Κατά την Παλαιά και Καινή Διαθήκη, ο Θεός είναι για τον κόσμο η ζωοποιός δύναμις¹⁹⁷. Μόνο ο Θεός είναι από τη φύση του αθάνατος¹⁹⁸

Για τον Θεόφιλο Αντιοχείας ο Θεός είναι «αναλλοίωτος καθότι αθάνατος εστί»¹⁹⁹. Η κτίση ζει μέσω της μετοχής στη δημιουργική, προνοητική και ζωοποιό ενέργεια του Θεού, που δίνει «πνεύμα το τρέφον αυτήν, ού η πνοή ζωογονεί το παν, ός εάν συσχή το πνεύμα παρ' εαυτώ, εκλείψει το πάν»²⁰⁰ (μετ. «πνεύμα που τρέφει αυτήν (δηλ. την κτίση), του οποίου η πνοή ζωογονεί τα πάντα, ο οποίος αν κρατήσει το πνεύμα στον εαυτό του θα καταστραφούν τα πάντα»).

Για τους Πατέρες μόνο ο Θεός είναι ζωοποιός, διότι μόνο Αυτός είναι «Αυτοζωή»²⁰¹. «Ουκ άλλου ήν το θνητόν αθάνατον παραστήσαι, ει μη της αυτοζωής ούσης»²⁰². (μτφ. «αν δεν είναι ιδιότητα της αυτοζωής, να κάνει το θνητό αθάνατο, δεν είναι κανενός άλλου»). Επομένως τα λόγια του Χριστού «εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή»²⁰³ ή «ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον και εγώ αναστήσω αυτόν τη εσχάτη ημέρα»²⁰⁴ ή «ώσπερ γαρ ο πατήρ εγείρει τους νεκρούς και ζωοποιεί, ούτω και ο Υιός ους θέλει ζωοποιεί»²⁰⁵, μπορούν να έχουν μία σημασία μόνο, ότι δηλ. ο Χριστός είναι Θεός. «Τάδε λέει Κύριος:  ιδού εγώ ανοίγω τα μνήματα υμών και ανάξω υμάς εκ των μνημάτων υμών και εισάξω υμάς εις την γην του Ισραήλ, και γνώσεσθε ότι εγώ ειμί Κύριος εν τω ανοίξαι με τους τάφους υμών του αναγαγείν με εκ των τάφων τον λαόν μου...»²⁰⁶

(μτφ. «αυτά λέει ο Κύριος: Να!  Εγώ ανοίγω τους τάφους σας και θα σας σηκώσω από τα μνήματά σας, και θα σας φέρω στη χώρα του Ισραήλ και θα γνωρίσετε ότι Εγώ είμαι Θεός με το να ανοίξω τους τάφους σας και να αναστήσω από τους τάφους το λαό μου»).

Έτσι εναντίον του Νεστορίου ο Κύριλλος γράφει «ουχ ως σάρκα κοινήν δεχόμενοι... αλλ’ ως ζωοποιόν αληθώς... Ζωή γαρ ων κατά φύσιν ως Θεός, επειδή γέγονεν έν προς την εαυτού σάρκα, ζωοποιόν απέφηνεν αυτήν»²⁰⁷. (μτφ. «δεν τον δεχόμαστε ως σάρκα κοινή... αλλά αληθώς ως ζωοποιό... Επειδή ο Θεός είναι ζωή κατά φύση ως Θεός, επειδή έγινε ένα με τη δική του σάρκα, αναδεικνύοντάς την ζωοποιό». Για αυτό ακριβώς μπορεί ο Ιγνάτιος ο Θεοφόρος να μιλάει περί «αίματος Θεού»²⁰⁸.

Παράλληλα για το Άγιο Πνεύμα γράφει ο Μέγας Αθανάσιος «πνεύμα ζωοποιόν λέγεται... και ο μεν Κύριος εστί η αυτοζωή. Τα δε κτίσματα, ως είρηται, ζωοποιούμενα εστί δι' αυτού. Το δε μη μετέχον ζωής, αλλ’ αυτό μετεχόμενον και ζωοποιούν τα κτίσματα, ποίαν έχει συγγένειαν προς τα γενητά; »²⁰⁹

Είναι πασιφανές, ότι η όλη βάση των δογμάτων της Ορθοδοξίας για την Αγία Τριάδα και την Χριστολογία είναι το αποκαλυφθέν γεγονός, ότι ο Θεός μόνος, χωρίς κάποιο κτιστό μέσο, δημιουργεί, προνοεί, ζωοποιεί και σώζει²¹⁰. Εάν οι θείες αυτές ενέργειες ήταν κτιστές, δηλαδή εάν ο Θεός δημιουργεί, προνοεί, ζωοποιεί και σώζει δια κτιστών μέσων, τότε θα μπορούσαν να έχουν δίκαιο οι Αρειανοί, οι Μακεδονιανοί και οι Νεστοριανοί. Το ότι ο Θεός δεν δημιουργεί, προνοεί, ζωοποιεί και σώζει με κτιστά μέσα, μαρτυράει τη θεότητα του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, δηλαδή τη μία φύση της Αγίας Τριάδος, και διακηρύττει την εν Χριστώ υποστατική ένωση.

Βασική προϋπόθεση της Βιβλικής και Πατερικής Θεολογίας είναι ότι όπου η ενέργεια είναι άκτιστη και η ουσία είναι άκτιστη^. όπου η ενέργεια είναι κτιστή και η φύση είναι κτιστή. Από τις άκτιστες και απαράλλακτες ενέργειες των τριών υποστάσεων γνωρίζουμε το απαράλλακτο, την ταυτότητα και την απλότητα της ουσίας της τρισυπόστατης θεότητας. Επίσης από τις κτιστές ενέργειες του Χριστού γνωρίζουμε την κτιστή φύση Του και από τις άκτιστες ενέργειές Του την άκτιστη φύση Του.

Επί πλέον ο Μονοφυσιτισμός και ο Μονοθελητισμός είναι αιρέσεις κατά του βασικού δόγματος για την από του μηδενός δημιουργία και για την ανθρώπινη ελευθερία, και επομένως άρνηση της σωτηρίας του όλου ανθρώπου και κόσμου, διότι «το απρόσληπτον αθεράπευτον».

Οι παραπάνω παρατηρήσεις για τη Σχολαστική διδασκαλία, ότι ο Θεός προνοεί δια κτιστών μέσων και σώζει δια κτίστης θείας Χάριτος και ότι η ενέργεια του Θεού στον κόσμο είναι κτιστή, δείχνουν ότι η Ρωμαϊκή Θεολογία παρουσιάζει μία νεώτερη μορφή ανατροπής των βασικών προϋποθέσεων της βιβλικής και Πατερικής Θεολογίας. Η νεότερη αυτή μορφή παλαιότερων αιρέσεων δίκαια καταδικάστηκε από τις εν Κων/πόλει Συνόδους τού 1341 και 1351 ²¹¹.

Σημειώσεις

197. Edwin Lewis, God With Man, στο «Interpretation», New York, July 1953, σελ. 282, 286, 295· Eduard Schweizer, όπως παραπάνω, σελ. 276 και μετά· R. Βultmann, Der Lebensbegriff des A. T. und Ν. Τ. στο «ThWB», τόμος 2, σελ. 876.

198. Α΄ Τιμ. 6, 16.

199. Όπως παραπάνω, Α΄, 4.

200. Στο ίδιο A΄, 7.

201. Ιουστίνου, Διάλογος 6· Ειρηναίου, όπως παραπάνω, Γ΄, XVIII, 7· XIX 1· XX, 1· Μεγάλου Αθανασίου, επιστολή Α΄ προς Σεραπίωνα Θμούεως Επίσκοπον 23, Migne, P. G., 26, 584· Ι. Ν. Καρμίρη, Η Δογματική Διδασκαλία του Ιωάννου Δαμάσκηνου, σελ. 32-33.

202. Μεγάλου Αθανασίου, Λόγος περί της ενανθρωπήσεως του Λόγου 20, Migne P. G., 25, 129.

203. Ιωάν. 11, 25.

204. Ιωάν. 6, 54.

205. Ιωάν. 5, 21.

206. Ιεζ. 37, 12-13.

207. Επιστολή XVII, Migne, P. G., 77, 113.

208. Ιγνατίου, Εφεσίους 1· Ρωμαίους 7.

209. Επιστολή Α΄ προς Σεραπίωνα Θμούεως Επίσκοπον 23, Migne, P. G., 26, 584.

210. Από ‘δω φαίνεται σαφώς το γεγονός ότι η Παλαιά Διαθήκη αποτελεί την όλη βάση και προϋπόθεση των δογμάτων της Καινής Διαθήκης και των Ελλήνων Πατέρων. Λοιπόν είναι τελείως λανθασμένος ο ισχυρισμός του Α. Ηarnack και των άλλων φιλελευθέρων θεολόγων της Δύσης, σύμφωνα με τους οποίους η θεότητα του Χριστού βασίζεται όχι πάνω στην Ιουδαϊκή μονοθεΐα, αλλά πάνω στην ελληνική φιλοσοφία (ιδίως πάνω στην διδασκαλία για το Λόγο και την κοσμολογία των Στωϊκών). Lehrbuch, τόμ. 1, σελ. 462 και μετά.

211. Ι. Καρμίρη, Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία, τόμ. 1, σελ. 294 και μετά.