• 1. Είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας Θεόπνευστοι; Τα πατερικά κείμενα είναι ισάξια με τα γραπτά των Αποστόλων;

• 2. Υπάρχει αλάθητο στους πατέρες;

• 3. Είναι όλοι οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς και ποιμένες, Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας;

• 4. Πότε δόθηκε για πρώτη φορά ο όρος ‘’Πατέρες της Εκκλησίας’’ και από ποιους;

• 5. Ο Κλήμης Ρώμης μιλάει για ιεροσύνη, και αν ναι, αναφέρεται στην Ιουδαϊκή ή μιλάει για την Εκκλησία;

• 6. Γνησιότητα των κειμένων του αγίου Ιγνατίου. Λατινικές λέξεις. Υποταγή στον επίσκοπο πρεσβύτερο διάκονο

1. Είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας Θεόπνευστοι;

Τα πατερικά κείμενα είναι ισάξια με τα γραπτά των αποστόλων;

Και βέβαια είναι!

Η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος (που μεταξύ των άλλων επικύρωσε τους προηγούμενους κανόνες για την τα βιβλία της Αγίας Γραφής) αναφέρει καθαρά ότι τα συγγράμματα και τα δόγματα που ανέπτυξαν οι προηγούμενοι πατέρες, είναι ΘΕΟΠΑΡΑΔΟΤΑ.

«Βλ Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, η οποία στην απόφασή της (1), αφού δηλώσει ποιες παλαιές Συνόδους και αποφάσεις της Εκκλησίας επικυρώνει, γράφει· ‘’Και συνελθόντα φάναι πάντων των εν τη Εκκλησία του Θεού διαπρεψάντων ανδρών, οι γεγόνασι φωστήρες εν κόσμω λόγον ζωής επέχοντες, την πίστιν κρατείν βεβαίαν και μέχρι συντελείας του αιώνος ασάλευτον διαμένειν θεσπίζομεν και τα αυτών θεοπαράδοτα συγγράμματα τε και δόγματα πάντας αποβαλλόμενοι τε και αναθεματίζοντες, ους απέβαλον και ανεθεμάτισαν’’. (Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α τόμος σελ. 19).

«Το έργο των Πατέρων και Διδασκάλων συντελέστηκε στις καίριες και πρωτότυπες στιγμές του με ιδιαίτερη χάρη και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Γι αυτό και η Εκκλησία στις καίριες αυτές στιγμές της πατερικής θεολογίας, που έγιναν Παράδοσή της, αποδίδει κύρος και σημασία ίση με εκείνη που δίδει στην Αγία Γραφή… ‘’Όλην εισδεξάμενοι την νοητήν λαμπηδόνα του Αγίου Πνεύματος, το υπερυέστατον χρησμολόγημα, το βραχύ ρήματι και πολλή συνέσει θεοπνεύστως απεφθέγξατο… άνωθεν λαβόντες την τούτων αποκάλυψιν σαφώς και φωτισθέντες εξέθεντο όρον θεοδίδακτον’’». (Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α τόμος σελ. 24-25).

«Στην Ομολογία του Δοσίθεου λέγεται όχι μόνον ότι δια των Πατέρων διδάσκει το Άγιο Πνεύμα, αλλά και ότι η διδασκαλία αυτή επαναλαμβάνεται όπως και στα χρόνια των Αποστόλων· ‘’Ως γαρ η πάσα Γραφή εστί τε και λέγεται λόγος του Αγίου Πνεύματος, ουχ ότι αμέσως υπ αυτού ελαλήθη, αλλ’ ότι υπ αυτού δια των Αποστόλων και Προφητών, ούτω και η Εκκλησία διδάσκεται μεν υπό του ζωαρχικού Πνεύματος, αλλά δια μέσου των αγίων Πατέρων και Διδασκάλων…’’ (Δοσιθέου, Ομολογία ιβ, Καρμίρη II755). Αφού οι Πατέρες αποτελούσαν τη συνέχεια των Αποστόλων, επόμενο είναι να θεωρείται το έργο τους ορθόδοξο, γνήσιο και άρα εξαιρετικά σεβαστό από το πλήρωμα της Εκκλησίας….’’Τούτων τοίνυν ούτως ομολογηθέντων, α και παρελάβομεν εκ της θείας Γραφής και των αγίων Πατέρων διδασκαλίας’’ (Απόφασις Ε Οικουμενικής Συνόδου ιδ, Καρμίρη, I, 197). ‘’…ως άνωθεν εκ τε των θείων Γραφών, εκ τε της Παραδόσεως των αγίων Πατέρων παρειληφότες ασχήκαμεν…" (Έκθεσις Διαλλαγών Γ Οικουμενικής Συνόδου, Καρμίρη, I, 154).

(Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α τόμος σελ 42-43).

2. Υπάρχει αλάθητο στους πατέρες;

Όχι!! Είναι πέρα για πέρα ψευδής ο ισχυρισμός των Προτεσταντών ότι δήθεν η ορθόδοξη εκκλησία πιστεύει στο αλάθητο των πατέρων. Αλάθητο υπάρχει μόνο στις συνόδους. Η Εκκλησία διακρίνει το σωστό από το λάθος. Το ότι οι πατέρες δεν είναι αλάθητοι, είναι πατερική διδασκαλία. Τα λάθη των Πατέρων, ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΥΙΟΘΕΤΗΘΗΚΑΝ από την εκκλησία. Ποτέ δεν απετέλεσαν παράδοσή της!!

Ο καθηγητής Στ. Παπαδόπουλος μας εξηγεί…

«Το γεγονός του φωτισμού φαίνεται από το ότι οι διδασκαλίες τους υιοθετήθηκαν, επειδή θεωρήθηκαν σύμφωνες και ομόλογες προς την Γραφή, κυρώθηκαν από Οικουμενικές Συνόδους κι έγιναν Παράδοση της Εκκλησίας. Παράδοση και φρόνημα στην Εκκλησία γίνεται μόνον ότι αποτελεί γνήσια φανέρωση της θείας αληθείας. Το γεγονός του σφάλματος των Πατέρων φαίνεται από το ότι οι διδασκαλίες τους δεν υιοθετήθηκαν από την Εκκλησία, λησμονήθηκαν, παραμερίστηκαν, απορρίφθηκαν. Παράδειγμα οι χιλιαστικές αντιλήψεις του Ειρηναίου, όσα είπε για την ταυτότητα στο Θεό ουσίας και υποστάσεως ο Μ. Αθανάσιος ή η αντίληψη περί αποκαταστάσεως των πάντων του Γρηγορίου Νύσσης και πλήθος άλλων περιπτώσεων μικρής ή μεγάλης σημασίας…Το σφάλμα οφείλεται στους εξής λόγους· Στην άγνοια, στο ότι ‘’ανθρώπινον’’ η πλάνη. Προσθέτει όμως ο Φώτιος ότι πλανήθηκαν οι Πατέρες για θέματα που δεν υπήρχε ζήτησις, που δε ζητήθηκε η γνώμη τους… Από το σφάλμα του Πατρός δεν ξενίζεται η Εκκλησία. Και το σπουδαιότερο, δεν περιφρονεί αυτόν που πλανήθηκε, διότι γνωρίζει καλά πως ένα Πατέρα δεν τον κάνει λιγότερο Πατέρα η κάποια πλάνη του. Το μόνο που προσέχει είναι να μην τον ακολουθεί στην πλάνη…. ‘’Πόσαι δε περιστάσεις πραγμάτων πολλούς (=πατέρες) εξεβιάζοντο τα μεν παραφθεγξάσθαι, τα δε προς οικονομίαν ειπείν, τα δε και των απειθούντων επαναστάντων, τα δε εν αγνοία, οια δη περιολίσθησαι ανθρώπινον… Ει δε παρεφθέξαντο μεν η δια τινα νυν αγνοούμενην ημιν της ευθύτητος εξετράπησαν, ουδεμία δε ζήτησις αυτοίς προσενήνεκται, ουδ΄ εις μάθησιν της αληθείας ουδείς αυτούς παρεκάλεσε, πατέρας μεν ουδέν έλαττον αυτούς, ει και μη τούτο είπον, επιγραφόμεθα … τοις λόγοις τούτων, εν οις παρηνέχθησαν, ουχ εψόμεθα’’ (Φωτίου, Επιστολή Ε, Προς τον Ακυληιας Ιωάννην Ι, εις Ι. Βαλέττα, Φωτίου Επιστολαί, Λονδίνο 1864, σελ. 196). (Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α τόμος, σελ. 44-46).

3. Είναι όλοι οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς και ποιμένες, Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας;

Όχι. Οι προτεστάντες πολλές φορές, μας αναφέρουν παραδείγματα εκκλησιαστικών συγγραφέων των οποίων τις όποιες αιρετικές απόψεις, η ίδια η Εκκλησία καταδίκασε (πχ Ωριγένης), με σκοπό να "πλήξουν" το κύρος των Πατέρων (όταν δεν τους βγαίνει η κοπτοραπτική που κάνουν στα έργα τους). Άλλο να ανήκει κάποιος στην εκκλησιαστική ιεραρχία ή να είναι εκκλησιαστικός συγγραφέας, και άλλο να είναι Πατέρας της Εκκλησίας και Διδάσκαλος. Λεπτές διακρίσεις που μόνο η Εκκλησία του Χριστού κάνει.

«Η Εκκλησία έχει σαφή συνείδηση της διαφοράς που υπάρχει μεταξύ των αναρίθμητων πατέρων και των ολίγων Πατέρων και Διδασκάλων της. Τούτο φαίνεται όχι μόνο από την εξαιρετικά μεγάλη τιμή και τον απέραντο σεβασμό που αποδίδει στους τελευταίους, αλλά και από το λεκτικό τρόπο που χρησιμοποιεί όταν αναφέρεται σε αυτούς· Πατέρες και Διδάσκαλοι δηλαδή είναι οι διαπρέψαντες άνδρες της Εκκλησίας, που έγιναν φωστήρες εν κόσμω, που τα θεοπαράδοτα συγγράμματά και δόγματά τους θεσπίζεται να φυλάσσωνται και να υιοθετούνται, που αναγνωρίστηκαν έγκριτοι πατέρες». (Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α τόμος, σελ. 19)

«Πατήρ και Διδάσκαλος είναι ο φορέας της Παραδόσεως της Εκκλησίας, που με το φωτισμό του αγ. Πνεύματος εκφράζει ευρύτερη εμπειρία της αλήθειας με σκοπό την αντιμετώπιση κάποιας κρίσεως εις την Εκκλησία» (Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α Τόμος, σελ. 78)

4. Πότε δόθηκε για πρώτη φορά ο όρος ‘’Πατέρες της Εκκλησίας’’ και από ποιους;

Πάρα πολλούς αιώνες νωρίτερα από τον 17^ο αιώνα, και σίγουρα όχι από Προτεστάντες που δημιουργήθηκαν τον 16^ο αιώνα αποχωριζόμενοι από την Καθολική Εκκλησία. Ο όρος υπήρχε ήδη από τους πρώτους αιώνες.

«Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι τα ιερά εκείνα πρόσωπα, που συγκέντρωσαν τα δύο λειτουργήματα του ποιμένα και του διδασκάλου συνηθέστερα ονομάζονται απλώς ΠΑΤΕΡΕΣ της Εκκλησίας αντί πληρέστερα ΠΑΤΕΡΕΣ και ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΙ της Εκκλησίας. Τη συνήθεια τούτη ακολουθούμε και εμείς. Την ονομασία, τη σύντομη και την πλήρη, μπορεί κανείς να βρει στα παντός είδους εκκλησιαστικά κείμενα· συνοδικές αποφάσεις (Γ, Δ, Ε, ΣΤ και Ζ Οικουμενικών Συνόδων), κείμενα και Ομολογίες Πατέρων (πχ Ιωάννη Δαμασκηνού, Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως 90· Μάρκου Ευγενικού Τας δε των δυτικών Πατέρων και Διδασκάλων φωνάς, βλ. Patrologia Orientalis, XVII, 435-442· και Καρμίρη I 423), κείμενα εκκλησιαστικών συγγραφέων (πχ Κλήμεντα του Αλεξανδρέα, Στρωματείς Α 1, ΒΕΠ 7, 234), ανώνυμα έργα (Αποστολικαί Διαταγαί Β 26), λειτουργικά και αγιολογικά κείμενα, προπαντός δε υμνολογικά (πχ ο Γρηγόριος Θεολόγος υμνείται ως μέγας διδάσκαλος της εκκλησίας του Χριστού, βλ Στιχηρόεσπερινού 25^ης Ιανουαρίου. Τον ίδιο χαρακτηρισμό συναντάμε και για τον Μ. Αθανάσιο στην έ Ωδή της 18^ης Ιανουαρίου. Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας χαρακτηρίζεται νομεύς (=ποιμήν) και διδάσκαλος σοφός της Εκκλησίας, βλ Ωδή ή 9^ης Ιουν.) Η αφετηρία δε της μεγάλης σημασίας, την οποία η Εκκλησία έδωσε στο πρόσωπο και το έργο του πνευματικού πατέρα, πρέπει να αναζητηθεί στον απόστολο Παύλο, που θέλει αυτόν αναγεννητή εν Χριστώ των ανθρώπων· ‘’Ουκ εντρέπων υμάς γράφω ταύτα, αλλ’ ως τέκνα μου αγαπητά νουθετών. Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλά ου πολλούς πατέρας· εν γαρ Χριστώ Ιησού δια του ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα. Παρακαλώ ουν υμάς, μιμηταί μου γίνεσθε’’ (Α Κορινθίους δ 14-16). Μετά το παύλειον τούτο χωρίο κατανοούμε την απολυτότητα και τις μεγάλες διαστάσεις κειμένου των Αποστολικών Διαταγών (Β 26), που αναφέραμε ήδη· ‘’Ούτος διδάσκαλος ευσεβείας, ούτος μετά Θεόν πατήρ υμών, δι’ ύδατος και Πνεύματος αναγεννήσας υμας’’».

(Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου, Α τόμος σελίδα 18).

5. Ο Κλήμης Ρώμης μιλάει για ιεροσύνη, και αν ναι, αναφέρεται στην Ιουδαϊκή ή μιλάει για την Εκκλησία;

Ο Κλήμης Ρώμης μιλάει για ιεροσύνη ήδη από το 96 μ Χ (Α αποστολικός αιώνας!!) και αναφέρεται στην εκκλησία. Παραθέτω τις σχετικές παραγράφους-κεφάλαια.

Κείμενο….

«Τας τε προσφοράς και λειτουργίας επιτελείσθαι, και ουκ εικη η ατάκτως εκέλευσεν γίνεσθαι, αλλ’ ωρισμένοις καιροίς και ώραις. Που τε και δια τίνων επιτελείσθαι θέλει, αυτός ώρισεν τη υπετάτω αυτού βουλήσει, ιν’ οσίως πάντα γινόμενα εν ευδοκήσει ευπρόσδεκτα ειη τω θελήματι αυτού. Οι ουν τοις προστεταγμένοις καιροίς ποιούντες τας προσφοράς αυτών ευπρόσδεκτοι τε και μακάριοι· τοις γαρ νομίμοις του δεσπότου ακολουθούντες ου διαμαρτάνουσιν. Τω γαρ αρχιερεί ιδίαι λειτουργίαι δεδομέναι εισίν, και τοις ιερεύσιν ιδιος ο τόπος προστέτακται, και Λευίταις ιδίαι διακονίαι επίκεινται· ο λαϊκός άνθρωπος τοις λαικοίς προστάγμασιν δέδεται. Έκαστος ημων, αδελφοί, εν τω ιδίω τάγματι ευαρεστείτω Θεώ εν αγαθή συνειδήσει υπάρχων, μη παρεκβαίνων τον ωρισμένον της λειτουργίας αυτού κανόνα, εν σεμνότητι» (Κλήμης Ρώμης, Α Κορινθίους,XL-XLI, Αποστολικοί Πατέρες Χ. Κρικώνη, Α τόμος, σελ.82)

Μετάφραση….

«Διέταξε να επιτελούμε τις θυσίες (προσφορές) και τις θείες λειτουργίες, όχι όπως - όπως ή να γίνονται χωρίς τάξη, αλλά σε καθορισμένους καιρούς και ώρες. Και πού και με ποιους θέλει να επιτελούνται αυτές, Αυτός όρισε με την υπέρτατη βούλησή Του τα πάντα, γινόμενα με αγιότητα, ναι είναι ευπρόσδεκτα στο Άγιο θέλημά Του. Εκείνοι λοιπόν που τελούν τις θυσίες των προσφορών κατά τους καθορισμένους καιρούς είναι και ευπρόσδεκτοι και μακάριοι (ενώπιον του Θεού)· γιατί ακολουθούντες τα νόμιμα του Δεσπότου δεν αμαρτάνουν. Γιατί στον Αρχιερέα έχουν δοθεί ιδιαίτερες λειτουργίες και στους ιερείς ο ίδιος τύπος έχει καθοριστεί, και στους λευίτες ιδιαίτερες διακονίες παρέχονται· ο λαϊκός άνθρωπος έχει δεσμευτεί με τα προστάγματα για λαϊκούς. Ο καθένας από μας, αδελφοί, στο ιδιαίτερο τάγμα που ανήκει (ανάλογα με τη θέση στην οποία ανήκει) να ευχαριστεί το Θεό, έχοντας συνείδηση αγαθή, χωρίς να παραβαίνει τον ορισμένο κανόνα της λειτουργίας του, με σεμνότητα».

Η επιστολή αυτή είναι γνήσια του Κλήμη Ρώμης. Ο Χ. Κρικώνης αναφέρει… «Στον Κλήμεντα αποδίδεται από την αρχαία παράδοση η Α Επιστολή προς Κορινθίους… Ο χρόνος συγγραφής της επιστολής τοποθετείται μεταξύ των ετών 92-96 και ίσως μετά τον διωγμό του Δομιτιανού 95-96».

(Αποστολικοί Πατέρες Α Τόμος, σελ. 35).

Ο Στ. Παπαδόπουλος αναφέρει… «Η παράδοση από το Β αιώνα αποδίδει στον Κλήμεντα Επιστολή προς Κορινθίους, η οποία και σώζεται» (Πατρολογία, Α Τόμος, σελ. 160).

6. Γνησιότητα των κειμένων του αγίου Ιγνατίου. Λατινικές λέξεις. Υποταγή στον επίσκοπο πρεσβύτερο διάκονο

Ο άγιος Ιγνάτιος ο θεοφόρος, σχετικά με την υποταγή στον επίσκοπο, πρεσβύτερο, και διάκονο, αναφέρει (ενδεικτικά) …

‘’υποτάσσεται τω επισκόπω ως χάριτι θεού και τω πρεσβυτερίω ως νόμω Ιησού Χριστού’’. (Προς Μαγνησιοίς επιστολή Κεφάλαιο 2)

‘’τω επισκόπω υποτάσσησθε ως Ιησού Χριστώ’’ (Προς Τραλλιανούς επιστολή, κεφ. 2)

‘’άνευ του επισκόπου μηδέν πράσσειν υμάς, αλλ’ υποτάσσεσθαι και τω πρεσβυτερίω ως τοις αποστόλοις Ιησού Χριστού. δεί δε και τους διακόνους όντας μυστηρίων Ιησού Χριστού’’ (Προς Τραλλιανούς επιστολή, κεφ. 2)

Οι επιστολές αυτές γράφτηκαν μεταξύ του 98- 107 μ Χ. Η θρησκευτικο-φιλοσοφική αίρεση του Γνωστικισμού υπήρχε ακόμα από την εποχή των αποστόλων τον πρώτο αιώνα. Φαίνεται από τα γραπτά του Παύλου και του Ιωάννη, ότι ο Γνωστικισμός ήταν απειλή για τους χριστιανούς. «Ω Τιμόθεε, την παρακαταθήκην φύλαξον, αποστρεφόμενος τας βεβήλους ματαιολογίας και τας αντιλογίας της ψευδωνύμου γνώσεως, την οποίαν τινές επαγγελλόμενοι επλανήθησαν κατά την πίστιν», θα γράψει ο Παύλος στον επίσκοπο Τιμόθεο, στην Α επιστολή, κεφ.6,20.

Αυτά είναι από την σύντομη μορφή των επιστολών του Ιγνατίου που είναι γνήσιες.

«Οι επιστολές που συνολικά έστειλε ο Ιγνάτιος από την Σμύρνη και την Τροία είναι επτά. Προς Εφεσίους, προς Μαγνησείς, προς Τραλλιανούς, προς Ρωμαίους, προς Φιλαδελφείς, προς Σμυρναίους και προς Πολύκαρπον. Οι επιστολές του αυτές διασώθηκαν μέχρι σήμερα στα ελληνικά σε δύο εκδόσεις, μία σύντομη και μια εκτενέστερη. Η γνώμη που επικρατεί σήμερα μεταξύ των ειδικών είναι ότι από τις δύο μορφές των επτά επιστολών του Ιγνατίου, ΓΝΗΣΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΜΗΣ ΜΟΡΦΗΣ, ενώ οι άλλες της εκτενέστερης μορφής είναι νόθες (Βλ. Π. Χρήστου, σελ 415 Μπαλάνου, Πατρολογία, Αθήναι 1930, σελ 44. Κ. Μ Φούσκα, Στόματα του Λόγου, Αθήναι 1975, σελ 34)”.