεργούσιν εν αυτώ. ο γαρ Ηρώδης κρατήσας τον Ιωάννην έδησεν αυτόν και έθετο εν φυλακή δια Ηρωδιάδα την γυναίκα Φιλίππου του αδελφού αυτού. Έλεγε γαρ αυτώ ο Ιωάννης· ουκ έξεστί σοι έχειν αυτήν. και θέλων αυτόν αποκτείναι εφοβήθη τον όχλον, ότι ως προφήτην αυτόν είχον.

Γενεσίων δε αγομένων του Ηρώδου ωρχήσατο η θυγάτηρ της Ηρωδιάδος εν τω μέσω και ήρεσε τω Ηρώδη· όθεν μεθ’ όρκου ωμολόγησεν αυτή δούναι ό εάν αιτήσηται. η δε, προβιβασθείσα υπό της μητρός αυτής, δος μοι, φησίν, ώδε επί πίνακι την κεφαλήν Ιωάννου του βαπτιστού.

Και ελυπήθη ο βασιλεύς, δια δε τους όρκους και τους συνανακειμένους εκέλευσε δοθήναι, και πέμψας απεκεφάλισε τον Ιωάννην εν τη φυλακή. και ηνέχθη η κεφαλή αυτού επί πίνακι και εδόθη τω κορασίω, και ήνεγκε τη μητρί αυτής.

Το Αρχαίο απόσπασμα μας εξηγεί πως η Ηρωδιάδα επειδή μισούσε τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, διότι εκείνος κατέκρινε τον Ηρώδη πως διατηρεί δεσμό με τη γυναίκα του αδελφού του- δηλαδή την ίδια- και επιθυμούσε να τον θανατώσει. Έτσι έβαλε την κόρη της να πείσει τον βασιλιά Ηρώδη να της ορκιστεί πως θα της έδινε αυτό που θα ζητούσε, με αντάλλαγμα εκείνη να του χορέψει έναν αισθησιακό χορό. Όταν ο Ηρώδης ως επιθυμία της ίδιας γνώρισε πως ζητούν τον αποκεφαλισμό του Ηρώδη, αισθάνθηκε συντριβή, διότι δεν ήθελε να τον θανατώσει. Όμως, εξαιτίας του όρκου που είχε δώσει και για να μη φανεί στους καλεσμένους του ως κάποιος που δεν κρατάει το λόγο του, έστειλε άνθρωπο για να τον αποκεφαλίσει.

Ο όρκος, λοιπόν, δε χρειαζόταν να δοθεί από τον Ηρώδη. Δε γνωρίζουμε τι ενδέχεται να μας ζητήσει ο άλλος, αν εμείς μπορούμε τελικά να το δώσουμε ή αν τελικά, θα καταφέρουμε να είμαστε συνεπείς, όπως ο βασιλιάς Ηρώδης. Αν ο Ηρώδης δεν είχε ορκιστεί, δεν θα χρειαζόταν τελικά να θανατώσει τον Ιωάννη τον Βαπτιστή και θα μπορούσε απλά να αρνηθεί. Δε θα χρειαζόταν να πράξει αυτό που του ζήτησε η Ηρωδιάδα και δε θα αισθανόταν τόσα άσχημα και δυσάρεστα. Διότι ο ίδιος εκτιμούσε τον Ιωάννη και δεν ήθελε να τον θανατώσει, ακόμα και αν εκείνος τον κατέκρινε.

Η Καινή Διαθήκη έχει πολλά και πολυεπίπεδα νοήματα σε πολλά κεφάλαια και αφηγήσεις της, για αυτό πρέπει να τη μελετούμε με αφοσίωση και πρόθεση για εμβάθυνση και πνευματική θέαση. Και αυτό το διαπιστώνουμε πίσω και από την προτροπή του να μην ορκιζόμαστε.