Κεφάλαιο Α΄: Τα εσωτερικά σχίσματα τών Γ.Ο.Χ.

ε΄. Η ορθότης των απόψεων του πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου

Όπως είδαμε ανωτέρω, η πρώτη διάσπασις στις τάξεις των Γ.Ο.Χ. οφειλόταν στην διαφωνία ως προς τον τρόπο αντιμετωπίσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος. Οι μεν Ματθαιικοί (οπαδοί του Βρεσθένης Ματθαίου) υποστήριζαν την θεωρία περί αυτόματης αποκοπής της καινοτόμου Εκκλησίας της Ελλάδος από το σώμα της Εκκλησίας και της επακόλουθης αυτόματης απωλείας της θείας Χάριτος από τα Μυστήριά της λόγω της αλλαγής του ημερολογίου²⁵. Από την άλλη πλευρά οι Φλωρινιακοί (οπαδοί του πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου) αντέτειναν, ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε μόνο έπειτα από καταδικαστική απόφασι Πανορθοδόξου Συνόδου. Για τον λόγο αυτό οι τελευταίοι αρνούντο κατηγορηματικά και χαρακτήριζαν παράνομη την αναμύρωσι των Νεοημερολογιτών (που είχαν βαπτισθή μετά την αλλαγή του ημερολογίου) κατά την προσχώρησί τους στους Γ.Ο.Χ.

Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι ορθές ήταν μόνο οι θέσεις του Χρυσοστόμου. Φυσικά διαφωνούμε ριζικά με την άποψί του, ότι οι Γ.Ο.Χ. είχαν το δικαίωμα να διακόψουν την εκκλησιαστική κοινωνία με την Εκκλησία της Ελλάδος βάσει του ιε΄ κανόνος της ΑΒ΄ Συνόδου. Ο ανωτέρω κανών επέτρεπε την απόσχισι μόνο σε περιπτώσεις διακηρύξεως αιρετικών διδασκαλιών, κάτι που δεν ίσχυε φυσικά για την αλλαγή του ημερολογίου, η οποία αδιαμφισβήτητα δεν πρόσβαλλε τα δόγματα της πίστεως.

Παρά ταύτα οι υπόλοιπες θέσεις του Χρυσοστόμου, οι οποίες αφορούν τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε ένα επίσκοπο ή ένα σύνολο επισκόπων που διακηρύττουν αιρετικά φρονήματα, ήταν σύμφωνες με την διδασκαλία των αγίων Πατέρων. Στις περιπτώσεις αυτές έχουμε πράγματι το δικαίωμα να διακόψουμε την εκκλησιαστική κοινωνία μαζί τους και να τους καταγγείλουμε σε Ορθόδοξο Σύνοδο, η οποία είναι η μόνη αρμόδια να τους αποκόψη από το σώμα της Εκκλησίας, εφόσον παραμένουν αμετανόητοι.

Έως την οριστική καταδίκη τους από την Ορθόδοξο Σύνοδο οι ανωτέρω επίσκοποι θεωρούνται βέβαια μέλη της Εκκλησίας. Δεν τίθενται δηλαδή αυτόματα εκτός Εκκλησίας ούτε γίνονται αυτόματα έκπτωτοι της ιερωσύνης και της θείας Χάριτος, μόλις αρχίσουν να κηρύττουν την αίρεσι ή μόλις εμείς διακόψουμε την κοινωνία μαζί τους. Όπως άλλωστε είχαμε αναφέρει στο β΄ κεφάλαιο του α΄ μέρους, ένας κληρικός τίθεται εκτός Εκκλησίας με δύο τρόπους: Είτε δια συνοδικής αποφάσεως²⁶ είτε δια της από μέρους του εγκαταλείψεως της Εκκλησίας και προσχωρήσεως σε κάποια κοινότητα αιρετικών²⁷.

Τα ανωτέρω βλέπουμε να εφαρμόζωνται επακριβώς στην περίπτωσι του Νεστορίου. Ο Νεστόριος δηλαδή δεν αποκόπηκε αυτόματα από το σώμα της Εκκλησίας, μόλις άρχισε να κηρύττη αιρετικά φρονήματα, παρά το ότι μάλιστα πολλοί Ορθόδοξοι διέκοψαν άμεσα την εκκλησιαστική κοινωνία μαζί του, χωρίς να αναμένουν την απόφασι κάποιας Ορθοδόξου Συνόδου²⁸. Αντιθέτως, ο Νεστόριος έως την οριστική καταδίκη του από την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο ήταν μέλος της Εκκλησίας, δηλαδή επίσκοπος ο οποίος τελούσε έγκυρα Μυστήρια.

Αυτό αποδεικνύεται από τα εξής:

1. Αρκετοί από τους Ορθοδόξους δεν είχαν διακόψει την κοινωνία με τον Νεστόριο έως την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο, αλλά προσπάθησαν -όπως π.χ. ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας- να τον οδηγήσουν σε μετάνοια δι' άλλων ειρηνικών τρόπων²⁹.

2. Ο Νεστόριος απεκαλείτο «ευλαβέστατος και οσιώτατος»³⁰ από τους επισκόπους της Συνόδου έως την στιγμή της καταδίκης του, ενώ μετά από αυτήν απεκαλείτο «ασεβέστατος»³¹.

3. Τέλος, όπως λέγει ο άγιος Φώτιος, «του Νεστορίου καθαιρεθέντος» από την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο «ουδείς των υπ’ αυτού χειροτονηθέντων καθήρηται»³², δηλαδή οι μυστηριακές του πράξεις κρίθηκαν έγκυρες.

 

Σημειώσεις:

---

25. Ανδρέου Πατρών, Ματθαίος αρχιεπίσκοπος της Εκκλησίας των Γ.Ο.Χ., σελ. 78.

26. Οσίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Πηδάλιον, σημείωσις 2, σελ. 4-5 και σημείωσις 6, σελ. 696.

27. Μεγάλου Βασιλείου, Κανών α΄, P.G.138, 577C-579A.

28. Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Επιστολή ιη΄, P.G.77, 125BC.

29. Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Επιστολή ια΄, P.G.77, 81A, 84CD.

30. Δοσιθέου Ιεροσολύμων, Δωδεκάβιβλος, βιβλίο γ΄, κεφ. ιε΄, § μα΄, σελ. 222.

31. Σ. Μήλια, των ιερών Συνόδων... Συλλογή, τόμος α΄, σελ. 543α.

32. Ερωτήματα δέκα..., ερώτησις δ΄, P.G.104, 1224A.