Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Πατερικά και Ορθοδοξία

Η μύηση τού Αγίου Βαπτίσματος

και οι αφώτιστοι "παλαιο-άνθρωποι"

Αγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου

Πηγή: "Αλφαβητικά κεφάλαια". Έκδοσις Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Άγιον Όρος.

Αυτός που βαπτίστηκε με το θείο βάπτισμα λέγεται μυημένος∙ διότι οι μύστες και μυσταγωγοί τού Ευαγγελίου τού Χριστού ονομάζουν αμύητο, δηλαδή αφώτιστο, εκείνον που πίστεψε στον Χριστό αλλά ακόμα κατηχείται στο μυστήριο τής θείας οικονομίας του.

Υπέρ αυτού μάλιστα αναπέμπουν κοινές δεήσεις, όπως ο Θεός τον κατηχήσει άνωθεν με τον λόγο τής μόνης και όντως αλήθειας τής πίστεως στον Χριστό, και αποκαλύψει σ' αυτόν το Ευαγγέλιο τής δικαιοσύνης. Σ' αυτόν επιτρέπουν να νηστεύει και να κάνει ελεημοσύνες, όχι όμως και να προσεύχεται – γιατί αυτός δεν έχει νου που να μπορεί να δει τον Θεό, στον οποίο θα προσευχηθεί –, και γι' αυτό ο διάκονος φωνάζει προς τους πιστούς μέσα στην εκκλησία: «Οι πιστοί υπέρ τών κατηχουμένων δεηθώμεν».

Ο κατηχούμενος πίστεψε μεν στον Χριστό, πιστός όμως δεν έγινε ακόμη – διότι πιστός λέγεται κυρίως εκείνος στον οποίον εμπιστεύθηκαν τα θεία μυστήρια –, όταν όμως μυηθεί, γίνεται και πιστός∙ μυημένος δε τότε γίνεται, όταν δεχθεί το θείο βάπτισμα ∙ γιατί όσα άκουσε στην κατήχηση, με την τριπλή κατάδυση και ανάδυση τής μυστικής αναγεννήσεως τού ιερού βαπτίσματος μυείται κατά τρόπο υπερφυσικό, γεμίζοντας από Άγιο Πνεύμα και θείο φως.

Όσοι λοιπόν έγιναν με το βάπτισμα συμφυείς τού θανάτου τού Χριστού, γίνονται ομοίως συμφυείς και τής αναστάσεως τού Χριστού. Εκείνος αφού αναστήθηκε δεν αποθνήσκει πλέον, ο θάνατος δεν τον κυριεύει πια. Έτσι και αυτός που αναγεννιέται από τον Θεό, δηλαδή ανυψώνεται από την ζωοποιό – ή καλύτερα να πούμε την θεοποιό – κολυμβήθρα, δεν αποθνήσκει πλέον, η αμαρτία πια δεν τον κυριεύει. Γιατί αυτός που είναι γεμάτος με Άγιο Πνεύμα από την κοιλιά ακόμα τής μάνας του, δηλαδή την ιερή κολυμβήθρα, είναι μεν αθάνατος γιατί η ψυχή του μετέσχε στην αληθινή ζωή τού Πνεύματος τού Θεού, δεν μπορεί όμως να αμαρτήσει γιατί έχει αναγεννηθεί από τον Θεό.

Ο Απόστολος λέει: «Στον οποίο επίσης έχετε περιτμηθεί, με αχειροποίητη περιτομή δια τής αποβολής τού σαρκικού σώματος, δηλαδή με την περιτομή τού Χριστού, και ενταφιαστήκατε μαζί του κατά το βάπτισμα ∙ γνωρίζουμε τούτο, ότι ο παλαιός εαυτός μας – δηλαδή η κακία – σταυρώθηκε με τον Χριστό, για να καταστραφεί το αμαρτωλό σώμα μας (δηλ. η σωματική αμαρτία), ώστε να μην είμαστε πλέον δούλοι τής αμαρτίας∙ διότι και ο Χριστός τον θάνατο που υπέστη, τον υπέστη μια για πάντα αναφορικώς προς την αμαρτία, τη ζωή δε που ζει, την ζει για τον Θεό. Έτσι κι εσείς να θεωρείτε τους εαυτούς σας ότι είστε νεκροί προς την αμαρτία αλλά ζωντανοί για τον Θεό, ενωμένοι με τον Ιησού Χριστό τον Κύριό μας ∙ διότι όλοι εμείς που βαπτιστήκαμε εις Χριστόν, βαπτιστήκαμε στον θάνατό του».

Ό,τι λοιπόν είναι ο σταυρός και ο τάφος για τον Χριστό, αυτό είναι και για μάς το βάπτισμα ∙ και όπως αυτός πέθανε και αναστήθηκε σωματικώς, έτσι κι εμείς πεθαίνοντας ως προς την αμαρτία, ανασταινόμαστε για την αρετή με τη δύναμη τού Θεού, «ώστε όπως ο Χριστός – λέει – αναστήθηκε εκ νεκρών με τη δόξα τού Πατέρα, έτσι κι εμείς να ζήσουμε μια νέα ζωή». Εάν λοιπόν είναι δυνατόν να αμαρτήσει ο Θεός, τότε μπορεί και ο πιστός να αμαρτήσει. Εάν όμως είναι αδύνατον να ψεύδεται ο Θεός, είναι αδύνατον και αυτός να ζήσει ψευδώς, γιατί η αμαρτία είναι εμπαιγμός και ψέμα. Και αν ποτέ αμαρτήσει, διώχνεται και από την κοινωνία και την Θεία Λειτουργία και υπόκειται σε τιμωρίες, δηλαδή εξομολόγηση, ντροπή, ατιμία, δάκρυα, στεναγμούς, όχι γιατί αμάρτησε, αλλά γιατί με την αμαρτία του η θεία φύση, η οποία είχε ενωθεί με αυτόν, χωρίστηκε απ' αυτόν, και δεν μπορεί πια εύκολα να επιστρέψει σ' αυτόν, όπως συνέβη στο βάπτισμα. Εκεί δηλαδή η χάρις τού Θεού και η ευεργεσία ήταν δωρεάν και χωρίς πληρωμή, διότι η αξία της ξεπερνά όλο τον κόσμο, εφόσον ο Θεός δημιούργησε όλον τον κόσμο.

Εάν είναι αληθινός ο λόγος που λέει «Δώσε αφορμή στον σοφό και θα γίνει σοφότερος», κρίνε μονάχος σου κατά πόσον δεν οργίζεται ο Θεός εξαιτίας τών εμπαθών ιερέων και τών υπολοίπων κληρικών τών εκκλησιών, οι οποίοι έχουν ξεφύγει από τους κανόνες τού Θεού και με θράσος καταπατούν τους νόμους τού Θεού και παροργίζουν τον ίδιο τον Θεό, ίσως από άγνοια, διότι είναι αμύητοι και αδίδακτοι. Λέει σχετικά ο χρυσόστομος Ιωάννης: «Τίποτα δεν παροργίζει τόσο τον Θεό, όσο το να γίνει κάποιος κληρικός αναξίως». Όμως το να είναι κάποιος αμύητος είναι οπωσδήποτε σοβαρότερο από το «αναξίως», και γι' αυτό η οργή είναι παγκόσμια, μοιάζει όπως βλέπεις με κατακλυσμό. Γι' αυτό ο μυημένος λέγεται φωτισμένος.

Υπάρχουν δύο πηγές φωτός: ο αισθητός αυτός ήλιος που τον βλέπουμε και που χαρίζει στα αισθητά μάτια τη δυνατότητα να βλέπουν την ορατή κτίση, και ο λεγόμενος νοητός ήλιος, ο Θεός, που χαρίζει στα νοητά μάτια τη δυνατότητα να βλέπουν νοητά την αόρατη κτίση. Εάν δεν ανατείλει ο αισθητός ήλιος, κανείς δεν βλέπει τους ομαλούς και ευθείς τόπους, και τους καθαρούς και χωρίς ρύπους δρόμους ∙ εάν δεν ανατείλει ο νοητός ήλιος, κανείς δεν βλέπει τους γκρεμούς τής κακίας και τον ευθύ δρόμο τής δικαιοσύνης.

Όταν λοιπόν ένας χριστιανός πορεύεται ολικώς ή μερικώς το δρόμο τής κακίας, δεν είναι χριστιανός. Διότι ο χριστιανός είναι και λέγεται φωτισμένος∙ και ο καθένας που περπατά με φως βλέπει τις λακκούβες και τα προσκόμματα. Εάν όμως δεν τα βλέπει, και δεν έχει φως, πώς είναι δυνατόν να είναι χριστιανός; Και αν λέει ότι τα βλέπει, αλλ' όμως παρασύρεται από αυτά, τότε ψεύδεται∙ γιατί βλέπει όπως βλέπουν οι αφώτιστοι, δηλαδή οι άπιστοι, επειδή κι εκείνοι έχουν μεν διάκριση κακού και καλού, αλλ' όμως δεν αποφεύγουν το κακό, γιατί δεν βλέπουν καθαρά, τι είναι κυρίως καλό, και τι είναι κυρίως κακό. Ο χριστιανός έως ότου δεν βλέπει ξεκάθαρα και χωρίς θολούρα το κακό, δεν έφθασε ακόμα να είναι χριστιανός∙ και θα αγωνιστεί με στεναγμούς και δάκρυα και νηστείες, για να έρθει σ' αυτόν το αληθινό και τέλειο φως, «το οποίο φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο».

Ο Χριστός ήρθε χαρίζοντας απαλλαγή και κατάργηση αμαρτιών σε όσους πιστεύουν σ' αυτόν∙ την μεν απαλλαγή με το βάπτισμα, την δε κατάργηση με την τροφή και την πόση του∙ διότι λέει: «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ», κι αυτός που μένει μαζί του, παράγει καρπό και όχι φθορά. Αυτός λοιπόν που μετά το βάπτισμα και την κοινωνία με τον Χριστό δεν καρποφορεί, αποκόπτεται και ρίχνεται στην φωτιά ως άκαρπο ξύλο ∙ γιατί όχι μόνον αυτός που προσέρχεται ανάξια στα άγια με μολυσμό σαρκός και πνεύματος έχει φοβερό κρίμα – γιατί προσερχόμενος, γίνεται ένοχος τού σώματος και τού αίματος τού Κυρίου –, αλλά και όποιος τρώγει και πίνει με ραθυμία και ανώφελα καταργεί ένα τόσο μεγάλο και τέτοιου είδους αγαθό. Και προσερχόμενος αχάριστα σ' αυτό το τόσο μεγάλο μυστήριο, είναι ένοχος για έλλειψη πνευματικής εργασίας, εφόσον ο Κύριος δεν απάλλαξε από την καταδίκη ακόμη κι όσους αργολογούν. Διότι αυτός που προσέρχεται στο σώμα και στο αίμα τού Χριστού εις ανάμνησιν αυτού που πέθανε και αναστήθηκε για χάρη μας, πρέπει όχι μόνο να είναι καθαρός από κάθε μολυσμό σαρκός και πνεύματος, για να μη μεταλάβει προς κατάκριση, αλλά και έμπρακτα να δείχνει ότι θυμάται αυτόν που για χάρη μας πέθανε και αναστήθηκε, με το να νεκρώνεται για την αμαρτία και τον κόσμο και τον εαυτό του, και να ζει για τον Θεό εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών∙ αυτός όμως που δεν καρποφορεί, και εργάζεται ακόμη την φθορά και την κακία, έχει καταταγεί στη θέση τών αβάπτιστων και άπιστων και ασεβών. Γι' αυτόν ο μακάριος Απόστολος λέει ότι «Πόσο χειρότερη τιμωρία αξίζει εκείνος που κατεπάτησε τον Υιό τού Θεού και νόμισε ως κοινού ανθρώπου το αίμα τής διαθήκης, με το οποίο αγιάστηκε».