Κεφάλαιο Α΄: Ο σύγχρονος Οικουμενισμός

γ΄. Αρχή της περιεκτικότητος - Τετράπλευρο του Λάμπεθ

Τον δογματικό συγκρητισμό, αλλά και τον δογματικό μινιμαλισμό των Διαμαρτυρομένων και ιδίως των Αγγλικανών φανερώνει και η «απαρασαλεύτως και αμετακινήτως εν τε τη διδασκαλία και τη πράξει διακηρυχθείσα και εφαρμοζομένη αρχή της Περιεκτικότητος»²¹, η «αρχή της επί δογματικών ζητημάτων ασυδοσίας»²².

Κατά την αρχή της περιεκτικότητος -η ευρύτητος και πλατείας ανοχής, η οποία διευκολύνει την πρόσληψι κατά το δυνατόν «πλείστων διχογνωμούντων»²³- για να ανήκη κάποιος στην Αγγλικανική Εκκλησία, απαιτείται απαραίτητα η παραδοχή μόνο των εξής τεσσάρων αρχών: της Βίβλου, του βασιλικού πρωτείου, το οποίο αντικατέστησε το παπικό πρωτείο συγκεντρώνοντας την αυθεντία, που άλλοτε εξασκούσε ο πάπας, του Ευχολογίου ή του βιβλίου της κοινής προσευχής για την λατρεία και του επισκοπικού αξιώματος.

Πράγματι, επί τη βάσει των τεσσάρων αυτών αρχών συνενώθηκαν όλες οι Αγγλικές, προτεσταντικές ομολογίες απαρτίζοντας την Αγγλικανική Εκκλησία, στο εσωτερικό της οποίας υπάρχουν κληρικοί άκρως συντηρητικοί, κληρικοί που υποστηρίζουν παπικές διδασκαλίες ή ακόμη και κληρικοί, οι οποίοι αρνούνται «την εκ Παρθένου γέννησιν του Κυρίου και την εκ νεκρών ανάστασίν Του»²⁴. Από πολλούς φιλελευθέρους επίσης αμφισβητούνται τα θαύματα του Κυρίου, η ύπαρξις των αγγέλων και των δαιμόνων, και η ιστορικότης της πτώσεως των πρωτοπλάστων. Άλλοι πάλι διακηρύττουν απ’ άμβωνος την θεωρία του Δαρβίνου και θεωρούν την διδασκαλία της Εκκλησίας περί της Θείας Ευχαριστίας ως δεισιδαιμονική και μαγική²⁵.

Η Αγγλικανική λοιπόν Εκκλησία παρέχει άσυλο στους διϊσταμένους κατά τις γνώμες και επιτρέπει μεγάλη ελευθερία, ανεξάρτητη σκέψι και θρησκευτική ανοχή στα (δήθεν) μη ουσιώδη δογματικά ζητήματα. Είναι Εκκλησία περιεκτική, Εκκλησία συμβιβασμού˙ Εκκλησία «άνευ ενιαίου δογματικού περιεχομένου και άνευ πειθαρχίας εν τη διδασκαλία˙ εκκλησία, εν ή τυγχάνει ανεκτή και ασύδοτος, χάριν της ομονοίας και της ενότητος, η αίρεσις κηρυσσομένη δημοσία και δη υπό ανωτέρων αυτής τιτλούχων και διδασκάλων»²⁶.

Έπειτα από την συγκρητιστική ένωσι των Αγγλικών ομολογιών οι Άγγλοι ανέλαβαν και την προσπάθεια για ένωσι όλων των ανά τον κόσμο προτεσταντικών ομολογιών. Προς χάριν αυτής της ενότητος οι Αγγλικανοί επίσκοποι υιοθέτησαν το 1888 στην διάσκεψι του Λάμπεθ της Αγγλίας το περίφημο Τετράπλευρο του Λάμπεθ. Σύμφωνα με αυτό προτείνονται τέσσερα άρθρα πίστεως ως κοινή βάσις ενώσεως όλων των ανά τον κόσμο Εκκλησιών:

1. Οι Άγιες Γραφές της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης περιέχουν όλες τις αναγκαίες για την σωτηρία αλήθειες και είναι ο ύψιστος κανών της πίστεως.

2. Το αποστολικό Σύμβολο της πίστεως γίνεται δεκτό ως Σύμβολο του βαπτίσματος και το Σύμβολο της Νικαίας ως επαρκής έκθεσις της Χριστιανικής πίστεως.

3. Τα δύο Μυστήρια, βάπτισμα και Κυριακό Δείπνο, καθώς βέβαια τα ενοούν οι Διαμαρτυρόμενοι, είναι επίσης απαραίτητα.

4. Το ιστορικό σώμα των επισκόπων προσαρμοζόμενο κατά τις ανάγκες των εθνών και των λαών είναι αναγκαίο για την ενότητα της Εκκλησίας.

«Ταύτα αποτελούν τα αποκληθέντα Vestigia της Εκκλησίας, τα ουσιώδη γνωρίσματα αυτής, άτινα υπάρχοντα εν οιαδήποτε επιμέρους Εκκλησία ή κοινότητι εξαρκούν, όπως αποτελή αύτη μέλος της μιας Εκκλησίας»²⁷. Το Τετράπλευρο του Λάμπεθ προάγει εμφανώς τον δογματικό μινιμαλισμό, καθώς κατατείνει προς τον περιορισμό στο ελάχιστο των βασικών προτάσεων της πίστεως. Οι δύο πηγές της θείας Αποκαλύψεως -Αγία Γραφή και ιερά Παράδοσις- περιορίζονται μόνο σε μία· την Αγία Γραφή. Οι αποφάσεις των Οικουμενικών και των Τοπικών Συνόδων περιορίζονται σε μία· το Σύμβολο της Νικαίας. Τα επτά άγια Μυστήρια περιορίζονται σε δύο· βάπτισμα και Θεία Ευχαριστία, ενώ οι τρεις ιερατικοί βαθμοί σε ένα· τον επισκοπικό.

Δια της εφαρμογής της μεθόδου και των αρχών του Τετραπλεύρου του Λάμπεθ οι Αγγλικανοί πέτυχαν την πλήρη ένωσί τους με τα διαφόρου, δογματικού περιεχομένου και διαφόρου ιερατείου προτεσταντικά εκκλησιαστικά σχήματα της Ινδίας, του Πακιστάν και της Κεϋλάνης²⁸, με τους Λουθηρανούς της Σκανδιναβίας και των χωρών της Βαλτικής²⁹, καθώς και με τους Παλαιοκαθολικούς (1931)³⁰.

Είναι προφανές ότι οι Διαμαρτυρόμενοι δεν επιζητούν μία Χριστιανική ενότητα πίστεως, αλλά μία αδογμάτιστη ενότητα κοσμικών προδιαγραφών. Η νέα κοσμική κατεύθυνσις που έχει λάβει ο παραπαίων προτεσταντικός κόσμος χάριν της κοσμικής του ενώσεως είναι η εξής: Τα δόγματα της Χριστιανικής πίστεως διαιρούν, ενώ η συνεργασία των καλών εξωτερικών έργων ενώνει. Η εξωτερική ενότης θα κατορθωθή μακράν της πίστεως.

 

Σημειώσεις:

---

21. Π. Τρεμπέλα, Επί της Οικουμενικής Κινήσεως..., σελ. 24.

22. Π. Μπρατσιώτου, Ορθόδοξοι και Αγγλικανοί 1918-1931, σελ. 18.

23. Π. Μπρατσιώτου, Το κύρος των αγγλικανικών χειροτονιών, σελ. 115.

24. Π. Τρεμπέλα, Θεωρίαι απαράδεκτοι περί την Unam Sanctam, σελ. 5.

25. Π. Μπρατσιώτου, Ορθόδοξοι και Αγγλικανοί 1918-1931, σελ. 27.

26. Π. Μπρατσιώτου, Το κύρος των αγγλικανικών χειροτονιών, σελ. 115.

27. Π. Τρεμπέλα, Επί της Οικουμενικής Κινήσεως..., σελ. 28.

28. Ένθ ανωτ. σελ. 30.

29. Γ. Τσέτση, Οι Διμερείς Θεολογικοί Διάλογοι..., εν περιοδικώ Ορθοδοξία, τεύχος β΄, 1995, σελ. 254.

30. Σ. Μπιλάλη, Ορθοδοξία και Παπισμός, τόμος α΄, σελ. 295.