Κεφάλαιο Α΄: Ο σύγχρονος Οικουμενισμός

δ΄. Ο Παπικός Οικουμενισμός

Όπως ακριβώς και ο προτεσταντικός Οικουμενισμός, έτσι και ο σύγχρονος, παπικός Οικουμενισμός έχει εύλογα χαρακτηρισθή ως μία εκκλησιολογική και συγκρητιστική αίρεσις, καθώς διακρίνεται για την ριζική του διαφωνία προς την Ορθόδοξο εκκλησιολογία και τις έντονες συγκρητιστικές τάσεις του. Παρά την αιρετική ταυτότητα και των δύο Οικουμενισμών θα πρέπει να σημειωθή, ότι τόσο η εκκλησιολογία όσο και οι συγκρητιστικές θεωρίες του παπικού Οικουμενισμού διαφέρουν σημαντικά από τις ανάλογες του προτεσταντικού Οικουμενισμού.

Κατ αρχήν, όσον αφορά την εκκλησιολογία, ο παπικός Οικουμενισμός βασίζεται στην αιρετική θεωρία τών διισταμένων ή αδελφών Εκκλησιών. Όπως η θεωρία των κλάδων αποτελεί θεολογική ανάπτυξι της θεωρίας περί αοράτου Εκκλησίας, έτσι και η θεωρία των αδελφών Εκκλησιών αποτελεί θεολογική ανάπτυξι των εκκλησιολογικών θεωριών του ιερού Αυγουστίνου.

Ο ιερός Αυγουστίνος υποστήριξε -σε αντίθεσι προς τους Ορθοδόξους Πατέρας και Θεολόγους- ότι τα μυστήρια, τα οποία τελούνται με ορθό τρόπο από τους εκτός Εκκλησίας αιρετικούς και σχισματικούς, είναι έγκυρα· είναι πραγματικά μυστήρια. Παραμένουν όμως ανενεργά, ανωφελή και μάταια εξ αιτίας της αποσχίσεως τών αιρετικών από την Εκκλησία³¹, η οποία οφείλεται στην έλλειψι αγάπης. Η θεία Χάρις ενεργεί μεν, αλλά δεν σώζει εκτός της καθολικότητος. Ο ιερός Πατήρ διέκρινε δηλαδή μεταξύ της εγκυρότητος (πραγματικότητος) των μυστηρίων και της αποτελεσματικότητός τους. «Άλλο είναι το μη έχειν, διετείνετο ο Αυγουστίνος, και άλλο το έχειν μη επωφελώς»³².

Τις απόψεις του ιερού Αυγουστίνου έχει υιοθετήσει η παπική θεολογία, η οποία δέχεται, ότι πολλοί αιρετικοί είναι δυνατόν να έχουν έγκυρη ιεραρχία, αποστολική διαδοχή και έγκυρα μυστήρια.

Οι Παπικοί δέχονται επιπλέον, ότι οι “καλή τη πίστει” ή «εξ αγνοίας ακατανικήτου»³³ εκτός Εκκλησίας ευρισκόμενοι αιρετικοί και σχισματικοί έχουν ελπίδες ακόμη και για την ψυχική τους σωτηρία.

Αιρετικοί δηλαδή, κατά τους Παπικούς, θεωρούνται μόνο όσοι είναι απεσχισμένοι από την μοναδική Εκκλησία του Χριστού (την παπική) εμμένοντας με πείσμα σε διδασκαλίες αντίθετες προς την Χριστιανική πίστι. Αντιθέτως, όσοι είναι απεσχισμένοι από την Εκκλησία και αποδέχονται ψευδείς διδασκαλίες όχι όμως με επιμονή της θελήσεώς τους, αλλά εξ αγνοίας ή επειδή τις παρέλαβαν από τους προγόνους τους, δεν πρέπει να θεωρούνται ένοχοι ενώπιον του Θεού και εκτός Εκκλησίας αιρετικοί. «Εντεύθεν και ο Πίος ΙΒ΄ ομιλεί εν τη Εγκυκλίω αυτού Mystici Corporis Christi περί ανθρώπων “μη ανηκόντων εις τον ορατόν οργανισμόν της Εκκλησίας”, οίτινες όμως “δια τινος επιθυμίας και ευχής ασυνειδήτου ευρίσκονται εντεταγμένοι εις το μυστικόν σώμα του Λυτρωτού”... Τοιουτοτρόπως εκείνοι, οίτινες ευρίσκονται de facto εκτός της Εκκλησίας δύνανται να επιτύχουν την σωτηρίαν των»³⁴.

Ειδικότερα για τις Ορθόδοξες Εκκλησίες η σύγχρονη, οικουμενιστική, παπική θεολογία υποστηρίζει, ότι αυτές έχουν αποδεχθή αιρετικές διδασκαλίες και είναι σχισματικές ως προς την αληθινή Εκκλησία (την παπική). Επειδή όμως έχουν παραλάβει από τους προγόνους τους τις διδασκαλίες αυτές και οι πιστοί τους γεννήθηκαν ανεξάρτητα από την θέλησί τους μέσα στο σχίσμα, δεν χαρακτηρίζονται ως αιρετικές η σχισματικές, αλλά “διιστάμενες” ή “αδελφές”. Η παπική Εκκλησία πιστεύει, ότι έχει πάρα πολλά άγνωστα τέκνα εντός των διισταμένων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Πράγματι, ως αληθή δικά της μέλη θεωρεί όχι μόνο τους ανηλίκους των Ανατολικών Εκκλησιών που έχουν έγκυρο βάπτισμα, αλλά ακόμη και τους καλή τη πίστει ενηλίκους. για τον λόγο αυτό η παπική Εκκλησία διάκειται προς τους ασθενείς στην πίστι αυτούς αδελφούς με αγάπη, σεβασμό και συμπάθεια.

Όλες οι ανωτέρω παπικές εκκλησιολογικές κακοδοξίες υποστηρίζονται στο «ρωμαιοκεντρικό»³⁵ Διάταγμα περί Οικουμενισμού της Β΄ Βατικανής Συνόδου (1962-1965), δια της οποίας πραγματοποιήθηκε «η μεγάλη στροφή του Παπισμού έναντι της οικουμενικής κινήσεως»³⁶: Οι πιστοί των απεσχισμένων Εκκλησιών που «πιστεύουν εις Χριστόν και έλαβον εγκύρως το βάπτισμα τελούν εν ποια τινι κοινωνία, έστω και ατελεί, μετά της Καθολικής Εκκλησίας... Δεδικαιωμένοι εκ της κατά το βάπτισμα ληφθείσης πίστεως, είναι ενσωματωμένοι εις τον Χριστόν και, ως εκ τούτου, φέρουν δικαίως το χριστιανικό όνομα και αναγνωρίζονται αξίως υπό των τέκνων της Καθολικής Εκκλησίας ως αδελφοί εν Κυρίω... ...Ουχί ολίγαι, επίσης, ιεραί πράξεις της χριστιανικής θρησκείας επιτελούνται υπό των διϊσταμένων προς ημάς αδελφών, δυνάμεναι κατά τρόπους διαφόρους, αναλόγως προς την διάφορον κατάστασιν εκάστης Εκκλησίας ή Κοινότητος, να μεταδίδουν αναμφιβόλως την ζωήν τής χάριτος και να αναγνωρίζωνται ως διανοίγουσαι την είσοδον τής κοινωνίας τής σωτηρίας»³⁷.

«Επειδή αι Εκκλησίαι αύται έχουν, αν και διϊστάμεναι αληθή μυστήρια -λόγω κυρίως της Αποστολικής Διαδοχής, της Ιερωσύνης και της Θείας Ευχαριστίας- δια των οποίων παραμένουν εισέτι ηνωμέναι μεθ’ ημών δια βαθυτάτου δεσμού, ποια τις εν τοις ιεροίς μετ’ αυτών κοινωνία, υπό ευνοϊκάς περιστάσεις και τη εγκρίσει της εκκλησιαστικής αρχής, είναι ουχί μόνον επιτρεπτή, αλλά και αξιοσύστατος»³⁸.

 

Σημειώσεις:

---

31. Γ. Φλωρόφσκυ, Το σώμα του Ζώντος Χριστού, σελ. 142.

32. Π. Τρεμπέλα, Δογματική, τόμος γ΄, σελ. 47.

33. Χ. Ανδρούτσου, Δογματική, σελ. 304.

34. Π. Τρεμπέλα, ένθ ανωτ. Τόμος β΄ σελ. 344-346.

35. Σ. Μπιλάλη, Ορθοδοξία και Παπισμός, τόμος α΄, σελ. 343, 356.

36. Α. Δελήμπαση, Η αίρεσις του Οικουμενισμού, σελ. 148.

37. Διάταγμα περί Οικουμενισμού, σελ. 7.

38. Ένθ ανωτ. σελ. 18.