82. Σε πόσα μέρη διαιρείται η Ιερά Εξομολόγηση και ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής;

Κατά την διδασκαλία του αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου, το Μυστήριο της εξομολογήσεως διαιρείται σε τέσσερα μέρη, τα εξής:

1) Ο πόνος της καρδίας και η συναίσθηση της αμαρτωλότητας αυτού που αμάρτησε.

2) Η εξομολόγηση με ζώσα φωνή και κατ' ιδίαν στον Πνευματικό.

3) Η εκτέλεση του καθορισμένου κανόνος, που επέβαλε ο Πνευματικός.

4) Η συγχωρητική ευχή ή το κλειδί του μυστηρίου της ιεράς εξομολογήσεως, η οποία λέγεται με το σκύψιμο της κεφαλής του εξομολογούμενου, με την επίθεση των χειρών του Πνευματικού και το σημείο του Τιμίου Σταυρού.

Τα σπουδαιότερα αποτελέσματα της εξομολογήσεως είναι η λύση και συγχώρηση των αμαρτιών του εξομολογούμενου, κατά τον λόγο του Κυρίου, που είπε: «αν τινών αφήτε τας αμαρτίας, αφίενται αυτοίς. Αν τινών κρατήτε κεκράτηνται» (Ματθ. 16,19).

83. Σε ποιόν ο Πνευματικός δεν επιτρέπεται να δώσει άφεση αμαρτιών στην εξομολόγηση;

Δεν επιτρέπεται να συγχωρήσει αυτόν που δεν αποφάσισε να εγκαταλείψει την αμαρτία και να εκτελέσει το επιτίμιο.

Επίσης δεν επιτρέπεται να συγχωρήσει αυτούς που αναβάλλουν την επιτέλεση του επιτιμίου τους, μέχρις ότου ο Πνευματικός εξετάσει τους κανόνες και τις εκκλησιαστικές διατάξεις, για να τους τακτοποιήσει κατά την επιθυμία τους..

84. Ποιος είναι ο σπουδαιότερος και ωφελιμότερος κανών, που πρέπει να επιβάλλεται στην Ιερά εξομολόγηση;

Τον παλαιό καιρό, όταν οι χριστιανοί είχαν μεγάλο ζήλο και ευλάβεια να κοινωνούν συχνά τα Άγια Μυστήρια, ο χειρότερος κανών τότε γι' αυτούς, ήταν η διακοπή για ένα μικρό, ή μεγάλο, ή επί χρόνια διάστημα από την Θεία Κοινωνία. Γι' αυτό και οι κανόνες των παλαιών Πατέρων, όπως του αγίου Βασιλείου, του αγίου Γρηγορίου Νύσσης κ.λ.π. απαγόρευαν από την Θεία Κοινωνία τους αμαρτωλούς, λόγω των αμαρτιών των, μερικές φορές μέχρι 10, 15 ή και 20 ακόμη χρόνια. Κατόπιν τους εδέχοντο στην εξομολόγηση η οποία διακρινόταν σε τέσσερα είδη:

1) Εξομολόγηση με στεναγμούς στην πόρτα της εκκλησίας,

2) Η ακρόαση των ψαλλομένων στην εκκλησία,

3) Η γονυκλισία στον νάρθηκα της εκκλησίας και η με τους πιστούς παραμονή στην εκκλησία, και

4) Στο τέλος, μετά απ' όλους τους πιστούς, τους εδέχοντο στην Θεία Κοινωνία. (Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας 11ος καν.)

Τώρα όμως που η πίστη ελαττώθηκε και οι περισσότεροι χριστιανοί ζουν με μεγάλη αναισθησία και στερούνται της ευλάβειας για την μετάληψη του Σώματος και Αίματος του Χριστού, διότι οι πιστοί που συνέρχονται από την πνευματική αποχαύνωση και έρχονται στην οδό της σωτηρίας, πιστεύουν ότι ο μεγαλύτερος κανών για την διόρθωση των ψυχών των, είναι η αποφυγή των αμαρτιών και η πάλη με αυτές μέχρι θανάτου. Ενώ η νηστεία, η προσευχή, η ελεημοσύνη, οι μετάνοιες και άλλες ασκήσεις να τους προσφέρονται ανάλογα με την κατάσταση της υγείας των και το βάρος των αμαρτιών που έπραξαν, με βάση την ακρίβεια και οικονομία των Ιερών Κανόνων. Οπότε ο μεγαλύτερος και ωφελιμότερος κανών στην εξομολόγηση είναι το μίσος και η αποφυγή των αμαρτιών που έγιναν, καθώς και το πένθος γι' αυτές μέχρι θανάτου. Διότι, εάν εμποδίσουμε τους πιστούς από την Θεία Κοινωνία, επί τόσο ή τόσο διάστημα και δεν τους επιβάλουμε κανόνα, με κάποια σωματική άσκηση, ανάλογα με το βάρος των αμαρτιών των, αυτοί μη έχοντες πλέον ευλάβεια και τον ζήλο των πρώτων χριστιανών στα Θεία, εύκολα απομακρύνονται από την Ιερά Μετάληψη και έχουν αναισθησία για τα αμαρτήματα τους.

Γι' αυτό πρέπει να συμβουλεύουμε και να προτρέπουμε τους πιστούς να κάνουν τον αρμόζοντα κανόνα των, παρά να εγκαταλείψουν όλες τις αμαρτίες τους, διότι η απαλλαγή από τις αμαρτίες, κατά τους Αγίους Πατέρας προϋποθέτει αληθινή μετάνοια.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει, ότι «Το φοβερότερο έργο, του αμαρτωλού είναι να ζει στην αμαρτία και το χειρότερο έργο του ξεπεσμένου ανθρώπου είναι να ζει στην πτώση».

Λοιπόν, εάν το φοβερότερο έργο είναι να ζει κανείς στην αμαρτία, τότε το ωφελιμότερο είναι ο αγώνας για την αποφυγή της αμαρτίας. Και εάν το χειρότερο έργο είναι να ζει κανείς στην πτώση, τότε το καλλίτερο είναι να σηκωθεί και να λυτρωθεί από την πτώση.