Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου. 2ου Επισκόπου Αντιοχείας. Προς Μαγνησιείς Επιστολή. Κείμενο και Μετάφραση. 98

Μεγάλη είναι η σημασία των 7 έγκυρων επιστολών του αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου. Ο 2ος αυτός Επίσκοπος Αντιοχείας, γνώρισε τους Αποστόλους και τους Προφήτες της πρώτης Εκκλησίας, και ήταν ο άμεσος διάδοχος της Αποστολικής Διαδοχής. Οι επιστολές του, όπως αυτή που θα διαβάσετε στη συνέχεια, γραμμένη στη διάρκεια των διωγμών του Τραϊανού, μας πληροφορούν για τη διοικητική διάρθρωση της Εκκλησίας κατά τα πρώτα μετα-αποστολικά χρόνια. Και έτσι τεκμηριώνεται και από ιστορική πηγή, ο Ορθόδοξος Επισκοπικός θεσμός, προς μεγάλη εντροπή των Προτεσταντών, που αρνούνται τη Θεόδοτη Επισκοπική εξουσία.

Στην επιστολή αυτή, είναι επίσης εμφανής ο ρόλος του Επισκόπου, καθημένου εις τόπον Θεού κατά τη Θεία Ευχαριστία, περιστοιχιζόμενος από το Πρεσβυτέριο. Και ξεκάθαρα κατονομάζεται το Χριστιανικό ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΟ, όπου προσφέρεται η αναίμακτη θυσία των Χριστιανών, δια του Χριστιανικού ιερατείου. Για βοήθεια του αναγνώστη, τονίσαμε τις φράσεις αυτές, που αποτελούν ιστορικά ντοκουμέντα κατά του Προτεσταντισμού, στα οποία ο άγιος Ιγνάτιος, ρίχνει άπλετο φως, για τη διοίκηση και λειτουργία της πρωτοχριστιανικής Μετα-αποστολικής Εκκλησίας. Και για όποιον θέλει μια αναλυτικότερη παρουσίασή τους, μπορεί να δει τη σχετική μελέτη που δημοσιεύουμε σε συνέχειες.

Αρχαίο Κείμενο

Μετάφραση

Μαγνησιεύσιν Ιγνάτιος

Iγνάτιος, ο και Θεοφόρος, τη ευλογημένη εν χάριτι Θεού Πατρός εν Χριστώ Ιησού τω σωτήρι ημών, εν ω ασπάζομαι την εκκλησίαν την ούσαν εν Μαγνησία τη προς Μαιάνδρω και ευχομαι εν θεώ πατρί και εν Ιησού Χριστώ πλείστα χαίρειν.

I (1)

1. Γνούς υμών το πολυεύτακτον της κατά θεόν αγάπης, αγαλλιώμενος προειλόμην εν πίστει Ιησού Χριστού προσλαλήσαι υμίν. 2. καταξιωθείς γαρ ονόματος θεοπρεπεστάτου, εν οίς περιφέρω δεσμοίς ιδών τας εκκλησίας, εν αις ένωσιν εύχομαι σαρκός και πνεύματος Ιησού Χριστού, του δια παντός ημών ζην, πίστεώς τε και αγάπης, ης ουδέν προκέκριται, το δε κυριώτερον Ιησού και πατρός· 3. εν ω υπομένοντες την πάσαν επήρειαν του άρχοντος του αιώνος τούτου και διαφυγόντες, θεού τευξόμεθα.

II (2)

1. Επεί ουν ηξιώθην ιδείν υμάς δια Δαμά του αξιοθέου υμών επισκόπου και πρεσβυτέρων αξίων Βάσσου και Απολλωνίου και του συνδούλου μου διακόνου Ζωτίωνος, ου εγώ οναίμην, ότι υποτάσσεται τω επισκόπω ως χάριτι θεού και τω πρεσβυτερίω ως νόμω Ιησού Χριστού.

III (3)

1. Και υμίν δε πρέπει μη συγχράσθαι τη ηλικία του επισκόπου, αλλά κατά δύναμιν θεού πατρός πάσαν εντροπήν αυτώ απονέμειν, καθώς έγνων και τους αγίους πρεσβυτέρους ου προσειληφότας την φαινομένην νεωτερικήν τάξιν, αλλ’ ως φρονίμους εν θεώ συγχωρούντας αυτώ, ουκ αυτώ δε, αλλά τω πατρί Ιησού Χριστού, τω πάντων επισκόπω. 2. εις τιμήν ουν εκείνου του θελήσαντος ημάς πρέπον εστίν επακούειν κατά μηδεμίαν υπόκρισιν· επεί ουχ ότι τον επίσκοπον τούτον τον βλεπόμενον πλανά τις, αλλά τον αόρατον παραλογίζεται. το δε τοιούτον ου προς σάρκα ο λόγος, αλλά προς θεόν τον τα κρύφια ειδότα.

IV (4)

1. Πρέπον ουν εστιν μη μόνον καλείσθαι Χριστιανούς, αλλά και είναι· ώσπερ και τινες επίσκοπον μεν καλούσιν, χωρίς δε αυτού πάντα πράσσουσιν. οι τοιούτοι δε ουκ ευσυνείδητοί μοι είναι φαίνονται δια το μη βεβαίως κατ’ εντολήν συναθροίζεσθαι.

V (5)

1. Επεί ουν τέλος τα πράγματα έχει και πρόκειται τα δύο ομού, ό τε θάνατος και η ζωή, και έκαστος εις τον ίδιον τόπον μέλλει χωρείν· 2. ώσπερ γαρ εστιν νομίσματα δύο, ό μεν θεού, ό δε κόσμου, και έκαστον αυτών ίδιον χαρακτήρα επικείμενον έχει, οι άπιστοι του κόσμου τούτου, οι δε πιστοί εν αγάπη χαρακτήρα θεού πατρός δια Ιησού Χριστού, δι’ ου εάν μη αυθαιρέτως έχωμεν το αποθανείν εις το αυτού πάθος, το ζήν αυτού ουκ έστιν εν ημίν.

VI (6)

1. Επεί ουν εν τοις προγεγραμμένοις προσώποις το παν πλήθος εθεώρησα εν πίστει και ηγάπησα, παραινώ, εν ομονοία θεού σπουδάζετε πάντα πράσσειν, προκαθημένου του επισκόπου εις τόπον θεού και των πρεσβυτέρων εις τόπον συνεδρίου των αποστόλων, και των διακόνων των εμοί γλυκυτάτων πεπιστευμένων διακονίαν Ιησού Χριστού, ος προ αιώνων παρά πατρί ην και εν τέλει εφάνη. 2. πάντες ουν ομοήθείαν θεού λαβόντες εντρέπεσθε αλληλους και μηδείς κατά σάρκα βλεπέτω τον πλησίον, αλλ’ εν Ιησού Χριστώ αλληλους δια παντός αγαπάτε. μηδέν έστω εν υμίν, ό δυνήσεται υμάς μερίσαι αλλ’ ενώθητε τω επισκόπω και τοις προκαθημένοις εις τύπον και διδαχήν αφθαρσίας.

VII (7)

1. Ώσπερ ουν ο κύριος άνευ του πατρός ουδέν εποίησεν, ηνωμένος ων, ούτε δι’ εαυτού ούτε δια των αποστόλων· ούτως μηδέ υμείς άνευ του επισκόπου και των πρεσβυτέρων μηδέν πράσσετε· μηδέ πειράσητε εύλογόν τι φαίνεσθαι ιδία υμίν, νους, μία ελπίς εν αγάπη, εν τη χαρά τη αμώμω, ό εστιν Ιησούς Χριστός, ου άμεινον ουδέν εστιν. 2. πάντες ως εις ένα ναόν συντρέχετε θεού, ως επί εν θυσιαστήριον, επί ένα Ιησούν Χριστόν, τον αφ’ ενός πατρός προελθόντα και εις ένα όντα και χωρήσαντα.

VIII (8)

1. Μη πλανάσθε ταις ετεροδοξίαις μηδέ μυθεύμασιν τοις παλαιοίς ανωφελέσιν ούσιν. ει γαρ μέχρι νυν κατά Ιουδαϊσμόν ζώμεν, ομολογούμεν χάριν μη ειληφέναι. 2. οι γαρ θειότατοι προφήται κατά Χριστόν Ιησούν έζησαν. δια τούτο και εδιώχθησαν, ενπνεόμενοι υπό της χάριτος αυτού, εις το πληροφρηθήναι τους απειθούντας, ότι εις του υιού αυτού, ος εστιν αυτού λόγος από σιγής προελθών, ος κατά πάντα ευηρέστησεν τω πέμψαντι αυτόν.

IX (9)

1. Ει ουν οι εν παλαιοίς πράγμασιν αναστραφέντες εις καινότητα ελπίδος ήλθον, μηκέτι σαββατίζοντες, αλλά κατά κυριακήν ζώντες, εν ή και η ζωή ημών ανέτειλεν δι’ αυτού και του θανάτου αυτού, ον τινες αρνούνται, δι’ ου μυστηρίου ελάβομεν το πιστεύειν, και δια τούτο υπομένομεν, ίνα ευρεθώμεν μαθηταί Ιησού Χριστού του μόνου διδασκάλου ημών· 2. πως ημείς δυνησόμεθα δήσαι χωρίς αυτού, 3. ου και οι προφήται μαθηταί όντες τω πνεύματι ως διδάσκαλον αυτόν προσεδόκων; και δια τούτο, ον δικαίως ανέμενον, παρών ήγειρεν αυτούς εκ νεκρών.

X (10)

1. Μη ουν αναισθητώμεν της χρηστότητος αυτού. εάν γαρ ημάς μιμήσηται καθά πράσσομεν, ουκέτι εσμέν. δια τούτο, μαθηταί αυτού γενόμενοι, μάθωμεν κατά Χριστιανισμόν ζήν. ος γαρ άλλω ονόματι καλείται πλέον τούτου, ουκ έστιν του θεού. 2. υπέρθεσθε ουν την κακήν ζύμην, την παλαιωθείσαν και ενοξίσασαν, και μεταβάλεσθε εις νέαν ζύμην, ό εστιν Ιησούς Χριστός. αλίσθητε εν αυτώ, ίνα μη διαφθαρή τις εν υμίν, επεί από της της οσμής ελεγχθήσεσθε. 3. άτοπόν εστιν, Ιησούν Χριστόν λαλείν και ιουδαίζειν. ο γαρ χριστιανισμός ουκ εις Χριστιανισμόν, ω πάσα γλώσσα πιστεύσασα εις θεόν συνήχθη.

XI (11)

1. Ταύτα δε, αγαπητοί μου, ουκ επεί έγνων τινάς εξ υμών ούτως έχοντας, αλλ’ ως μικρότερος υμών άγκιστρα της κενοδοξίας, αλλά πεπληροφορήσθαι εν τη γεννήσει και τω πάθει και τη αναστάσει τη γενομένη εν καιρώ της ηγεμονίας Ποντίου Πιλάτου· πραχθέντα αληθώς και βεβαίως υπό Ιησού Χριστού, της ελπίδος ημών, ης εκτραπήναι μηδενί υμών γένοιτο.

XII (12)

1. Οναίμην υμών κατά πάντα, εάνπερ άξιος ω. ει γαρ και δέδεμαι, προς ένα των λελυμένων υμών ουκ ειμί. οίδα ότι ου φυσιούσθε· Ιησούν γαρ Χριστόν έχετε εν εαυτοίς· και μάλλον, όταν επαινώ υμάς, οίδα, ότι εντρέπεσθε, ως γέγραπται, ότι ο δίκαιος εαυτού κατήγορος.

XIII (13)

1. Σπουδάζετε ουν βεβαιωθήναι εν τοις δόγμασιν του κυρίου και των αποστόλων, ίνα πάντα, όσα ποιείτε, κατευοδωθή σαρκί και πνεύματι, εν αρχή και εν τέλει, μετά του αξιοπρεπεστάτου επισκόπου υμών και αξιοπλόκου πνευματικού στεφάνου του πρεσβυτερίου υμών και των κατά θεόν διακόνων. 2. υποτάγητε τω επισκόπω και αλλήλοις, ως Ιησούς Χριστός τω πατρί και οι απόστολοι τω Χριστώ και τω πατρί ίνα ένωσις ή σαρκική τε και πνευματική.

XIV (14)

1. Ειδώς, ότι θεού γέμετε, συντόμως παρεκέλευσα υμάς. μνημονεύετέ μου εν ταις προσευχαίς υμών, ίνα θεού επιτύχω, και της εν Συρία εκκλησίας, όθεν ουκ άξιός ειμι καλείσθαι· επιδέομαι γαρ της ηνωμένης υμών εν θεώ προσευχής και αγάπης, εις το αξιωθήναι την εν Συρία εκκλησίαν δια της εκκλησίας υμών δροσισθήναι.

XV (15)

1. Ασπάζονται υμάς Εφέσιοι από Σμύρνης, όθεν και γράφω υμίν, παρόντες εις δόξαν θεού, ώσπερ και υμείς οί κατά πάντα με ανέπαυσαν άμα Πολυκάρπω, επισκόπω Σμυρναίων. και αι λοιπαί δε εκκλησίαι εν τιμή Ιησού Χριστού ασπάσονται υμάς.

έρρωσθε εν ομονοία θεού, κεκτημένοι αδιάκριτον πνεύμα, ος εστιν Ιησούς Χριστός.

Προς Μαγνησιείς Ιγνάτιος

Εγώ ο Ιγνάτιος, που λέγομαι και Θεοφόρος, στην ευλογημένη με τη Χάρη τού Θεού Πατέρα μέσω τού Ιησού Χριστού τού σωτήρα μας, στο όνομα τού Οποίου ασπάζομαι την Εκκλησία που βρίσκεται στη Μαγνησία που είναι κοντά στον Μαίανδρο¹, και τής εύχομαι να έχει μεγάλη χαρά ενωμένη με τον Θεό Πατέρα και τον Ιησού Χριστό.

Ι ()

1. Γνωρίζοντας την πολύ αρμονική κατά Θεόν αγάπη σας, με αγαλλίαση προτίμησα να σας προσφωνήσω με την πίστη του Ιησού Χριστού. 2. Διότι, επειδή αξιώθηκα να έχω όνομα που αρμόζει στον Θεό, με τα δεσμά που περιφέρω, βλέποντας τις Εκκλησίες, εύχομαι σ' αυτές να είναι ενωμένες με τη σάρκα και το Πνεύμα του Ιησού Χριστού, για να ζούμε αιώνια, και με πίστη και αγάπη, από την οποία τίποτε δεν είναι προτιμότερο, και το κυριότερο, από την αγάπη του Ιησού και του Πατέρα, 3. με τον οποίο ενωμένοι, αφού υπομείνουμε την κάθε ενόχληση του άρχοντα του παρόντος κόσμου και τον ξεφύγουμε, θα κερδίσουμε τον Θεό.

II (2)

1. Επειδή λοιπόν αξιώθηκα να σας δω μέσω του αξιόθεου Επισκόπου σας Δαμά και των άξιων Πρεσβυτέρων Βάσσου και Απολλώνιου και του συνδούλου μου διακόνου Ζωτίωνα, τον οποίο εγώ εκτιμώ, επειδή πειθαρχεί στον Επίσκοπο, σαν να πειθαρχεί στη χάρη του Θεού, και στο πρεσβυτέριο, σαν να πειθαρχεί στον νόμο του Ιησού Χριστού.

III (3)

1. Αλλά και σεις πρέπει να μη επηρεάζεστε από την ηλικία του Επισκόπου, άλλα κατά τη δύναμη του Θεού Πατέρα να του απονέμετε κάθε σεβασμό, όπως έμαθα ότι κάνουν και οι Πρεσβύτεροι, οι οποίοι δεν προσέχουν την νεαρή ηλικία που δείχνει, άλλα σαν φρόνιμοι κατά Θεόν τον αποδέχονται, ή καλύτερα όχι αυτόν αλλά τον Πατέρα του Ιησού Χριστού, που είναι ο Επίσκοπος όλων. 2. Προς τιμήν λοιπόν εκείνου που μας θέλησε, πρέπει να υπακούετε χωρίς καμιά υποκρισία· διότι δεν παραπλανά κανείς τον Επίσκοπο αυτόν που βλέπεται, άλλα εξαπατά τον αόρατο. Και αυτό δεν είναι κάτι που αναφέρεται σε άνθρωπο, άλλα στον θεό που γνωρίζει τα κρυφά.

IV (4)

1. Είναι πρέπον λοιπόν, όχι μόνο να ονομάζεσθε Χριστιανοί, αλλά και να είσαστε· όπως και μερικοί τον ονομάζουν βέβαια Επίσκοπο, αλλά κάνουν τα πάντα χωρίς την άδεια του. Αυτοί όμως δεν μου φαίνονται να είναι ευσυνείδητοι, ακριβώς διότι δεν συναθροίζονται σύμφωνα με την εντολή.

V (5)

1. Επειδή λοιπόν τα πράγματα έχουν τέλος και βρίσκονται ενώπιον μας και τα δύο μαζί, και ο θάνατος και η ζωή, γι' αυτό ο καθένας πρόκειται να πάει «στη θέση του»². 2. Διότι, όπως υπάρχουν δύο νομίσματα, το ένα του Θεού και το άλλο του κόσμου, και το καθένα έχει επάνω του τη δική του εικόνα, έτσι και οι άπιστοι έχουν την εικόνα του κόσμου αυτού, ενώ οι πιστοί με αγάπη έχουν την εικόνα του Θεού Πατέρα μέσω του Ιησού Χριστού, και εάν δεν μετάσχουμε μέσω αυτού αυτοπροαίρετα στο πάθος του, δεν θα υπάρχει η ζωή Αυτού σ' εμάς.

VI (6)

1. Επειδή λοιπόν στα προαναφερθέντα πρόσωπα, σας είδα όλους με πίστη και σας αγάπησα, σας προτρέπω να φροντίζετε να τα κάνετε όλα με ομόνοια Θεού· να προΐσταται δηλαδή ο Επίσκοπος συμβολίζοντας τον Θεό και οι Πρεσβύτεροι συμβολίζοντας τους Αποστίλους, και οι Διάκονοι, οι ιδιαίτερα αγαπητοί σε μένα, να είναι επιφορτισμένοι με τη διακονία του Ιησού Χριστού, ο οποίος ήταν κοντά στον Πατέρα προαιώνια και στο τέλος φανερώθηκε. 2. Αφού λοιπόν όλοι έχετε λάβει τον ίδιο χαρακτήρα του Θεού, να σέβεσθε ο ένας τον άλλο, και κανένας να μη βλέπει τον πλησίον του σαρκικά, αλλά να αγαπάτε παντοτινά ο ένας τον άλλο ενωμένοι με τον Χριστό. Να μην υπάρχει τίποτε μεταξύ σας, που θα μπορέσει να σας διχάσει, άλλα ενωθείτε με τον Επίσκοπο και τους προκαθήμενους, ως υπόδειγμα διδασκαλίας και αθανασίας³.

VII (7)

1. Όπως λοιπόν ο Κύριος δεν έκανε τίποτε χωρίς τον Πατέρα, αν και ήταν ενωμένος με Αυτόν, ούτε από τον εαυτό Του, ούτε μέσω των Αποστόλων, έτσι ούτε εσείς να κάνετε τίποτε χωρίς τον Επίσκοπο και τους πρεσβυτέρους, ούτε να επιχειρήσετε, κάτι που φαίνεται φυσικό, ιδιαίτερα μεταξύ σας, άλλα στη σύναξη. Μια προσευχή, μια δέηση, ένας νους, μια ελπίδα με αγάπη, με την άψογη χαρά, που είναι ο Ιησούς Χριστός, ανώτερο από τον Οποίο δεν υπάρχει. 2. Να τρέχετε όλοι σαν σε ένα ναό στον Θεό, και σαν σε ένα θυσιαστήριο στον ένα Ιησού Χριστό, ο οποίος προήλθε από ένα Πατέρα και βρίσκεται και χώρησε σε ένα.

VIII (8)

1. Να μη παρασύρεσθε από τις αιρέσεις ούτε από τα αρχαία μυθεύματα, που είναι ανώφελα. Διότι, εάν μέχρι τώρα ζούμε κατά τρόπο Ιουδαϊκό, ομολογούμε ότι δεν ελάβαμε χάρη⁴. 2. Διότι οι θεϊκότατοι Προφήτες έζησαν σύμφωνα με τον Ιησού Χριστό. Γι' αυτό και διώχτηκαν, εμπνεόμενοι από τη Χάρη Του, για να πληροφορηθούν όσοι δεν πειθαρχούσαν, ότι ένας Θεός υπάρχει, ο οποίος φανέρωσε τον εαυτό του μέσω του Ιησού Χριστού του Υιού του, που είναι ο Λόγος του, ο Οποίος προήλθε από τη σιγή και ευαρέστησε σε όλα Εκείνον που τον έστειλε⁵.

IX (9)

1. Εφόσον λοιπόν εκείνοι που ανατράφηκαν με τα παλιά πράγματα, προσήλθαν στη καινούργια ελπίδα, και δεν τηρούν το Σάββατο πια, άλλα ζουν σύμφωνα με την Κυριακή, κατά την οποία ανέτειλε και η ζωή μας μέσω Αυτού και του θανάτου Του, 2. -πράγμα που κάποιοι το αρνούνται· με το μυστήριο αυτό λάβαμε την πίστη και γι' αυτό υπομένουμε, για να γίνουμε μαθητές του Ιησού Χριστού, τού μοναδικού δασκάλου μας-, πώς θα μπορέσουμε εμείς να ζήσουμε χωρίς Αυτόν, 3. Τον οποίο και οι Προφήτες, όντας μαθητές Του με το Πνεύμα, Τον περίμεναν ως δάσκαλον, και γι' αυτό, αυτός τον οποίο δίκαια περίμεναν, όταν ήρθε τους ανέστησε από τους νεκρούς⁶;

X (10)

1. Ας μη δείχνουμε λοιπόν αναισθησία απέναντι στη καλοσύνη Του. Διότι, αν μας μιμηθεί σ' αυτά που κάνουμε, δεν θα υπάρχουμε πια. Γι' αυτό, αφού γίναμε μαθητές Του, ας μάθουμε να ζούμε κατά τρόπο Χριστιανικό. Διότι, όποιος επικαλείται άλλο όνομα πέρα από Αυτόν, δεν ανήκει στον Θεό. 2. Παρατήσατε λοιπόν την κακή ζύμη, η οποία πάλιωσε και ξίνισε, και μεταβληθείτε σε νέα ζύμη, που είναι ο Ιησούς Χριστός. Αλατισθείτε με Αυτόν, για να μη σαπίσει κανένας μεταξύ σας, γιατί από τη μυρουδιά θα κριθείτε. 3. Είναι άτοπο, να μιλάτε για τον Ιησού Χριστό και να Ιουδαΐζετε. Διότι δεν πίστεψε ο Χριστιανισμός στον Ιουδαϊσμό, αλλά ο Ιουδαϊσμός στο Χριστιανισμό, στον οποίο, αφού πίστεψαν όλες οι γλώσσες, συγκεντρώθηκαν στον Θεό.

XI (11)

1. Αυτά όμως τα γράφω, αγαπητοί μου, όχι επειδή έμαθα ότι κάποιοι από σας βρίσκονται στην κατάσταση αυτή, αλλά σαν μικρότερός σας θέλω να σας προφυλάξω να μη πέσετε στα άγκιστρα τής ματαιοδοξίας, αλλά να πληροφορηθείτε για τη γέννηση και το πάθος και την ανάσταση, που έγινε κατά την εποχή της ηγεμονίας του Πόντιου Πιλάτου· ότι έγιναν πραγματικά και οπωσδήποτε από τον Ιησού Χριστού, την ελπίδα μας, από την Οποία να μη συμβεί να εκτραπεί κανένας από σας.

XII (12)

1. Θα ήθελα να σας είμαι ωφέλιμος για πάντα, εάν βέβαια είμαι άξιος. Γιατί, αν και είμαι δέσμιος, δεν είμαι σαν ένα από σας τους λυτούς. Γνωρίζω ότι δεν υπερηφανεύεσθε· διότι έχετε μέσα σας τον Χριστό· και μάλλον, όταν σας επαινώ, ξέρω ότι ντρέπεστε, όπως έχει γραφεί, ότι «ο δίκαιος είναι κατήγορος του εαυτού του»⁷.

XIII (13)

1. Να φροντίζετε λοιπόν να πεισθείτε απόλυτα για τα δόγματα του Κυρίου και των Απόστολων· για να «ευοδωθούν όλα όσα κάνετε»⁸, σαρκικά και πνευματικά, στην αρχή και στο τέλος, μαζί με τον πολύ αξιοπρεπή Επίσκοπό σας και τον αξιόπλοκο πνευματικό στεφάνι του Πρεσβυτερίου σας και των κατά Θεόν Διακόνων. 2. Πειθαρχήσετε στον Επίσκοπο και μεταξύ σας, όπως πειθάρχησε ο Χριστός στον Πατέρα και οι Απόστολοι στον Χριστό και στον Πατέρα, για να υπάρξει ένωση σαρκική και πνευματική.

XIV (14)

1. Γνωρίζοντας ότι είσασθε γεμάτοι από τον Θεό, σας απηύθυνα μερικές σύντομες νουθεσίες. Να με μνημονεύετε στις προσευχές σας, για να κερδίσω τον Θεό, και την Εκκλησία της Συρίας από όπου δεν είμαι άξιος να ονομάζομαι· διότι έχω μεγάλη ανάγκη της ενωμένης με τον Θεό προσευχής και αγάπης σας, για να αξιωθεί, μέσω της δικής σας Εκκλησίας, να δροσισθεί η Εκκλησία της Συρίας.

XV (15)

1. Σας ασπάζονται οι Εφέσιοι από τη Σμύρνη, από όπου σας γράφω, που είναι εδώ για τη δόξα του Θεού, όπως και σεις, οι οποίοι μου έδωσαν ανάπαυση καθόλα μαζί με τον Επίσκοπο των Σμυρναίων Πολύκαρπο. Σας ασπάζονται επίσης και οι υπόλοιπες Εκκλησίες που τιμούν τον Ιησού Χριστό.

Να υγιαίνετε με ομόνοια κατά Θεόν, έχοντας το Πνεύμα που δεν κάνει διακρίσεις, και που είναι ο Ιησούς Χριστός.

Σημειώσεις

1. Ο γνωστός ποταμός τής Μικράς Ασίας που εμβάλλει στο Αιγαίο κοντά στη Μίλητο, από τους πολλούς ελιγμούς τού οποίου, πήρε το όνομά του και το ομώνυμο διακοσμητικό σχήμα.

2. Πράξεις 1: 25.

3. Παράβαλλε Τίτον 2: 7.

4. Παράβαλλε Α΄ Τιμόθεον 1: 4.

5. Παράβαλλε 8: 29

6. Ματθαίος 27: 52.

7. Παροιμίες 18: 17.

8. Ψαλμός 1: 3.