Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Πατερικά και Γένεση

1η Ομιλία εις την Εξαήμερον

Α΄ Μέρος

Λόγος για τον Μωυσή, τον συγγραφέα τής Γενέσεως

Αγίου Βασιλείου Καισαρείας

Πηγή κειμένου σε πολυτονικό πριν τη μετατροπή του: http://users.uoa.gr

Πρέπουσα αρχή τω περί τής τού κόσμου συστάσεως μέλλοντι διηγείσθαι, αρχήν τής τών ορωμένων διακοσμήσεως προθείναι τού λόγου. Ουρανού γαρ και γης ποίησις παραδίδοσθαι μέλλει, ουκ αυτομάτως συνενεχθείσα, ως τινες εφαντάσθησαν, παρά δε τού Θεού την αιτίαν λαβούσα.

Ποία ακοή τού μεγέθους τών λεγομένων αξία; πώς παρεσκευασμένην ψυχήν προς την τών τηλικούτων ακρόασιν προσήκεν απαντάν;

Καθαρεύουσαν τών παθών τής σαρκός, ανεπισκότητον μερίμναις βιωτικαίς, φιλόπονον, εξεταστικήν, πάντοθεν περισκοπούσαν ει ποθεν λάβοι αξίαν έννοιαν τού Θεού. Αλλά πριν εξετάσαι την εν τοις ρήμασιν ακρίβειαν, και διερευνήσασθαι ηλίκα τών μικρών φωνών τούτων εστί τα σημαινόμενα, ενθυμηθώμεν τις ο διαλεγόμενος ημίν.

Μωϋσής εκείνος ο μαρτυρηθείς αστείος είναι παρά τω Θεώ, έτι υπομάζιος ων·

ον εισεποιήσατο μεν η θυγάτηρ τού Φαραώ, εξέθρεψε δε βασιλικώς, τους σοφούς τών Αιγυπτίων διδασκάλους αυτώ τής παιδεύσεως επιστήσασα.

Ος τον όγκον τής τυραννίδος μισήσας, και προς το ταπεινόν τών ομοφύλων αναδραμών, είλετο συγκακουχείσθαι τω λαώ τού Θεού, ή πρόσκαιρον έχειν αμαρτίας απόλαυσιν.

Ο την προς το δίκαιον φιλίαν εξ αυτής τής φύσεως κεκτημένος, όπου γε και πριν επιτραπήναι αυτώ τού λαού την αρχήν, φαίνεται δια το τής φύσεως μισοπόνηρον μέχρι θανάτου τους κακούς αμυνόμενος.

Ο φυγαδευθείς παρά τών ευεργετηθέντων, και ασμένως μεν τους Αιγυπτιακούς θορύβους απολιπών, την δε Αιθιοπίαν καταλαβών, κακεί πάσαν σχολήν από τών άλλων άγων, και εν τεσσαράκοντα όλοις έτεσιν τη θεωρία τών όντων αποσχολάσας.

Ος ογδοηκοστόν ήδη γεγονώς έτος, είδε Θεόν ως ανθρώπω ιδείν δυνατόν, μάλλον δε ως ουδενί τών άλλων υπήρξε κατά την μαρτυρίαν αυτήν τού Θεού, ότι Εάν γένηται προφήτης υμών τω Κυρίω, εν οράματι αυτώ γνωσθήσομαι, και εν ύπνω λαλήσω αυτώ. Ουχ ούτως ως ο θεράπων μου Μωϋσής, εν όλω τω οίκω μου πιστός εστι· στόμα κατά στόμα λαλήσω αυτώ, εν είδει, και ου δι αινιγμάτων.

Ούτος τοίνυν ο τής αυτοπροσώπου θέας τού Θεού εξίσου τοις αγγέλοις αξιωθείς, εξ ων ήκουσε παρά τού Θεού διαλέγεται ημίν. Ακούσωμεν τοίνυν αληθείας ρημάτων ουκ εν πειθοίς σοφίας ανθρωπίνης, αλλ εν διδακτοίς Πνεύματος λαληθείσιν· ων το τέλος ουχ ο τών ακουόντων έπαινος, αλλ' η σωτηρία τών διδασκομένων.

α. "Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην" (Γέν. 1: 1).

Όταν ένας πρόκειται να αναπτύξει το θέμα τής κατασκευής τού κόσμου, πρέπουσα αρχή τού λόγου του είναι να μιλήσει για την Αρχή τής διακοσμήσεως τών όσων βλέπουμε. Επειδή πρόκειται να διδαχθεί δημιουργία ουρανού και γης, δημιουργία που δεν εμφανίσθηκε αυτόματα, όπως φαντάσθηκαν μερικοί, αλλά έχει αιτία τον Θεό..

Ποιο αυτί είναι άξιο να συλλάβει το μέγεθος τών λεγομένων; Πώς θα έπρεπε να είναι προπαρασκευασμένη μια ψυχή για να λάβει μέρος στην ακρόαση τόσο μεγάλων πραγμάτων;

Να είναι καθαρή από τα πάθη τής σαρκός, να μη τη σκοτίζουν μέριμνες βιοτικές, να είναι πρόθυμη να κοπάσει, εξεταστική, να ερευνά προς κάθε κατεύθυνση, μήπως και βρει δίοδο για να συλλάβει την έννοια τού Θεού όπως πρέπει.

Αλλά πριν εξετάσουμε τις λεπτομέρειες τών λόγων και πριν ερευνήσουμε εξαντλητικά πόσο μεγάλα είναι τα νοήματα αυτών τών μικρών φράσεων, ας σκεφθούμε ποιος είναι αυτός που μας μιλάει. Επειδή και αν ακόμα δεν συλλάβουμε το βάθος τής σκέψεως τού συγγραφέα, λόγω τής αδυναμίας τής διανοίας μας, όμως αυτομάτως θα βεβαιωθούμε για την αλήθεια τών λεγομένων, αν βασιζόμαστε στην αξιοπιστία τού λέγοντος.

Και λοιπόν, αυτός που συνέταξε το βιβλίο αυτό είναι ο Μωυσής. Ο Μωυσής εκείνος για τον οποίο μαρτυρήθηκε ότι, όταν ακόμα ήταν βρέφος που θήλαζε, ήταν "αστείος παρά τω Θεώ" (Πράξεις 7: 20. Έξοδος 2: 2).

Εκείνος τον οποίο η κόρη τού Φαραώ, και υιοθέτησε, και ανέθρεψε βασιλικά, διορίζοντας ως δασκάλους για την εκπαίδευσή του, τους σοφούς τών Αιγυπτίων (Πράξεις 7: 22).

Αυτός που περιφρόνησε το μεγαλείο τού βασιλικού αξιώματος και επανήλθε στην ταπεινότητα τών ομοεθνών του, προτιμώντας "συγκακουχείσθαι τω λαώ τού Θεού, ή πρόσκαιρον έχειν αμαρτίας απόλαυσιν" (Εβραίους 11: 25).

Αυτός που αγαπούσε το δίκαιο εκ φύσεως, αφού και πριν να του ανατεθεί η διακυβέρνηση τού λαού, εμφανίζεται να αμύνεται προς τους κακούς μέχρι θανάτου, χάρις στο έμφυτο μίσος του προς την κακία (Έξοδος 2: 11, 12).

Αυτός που φυγαδεύτηκε από αυτούς που ευεργέτησε, και εγκατέλειψε μεν ευχαρίστως την αιγυπτιακή κοσμική κίνηση, και ήλθε στην Αιθιοπία (Έξοδος 2: 15), και εκεί, απαλλαγμένος τελείως από τα άλλα, επί σαράντα ολόκληρα έτη αφοσιώθηκε στη θεωρία τών όντων.

Αυτός που όταν έγινε πλέον ογδόντα ετών, είδε τον Θεό (Έξοδος 33: 11), όσο είναι δυνατόν να Τον δει άνθρωπος, ή μάλλον όσο δεν μπόρεσε να Τον δει κανείς άλλος, σύμφωνα με τη μαρτυρία τού Ιδίου τού Θεού που λέει: "Εάν γένηται προφήτης υμών τω Κυρίω, εν οράματι αυτώ γνωσθήσομαι και εν ύπνω λαλήσω αυτώ. Ουχ ούτως ως ο θεράπων μου Μωυσής εν όλω τω οίκω μου πιστός εστι. Στόμα κατά στόμα λαλήσω αυτώ, εν είδει, ου δι' αινιγμάτων" (Αριθμοί 12: 6-8).