Κεφάλαιο Α΄: Τα εσωτερικά σχίσματα τών Γ.Ο.Χ.

κε΄. Το σχίσμα του Νήφωνος (1998)

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προτεσταντικής και διασπαστικής νοοτροπίας που επικρατεί στις τάξεις των Γ.Ο.Χ. είναι και η πράξις της αποσχίσεως του ηγουμένου της Μονής Αγίας Σκέπης Κερατέας Νήφωνος από την Σύνοδο του Χρυσοστόμου τον Νοέμβριο του 1998.

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Χρυσοστόμου, οι οποίοι πιστεύουμε ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, οι σχέσεις μεταξύ Χρυσοστόμου και Νήφωνος ήταν για πολλά έτη άριστες, ο δε Νήφων «έπλεκε» συχνά «πλείστα όσα εγκώμια» υπέρ του Χρυσοστόμου «προφορικώς τε και γραπτώς!»²¹⁹ Οι σχέσεις των δύο ανδρών διασαλεύθηκαν εντελώς ξαφνικά την άνοιξι του 1998, όταν η Σύνοδος του Χρυσοστόμου αρνήθηκε «να επιτρέψη στην Ιερά Μονή του (Νήφωνος) να στείλει μοναχούς στο Σικάγον για να δημιουργήσουν θυγατρική Ιερά Μονή - Μετόχιον»²²⁰. Η Σύνοδος διέβλεπε προφανώς, ότι στο πρόσωπο του δυναμικού Νήφωνος εμφανιζόταν ένας νέος Κυπριανός, ο οποίος θα μπορούσε μελλοντικά να επηρεάζη τις αποφάσεις της Συνόδου ή ακόμη και να απειλήση την ενότητά της.

Η ανωτέρω πολεμική τακτική της Συνόδου ώθησε τον Νήφωνα να αποφασίση την απόσχισί του από αυτήν. Το μόνο που έλειπε, ήταν τα απαραίτητα δογματικά ερείσματα, στα οποία θα βασιζόταν η εν λόγω απόσχισις και τα οποία βρέθηκαν χωρίς καθυστέρησι˙ συγκεκριμένα:

Το φθινόπωρο του ιδίου έτους η Χρυσοστομική Σύνοδος προσπάθησε να θέση σε ισχύ ένα Καταστατικό Χάρτη, ο οποίος όμως, σύμφωνα με τις απόψεις κληρικών της Συνόδου, ήταν ένα κείμενο «προχειρογραμμένο με τεράστια «κενά» και γεμάτο κακόδοξες θέσεις»²²¹. Η προώθησις του απαραδέκτου αυτού κειμένου από την Σύνοδο θα μπορούσε βέβαια και μόνη της να αποτελέση επαρκή (σύμφωνα με τα ζηλωτικά δεδομένα) λόγο σχίσματος, παρά ταύτα ο Νήφων αναζήτησε και άλλα θεολογικά ερείσματα. Ανέθεσε λοιπόν σε κάποιο Αγιορείτη μοναχό²²², ο οποίος προσέκειτο στον καθαιρεμένο κατά το 1995 από την Χρυσοστομική Σύνοδο Θεσσαλονίκης Ευθύμιο, την μελέτη προσφάτων Εγκυκλίων του Χρυσοστόμου με σκοπό την εξεύρεσι μέσα σ' αυτές ορισμένων αθεολογήτων φράσεων.

Πράγματι, στις εν λόγω Εγκυκλίους του Χρυσοστόμου βρέθηκαν ορισμένες θεολογικές ασυνταξίες, τις οποίες ο Νήφων χαρακτήρισε ως «γυμνή τη κεφαλή»²²³ διακήρυξι αιρέσεως. Στην συνέχεια ο Νήφων, χωρίς προηγουμένως να ελέγξη τον επίσκοπο και εκκλησιαστικώς προϊστάμενό του Χρυσόστομο, χωρίς να τού υποδείξη τα εσφαλμένα φρονήματά του και να τον προτρέψη σε αποκήρυξί τους, προέβη σε απόσχισι από αυτόν και την Σύνοδό του, κατηγορώντας τους «επί κακοδοξία, αδικία, παρανομία, αντικανονικότητι και αθετήσει των Ιερών Κανόνων»²²⁴.

Η απάντησις της Συνόδου του Χρυσοστόμου στην ανωτέρω πράξι του Νήφωνος ήταν άμεση: Ο Καταστατικός Χάρτης λόγω και των εν γένει αντιδράσεων αποσύρθηκε²²⁵, ο δε Χρυσόστομος αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι είναι αιρετικός ερμηνεύοντας δημοσίως το νόημα των επιμάχων φράσεών του. Τα ερείσματα συνεπώς του Νήφωνος εξαφανίσθηκαν άμεσα και το μόνο που είχε απομείνει από την όλη υπόθεσι, ήταν η αστραπιαία καθαίρεσις που τού επέβαλε η Χρυσοστομική Σύνοδος²²⁶.

Ο Νήφων αναγκάσθηκε το επόμενο έτος να προσφύγη στην αντίπαλη προς την Χρυσοστομική Σύνοδο τού Θεσσαλονίκης Ευθυμίου, η οποία φυσικά επιβράβευσε τον ομολογητή ηγούμενο χωρίς καθυστέρησι. Ο Νήφων χειροτονήθηκε μητροπολίτης Πειραιώς²²⁷, ο δε υποτακτικός του Αρέθας μητροπολίτης Κρήτης²²⁸. Αξίζει να σημειωθή ότι ο Αρέθας την ημέρα της χειροτονίας του ως μητροπολίτης Κρήτης είχε μόνο ένα κληρικό σε ολόκληρη την μεγαλόνησο.

Η ανωτέρω πράξις του Νήφωνος φανερώνει την τελεία παρερμηνεία και την προφανή εκμετάλλευσι του ιε΄ κανόνος της ΑΒ΄ Συνόδου από τους Γ.Ο.Χ. Καταδεικνύει επίσης την ριζική διαφορά της τακτικής των Γ.Ο.Χ. από το υπόδειγμα των αγίων Πατέρων, οι οποίοι ήταν πάρα πολύ προσεκτικοί και επιφυλακτικοί στην διακοπή της εκκλησιαστικής κοινωνίας και την εφαρμογή του ανωτέρω κανόνος, ακόμη και στις περιπτώσεις που υπήρχε πράγματι διακήρυξις κάποιας αιρέσεως. Θυμίζουμε χαρακτηριστικά τους πολυετείς αγώνας των αγίων Μαξίμου και Σωφρονίου κατά των Μονοθελητών, πριν διακόψουν την κοινωνία μαζί τους. Ο ιερός μάλιστα Σωφρόνιος μετέβη από την Αλεξάνδρεια στην Κωνσταντινούπολι και παρακάλεσε τον πατριάρχη Σέργιο «με την πρέπουσαν τω σχήματι αυτού ταπεινοφροσύνην τοις ίχνεσιν αυτού προκυλιδούμενος»²²⁹ να μη ανανεώση την παλαιά αυτή αίρεσι.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Νήφων και Αρέθας απεκήρυξαν μετά από λίγα έτη και τους Ευθυμιακούς! Η επιχειρηματολογία τους; Απίστευτη: το 1998 ο Νήφων ως ιερεύς απεκήρυξε τους Χρυσοστομικούς «με την αυτοσυνειδησίαν ότι η ημετέρα ταπεινότης ομού μετά της αδελφότητος ημών συγκεφαλαιώναμεν την κανονικότητα τής εν Ελλάδι Ορθοδόξου Εκκλησίας και ότι προσχωρούντες ημείς εις την υπό τον Σεβ/τον Μητροπολίτην Καλλίνικον Ι. Σύνοδον (Ευθυμιακούς) προσεφέραμεν, χάριτι Χριστού, την εκκλησιαστικήν κανονικότητα εις το εν λόγω Συνοδικόν σχήμα, το οποίον, δι' όσον χρόνον δεν ευρίσκετο εις εκκλησιαστικήν κοινωνίαν μεθ' ημών ήτο σχισματικόν»²³⁰ λόγω της αποσχίσεώς του από τους Χρυσοστομικούς το 1995. Αφού πήρε λοιπόν την εις επίσκοπο χειροτονία από τους Ευθυμιακούς, τους απεκήρυξε και αυτούς για να μπορέσει πολύ σύντομα να γίνει και πρόεδρος Συνόδου, κοινώς “αρχιεπίσκοπος”.

Σχεδόν ταυτόχρονα με τον Νήφωνα αποσκίρτησε από τους Ευθυμιακούς και ο επίσκοπος Αυλώνος και Βοιωτίας Άγγελος, ο οποίος δημιούργησε νέα Εκκλησία, την λεγόμενη «Παραδοσιακή Εκκλησία της Ελλάδος»²³¹.

 

Σημειώσεις:

---

219. Περιοδικό Εκκλησία Γ.Ο.Χ. Ελλάδος, τεύχος 24, σελ. 10.

220. Ένθ ανωτ. Τεύχος 20, σελ. 11.

221. Περιοδικό Εκκλησιαστική Παράδοσις, φύλλο 102, σελ. 12.

222. Περιοδικό Εκκλησία Γ.Ο.Χ. Ελλάδος, τεύχος 24, σελ. 10, 12, 35.

223. ΙΕ΄ κανών της ΑΒ΄ Συνόδου, P.G.137, 1068B.

224. Περιοδικό Αγία Σκέπη, τεύχος 2, σελ. 66.

225. Περιοδικό Εκκλησιαστική Παράδοσις, φύλλο 104, σελ. 38.

226. Περιοδικό Εκκλησία Γ.Ο.Χ. Ελλάδος, ένθ ανωτ. σελ. 39.

227. Περιοδικό Αγία Σκέπη, τεύχος 4, σελ. 112.

228. Ένθ ανωτ. Τεύχος 5, σελ. 25.

229. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Διάλογος... περί των εκκλησιαστικών δογμάτων, P.G.91, 333B.

230. Περιοδικό Ορθόδοξον πατερικόν σάλπισμα, φύλλο 65, σελ. 580.

231. Ένθ ανωτ. σελ. 567.