Η μετοχή τών όντων στο κατ' εικόνα και το καθ' ομοίωσιν τού Θεού

Κείμενο

Μετάφραση

κα΄. Γινώσκει ο Θεός εαυτόν, γινώσκει και τα υπ' αυτού γεγονότα. Γινώσκουσι δε και αι άγιαι Δυνάμεις τον Θεόν· γινώσκουσι δε και τα υπό Θεού γεγονότα. Αλλ' ουχ ως ο Θεός γινώσκει εαυτόν και τα υπ αυτού γεγονότα, ούτω και αι άγιαι Δυνάμεις τον Θεόν και τα υπ' αυτού γεγονότα.

κβ΄. Ο μεν Θεός εαυτόν γινώσκει, εκ τής μακαρίας ουσίας αυτού· τα δε υπ' αυτού γεγονότα, εκ τής σοφίας αυτού· δι' ης και εν ή τα πάντα εποίησεν. Αι δε άγιαι Δυνάμεις τον μεν Θεόν μετοχή γινώσκουσιν, υπέρ μετοχήν όντα· τα δε υπ' αυτού γεγονότα, αναλήψει τών εν αυτοίς θεωρημάτων.

κγ΄. Έξω μεν τού νου εισι τα γεγονότα· ένδον δε την αυτών θεωρίαν αναλαμβάνει. Ουχ ούτως δε επί Θεού τού αϊδίου και απείρου και αορίστου, και το είναι και ευ είναι και αεί είναι τοις ούσι χαρισαμένου.

κδ΄. Θεού μετέχει τού αγίου η λογιστική και νοερά ουσία, αυτώ τε τω είναι, και τη προς το ευ είναι επιτηδειότητι· αγαθότητός τε φημι, και σοφίας· και τη προς το αεί είναι χάριτι. Ταύτη ουν τον Θεόν γινώσκει. Τα δε υπ' αυτού γεγονότα, τη αναλήψει, ως είρηται, τής εν τοις γεγονόσι θεωρουμένης τεχνικής σοφίας· ήτις εστί ψιλή και ανυπόστατος εν τω νω συνισταμένη.

κε΄. Τέσσαρα τών θείων ιδιωμάτων, συνεκτικά και φρουρητικά και διασωστικά τών όντων, δι' άκραν αγαθότητα εκοινοποίησεν ο Θεός, παραγαγών εις το είναι την λογικήν και νοεράν ουσίαν· το ον, το αεί ον, την αγαθότητα και σοφίαν. Τούτων τα μεν δύο τη ουσία παρέσχε· τα δε δύο, τη γνωμική επιτηδειότητι· την αγαθότητα και την σοφίαν· ίνα άπερ εστίν αυτός κατ' ουσίαν, γίνηται η κτίσις κατά μετουσίαν. Δια ταύτην [Calecas ταύτα], και κατ' εικόνα και ομοίωσιν Θεού λέγεται γεγενήσθαι. Και κατ' εικόνα μεν, ως ον, όντος· και ως αεί ον, αεί όντος· ει και μη ανάρχως, αλλ' ατελευτήτως· καθ' ομοίωσιν δε, ως αγαθός, αγαθού· και ως σοφός, σοφού· τού κατά φύσιν, ο κατά χάριν. Και κατ' εικόνα μεν, πάσα φύσις λογική εστι τού Θεού· καθ' ομοίωσιν δε, μόνοι οι αγαθοί και σοφοί.

κστ΄. Πάσα η λογική και νοερά ουσία διήρηται εις δύο· τουτέστιν, εις την αγγελικήν και την ανθρωπίνην φύσιν. Και πάσα η αγγελική φύσις διήρηται πάλιν εις δύο καθολικάς γνώμας τε και αγέλας, αγίας τε και εναγείς· τουτέστιν, εις αγίας Δυνάμεις και ακαθάρτους δαίμονας. Και πάσα η ανθρωπίνη διήρηται εις γνώμας μόνον καθολικάς δύο, ευσεβείς λέγω και ασεβείς.

κζ΄. Ο μεν Θεός ως αυτοΰπαρξις ων και αυτοαγαθότης και αυτοσοφία· μάλλον δε αληθέστερον ειπείν, και υπέρ ταύτα πάντα, ουδέν έχει το σύνολον εναντίον. Τα δε κτίσματα, ως πάντα μεν μεθέξει και χάριτι την ύπαρξιν έχοντα· τα δε λογικά και νοερά, και την αγαθότητος και σοφίας επιτηδειότητα, έχει εναντίον· τη μεν υπάρξει, το μη υπάρχειν· τη δε τής αγαθότητος και σοφίας επιτηδειότητι, κακίαν και αγνωσίαν. Και το μεν υπάρχειν αεί ή μη υπάρχειν ταύτα [Fr. τα λογικά και νοερά], εν τη εξουσία τού πεποιηκότος εστί· το δε μετέχειν τής αγαθότητος αυτού και τής σοφίας ή μη μετέχειν, εν τη βουλήσει τών λογικών υπάρχει.

21. Γνωρίζει ο Θεός τον Εαυτό Του, γνωρίζει και αυτά που έγιναν απ' Αυτόν. Γνωρίζουν επίσης και οι άγιες Δυνάμεις τον Θεό, και γνωρίζουν και αυτά που έγιναν από τον Θεό. Αλλά οι άγιες δυνάμεις δεν γνωρίζουν τον Θεό και αυτά που έγιναν απ' Αυτόν, όπως γνωρίζει ο Θεός τον Εαυτό Του και αυτά που έγιναν απ' Αυτόν.

22. Ο μεν Θεός γνωρίζει τον Εαυτό Του, από τη μακάρια ουσία Του, και αυτά που έγιναν απ' Αυτόν, από τη σοφία Του, δια τής Οποίας και στην Οποία έκανε τα πάντα. Όμως οι άγιες Δυνάμεις, τον μεν Θεό γνωρίζουν με μετοχή, υπάρχοντας χάριν μετοχής· και εκείνα που έγιναν απ' Αυτόν, παίρνοντας μέσα τους από αυτά που παρατηρούν.

23. Τα μεν γεγονότα είναι έξω από τον νου, αλλά μέσα παίρνει την παρατήρησή τους. Όμως δεν δεν είναι έτσι στον Θεό τον άναρχο και άπειρο και αόριστο, που χάρισε στα όντα και την ύπαρξη, και τον σωστό τρόπο ύπαρξης, και την αιώνια ύπαρξη.

24. Η λογιστική και η νοερή ουσία τού αγίου μετέχει τού Θεού· σε αυτή την ύπαρξη, και προς την επιτηδειότητα προς τον σωστό τρόπο ύπαρξης· αναφέρομαι στην αγαθότητα και τη σοφία, και τη Χάρη που οδηγεί προς την παντοτεινή ύπαρξη. Αυτή λοιπόν γνωρίζει τον Θεό. Όσο για όσα έγιναν απ' Αυτόν, όπως ειπώθηκε, με την πρόσληψη τής παρατήρησης με τεχνική σοφία, αυτών που έγιναν· η οποία είναι ασήμαντο και ανυπόστατο συστατικό μέσα στον νου.

25. Ο Θεός, φέρνοντας σε ύπαρξη τη λογική και τη νοερά ουσία, με ακραία αγαθότητα, κοινοποίησε τέσσερα από τα θεία ιδιώματα, συνεκτικά, και φρουρητικά και διασωστικά τών όντων: Την ύπαρξη, την παντοτεινή ύπαρξη, την αγαθότητα και τη σοφία. Και από αυτά, τα μεν δύο, τα έδωσε στην ουσία· και τα άλλα δύο, στην επιτηδειότητα τής γνώμης, την αγαθότητα και τη σοφία. Έτσι ώστε, όπως είναι Αυτός κατ' ουσίαν, να γίνεται η κτίση κατά μετοχή. Γι' αυτό και λέγεται ότι "έγινε κατ' εικόνα και ομοίωσιν Θεού". Όσον αφορά το κατ' εικόνα, ως ον τού Όντος· και ως παντοτεινό ον τού Πάντοτε Υπάρχοντος, (αν και όχι χωρίς αρχή, αλλά χωρίς τέλος). Και ως προς το καθ' ομοίωσιν, ως αγαθός, Αγαθού, και ως σοφός Σοφού· ο κατά χάριν τού Κατά Φύσιν. Και κατ' εικόνα μεν τού Θεού, είναι κάθε φύση λογική· ενώ καθ' ομοίωσιν, μόνο οι αγαθοί και σοφοί.

26. Όλη η λογική και νοερή ουσία διαιρείται σε δύο: Δηλαδή στην αγγελική και την ανθρώπινη φύση. Και όλη η αγγελική φύση διαιρείται πάλι σε δύο καθολικές γνώμες και ομάδες, τις άγιες και τις εναντιούμενες· δηλαδή στις άγιες Δυνάμεις και στους ακάθαρτους δαίμονες. Και όλη η ανθρώπινη φύση διαιρείται σε μόνο δύο καθολικές γνώμες, μιλάω για ευσεβείς και ασεβείς.

27. Ο μεν Θεός ως αυτοΰπαρξη που είναι, και αυτοαγαθότητα και αυτοσοφία, (μάλλον σωστότερο να πούμε και πάνω από όλα αυτά), δεν έχει τίποτα αντίθετο σε όλα του. Τα κτίσματα όμως, που όλα έχουν την ύπαρξη από μετοχή και χάρη, έχουν αντίθετο· όπως και τα λογικά και νοερά, και στην επιτηδειότητα αγαθότητας και σοφίας έχουν αντίθετο. Στην ύπαρξη, την ανυπαρξία, και στην επιτηδειότητα τής αγαθότητας και σοφίας, την κακία και αγνωσία. Και το να υπάρχουν πάντα ή να μην υπάρχουν αυτά, βρίσκεται στην εξουσία τού Δημιουργού. Αλλά το να μετέχουν στην αγαθότητά Του και στη Σοφία Του, ή να μη μετέχουν, βρίσκεται στη βούληση τών λογικών όντων.