Η Ορθόδοξη παράδοση

Δεν είναι μια αόριστη διατήρηση "φορκλορικών" στοιχείων

π. Ι. Ρωμανίδης

Πηγή: Σεβ. Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου: "Εμπειρική Δογματική τής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας κατά τις προφορικές παραδόσεις του π. Ιωάννου Ρωμανίδη". Τόμος Α'.

Η Ορθόδοξη παράδοση είναι η μετάδοση όλης της αποκαλυπτικής αλήθειας των Προφητών, Αποστόλων και Πατέρων, αλλά συγχρόνως και η μετάδοση της μεθοδολογίας για να φθάση κανείς στην θεοπτία. Υπάρχουν μερικά ερμηνευτικά κλειδιά που δείχνουν τι είναι και τι δεν είναι παράδοση και πότε έχουμε ακμή και παρακμή της Ορθοδόξου παραδόσεως.

«Πρέπει να καθορίσουμε καθαρά το τι είναι παράδοση και το τι μπορεί να θεωρήται ακμή και παρακμή της παραδόσεως. Αν δεν καθορισθή αυτό το πράγμα σαφώς και με ακρίβεια, τότε συνέχεια, ως Ορθόδοξοι θα παραπαίουμε, και μπορεί να βρισκόμαστε σε κατάσταση ακμής και να λέμε ότι είμαστε σε παρακμή ή να βρισκόμαστε σε κατάσταση παρακμής και να το λέμε ακμή. Αυτό εξαρτάται από τα κριτήρια που χρησιμοποιεί ο καθένας.

Τι είναι ακμή και τι είναι παρακμή στον Χριστιανισμό; Το ότι είμαστε τόσο επηρεασμένοι από τους Δυτικούς, Λατίνους και Προτεστάντες, είναι ολοφάνερο».

Όλοι ομιλούμε για Ορθόδοξη παράδοση, αλλά δεν εντοπίζουμε τι ακριβώς είναι και από τι συντίθεται.

«Υπάρχει η Ορθόδοξη παράδοση που σώζεται μέχρι σήμερα σε μας, αλλά δεν καταλαβαίνει κανείς ακριβώς από τι συντίθεται αυτή η παράδοση και πώς μπορεί να κρίνη».

Το κέντρο της Ιεράς Παραδόσεως είναι η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση. Δίνουμε σημασία στον φωτισμό που ακολουθεί την κάθαρση και προηγείται της θεοπτίας, γιατί ο φωτισμός, δηλαδή η μέθεξη της φωτιστικής ενεργείας του Θεού, είναι η βάση της μεθέξεως της θεοπτικής ενεργείας του Θεού.

Βασικά κριτήρια της Παραδόσεως είναι η Αγία Γραφή, μέσα στην οποία γίνεται συνεχώς λόγος για τα στάδια της τελειώσεως, την κάθαρση, τον φωτισμό και την θέωση, που οδηγεί στην Πεντηκοστή. Δεν μπορεί να αξιολογηθή η Ορθόδοξη παράδοση έξω από την Πεντηκοστή.

«Η Αγία Γραφή πάντοτε είναι το βασικό κριτήριο της παραδόσεως, οπότε όλοι οι Πατέρες που συμφωνούν με την Αγία Γραφή, είναι μέσα στην παράδοση.

Εξ επόψεως εμπειρίας της θεοπνευστίας ύψιστη μορφή αποκαλύψεως είναι η Πεντηκοστή. Η ανωτέρα περίπτωση θεοπνευστίας είναι η Πεντηκοστή, που είναι μετά την Παλαιά Διαθήκη και πριν από την Καινή Διαθήκη. Οπότε, το κριτήριο της θεοπνευστίας είναι η ίδια η Πεντηκοστή».

Αλλά η Ορθόδοξη παράδοση είναι συνεχής μέσα στην Εκκλησία και διατυπώνεται και στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων και στα έργα των Πατέρων.

«Μετά, είναι η συνεχής παράδοση της Εκκλησίας, των Πατέρων, των Αγίων, η λεγομένη εκκλησιαστική παράδοση. Μετά έχουμε τις αποφάσεις των Τοπικών Συνόδων. Μετά, όμως έχουμε και την πνευματική κατάσταση των Επισκόπων, που συνέρχονται στις Συνόδους».

Πρέπει να βλέπουμε την παράδοση ολοκληρωμένα, ότι, δηλαδή, είναι ολόκληρη η ζωή της Εκκλησίας, ακόμη «και η μουσική της Εκκλησίας έχει δογματικό χαρακτήρα». Και όλες τις λειτουργικές τέχνες δεν μπορεί κανείς να τις βλέπη έξω από την ουσία της Ορθοδόξου παραδόσεως, που είναι τα στάδια της πνευματικής τελειώσεως, τα οποία οδηγούν στην Πεντηκοστή.

«Για ορισμένους παράδοση μπορεί να είναι, ας πούμε, ορισμένες λειτουργικές παραδόσεις, εικονογραφικές παραδόσεις, μουσικές παραδόσεις, παραδόσεις αμφιέσεως του κλήρου, μπορεί να είναι τα γένεια, ας πούμε.

Υπάρχει μια πολύ βαθιά αίσθηση στον ελληνικό λαό, ότι πρέπει να διατηρηθούν οι παραδόσεις, έχουν μια πεποίθηση, ότι κάποτε ο λαός αυτός ήτανε θαυματουργός, έκανε σπουδαία πράγματα ιστορικά και από εθνικής απόψεως και από θρησκευτικής απόψεως, και από αυτής της απόψεως μοιάζουν πολύ με τους Άραβες οι Έλληνες, διότι και οι Άραβες είχαν μια ένδοξη ιστορία με τεράστια πολιτική δύναμη».

Όταν δούμε την παράδοση έξω από την Πεντηκοστή και από ό,τι οδηγεί σε αυτή, είναι μια απλή δεισιδαιμονία.

«Δυστυχώς, εδώ στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι θρησκευόμενοι είναι θρησκευόμενοι δεισιδαιμονικά, δηλαδή έχουν μια συναίσθηση περί της διατηρήσεως της παραδόσεως, χωρίς να έχουν συναίσθηση του τι είναι αυτή η διατήρηση της παραδόσεως και ποιος είναι ο σκοπός».

Οι περισσότεροι που ομιλούν για παράδοση, είναι συντηρητές της παραδόσεως, δηλαδή διαφυλάσσουν τα εξωτερικά σχήματα της παραδόσεως και αγνοούν τον εσώτερο πυρήνα τους.