Το βαθύ θεμέλιο τής Εκκλησίας

Μια από τις πιο παραξηγημένες έννοιες στον καιρό μας είναι η έννοια τής παράδοσης, χωρίς να βάζουμε μπροστά της κανένα προσδιορισμό.

Είναι γνωστό ότι στην Εκκλησία δεν μιλάμε γενικά για παράδοση, αλλά μιλάμε για την Ιερά Παράδοση, την οποία ξεχωρίζουμε από όλες τις άλλες παραδόσεις τών ανθρώπων. Η Ιερά Παράδοση δεν εξαντλείται, ούτε ταυτίζεται με την ναοδομία, την εικονογραφία ή την υμνολογία και την ψαλτική τέχνη. Η Ιερά Παράδοση είναι κάτι βαθύτερο.

Όλες οι τέχνες που αναφέραμε χαρακτηρίζονται λειτουργικές, είναι όμως ανθρώπινες δραστηριότητες που απαιτούν ιδιαίτερες δεξιότητες τις οποίες δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι. Η Ιερά Παράδοση είναι για όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από φυσικές δεξιότητες, μορφωτικό ή κοινωνικό επιπέδο. Οι λειτουργικές τέχνες είναι απαραίτητες για να κτιστή ο Ιερός Ναός, να διακοσμηθή κατάλληλα και να τελεσθούν μέσα σ’ αυτόν οι ακολουθίες και τα Μυστήρια τής Εκκλησίας, με τρόπο ώστε να βοηθήται ο πιστός να προσευχηθή, να έλθη στον εαυτόν του να δεχθή την Χάρη τού Θεού. Αυτές οι τέχνες έχουν τις παραδόσεις τους, οι οποίες όμως είναι ανθρώπινες παραδόσεις.

Σύμφωνα με τον όσιο Σωφρόνιο τον Αθωνίτη ο Γέροντάς του, όσιος Σιλουανός, αισθανόταν την ζωή τής Εκκλησίας ως ζωή εν Αγίω Πνεύματι, και την Ιερά Παράδοση ως την αδιάλειπτη ενέργεια τού Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία. Η Ιερά Παράδοση, ως η αιώνια και αμετάβλητη παραμονή τού Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία, είναι το πλέον βαθύ θεμέλιο τής υπάρξεώς της. Έτσι, η εκμάθηση τής πνευματικής ζωής, η εν Χριστώ ωρίμανση τού ανθρώπου με την ειλικρινή τήρηση τών ευαγγελικών εντολών Του, είναι η εν Αγίω Πνεύματι ζωή, δηλαδή η ζωή μέσα στην Ιερά Παράδοση, που περιγράφει όλη την ζωή τής Εκκλησίας.

Μια τέτοια προσέγγιση τής Ιεράς Παραδόσεως είναι, δυστυχώς, άγνωστη στον πολύ λαό.

Αυθαίρετες παραδόσεις

Η Ιερά Παράδοση έχει έντονο το στοιχείο τής ασκήσεως, τής κυριαρχίας πάνω στις άλογες δυνάμεις τής ψυχής, τού θυμού, δηλαδή, και τής επιθυμίας. Έχει κατά καιρούς νηστεία, διαρκή εγκράτεια τών παθών, επιστασία τής λογικής πάνω στις σωματικές αισθήσεις.

Οι περισσότερες λαϊκές παραδόσεις κινούνται σε άλλη κατεύθυνση. Έχουν πρωταρχικό στοιχείο την απόλαυση, την διάχυση, το γλέντι, τον χορό, το τραγούδι, πράγματα που τα έχει ανάγκη ο θνητός άνθρωπος για να κάνη κάπως υποφερτή την ζωή του, τα οποία όμως δεν τον βοηθούν να βρη και να πραγματοποιήση το νόημα τής ζωής του.

Οι λαϊκές παραδόσεις όταν συντονίζονται με το Τυπικό τής Εκκλησίας, δεν μάς αποδεσμεύουν από την Ιερά Παράδοση. Μάς βοηθούν να έχουμε μια ισορροπημένη κοινωνική και εκκλησιαστική ζωή. Όταν όμως με αυθαίρετες επιλογές, χάρη σε δήθεν παραδοσιακά γλέντια, διαλύουμε για τον εαυτό μας το Τυπικό τής Εκκλησίας, τότε βρισκόμαστε σε οδό έξω από την παράδοση τών αγίων Πατέρων μας, έξω από την Ιερά Παράδοση τής Εκκλησίας μας.

Δεν μπορεί, για παράδειγμα, παραμονές τής Μεταμορφώσεως τού Σωτήρος, μέσα στην νηστεία τού Δεκαπενταυγούστου, να οργανώνεται «γιορτή τής γίδας» και να νομίζουν οι οργανωτές και οι μετέχοντες στο γλέντι, ότι σέβονται και γιορτάζουν τις Δεσποτικές και Θεομητορικές γιορτές τής Εκκλησίας.

 Η Ιερά Παράδοση μάς σώζει, όχι οι κοινές λαϊκές παραδόσεις.

π. Θ.Α.Β