Η Αγία και Μεγάλη Παρασκευή είναι πάρα πολύ σημαντική ημέρα για την Ορθόδοξη Εκκλησία και γενικότερα για τον Χριστιανισμό, διότι την ημέρα αυτή απέθανε ο Χριστός (η ανθρώπινη φύση τού Χριστού) στον Σταυρό και έγινε η Αποκαθήλωση τού Σώματος τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού από τον Σταυρό, όπως είδατε προηγουμένως.

Η ιερά ακολουθία, η οποία αρχίζει από το πρωί, είναι η ακολουθία τών Βασιλικών Ωρών, διότι κατά την διάρκεια τής ακολουθίας αυτής, στην Κωνσταντινούπολη, κατερχόταν και ο Βασιλεύς-Αυτοκράτωρ από τα Ανάκτορα στον Ιερό Ναό τής Αγίας Σοφίας, εξ ου και λέγονται Βασιλικές Ώρες, και παρακολουθούσε αυτό το μεγάλο γεγονός. Και, βεβαίως, μετά τις Μεγάλες Ώρες ακολουθεί η ακολουθία τού Εσπερινού, στην οποία βρισκόμαστε τώρα, κατά την οποία διαβάζεται το Ευαγγέλιο και γίνεται η Αποκαθήλωση τού Σώματος τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού από τον Σταυρό και η περιφορά τού Επιταφίου εντός τού Ναού.

1. Αναγνώσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη

Όταν διαβάζη κανείς προσεκτικά την ακολουθία τών Μεγάλων Ωρών και τού Εσπερινού, που είναι ο Εσπερινός τού Μεγάλου Σαββάτου, θα διαπιστώση ότι συμπλέκονται πάρα πολύ στενά διάφορα αναγνώσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Διαβάζονται κείμενα από το Βιβλίο τής Γενέσεως, τους Ψαλμούς τού Δαυίδ και τους Προφήτες τής Παλαιάς Διαθήκης, όπως τον Ζαχαρία, τον Ησαΐα, τον Ιερεμία, το βιβλίο τού Ιώβ, που αναφέρονται όλα στον Χριστό. Επίσης, ακούσατε προηγουμένως και το αποστολικό ανάγνωσμα από την προς Κορινθίους επιστολή τού Αποστόλου Παύλου στο οποίο κάνει λόγο για τον Σταυρό τού Χριστού και ακολούθησε και το ευαγγελικό ανάγνωσμα. Φαίνεται, δηλαδή, μια ενότητα μεταξύ τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης.

Ο συνεκτικός δεσμός μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης είναι ο Χριστός, ο Εσταυρωμένος, Αυτός που ήταν μέχρι τώρα επάνω στον Σταυρό και τώρα έγινε η Αποκαθήλωση και είναι μπροστά μας. Δηλαδή, ο Χριστός είναι εκείνος που ενώνει την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Η Παλαιά Διαθήκη είναι η Διαθήκη την οποία συνήψε ο Θεός με τον λαό Του, τον Εβραϊκό, και η Καινή Διαθήκη είναι η Διαθήκη που έκανε ο Ίδιος με τον νέο λαό Του, τον Χριστιανικό. Έχουμε, λοιπόν, Εκείνον ο οποίος είναι πραγματικά «ο Κύριος τής δόξης», ο Εσταυρωμένος Χριστός.

Και όταν λέγω ότι ο Χριστός είναι το κέντρο τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης, ο συνεκτικός δεσμός μεταξύ τών δύο Διαθηκών, αναφέρομαι σε ένα χωρίο το οποίο γράφει ο Απόστολος Παύλος στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του, ότι κανείς από τους άρχοντες τού αιώνος αυτού δεν γνώρισε «την σοφίαν τού Θεού» και Σοφία τού Θεού είναι ο Υιός και Λόγος τού Θεού, διότι «ει γαρ έγνωσαν, ουκ αν τον Κύριον τής δόξης εσταύρωσαν» (Α’ Κορ. β΄, 7-8).

Αυτό είναι το ερμηνευτικό κλειδί όλης τής Αγίας Γραφής με το οποίο μπορούμε να ερμηνεύσουμε την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, ότι «τον Κύριον τής δόξης εσταύρωσαν». Με ποια έννοια λέγεται αυτό; Με την έννοια ότι ο Θεός ο Οποίος αποκαλυπτόταν στην Παλαιά Διαθήκη δεν ήταν ο Πατήρ και στην Καινή Διαθήκη ο Υιός, όπως ψευδώς και ανυποστάτως μερικοί διδάσκουν, αλλά στην Παλαιά Διαθήκη είναι ο Υιός και Λόγος τού Θεού ασάρκως και στην Καινή Διαθήκη εμφανίζεται ο ίδιος ο Υιός και Λόγος τού Θεού με σάρκα και ο Οποίος σταυρώθηκε και αναστήθηκε.

Στην Παλαιά Διαθήκη όλοι όσοι έβλεπαν τον Θεό, έβλεπαν τον Υιό και Λόγο τού Θεού μέσα στην δόξα Του, και όταν λέγω μέσα στην δόξα, εννοώ μέσα στο φως, όπως έγινε με τον Αβραάμ, τον Ιακώβ, αργότερα με τον Δαυίδ· όλοι έβλεπαν «τον Κύριον τής δόξης». Και τον ονόμαζαν «Κύριον τής δόξης» επειδή εμφανιζόταν ο Υιός και Λόγος τού Θεού και φαινόταν αμέσως η διαφορά μεταξύ Αυτού και τών κτιστών αγγέλων, γι’ αυτό και λέγεται και «Μεγάλης Βουλής Άγγελος». Και επειδή εμφανιζόταν ο Λόγος, ο Θεός στους Προφήτες και τους αγίους μέσα στην δόξα Του, την θεότητα Του, γι’ αυτό και λεγόταν «Κύριος τής δόξης». Και Αυτός «ο Κύριος τής δόξης», όταν ήλθε το πλήρωμα τού χρόνου, ενηνθρώπησε, προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, σταυρώθηκε και αναστήθηκε.

Αυτό είναι το ερμηνευτικό κλειδί τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης. Οι Εβραίοι δεν μπορούσαν να καταλάβουν το πώς «ο Κύριος τής δόξης», που εμφανιζόταν στους Προφήτες, τώρα προσέλαβε σώμα και σταυρώθηκε. Γι’ αυτό και ο Απόστολος Παύλος στο αποστολικό ανάγνωσμα, το οποίο ακούσαμε προηγουμένως, γράφει ότι ο Σταυρός είναι το μεγάλο μυστήριο, το οποίο για τους μεν Εβραίους είναι σκάνδαλον, για δε τους Έλληνες είναι μωρία, ενώ για μάς ο Χριστός που κηρύσσουμε είναι δύναμη και Σοφία τού Θεού (Α΄ Κορ. β΄, 18-24).

Είναι σκάνδαλο ο Εσταυρωμένος Χριστός για τους Εβραίους, επειδή τον γνώριζαν από την Παλαιά Διαθήκη ως «Κύριον τής δόξης», τον έβλεπαν μέσα στο φως, μέσα στην δόξα και δεν μπορούσαν να καταλάβουν το πώς «ο Κύριος τής δόξης» έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε. Άρα, ο Σταυρός ήταν σκάνδαλο για τους Εβραίους. Επί πλέον, ο Σταυρός ήταν μωρία για τους Έλληνες, διότι κατά την ελληνική φιλοσοφία, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τους άλλους φιλοσόφους, είναι εντελώς αδύνατο να πη κάποιος ότι ο Θεός, που είναι το ανώτατο Ον, ο κόσμος τών ιδεών, το πρώτον κινούν ακίνητον, «ο συμπαντικός λόγος» και κατά την προσωκρατική φιλοσοφία, ότι έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε· γι’ αυτό και ο Εσταυρωμένος Θεός είναι μωρία.

Αυτό το γνώριζε και ο Απόστολος Παύλος, γι' αυτό στην αρχή εδίωκε τον Χριστιανισμό, επειδή δεν μπορούσε να καταλάβη το πώς «τον Κύριον τής δόξης» ο Οποίος εμφανιζόταν στους Προφήτες και τους Δικαίους, τους φίλους Του, στην Παλαιά Διαθήκη, τώρα τον κήρυτταν Εσταυρωμένο. Γι’ αυτό και εδίωκε τον Χριστιανισμό.

Όταν, όμως, επήγαινε προς την Δαμασκό και είδε «τον Κύριο τής δόξης»  τού είπε: «Σαούλ, Σαούλ, γιατί με διώκεις;», απόρησε, επειδή εγνώριζε πολύ καλά την Παλαιά Διαθήκη, και απάντησε: «Ποιος είσαι, Κύριε, που σε διώκω;». Τον είδε τώρα με σώμα. Ο Χριστός μέσα στην δόξα Του τού είπε: «Εγώ είμαι ο Ιησούς τον οποίο εσύ διώκεις». Και τότε ο Απόστολος Παύλος κατάλαβε ότι Αυτός «ο Κύριος τής δόξης» τών Προφητών τής Παλαιάς Διαθήκης, είναι ο Ιησούς Χριστός που ενηνθρώπησε και σταυρώθηκε. Και τότε ερμήνευσε όλα τα προφητικά κείμενα τής Παλαιάς Διαθήκης, τα οποία γνώριζε από την ανάγνωση τής Παλαιάς Διαθήκης, μέσα από αυτήν την προοπτική. Γι’ αυτό και έλεγε: «Ημείς κηρύσσομεν Ιησούν Χριστόν και τούτον εσταυρωμένον» (Α’ Κορ. α΄, 23).

Έτσι, κατάλαβε μέσα από την θεοπτική εμπειρία που είχε ότι τελείωσε η Παλαιά Διαθήκη και αρχίζει η Καινή Διαθήκη, ότι «ο Κύριος τής δόξης» τών Προφητών, τών Βασιλέων και τών Αρχιερέων, οι οποίοι Τον είδαν στην Παλαιά Διαθήκη, Αυτός είναι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος εκήρυττε τρία χρόνια, έκανε θαύματα και μετά σταυρώθηκε και αναστήθηκε. Επομένως, το κλειδί τής ερμηνείας τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης, ο συνδετικός κρίκος μεταξύ τους είναι το χωρίο τού Αποστόλου Παύλου ότι «τον Κύριον τής δόξης εσταύρωσαν».

2. Προφητική, Βασιλική και Αρχιερατική Χάρη

Μιλώντας για την Παλαιά Διαθήκη, ξέρουμε ότι πολλοί ήταν οι φίλοι «τού Κυρίου τής δόξης» στην περίοδο αυτή. Μεταξύ αυτών, κυρίως τα όργανα τα οποία βοηθούσαν τον λαό, ήταν οι Προφήτες, οι Βασιλείς, όπως ο Δαυΐδ και ο Σολομών και άλλοι Βασιλείς, οι Αρχιερείς και Ιερείς. Άρα, στον λαό υπήρχαν τρεις μεγάλες εξουσίες, τρία όργανα θα λέγαμε, τα οποία χρησιμοποιούσε «ο Κύριος τής δόξης» για να καθοδηγή τον λαό Του. Ήταν οι Προφήτες που έβλεπαν τον άσαρκο Λόγο, «τον Κύριο τής δόξης», ήταν οι Βασιλείς και κυρίως εκείνοι οι οποίοι είχαν πνεύμα Θεού, όπως ο Δαυΐδ που έβλεπε «τον Κύριο τής δόξης», και είναι και οι Αρχιερείς, οι οποίοι τελούσαν τις θυσίες που προβλεπόταν από τον νόμο τον οποίον έδωσε ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη.

Έχουμε, λοιπόν, τρία μεγάλα χαρισματικά αξιώματα στην Παλαιά Διαθήκη, δηλαδή τους Προφήτας, τους Βασιλείς και τους Αρχιερείς - Ιερείς. Και έρχεται τώρα «ο Κύριος τής δόξης» και λαμβάνει ανθρώπινο σώμα, ανθρώπινη φύση, και σταυρώνεται, και με τον τρόπο αυτόν εκπληρώνονται όλες οι προφητείες που ακούσαμε και προηγουμένως, που μιλούσαν για τον Υιόν τού Θεού και τον υιόν τού ανθρώπου, που θα σταυρωθή.

Ο Χριστός με την ενσάρκωσή Του διαμορφώνει έναν νέο λαό. Και ενώ στην Παλαιά Διαθήκη υπήρχαν οι Προφήτες, οι Βασιλείς και οι Αρχιερείς, τώρα ο Ίδιος γίνεται Προφήτης, Βασιλεύς και Μέγας Αρχιερεύς. Τα παίρνει όλα επάνω στον εαυτό Του. Και το βλέπουμε καθαρά σε όλο το έργο το οποίο επετέλεσε τρία χρόνια.

Ιδιαιτέρως αυτό φαίνεται το βράδυ τής Μεγάλης Πέμπτης, διότι ως Μέγας Αρχιερεύς τέλεσε για πρώτη φορά τον Μυστικό Δείπνο, παρέδωκε το Μυστήριο τής θείας Ευχαριστίας, και έχει μια νέα σχέση με τον νέο λαό Του. Και αμέσως μετά από το Μυστήριο τής θείας Ευχαριστίας εξήλθε με τους Μαθητές Του στην Γεθσημανή και έκανε εκείνη την περίφημη, την υπερφυή προσευχή: «Πάτερ μου, ει δυνατόν εστι παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο· πλην ουχ ως εγώ θέλω, αλλ’ ως συ» (Ματθ. κστ΄ 39) και εκφράζει ότι είναι Προφήτης, ο οποίος και δίδαξε τους Μαθητές Του, αλλά και προσευχήθηκε στον Πατέρα Του για όλους τους ανθρώπους. Και μετά, ανεβαίνοντας στον Σταυρό εκουσίως -διότι, αν ήθελε, θα μπορούσε να αποφύγη τον Σταυρό- νίκησε τον διάβολο, την αμαρτία και τον θάνατο για να δείξη έναν άλλο τύπο βασιλείας, ότι είναι Βασιλεύς που κυριαρχεί με την ταπείνωση, με την θυσία, με την προσφορά· ήθελε να δείξη έναν άλλον τρόπο εξουσίας, που δεν κυριαρχεί με την δύναμη, αλλά με την αγάπη, με την ελευθερία και την ταπείνωση.

Με αυτόν τον τρόπο ο Ίδιος τώρα, ο Εσταυρωμένος και Αναστάς Χριστός, είναι ο μέγας Αρχιερεύς, είναι ο μέγας Προφήτης, είναι ο μέγας Βασιλεύς που άλλαξε τα πάντα και έδειξε έναν άλλον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να πλησιάζουμε τον Θεό και τους ανθρώπους. Και δεν είναι τώρα απλώς μόνον «ο Κύριος τής δόξης», αλλά είναι ο Εσταυρωμένος και Αναστάς Χριστός που θυσιάστηκε και θυσιάζεται κάθε φορά που τελούμε την αναίμακτη θυσία, την θεία Ευχαριστία, και μπορούμε να πλησιάσουμε και εμείς αυτόν τον Εσταυρωμένο και Αναστάντα Χριστό και να Τον δούμε ως Προφήτη, ως Βασιλέα και Αρχιερέα. Και όχι μόνον αυτό, αλλά όσοι συνδέονται μαζί Του με το Βάπτισμα και την μυστηριακή ζωή -διότι το Βάπτισμα είναι συσταύρωση με τον Χριστό και συνδεόμαστε μαζί Του- τότε με μια γενική έννοια γίνονται και εκείνοι χαρισματούχοι και ο Χριστός τους δίδει τα τρία αυτά χαρίσματα.

Κάθε ευλογημένος Χριστιανός, που ζη πραγματικά στον χώρο τής Εκκλησίας και συνδέεται με τον Προφήτη, τον Βασιλέα, τον Μέγα Αρχιερέα Χριστό, λαμβάνει και αυτός αυτά τα τρία μεγάλα χαρίσματα. Λαμβάνει το χάρισμα τής προφητείας με το να γίνεται διδάσκαλος και να προσεύχεται, το προφητικό χάρισμα τής προσευχής. Λαμβάνει από τον Χριστό το χάρισμα τού να είναι βασιλεύς, να κυριαρχή επάνω στα πάθη του και να μην αφήνη ανεξέλεγκτο τον εαυτό του, να μην αφήνη το θυμικό και το επιθυμητικό μέρος τής ψυχής να κάνουν ό,τι θέλουν, αλλά να είναι ο άνθρωπος βασιλεύς τού εαυτού του και τών παθών του. Και, επίσης, έδωσε στον άνθρωπο, που συνδέεται μαζί Του, το χάρισμα να γίνεται και εκείνος Ιερεύς, δηλαδή να προσφέρη τον εαυτό του «θυσίαν άμωμον», έχοντας «καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην», στον Θεό και στους αδελφούς του.

Επομένως, ο Χριστός, «ο Κύριος τής δόξης», ο Εσταυρωμένος και Αναστάς Χριστός, έχει σχηματίσει τον δικό Του λαό και μάλιστα εκείνους οι οποίοι είναι φίλοι Του και συνδέονται μαζί Του και έχουν λάβει αυτά τα γενικά χαρίσματα, διότι τα ειδικότερα χαρίσματα τα έχει ο Επίσκοπος ο οποίος είναι, όπως λέγεται στα κείμενα τής Εκκλησίας, διάδοχος τών αγίων Αποστόλων και εις τύπον και τόπον τής παρουσίας τού Χριστού και έχει το προφητικό, το βασιλικό και το αρχιερατικό χάρισμα.

Πάντως, σε μία γενικότερη μορφή κάθε Χριστιανός, ο οποίος αγωνίζεται «τον καλόν αγώνα τής πίστεως», με την προσευχή του εκφράζει το προφητικό χάρισμα που έχει, με τον αγώνα του πάνω στα πάθη του δείχνει ότι είναι βασιλεύς και συνδέεται με την βασιλική Χάρη και ενέργεια τού Χριστού, και με την προσφορά τού εαυτού του ως θυσία άμωμη στον Θεό και τους αδελφούς του εκφράζει αυτό το προφητικό, βασιλικό και ιερατικό χάρισμα, αυτήν την εσωτερική μορφή, θα έλεγα, εξουσίας, που συνδέεται με την αγάπη, την ταπείνωση και την ελευθερία.

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Αυτήν την Μεγάλη ημέρα που βρισκόμαστε μπροστά στον Εσταυρωμένο Χριστό και στον Σταυρό Του, γνωρίζοντας όλα αυτά, ότι ο Σταυρός και ο Εσταυρωμένος είναι ο σύνδεσμος, ο συνεκτικός δεσμός μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, ας γίνουμε, όσο μπορούμε καλύτεροι φίλοι τού Εσταυρωμένου «Κυρίου τής δόξης», για να δοξαστούμε και εμείς από Αυτόν.