Εκτός από τους αγγέλους υπάρχουν και οι δαίμονες. Οι Προφήτες, Απόστολοι, Πατέρες, έχουν εμπειρία αυτού του γεγονότος και περιγράφουν την παρουσία των δαιμόνων. Σε όλη την Αγία Γραφή περιγράφονται εμφανίσεις δαιμόνων, μάλιστα ο ευαγγελιστής Ιωάννης ομολογεί ότι ο σκοπός της ενανθρωπήσεως του Χριστού είναι «ίνα λύση τα έργα του διαβόλου» (Α Ιωάννης Γ', 8).

Οι δαίμονες στην αρχή ήταν άγγελοι, γιατί ο Θεός δεν δημιούργησε το κακό, αλλά με την υπερηφάνειά τους έπεσαν από την δόξα του Θεού και έγιναν δαίμονες. Ο Χριστός είπε: «εθεώρουν τον σατανάν ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα» (Λουκάς Γ, 18).

Θα υπογραμμισθούν μερικά σημεία σχετικά με την ύπαρξη και την πολεμική των δαιμόνων.

Οι δαίμονες, ως δημιουργήματα του Θεού και πνεύματα, είναι «αιθέρια όντα», αλλά λόγω της πτώσεώς τους δεν μετέχουν της δόξης του Θεού ως Φωτός, γι' αυτό είναι σκοτεινά όντα. Εφ' όσον όμως όλη η κτίση μετέχει της δημιουργικής και συνεκτικής ενεργείας του Θεού, αυτό περιλαμβάνει και τους δαίμονες. «Ακόμη και ο διάβολος έχει μέθεξη στην άκτιστη ενέργεια του Θεού», δηλαδή στην άκτιστη δημιουργική και συνεκτική ενέργεια, όχι όμως στην θεοποιό ενέργεια του Θεού, αλλά στην κολαστική ενέργεια.

Ως νοερό πνεύμα ο διάβολος δεν δεσμεύεται από τον χρόνο και τον χώρο, χωρίς όμως να είναι πανταχού παρών, όπως συμβαίνει με τον Θεό. Κινείται με μεγάλη ταχύτητα.

«Ο διάβολος, π. χ., κινείται τόσο γρήγορα που μπορεί να πειράξη ένα εκατομμύριο κόσμο, οπότε θα είναι και εδώ και εκεί και στην Κίνα, χωρίς να είναι όμως πανταχού παρών, αλλά μπορεί, από την τεράστια ικανότητα κινήσεως που έχει, να ευρίσκεται και εδώ και εκεί. Η ταχύτητα κινήσεως δεν περιορίζεται από την ύλη. Οπότε, δεν περιορίζεται ούτε από το σώμα το δικό μας ούτε από τις διαστάσεις τις δικές μας».

Ο Θεός αγαπά όλη την κτίση, αλλά δεν μετέχουν όλοι, κατά τον ίδιο τρόπο, σε αυτήν την αγάπη. Αυτό εξαρτάται από την θεραπεία που υφίσταται καθένας, αλλά ο διάβολος δεν μπορεί να θεραπευθή, γιατί αυτός γέννησε το κακό.

«Ο Θεός αγαπάει και τον διάβολο. Δεν πρόκειται όμως να σωθή ο διάβολος. Ο Θεός αγαπάει τους πάντας. Δεν είναι θέμα ότι αν ο Θεός με αγαπάη, θα σωθώ. Το θέμα είναι, εάν κανείς υφίσταται την θεραπεία, που χρειάζεται για να μπορή να βρεθή στην κατάσταση του φωτισμού, ώστε, όταν βρεθή στην θέα της δόξης του Θεού, θα βλέπη την δόξα του Θεού ως Φως και όχι ως πυρ αιώνιον και σκότος εξώτερον».

Το αντίθετο πιστεύεται στην Δύση.

«Την διδασκαλία ότι ο Χριστός αγαπάει και τον διάβολο, ο Αυγουστίνος ούτε στο όνειρό του δεν μπορεί να ανεχθή. Είναι τόσο μακριά από την σκέψη του».

Βέβαια, η αγάπη αυτή δεν οδηγεί στην σωτηρία, γιατί δεν ανταποκρίνεται θετικά και ελεύθερα ο άνθρωπος σε αυτήν. Την ύπαρξη και ενέργεια των δαιμόνων την γνωρίζουν οι Πατέρες εκ πείρας και μάλιστα επαρκώς. Επειδή έχουν ελευθερωθή από τα πάθη και απέκτησαν μια ψυχική λεπτότητα, βλέπουν και αγγέλους και δαίμονες.

«Οι Πατέρες δεν είναι στοχαστές. Όταν μιλάνε περί θεωρίας, μιλάνε με πάρα πολύ μεγάλη ακρίβεια, ξέρουν ακριβώς τι λένε περί θεολογίας, περί δογμάτων και περί μεθοδείας του διαβόλου κ.ο.κ.».

Με την πείρα τους οι Θεούμενοι γνωρίζουν και τα νοήματά τους και τις ενέργειές τους. Γράφει ο Απόστολος Παύλος: «Ου γαρ αυτού τα νοήματα αγνοούμεν» (Β΄ Κορινθίους Β΄, 11).

«Αν γίνη κανείς ειδικός εις τον αγώνα κατά του διαβόλου, ξέρει πολύ καλά πως κινείται ο διάβολος ή οι δαίμονες».

Ο διάβολος γνώρισε, πριν από την πτώση, τον Θεό και ακόμη βλέπει την δόξα του Θεού, αλλά, επειδή είναι αθεράπευτος, η φύση του είναι σκοτισμένη, βλέπει πυρ γι' αυτό και οι αγιογράφοι τον ζωγραφίζουν ως σκοτεινό, μαύρο.

«Ο μεγαλύτερος «αποφατικός θεολόγος» είναι ο διάβολος, διότι βλέπει την δόξα του Θεού και ως σκότος και ως πυρ».

Ο διάβολος γνωρίζει την Αγία Γραφή και την ερμηνεύει μέσα από την δική του προοπτική, όπως το βλέπουμε καθαρά στους πειρασμούς του Χριστού, αφού τότε χρησιμοποίησε αγιογραφικά χωρία, σύμφωνα με τις δικές του απόψεις.

«Στους Πατέρες δεν είναι φώτιση αυτή, το ότι έχει (κάποιος) σπουδάσει και ξέρει απ’ έξω την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Και ο διάβολος ξέρει την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη απ’ έξω. Δεν την ξέρουν μόνο οι Χριστιανοί. Ερμηνευτική της Αγίας Γραφής μπορεί να κάνη ο διάβολος όσο θέλει».

Έτσι, ο διάβολος γίνεται κατηχητής γι' αυτούς που τον αποδέχονται.

«Νομίζω ότι ίσως ο καλύτερος κατηχητής και ο μεγαλύτερος κατηχούμενος που υπήρξε τότε όταν η κατήχηση ήταν απλώς διανοητική και όχι ως κάθαρση της καρδιάς είναι ο ίδιος ο διάβολος».